Narodowy Program Zdrowia 1996
Transkrypt
Narodowy Program Zdrowia 1996
2011-03-24 Historia Narodowy Program Zdrowia 2007 - 2015 1978 r. Ałma Ata – zdrowe społeczeństwo końca XX wieku 1990, 1993 aneksy zmiany celów strategicznych i operacyjnych 1996 konstrukcja celów NPZ i wydłużenie do 2005 r. 2007-2015 modyfikacja celów NPZ 1998 konieczność adaptacji strategii do potrzeb i nowych wyzwań - Zdrowie 21 Dr Agnieszka Gniadek Kraków 2010 Podstawowe założenia koncepcji NPZ Zdrowie i czynniki je warunkujące Promocja zdrowia Zdrowotna polityka publiczna Koncepcja celów i konstrukcja NPZ Zdrowie Pojęcia promocja zdrowia i profilaktyka Promocja zdrowia- to proces umożliwiający każdemu człowiekowi zwiększanie oddziaływania na własne zdrowie, w sensie jego poprawy i utrzymania. To działania zmierzające do zachowania zdrowia Prewencja (zapobieganie)- to takie działania zapobiegawcze, głównie medyczne, skierowane przeciwko chorobom Leczenie; Opieka/jakość życia Własne postrzeganie zdrowia Profilaktyka Edukacja Prewencja Prewencja pierwotna: ma na celu redukcję występowania choroby lub pewnych odstępstw od dobrego stanu zdrowia Prewencja wtórna: ma na celu powstrzymanie rozwoju choroby oraz skrócenie czasu jej trwania Prewencja trzeciego stopnia: ma na celu zapobieganie skutkom przebytej choroby oraz redukcje wszelkiego rodzaju komplikacji i defektów przez nią wywołanych 1 2011-03-24 Podejście do promocji i prewencji Podejście prewencyjne Podejście promocyjne Punkt wyjścia Choroba Zdrowie Cel Uniknięcie choroby Pomnażanie rezerw i potencjału zdrowia Grupa oddziaływania Grupy szczególnego ryzyka Cała populacja w kontekście codziennego życia Podstawowe założenia koncepcji NPZ zdrowie cd. Fundamentalne warunki zapewniające zdrowie: pokój, stabilny system ekonomiczny, odtwarzalne zasoby naturalne, globalne i lokalne bezpieczeństwo obejmujące bezpieczeństwo ekologiczne oraz mieszkanie, żywienie, edukacja, zarobki, sprawiedliwość i równość społeczna Definicje zdrowia a zadania pielęgniarki Zdrowie do dobre funkcjonowanie bio-psychospołeczne i duchowe. (oddziaływanie na kondycje fizyczną, psychiczną, duchową społeczną ( w tym również rodzinne) Pielęgniarka udziela rad o charakterze prewencyjnym, skupia się na sytuacji jednostki, w niewielkim stopniu oddziaływuje na grupę. Do jej zadań włączona jest rola ekspresyjna (ma na celu poprawę kondycji psychicznej). W edukacji zdrowotnej położony jest nacisk na całościowe funkcjonowanie pacjenta Podstawowe założenia koncepcji NPZ zdrowie Podkreślenie istoty zdrowia jako: wartości, zasobu (bogactwa) i środka Zdrowie nie jest stanem statycznym ale dynamicznym i należy je we wszystkich okresach życia: chronić (profilaktyka), doskonalić (promocja zdrowia), przywracać (leczenie, rehabilitacja); Czynniki warunkujące zdrowie: styl życia, środowisko fizyczne oraz społeczne życia i pracy, czynniki genetyczne, służba zdrowia Definicje zdrowia a zadania pielęgniarki Zdrowie to brak choroby (pielęgniarka nie zajmuje się zdrowiem tylko chorobą, koncentruje się na człowieku chorym w celu likwidacji choroby, jest głównym pomocnikiem lekarza) Definicje zdrowia a zadania pielęgniarki Zdrowie to sprawności w wykonywaniu czynności życia codziennego (wzmocnienie sprawności, zastąpienie