Analiza związku intensywności opieki położniczej z właściwym

Perinatologia, Neonatologia i Ginekologia, tom 7, zeszyt 2, 81-87, 2014
Analiza związku intensywności opieki położniczej
z właściwym czasem trwania i zakończeniem ciąży
EWA PIEKARSKA, GRZEGORZ KRASOMSKI, BEATA LEŚNICZAK1
Streszczenie
Właściwa opieka położnicza pozytywnie wpływa na przebieg i końcowy rezultat ciąży. Stwarza możliwość
szybkiego rozpoczęcia leczenia rozpoznanych komplikacji oraz przypadków ciąż z grupy wysokiego
ryzyka. Regularne wizyty kontrolne matek u lekarza stwarzają szansę prawidłowego przebiegu ciąży oraz
obniżenia ilości powikłań i porodów przedwczesnych. Cel pracy: Określenie, jak często matki korzystały
z opieki przedporodowej oraz czy intensywność opieki wpłynęła na przebieg ciąży i sposób zakończenia
porodu. Określenie czasu trwania ciąży, w którym ciężarne rozpoczęły opiekę przedporodową i związku
z wybranymi parametrami noworodkowymi w dniu narodzin. Materiał i metoda: Retrospektywna analiza
dokumentacji położniczej 1539 matek po porodach odbytych w Klinice Położnictwa i Ginekologii ICZMP
w Łodzi. Określono czas trwania ciąży, w którym ciężarne po raz pierwszy zgłosiły się do położnika oraz
ilość odbytych wizyt przedporodowych. Opiekę podzielono na bardzo dobrą, dobrą, dostateczną, niedostateczną i jej brak. Kryterium podziału stanowiła ilość wizyt. Zbadano związek ilości wizyt z rodnością
kobiet oraz czy wcześnie rozpoczęta opieka przedporodowa (do 12. hbd) istotnie korelowała z wybranymi
parametrami noworodkowymi. Prześledzono związek wizyt z wiekiem, poziomem wykształcenia, miejscem
zamieszkania matek oraz sposobem zakończenia porodu. W badaniach zastosowano analizę testu niezależności chi2. Dla wnioskowania statystycznego przyjęto poziom istotności 0,05. Wyniki: Największą
grupę (39,94%) utworzyły ciężarne, które odbyły 8-10 wizyt przedporodowych. Z opieki położniczej w okresie ciąży nie skorzystało 17,01% badanych. Analiza wykazała determinujący wpływ rodności kobiet na
intensywność opieki (p = 0,0435). Ilość porodów przedwczesnych spowodowanych odpłynięciem płynu
owodniowego (p = 0,0048) lub wywołanych samoistną czynnością skurczową mięśnia macicy (p = 0,0040)
istotnie korelowała z ilością odbytych w okresie ciąży wizyt. Do 12. tygodnia ciąży opiekę podjęło 51%
ogółu. Czas trwania ciąży w momencie rozpoczęcia opieki u położnika nie wpłynął istotnie na urodzeniową
masę (p = 0,4856), długość ciała noworodka (p = 0,1930) oraz ocenę stanu klinicznego w skali Apgar
(p = 0,4630). W grupie z dobrą opieką przedporodową najwięcej porodów zakończyło się cięciem cesarskim (37,68%) i z użyciem kleszczy (43,51%), najmniej w grupie z opieką niedostateczną (odpowiednio
7,01%, 6,11%). Wnioski: Wizyty kontrolne u położnika stanowią podstawową składową właściwej opieki położniczej i zakończenia ciąży. Niewłaściwa postawa matek w zakresie opieki przedporodowej uniemożliwia
objęcie ciężarnych opieką położniczą stanowiąc istotny czynnik ryzyka porodu przedwczesnego.
Słowa kluczowe: opieka przedporodowa, wizyty kontrolne, poród przedwczesny
Wstęp
Cel pracy
Ciągłym dążeniem opieki przedporodowej jest
doprowadzenie kobiety i jej dziecka do porodu w jak
najlepszym zdrowiu i w najbardziej optymalnym czasie. Objęcie właściwą opieką położniczą w dużym
stopniu uzależnione jest przede wszystkim od ciężarnej, gdyż to ona decyduje o momencie zgłoszenia się
do położnika na pierwszą wizytę i na następne, wyznaczone wizyty. Decyzja często uzależniona jest od
znaczenia, jakie ma dla kobiety ciąża lub dolegliwości, które wystąpiły podczas ciąży zmuszając do
kontroli u lekarza [2, 4, 6].
