Wydział Leśny SGGW w Warszawie

Wydział Leśny SGGW w Warszawie
Niestacjonarne Studia Drugiego Stopnia
Organizacja zajęć z przedmiotu HODOWLA LASU
Prowadzący:
Prof. dr hab. Bogdan Brzeziecki - wykłady.
Dr hab. Stanisław Drozdowski, dr inż. Kamil Bielak - ćwiczenia.
Tematyka ćwiczeń kameralnych na kolejnych zjazdach:
Ćwiczenia
Semestr 3 - zjazd 1
- zjazd 2
- zjazd 3
- zjazd 4
- zjazd 5
- sesja
Wprowadzenie. Naturalne odnowienie lasu:
podstawy ekologiczne i biologiczne
iNaturalne
metody. Zajęcia
seminaryjne
i łączone
odnowienieLZ0.
lasu.
Seminarium LZ0.
Naturalne i łączone odnowienie lasu.
Seminarium, konsultacje projektu LZ1.
Sprawdzian testowy LZ4. Odbiór projektów
Aktywna ochrona różnorodności biologicznej w lasach
gospodarczych. Wprowadzenie, konsultacje projektu LZ2.
Odbiór projektów.
Pielęgnowanie ekosystemu leśnego.
Wprowadzenie, konsultacje projektu LZ3
Odbiór projektów. Poprawa sprawdzianu.
Zaliczenie wykładów LZ5.
Ocena końcowa z przedmiotu jest wystawiana jako średnia ważona z sześciu pozytywnych ocen (każda w skali 3.0-5.0): LZ0 – wystąpienie na seminarium, LZ1-3 – trzy projekty pisemne, LZ4 - sprawdzian testowy oraz
LZ5 - sprawdzian pisemny z treści wykładowych (z wagą 3).
Wszystkie projekty powinny być wykonywane na bieżąco i oddawane do
sprawdzenia na kolejnych zajęciach od ich wydania. Nie zaliczone projekty
należy jak najszybciej poprawić.
Sprawdzian ma formę testu wielokrotnego wyboru.
Temat LZ
0
- Seminarium
Naturalne odnawianie gatunków drzew leśnych:
podstawy biologiczne, ekologiczne oraz metody odnawiania.
Zagadnienia do opracowania dotyczące drzewostanów kwalifikowanych do naturalnego odnawiania:
1. Wiek, jakość hodowlana i techniczna; urodzaj i zdrowotność nasion, lata nasienne, metody określania
urodzaju i oceny nasion;
2. Warunki siedliskowe i stan pokrywy glebowej; termin i sposób (metoda) przygotowania gleby pod samosiew;
3. Warunki pogodowe ograniczające kiełkowanie nasion oraz wzrost siewek, nalotów i podrostów; warunki
świetlne w poszczególnych stadiach rozwojowych nalotu i podrostu;
4. Wybór możliwych metod naturalnego odnawiania – określenie sposobu cięć i rębni;
5. Cięcia przygotowawcze i cięcia odnowieniowe;
6. Cięcia odsłaniające i uprzątające;
7. Uzupełnienia naturalnych odnowień (pojedyncze i płatowe)– dobór gatunków, materiału sadzeniowego,
metody przygotowania gleby.
LITERATURA
Tomanek J.: Botanika leśna. 1997 (wydanie VI poprawione), PWRiL - Warszawa
Jaworski A.: Charakterystyka hodowlana drzew i krzewów leśnych. 2011, PWRiL - Warszawa
Włoczewski T.: Ogólna hodowla lasu. 1968, PWRiL – Warszawa
Szymański S.: Ekologiczne podstawy hodowli lasu. 2000, PWRiL - Warszawa
GATUNKI DRZEW
Sosna
Świerk
Jodła
Dąb
Buk
Jesion
Olsza
Brzoza
Klon
Jawor
Modrzew
Temat LZ
1
- Projekt
Rębnie złożone: naturalne i łączone odnowienie lasu
Zakres zagadnień do szczegółowego opracowania dla wskazanego obiektu
1. Określenie cech drzewostanu docelowego:
typ drzewostanu, skład gatunkowy, struktura przestrzenna, budowa pionowa.
2. Wskazanie i uzasadnienie rębni najbardziej przydatnej w danych warunkach.
3. Określenie wieku rębności drzewostanu
i cząstkowych okresów odnowienia poszczególnych gatunków.
4. Wyznaczenie kierunku cięć i układu szlaków zrywkowych,
podział odnawianej powierzchni na pasy lub strefy manipulacyjne.
5. Charakterystyka cięć właściwych do odnawiania poszczególnych gatunków:
rodzaj, intensywność, kryteria rozpoczęcia, pora roku.
6. Charakterystyka zabiegów pielęgnacyjnych w istniejących i powstających odnowieniach.
7. Charakterystyka uzupełnień: gatunki, więźba, materiał sadzeniowy, sadzenie.
8. Graficzny harmonogram poszczególnych etapów realizacji rębni (wejść do drzewostanu),
określenie całkowitego okresu odnowienia.
9. Szkice w skali 1:2.000 dla wszystkich wyróżnionych etapów realizacji rębni,
przedstawiające sytuację (rzut pionowy) oraz przekrój poprzeczny drzewostanu
wzdłuż linii przebiegającej równoleżnikowo przez jego geometryczny środek.
Zalecane pozycje literatury:

BERNADZKI E. Cięcia odnowieniowe. PWRiL, 2000

TOMCZYK S. Podnowienie naturalne. Sosna.Bibl. leśn. nr 29, PWRiL, 1993

WŁOCZEWSKI T. Ogólna hodowla lasu. PWRiL, 1968.

