program edukacyjno – profilaktyczny

Projekt współfinansowany
z Europejskiego Funduszu Społecznego
i Budżetu Państwa
PRACA PROJEKTOWA
Z przedmiotu: Konstruowanie programu
pracy pedagoga
PROGRAM EDUKACYJNO – PROFILAKTYCZNY
Pt. „Otwórz oczy - bądź wolny od przemocy”
Rzeszów 2008
W ostatnim czasie obserwujemy wzrost zachowań agresywnych u dzieci i młodzieży.
Niepokojące jest również i to, że obniża się skala wieku dzieci, które borykają się z tymi
problemami. Agresja staje się zjawiskiem społecznym.
Głównym celem programu jest wpłynięcie na zmianę postawy uczniów wobec siebie
i innych. Zajęcia mają na celu odreagowanie napięć. Nastawione są na integrowanie grupy
i dają poczucie bezpieczeństwa. Do pełnej i właściwej realizacji programu niezbędne będą
takie elementy wyposażenia placówki jak: teksty literackie, xero, sprzęt RTV i komputer,
muzyka, teksty relaksacyjne, filmy i gry edukacyjne.
Realizacja programu pomoże uczniom w odreagowaniu napięć i umożliwi integrację
w grupie oraz zapewni im bezpieczeństwo.
Nazwa programu:
„Otwórz oczy – bądź wolny od przemocy”
Adresaci:
uczniowie klas IV – VI szkoły podstawowej
Miejsce realizacji:
szkoła podstawowa
Czas realizacji:
wrzesień – listopad
Realizatorzy:
pedagog szkolny
2
Cele programu.
















Wpłynięcie na zmianę postaw i zachowań uczniów wobec siebie i innych.
Uczenie samokontroli w kontaktach z innymi.
Kształtowanie postaw wolnych od agresji i przemocy.
Zapoznanie z procesem powstawania agresji i jej rodzaje.
Zachęta do przełamywania lęków i reagowanie na przemoc.
Rozwijanie umiejętności obrony przed przemocą.
Rozpoznawanie, nazywanie i wyrażanie uczuć.
Uczenie różnych sposobów odreagowywania negatywnych emocji.
Zachęcenie do pracy nad sobą oraz ukazanie możliwości radzenia sobie w trudnych
sytuacjach.
Kształcenie umiejętności zachowań asertywnych i empatycznych.
Ukazanie, że postawa przemocy nie jest godna człowieka i wyrządza krzywdę
drugiemu.
Promowanie kulturalnych wzorców zachowań.
Budzenie poczucia odpowiedzialności za swoje czyny.
Wspomaganie rozwoju postawy odpowiedzialności w budowaniu wspólnoty
w oparciu o zasady: dialogu, prawdy, sprawiedliwości, miłości, tolerancji
i solidarności.
Budowanie pozytywnego obrazu siebie i wzmacnianie poczucia własnej wartości.
Przedstawienie uczniom instytucji, które zajmują się problemami ofiar przemocy.
Formy oddziaływań:
 Zbiorowa
 Grupowa
 Indywidualna
3
Rozkład bloków tematycznych:
NAZWA BLOKU
CELE
 kształcenie umiejętności odróżniania
zachowań właściwych i agresywnych,
 kształcenie umiejętności właściwego
reagowania w sytuacjach przemocy,
 kształcenie umiejętności empatycznych,
 wdrażanie do umiejętności oceny zachowania
innych,
 wyjaśnienie zasad dobrego zachowania,
 kształcenie umiejętności samooceny własnego
zachowania.
Radzenie sobie ze  wdrażanie uczniów do radzenia sobie z
swoją złością
przejawami agresji,
 umiejętność komunikowania się ze sobą,
 wdrażanie do prawidłowego funkcjonowania
w grupie
Czym jest agresja
i przemoc?
FORMA
REALIZACJI
 rozmowa
kierowana
 burza
mózgów,
 odgrywanie
scenek,
 układanka
wyrazowa,
 krzyżówka.
CZAS
TRWANIA
ZAJĘĆ
45 minut
 poszukująca, 45 minut
 podająca,
 praktycznego
działania,
 drzewko
decyzyjne,
 drama
4
TERMIN
REALIZACJI
REALIZATO
RZY
wrzesień
Pedagog
szkolny
listopad
Pedagog
szkolny
UWA
GI
Scenariusz 1.
Temat: Czym jest agresja i przemoc?