Określenie jak często matki korzystały z opieki
przedporodowej oraz czy intensywność opieki wpłynęła na przebieg ciąży i sposób zakończenia porodu.
Określenie czasu trwania ciąży, w którym ciężarne rozpoczęły opiekę przedporodową i związku z wybranymi parametrami noworodkowymi w dniu narodzin.
1
Materiał i metody
Metodą retrospektywnej analizy prześledzono dokumentację położniczą 1539 matek po porodach od-
II Katedra Ginekologii i Położnictwa Uniwersytetu Medycznego w Łodzi
82
E. Piekarska, G. Krasomski, B. Leśniczak
bytych w Klinice Położnictwa i Ginekologii ICZMP
w Łodzi. Analizie poddano: miejsce zamieszkania,
wiek i wykształcenie matek, ilość wizyt przedporodowych, czas trwania ciąży w momencie zgłoszenia się
na pierwszą wizytę i do porodu oraz sposób porodu.
Zbadano związek ilości wizyt z rodnością oraz czasu
rozpoczęcia opieki (do 12. hbd i po 12. hbd) z wybranymi parametrami noworodkowymi (urodzeniową
masą ciała, długością, ilością punktów uzyskanych
z oceny stanu klinicznego w skali Apgar). Uwzględniając ilość odbytych przez ciężarną wizyt wyszczególniono opiekę przedporodową bardzo dobrą (powyżej 10 wizyt), dobrą (10-8), dostateczną (7-4), niedostateczną (3 -1) oraz brak wizyt. Brak opieki przyjęto, gdy matka po raz pierwszy pod opieką położnika znalazła się w chwili zgłoszenia do porodu. Zebrany materiał poddano analizie opisowej i statystycznej. Wartości parametrów mierzonych w skali nominalnej, scharakteryzowano za pomocą liczby i odsetka. Badanie przeprowadzono z zastosowaniem
analizy statystycznej testu niezależności chi2. Dla
wnioskowania statystycznego przyjęto poziom istotności 0,05.
34% między 7. a 10. hbd. Pozostałe ciężarne korzystające z opieki położniczej zgłaszały się do położnika
od 13. do 15. hbd lub później (12%).
W oparciu o szczegółową analizę ilości odbytych
wizyt opiekę przedporodową podzielono na bardzo
dobrą (powyżej 10 wizyt), dobrą (8-10 wizyt), dostateczną (7-4 wizyt) niedostateczną (1-3 wizyty) i brak
opieki (gdy matka po raz pierwszy znalazła się pod
opieką położnika w chwili zgłoszenia się do porodu).
Najwięcej ciężarnych uczestniczyło w opiece
określonej jako dobra (40%), najmniej w opiece niedostatecznej (7%). Odsetek kobiet niekorzystających
z opieki przedporodowej (17%) był o 5% wyższy niż
w grupie z opieką bardzo dobrą (12%) (ryc. 1).
Wyniki
Populacja 1539 ciężarnych zamieszkiwała głównie
duże (59%) i średnie miasta (18%). Zdecydowaną
większość stanowiły kobiety w wieku 19-35 lat (89%),
najmniej było matek młodocianych (2%). Wśród badanych dominowały pierworódki. Wieloródki (rodzące 2 lub 3 raz) stanowiły około 1/3 ogółu. Najwyższy
procent matek legitymował się wykształceniem średnim (43%). Grupa z najniższym wykształceniem (zawodowym lub podstawowym) była o 3% mniejsza niż
z wykształceniem wyższym (30%). Pierwszą wizytę
przed zakończeniem 12.hbd odbyło 51% ogółu, w tym
Ryc. 1. Struktura opieki przedporodowej zależnej
od ilości odbytych wizyt
Najniższy poziom opieki (19,95%) i opieka niedostateczna (9,50%) dotyczyła matek z wykształceniem
zawodowym i podstawowym (określanym jako pozostałe). W porównaniu z grupą najlepiej wykształconej
(z wykształceniem wyższym) matki z najniższym wykształceniem miały niższy o 3,91% udział w opiece
dobrej (ryc. 2).