albo pomoc w czynnościach życia codziennego Pielęgniarka uczy pacjenta i otoczenie jak radzić sobie z problemami dnia codziennego) 2 2011-03-24 Definicje zdrowia a zadania pielęgniarki Zdrowie to samodzielne twórcze życie, nie tylko bez chorób i niepełnej sprawności ale nawet z nimi (do pielęgniarki należy wspieranie zdrowia, jego zabezpieczenie, potęgowanie i ochrona, przywracanie optymalnego poziomu samodzielnego, aktywnego i twórczego życia człowieka). Aktywizowanie i wspomaganie rodziny (otoczenia pacjenta), wspieranie grup pomocy Podstawowe założenia koncepcji NPZ – zdrowotna polityka publiczna To przełożenie w Programie NPZ akcentu z działań najwyższych szczebli zarządzania i administracji państwowej na POWSZECHNE działania z udziałem wszystkich podmiotów życia publicznego (zarobki, podatki, bezpieczeństwo socjalne, edukacja, transport) Podstawowe założenia koncepcji NPZ – promocja zdrowia wg. NPZ To proces umożliwiający ludziom: - Zwiększanie kontroli nad swoim zdrowiem (identyfikacja własnych problemów zdrowotnych) - Poprawę zdrowia – poprzez podejmowanie wyborów i decyzji sprzyjających zdrowiu, kształtowaniu potrzeb i kompetencji w odniesieniu do zdrowia, zwiększanie potencjału zdrowia Główne zagrożenia zdrowia i problemy zdrowotne ludności - - Główne zagrożenia zdrowia i problemy zdrowotne ludności cd. - Główne problemy zdrowotne: choroby układu krążenia; nowotwory złośliwe; urazy i zatrucia; choroby układu oddechowego i trawiennego; choroby zakaźne; choroby zawodowe i związane z wykonywaniem pracy; inwalidztwo i niepełnosprawność; próchnica zębów i choroby przyzębia. Główne zagrożenia zdrowia: - Wadliwy styl życia (mała aktywność fizyczna, nieprawidłowości w sposobie żywienia, palenie tytoniu, nadmierne spożycie alkoholu – zwłaszcza napojów wysokoprocentowych, używanie substancji psychoaktywnych (innych niż alkohol i nikotyna) Zagrożenia w środowisku społecznym (ograniczenie dostępu do podstawowych zasobów niezbędnych dla utrzymania i pomnażania zdrowia: pożywienie, mieszkanie, ubranie i praca), uzależnienie części społeczeństwa od pomocy społecznej, niekorzystna sytuacja w sferze edukacji, nauki i kultury, nasilające się patologie społeczne Zagrożenie w środowisku fizycznym (przekroczenie dopuszczalnych norm czystości powietrza SO2, CO, NO2, brak wodociągów, kanalizacji, hałas, zabezpieczenie stanowisk pracy Główne zagrożenia zdrowia i problemy zdrowotne ludności cd. Nierówności w zdrowiu: - płeć; - miejsce zamieszkania; - region zamieszkania; - zróżnicowanie społeczne 3 2011-03-24 Czynniki wpływające na zdrowie Cel główny NPZ Czynniki niezmienialne - wiek - płeć - czynniki genetyczne Czynniki zmienialne - zachowania zdrowotne; - czynniki środowiskowe - styl życia; - służba zdrowia Poprawa zdrowia i związanej z nim jakości życia ludności oraz zmniejszanie nierówności w zdrowiu”. Cele operacyjne I. Strategiczne cele zdrowotne 1. 2. 