Materiały: duże arkusze papieru, karteczki samoprzylepne, brystol, flamastry.
Przebieg zajęć:
Zajęcia odbywają się na hali gimnastycznej, uczniowie siedzą na materacach w kręgu. Na
drabinkach wiszą duże arkusze papieru, wypisane są podstawowe definicje związane
z agresją. Na stoliku rozłożone są elementy rozsypanki wyrazowej (przykłady zachowań
agresywnych).
1. Powitanie uczestników i ustalenie zasad obowiązujących w czasie zajęć - zawarcie
kontraktu grupowego.
2. Uczniowie proponują i zapisują zasady na arkuszu papieru np.:
 Kiedy jeden mówi, pozostali słuchają.
 Zwracamy się do siebie po imieniu.
 Nie przeszkadzamy sobie, nie obrażamy innych.
 Aktywnie uczestniczymy w zajęciach.
3. Nawiązanie do tematyki zajęć, gospodarze klas rozdają wszystkim uczniom karteczki z
tekstem:
„Nikt nie może mnie poniżać, bić, krzywdzić, przezywać
I każdego mogę na ratunek wzywać”
Poszczególne klasy głośno odczytują tekst, następnie wszystkie klasy czytają razem.
4. Zespoły z poszczególnych klas (cztery osoby) losują przygotowane na kartkach scenki
i odgrywają je zgodnie z wylosowaną kolejnością. Uczniowie odgadują jakie zachowania
agresywne są przedstawiane (np.: bójka, popychanie, niszczenie, przezywanie, wyśmiewanie,
obrażanie, grożenie). Chętny uczeń szuka kartki z nazwą zachowania w rozsypance
wyrazowej i siada na ławeczce stojącej w kręgu. Po odegraniu wszystkich scenek grupa
uczniów (jeden z każdej klasy) z wybranych i pozostałych elementów rozsypanki wykonują
plakat na arkuszu papieru.
5. Prowadzący czyta historię Franciszka.
W trakcie odczytywania historii uczestnicy mówią „stop ”w momencie, kiedy uznają, że
Franciszka spotkała przykrość ze strony kolegów - wtedy odrywają kawałek papierowego
serca i nazywają uczucia Franciszka.
Papierowe serce i historia Franciszka:
Franciszek chodził do piątej klasy. Jego nieszczęścia zaczęły się dwa miesiące temu. Miał
kiepską formę podczas meczu piłki nożnej i przepuścił dwie bramki. Koledzy z klasy byli
wściekli, że znowu przegrali z piątą i ze złości wyrzucili Franciszka z drużyny, chociaż był
bardzo dobrym bramkarzem. Chłopcy z tamtej klasy zaczęli mu za to strasznie dokuczać
i przezywać go. Franciszek zauważył, że ktoś pomalował jego jedyną kurtkę niezmywalnym
flamastrem, był zrozpaczony. W następnym tygodniu dowiedział się od kolegi z ławki, że cała
5
klasa plotkuje na temat jego donoszenia nauczycielom. Franciszek wiedział, że to kłamstwo
ale nie mógł tego wyjaśnić, bo nikt nie chciał z nim rozmawiać. Nie zaproszono go nawet na
prywatkę klasową. Franciszek czuł się coraz gorzej, nie miał ochoty wychodzić z domu ani
odrabiać lekcji.
Po przeczytaniu historii „naprawiają” złą sytuację Franciszka poprzez napisanie na
oderwanych kawałkach, sposobów pomocy Franciszkowi, doklejają tworząc całe serce.
6. Nasz kodeks zasad przeciw agresji. Uczniowie podają propozycje właściwych zachowań,
które ułatwią wzajemne kontakty w szkole i wyeliminują zachowania agresywne. Zasady
zapisywane są na arkuszu np.:
 Nie bijemy i nie popychamy innych.
 Nie przezywamy i nie wyśmiewamy innych.
 Nikomu nie grozimy, nikogo nie obrażamy.
 Używamy słów: proszę, przepraszam, dziękuję.
 Żyjemy w zgodzie z innymi.
 Pomagamy innym.
Po zakończeniu zajęć uczniowie składają podpisy pod kodeksem.