JAWORSKI A. Hodowla lasu. T. I i III. PWRiL, 2013

JAWORSKI A. Charakterystyka hodowlana drzew i krzewów leśnych. PWRiL, 2011

ZASADY HODOWLI LASU. 2012.

CZASOPISMA LEŚNE: Sylwan, Prace IBL, Las Polski, Przegląd leśniczy, Echa leśne i in.

NOTATKI z wykładów
Temat LZ
2
- Projekt
Hodowla lasu i ochrona różnorodności biologicznej w lasach zagospodarowanych projekt poprawy walorów przyrodniczych kompleksu leśnego
1. Charakterystyka warunków przyrodniczo - leśnych wybranego kompleksu leśnego o powierzchni min. 300 ha;
2. Analiza walorów przyrodniczych środowiska leśnego (spis kategorii obiektów i krótka
charakterystyka z uwzględnieniem położenia na mapie drzewostanowej);
3. Wskaż możliwe rozwiązania w zakresie zwiększenia różnorodności biologicznej w analizowanym kompleksie leśnym (krótki opis oraz projekt na mapie drzewostanowej);
4. Przedstaw szczegółowy projekt czynności hodowlanych dla 2 wybranych obiektów mających na celu zwiększenie różnorodności biologicznej w drzewostanach.
Przykładowe tematy do opracowania:
- Odnawianie lub pielęgnacja drzewostanów ze stanowiskami roślin chronionych;
- Odnawianie lub pielęgnacja drzewostanów z miejscami lęgowymi ptaków chronionych;
- Prace pielęgnacyjne lub odnowieniowe w rezerwatach częściowych;
- Zakładanie i kształtowanie ekotonów;
- Projektowanie korytarzy biologicznych;
- Projektowanie zadrzewień;
- Kształtowanie granicy polno-leśnej;
- Martwe drewno w lesie;
- Wprowadzanie gatunków o znaczeniu biocenotycznym;
Temat LZ
3
- Projekt
Projekt pielęgnowania ekosystemu leśnego (siedliska, biocenozy i drzewostanu)
I. Kwalifikowanie drzewostanów do zabiegów pielęgnacyjnych.
Dla wszystkich obiektów zawartych w założeniach szczegółowych w czasie trwania fazy rozwojowej którą reprezentują:
1. Określ i uzasadnij niezbędne zabiegi z zakresu pielęgnacji siedliska.
2. Określ i uzasadnij niezbędne zabiegi z zakresu pielęgnacji biocenozy.
3. Określ i uzasadnij niezbędne zabiegi z zakresu pielęgnacji drzewostanu.
4. Ustal i uzasadnij pilność zabiegów pielęgnacyjnych.
5. Uszereguj obiekty wymienione w założeniach szczegółowych względem pilności wykonania
zabiegu pielęgnacji drzewostanu.
II. Dla wybranego (jednego - najbardziej pilnego) obiektu zakwalifikowanego do pielęgnacji drzewostanu wykonaj szczegółowy projekt zawierający:
1. Cel pielęgnacji.
2. Skład gatunkowy po wykonanym zabiegu pielęgnacji drzewostanu oraz planowany docelowy
skład gatunkowy w wieku dojrzałości rębnej.
3. Opis szczegółowy sposobu wykonania pielęgnacji (technologia: udostępnienie obiektu, niezbędne narzędzia lub maszyny, herbicydy, termin wykonania zabiegu, ...).
4. Harmonogram czynności hodowlano-technicznych.
Sprawdzian testowy LZ
4
- wykaz zagadnień
Właściwości gatunków drzew leśnych i sposoby ich odnawiania
 Właściwości biologiczne drzew leśnych
Zasięg geograficzny i pionowy głównych gatunków drzew leśnych. Maksymalne wymiary, długowieczność,
tempo wzrostu w młodości. Pokrój korony, skłonność do wad pokrojowych. Cechy ulistnienia i pokrój systemu
korzeniowego. Cechy pokroju koron. Cechy nasion i owoców drzew leśnych, właściwości obradzania
i roznoszenia nasion.

Właściwości ekologiczne i hodowlane drzew leśnych
Porównanie wymagań świetlnych, żyznościowych i wilgotnościowych różnych gatunków drzew. Podatność na
zgryzanie, przymrozki, susze oraz inne uszkodzenia i choroby. Rola gatunku w drzewostanie i jej zależność
od warunków siedliskowych. Cele wprowadzania gatunków domieszkowych. Dostosowanie formy zmieszania
do roli domieszki. Przykładowe składy gatunkowe upraw na różnych siedliskach.

Charakterystyka i zastosowanie rębni
Nazewnictwo i symbole rębni. Okres odnowienia dla różnych rębni. Wielkość i kształt powierzchni manipulacyjnej w poszczególnych rębniach. Wykorzystanie lat nasiennych i zasięg efektywnego obsiewu. Przydatność
i warunki skuteczności zastosowania rębni w konkretnych drzewostanach. Warunki ekologiczne dla odnowienia kształtowane przez różne rębnie. Zasady stosowania cięć zupełnych, częściowych (w tym przygotowawczych, obsiewnych, odsłaniających, uprzątających), brzegowych i przerębowych, oraz ich zależność od siedliska i cech drzewostanu. Intensywność i nawrót cięć.
Literatura

Hodowla lasu. Tom I i III ......................................................................... A. Jaworski, PWRIL-Warszawa, 2013

Charakterystyka hodowlana drzew i krzewów leśnych .......................... A. Jaworski, PWRIL-Warszawa, 2011

Cięcia odnowieniowe ........................................................................... E. Bernadzki, PWRiL-Warszawa, 2000

Ekologiczne podstawy hodowli lasu .................................................... S. Szymański, PWRiL-Warszawa, 2000

Zasady hodowli lasu ............................................................................................... DGLP, ORWLP-Bedoń, 2012