3. kształtowanie prozdrowotnego stylu życia społeczeństwa, • tworzenie środowiska życia, pracy i nauki sprzyjającego zdrowiu, • aktywizowanie jednostek samorządu terytorialnego i organizacji pozarządowych do działań na rzecz zdrowia. II Cele operacyjne dotyczące czynników ryzyka i działań w zakresie promocji zdrowia 1. Zmniejszenie rozpowszechnienia palenia tytoniu; 2. Zmniejszenie i zmiana struktury spożycia alkoholu oraz zmniejszenie szkód zdrowotnych spowodowanych alkoholem; 3. Poprawa sposobu żywienia ludności i jakości zdrowotnej żywności oraz zmniejszenie występowania otyłości; 4. Zwiększenie aktywności fizycznej ludności; 5. Ograniczenie używania substancji psychoaktywnych i związanych z tym szkód zdrowotnych; 6. Zmniejszenie narażenia na czynniki szkodliwe w środowisku życia i pracy oraz ich skutków zdrowotnych i poprawa stanu sanitarnego kraju. 1. MZiOS. Międzyresortowy Zespół Koordynacyjny Narodowego Programu zdrowia 1996 –2000,Warszawa, wrzesień 1996 1. Zmniejszenie zachorowalności i przedwczesnej umieralności z powodu chorób naczyniowo-sercowych, w tym udarów mózgu; 2. Zmniejszenie zachorowalności i przedwczesnej umieralności z powodu nowotworów złośliwych; 3. Zmniejszenie częstości urazów powstałych w wyniku wypadków i ograniczenie ich skutków; 4. Zapobieganie zaburzeniom psychicznym przez działania prewencyjno-promocyjne; 5. Zmniejszenie przedwczesnej zachorowalności i ograniczenie negatywnych skutków przewlekłych schorzeń układu kostnostawowego; 6. Zmniejszenie zachorowalności i przedwczesnej umieralności z powodu przewlekłych chorób układu oddechowego; 7. Zwiększenie skuteczności zapobiegania chorobom zakaźnym i zakażeniom; 8. Zmniejszenie różnic społecznych i terytorialnych w stanie zdrowia populacji. III. Cele operacyjne dotyczące wybranych populacji 7. Poprawa opieki zdrowotnej nad matką, noworodkiem i małym dzieckiem; 8. Wspieranie rozwoju i zdrowia fizycznego, psychospołecznego oraz zapobieganie najczęstszym problemom zdrowotnym i społecznym dzieci i młodzieży; 9. Tworzenie warunków do zdrowego i aktywnego życia osób starszych; 10. Tworzenie warunków dla aktywnego życia osób niepełnosprawnych; 11. Intensyfikacja zapobiegania próchnicy zębów u dzieci i młodzieży. 4 2011-03-24 IV Niezbędne działania ze strony ochrony zdrowia i samorządu terytorialnego 12. Aktywizacja jednostek samorządu terytorialnego i organizacji pozarządowych do działań na rzecz zdrowia społeczeństwa; 13. Poprawa jakości świadczeń zdrowotnych w zakresie skuteczności, bezpieczeństwa i akceptowalności społecznej, w tym przestrzegania praw pacjenta; 14. Usprawnienie wczesnej diagnostyki i czynnej opieki nad osobami zagrożonymi chorobami układu krążenia, udarami mózgowymi, nowotworami, powikłaniami cukrzycy, chorobami układu oddechowego oraz chorobami reumatycznymi, szczególnie przez działania podstawowej opieki zdrowotnej; 15. Zwiększenie i optymalne wykorzystanie systemu ochrony zdrowia oraz infrastruktury samorządowej dla potrzeb promocji zdrowia i edukacji zdrowotnej. Zdrowie 21 - 1998 r. w Regionie Europejskim konieczność adaptacji strategii NPZ do potrzeb i nowych wyzwań w odniesieniu do zdrowia Program Zdrowie 21 kładzie szczególny nacisk na: solidarność i równość w dostępie do zdrowia; determinanty zdrowia: czynniki socjoekonomiczne, genetyczne i związki pomiędzy promocją zdrowia i środowiskiem Specjalistyczne programy ogólnokrajowe w zakresie NPZ Narodowy Program Zdrowia jest NADRZĘDNYM w stosunku do innych specjalistycznych programów: Narodowy Program Ochrony Serca, Narodowy Program Zwalczania Chorób