7. Nasze prezentacje. Na zakończenie zajęć gospodarze klas losują przygotowane hasła:
 „Bez złości mamy więcej radości”
 „Używanie grzecznych słów nie trudzi”
 „Chcesz lubianym być, w zgodzie musisz ze wszystkimi żyć”
 „Nie chcesz przyjaciół stracić kolego, nie mów nikomu nic przykrego”
 „Kto się często śmieje, temu uśmiech nie rdzewieje”
 „Pamiętaj miły kolego, nie zaczepiaj bezbronnego”
Hasła zostaną wyeksponowane w poszczególnych klasach, do tych haseł każda klasa
ułoży piosenkę lub wiersz i wykona plakat. (zadania konkursowe). Prezentacje zostaną
przedstawione społeczności szkolnej na apelu sumującym projekt edukacyjny „Otwórz oczy –
bądź wolny od przemocy”.
6
Scenariusz 2.
Temat zajęć: Radzenie sobie ze swoją złością
Przebieg zajęć:
1. Wprowadzenie dzieci, zaproszenie do koła, wyjaśnienie tematu zajęć
2. Przywitanie iskierką przyjaźni
3. Przypomnienie zasad pracy w grupie ustalonych na poprzednich zajęciach:
 Kiedy jeden mówi, pozostali słuchają.
 Zwracamy się do siebie po imieniu.
 Nie przeszkadzamy sobie, nie obrażamy innych.
 Aktywnie uczestniczymy w zajęciach.
4. Zabawa „Mowa ciała” – pokazywanie przez dzieci stanów emocjonalnych: strach, złość,
smutek, radość itd. na podstawie otrzymanych karteczek. Pozostali uczniowie odgadują
zaprezentowane uczucia.
5. Dyskusja na temat tego po czym można zidentyfikować różne stany emocjonalne.
6. Rozmowa z dziećmi na temat sytuacji kiedy się zezłościły.
7. Odgrywanie scenek według ustalonych kroków.
KROKI:






Zatrzymaj się i policz do dziesięciu
Pomyśl o możliwościach wyboru
Powiedz tej osobie dlaczego jesteś zły
Na dany moment odejdź
Wykonaj ćwiczenie relaksacyjne
Zrealizuj swój najlepszy wybór
8. Omówienie obejrzanych scenek, ocena gry pierwszego i drugiego aktora, ocena całej
scenki.
9. Praca plastyczna – Moja wizytówka – uzupełnianie kwiatka wykonanego przez dzieci
swoimi pozytywnymi i negatywnymi cechami.
10.
Podsumowanie zajęć, pożegnanie „Iskierką przyjaźni”.
7
Literatura.
Ballard R. „Jak żyć z ludźmi. Umiejętności interpersonalne”, Warszawa 1998.
Dodziuk, A., „Pokochać siebie”. „Intra” Warszawa 1992.
Dziewiecki, M.„Odpowiedzialna pomoc wychowawcza”, DNiW, Radom 1999.
Grodowska Maria, Kowalska Małgorzata, „Wychowawczy program profilaktyczny”,
Rubikon, Kraków 2003.
5. Hay L.L. „Pokochaj siebie. Ulecz swoje życie. Ćwiczenia”, „Medium” 1994.
6. Jundział J., „Dziecko – ofiara przemocy”, WSiP, Warszawa 1993.
7. Portmann R., „Gry i zabawy przeciwko agresji”. Jedność, Kielce 2003.
8. Pospiszyl J., „Przemoc w instytucjach opiekuńczo – wychowawczych”. WSPS,
Warszawa 1997.
9. Siudym J., „Materiały szkoleniowe. Redukowanie zachowań agresywnych i przemocy
wśród dzieci i młodzieży, w instytucjach”, Zakład Psychologii Instytutu Psychologii
UMCS.
10. Stein A., „Kiedy dzieci są agresywne?” Poradnik dla rodziców i wychowawców,
Jedność, Kielce 2003.
1.
2.
3.
4.
8
ANKIETA EWALUACYJNA
Oceń zajęcia w skali od 1 do 6, otaczając kółeczkiem odpowiednią cyfrę
1. Tematyka zajęć - czy była interesująca?
(nie)1
2
3
4
5 6(tak, bardzo)
2. Czy atmosfera na zajęciach była miła i „ciepła”?
1
2
3
4
5
6
3. Czy zajęcia były ciekawe i przedstawione w zrozumiały sposób?
1
2
3
4
5 6
4. W jakim stopniu forma zajęć zachęcała Cię do pracy?
1
2
3
4
5
6
5. W jakim stopniu zajęcia zaspokoiły Twoje oczekiwania?
1
2
3
4
5 6
Moje spostrzeżenia, wnioski, propozycje.........................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
Opracowanie:
Grażyna Stolarz
9