Nowotworowych, Narodowy Program Profilaktyki Cholesterolowej, Krajowy Program zapobiegania Narkomanii, Program Ochrony zdrowia Psychicznego, Krajowy Program Zapobiegania Zakażeniom HIV i Opieki nad Żyjącymi z HTV i Chorymi na AIDS Zdrowie 21cd. - Zdrowie 21 cd. Poziomem wyjściowym jest rok 1995; Data końcowa realizacji uznaje się rok 2020 – jest to termin dla wyniku zdrowotnego przebieg życia ludzi żyjących w siedliskach; wielosektorowe działania i odpowiedzialność; podstawowa opieka zdrowotna oparta na lekarzu i pielęgniarce rodzinnej; opieka zdrowotna zorientowana na wyniki; rozwój polityki zdrowotnej z naciskiem na implementację lokalną; priorytety globalne i identyfikacja partnerów Strategie wobec zapewnienia zdrowia Strategie wielosektorowe, uwzględniające fizyczne, ekonomiczne, społeczne i kulturowe uwarunkowania zdrowia Programy nastawione na skuteczność opieki zdrowotnej i inwestowanie w rozwój zdrowia oraz opiekę kliniczną Zintegrowana i zorientowana na rodzinę i społeczność lokalna podstawowa opieka zdrowotna wspierana przez elastyczny system opieki szpitalnej 5 2011-03-24 Strategie wobec zapewnienia zdrowia Współuczestniczenie w procesie rozwoju zdrowia na poziomie domu, szkoły, miejsca pracy, społeczności lokalnej i kraju oraz promowanie idei wspólnego podejmowania decyzji, wdrażanie ich do rozliczania przez partnerów Zdrowie 21 cd. 2. RÓWNOŚĆ W ZDROWIU. Do 2020 r., powinny być zredukowane różnice zdrowotne pomiędzy grupami społeczno ekonomicznymi wewnątrz krajów przynajmniej o jedną czwartą we wszystkich Krajach Członkowskich, dzięki istotnej poprawie stanu zdrowia grup znajdujących się w niekorzystnym położeniu. Zdrowie 21 cd. 4. ZDROWIE MŁODYCH LUDZI. Do 2020 roku w Regionie, młodzi ludzie powinni być zdrowsi i lepiej przygotowani do pełnienia swojej roli w społeczeństwie. Zdrowie 21 cd. 1. POROZUMIENIE NA RZECZ ZDROWIA W REGIONIE EUROPEJSKIM Do 2020 r. obecna dysproporcja w stanie zdrowia pomiędzy Krajami Członkowskimi Regionu Europejskiego powinna zostać zredukowana przynajmniej o jedna trzecią. Zdrowie 21 cd. 3. ZDROWY START ŻYCIOWY. Do roku 2020 zdrowie wszystkich noworodków, niemowląt i dzieci w wieku przedszkolnym w Regionie powinno ulec poprawie, stwarzając im lepszy start życiowy. Zdrowie 21 cd. 5. ZDROWIE LUDZI STARSZYCH Do roku 2020 ludzie w wieku ponad 65 lat powinni mieć możliwość satysfakcji ze swojego pełnego potencjału zdrowotnego i pełnienia aktywnej roli społecznej. 6 2011-03-24 Zdrowie 21 cd. Zdrowie 21 cd. 6.POPRAWA ZDROWIA PSYCHICZNEGO Do 2020 roku powinno ulec poprawie zdrowie psychiczne ludzi oraz powinny być dostępne pełne świadczenia dla ludzi z problemami zdrowia psychicznego. Zdrowie21 cd. Zdrowie 21 cd. 8.REDUKCJA CHORÓB NIEZAKAŹNYCH DO 2020 roku powinny zostać ograniczone do możliwie najniższego poziomu w Regionie chorobowość, niepełnosprawność i przedwczesna umieralność z powodu ważniejszych chorób przewlekłych Zdrowie 21 cd. Zdrowie 21 cd. 10. ZDROWE I BEZPIECZNE ŚRODOWISKO NATURALNE Do 2015 roku, ludność w Regionie powinna żyć w bezpiecznym środowisku naturalnym, w którym niebezpieczne dla zdrowia zanieczyszczenia nie przekraczają uzgodnionych standardów miedzynarodowych. 7. REDUKCJA CHORÓB ZAKAŹNYCH Do 2020 roku powinny zostać znacznie ograniczone niekorzystne skutki zdrowotne chorób zakaźnych, dzięki systematycznie wprowadzanym programom eradykacji, eliminacji i zwalczaniu chorób infekcyjnych o istotnym znaczeniu dla zdrowia publicznego. 9. REDUKCJA URAZÓW POWSTAŁYCH W WYNIKU PRZEMOCY I WYPADKÓW Do 2020 roku powinna dojść do znacznego i trwałego obniżenia liczby urazów, niepełnosprawności i zgonów spowodowanych wypadkami i przemocą w Regionie. 11. ZDROWSZY TRYB ŻYCIA. Do 2015 roku członkowie wszystkich grup społecznych powinni przyjąć zdrowszy model życia. 7 2011-03-24 Zdrowie 21 cd. Zdrowie 21 cd. 12. REDUKCJA SKUTKÓW NADUŻYWANIA ALKOHOLU, PALENIA TYTONIU I ZAŻYWANIA NARKOTYKÓW Do 2015 roku we wszystkich krajach członkowskich powinny zostać znacznie ograniczone szkodliwe skutki zdrowotne związane z używanie substancji uzależniających takich jak alkohol, tytoń i środki psychotropowe. ZDROWIE 21 cd. ZDROWIE 21 cd. 14. WIELOSEKTOROWA ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZA ZDROWIE. DO 2020 roku wszystkie sektory powinny uznać i przyjąć swoją odpowiedzialność za zdrowie. ZDROWIE 21 cd. Zdrowie 21 cd. 16. ZARZĄDZANIE JAKOŚCIĄ OPIEKI ZDROWOTNEJ Do 2010 roku zarządzanie sektorem zdrowia w Krajach Członkowskich, powinno zostać ukierunkowane na wyniki zdrowotne począwszy od populacyjnych programów zdrowotnych aż po indywidualną, kliniczną opiekę nad pacjentem. 13. TWORZENIE PRZYJAZNEGO ZDROWIU OTOCZENIA DO 2015 roku ludzie w Regionie powinni mieć stworzone lepsze warunki życia w otoczeniu naturalne i społecznie zdrowym takim jak dom, szkoła, miejsce pracy oraz środowisko lokalne. 15. ZINTEGROWANY SEKTOR ZDROWIA. DO 2010 roku ludność w Regionie powinna mieć lepszy dostęp do podstawowej opieki zdrowotnej ukierunkowanej na rodzinę i społeczność, popartej odpowiednim i sprawnym systemem szpitalnictwa. 17. FINANSOWANIE ŚWIADCZEŃ ZDROWOTNYCH I ALOKACJA ŚRODKÓW Do 2010 roku kraje członkowskie powinny posiadać mechanizmy stałego finansowania i alokacji środków dla systemów opieki zdrowotnej, oparte na zasadach równego dostępu, opłacalności, solidarności i optymalnej jakości 8 2011-03-24 ZDROWIE 21 cd. ZDROWIE 21 cd. 18. ROZWIJANIE KADRY PRACOWNICZEJ W OPIECE ZDROWOTNEJ Do 2010 roku wszystkie Kraje Członkowskie powinny doprowadzić do tego, by pracownicy opieki zdrowotnej i innych sektorów zdobyli odpowiednią wiedzę, umiejętności i postawy do ochrony zdrowia. ZDROWIE 21 cd. Zdrowie 21 cd. 20. POZYSKIWANIE PARTNERÓW DLA ZDROWIA Do 2005 roku wdrażanie polityki ZDROWIA Dla Wszystkich powinno zaangażować jednostki, grupy i organizacji sektora społecznego i prywatnego, a także zwykłych obywateli -w tworzeniu związków partnerstwa na rzecz zdrowia 19. BADANIA NAUKOWE I WIEDZA NA RZECZ ZDROWIA Do 2005 roku wszystkie Kraje Członkowskie powinny posiadać system badań naukowych, informacji i komunikacji, które ułatwiają zdobywania, skuteczne wykorzystanie i rozpowszechnianie wiedzy wspierającej Zdrowie Dla Wszystkich 21. ZAŁOŻENIA STRATEGII I POLITYKI „ZDROWIE DLA WSZYSTKICH” Do 2010 roku wszystkie Kraje Członkowskie powinny posiadać i wdrażać politykę zdrowia dla wszystkich na poziomie krajowym, regionalnym i lokalnym, wspieraną przez odpowiednie zaplecze instytucjonalne, procesy zarządzenia i twórcze przywództwo 9