Ryc. 2. Procentowy udział matek w opiece przedporodowej zależnie od poziomu wykształcenia
Analiza związku intensywności opieki położniczej z właściwym czasem trwania i zakończeniem ciąży
83
Tabela 1. Wpływ rodności kobiet na ilość odbytych wizyt przedporodowych
Ilość wizyt przedporodowych
Podział
matek
na grupy
Brak wizyt
1-3 wizyty
4-7 wizyty
8-10 wizyty
Powyżej 10 wizyt
(op. ndst.)
(op. dostat.)
(op. dobra)
(op. bdb)
Istotność
p
n
%
n
%
n
%
n
%
n
%
Pierworódki
190
18,55
79
7,71
223
21,78
404
39,45
128
12,50
p < 0,05
Wieloródki
71
14,94
29
6,11
134
28,21
183
38,53
58
12,21
p < 0,05
Liczne
wieloródki
7
17,50
4
10,00
13
32,50
12
30,00
4
10,00
p < 0,05
n – ilość wizyt przedporodowych, chi2 = 15,9227, df = 8, p = 0,0435, p < 0,05
Ryc. 3. Struktura opieki przedporodowej w zależności od wieku matek,
ich miejsca zamieszkania czasu zakończenia porodu
Zależność między rodnością a dbałością o przyszłe potomstwo, wyrażającą się w ilości odbytych wizyt
przedporodowych, była istotna statystycznie (p =
0,0435). Z dobrej opieki (8-10 wizyt) najczęściej korzystały pierworódki – 39,45% (404). W grupie licznych wieloródek (rodzących czwarty raz i więcej)
odsetek ciężarnych z tą ilością wizyt kontrolnych był
mniejszy o 9,45%. Liczne wieloródki wyróżnił też najwyższy odsetek (32,50 %) z opieką dostateczną (1-3
wizyty). W porównaniu z pierworódkami był wyższy
o 10,72% (tab. 1).
Matki młodociane oraz zamieszkujące wieś miały
najmniejszy procentowy udział w opiece bardzo dobrej (odpowiednio 3,13%, 9,36%), a największy w braku opieki (odpowiednio 18,75%, 20,97%) (ryc. 3).
Największy odsetek porodów o czasie (38. hbd42. hbd) dotyczył grupy z opieką dobrą (40,41%) najmniejszy z niedostateczną (7,21%) (ryc. 3).
Analiza wyników położniczych wykazała zwiększone ryzyko wystąpienia porodu przedwczesnego
(< 37. hbd ) u matek bez opieki. Przedwczesne zakończenie ciąży spowodowane odpłynięciem płynu
owodniowego (p = 0,0048) lub wywołane samoistną
czynnością skurczową mięśnia macicy (p = 0,0040)
istotnie korelowało z ilością odbytych w okresie ciąży wizyt. Odsetek porodów przedwczesnych w grupie bez opieki był znacząco wyższy (odpowiednio
9,03%, 17,17%) niż w grupie z bardzo dobrą opieką
– powyżej 10 wizyt (9,47%, 7,89%) (tab. 2).
Sposób ukończenia porodu w poszczególnych
grupach kształtował się na porównywalnym poziomie. Najwięcej porodów zakończonych cięciem cesarskim i z użyciem kleszczy odbyło się w grupie z dobrą
opieką przedporodową (odpowiednio 37,68%,
43,51%), najmniej w grupie z opieką niedostateczną
(odpowiednio 7,01%, 6,11%) (ryc. 4 ).
W przedstawionej populacji kobiet rozpoczęcie
opieki przedporodowej do 12. hbd nie wpłynęło
znacząco na dobrostan noworodków w dniu narodzin. Masa urodzeniowa (p = 0,4856), długość ciała
84
E. Piekarska, G. Krasomski, B. Leśniczak
Tabela 2. Porównanie wpływu opieki bardzo dobrej oraz braku opieki
% matek bez opieki
położniczej (n = 268)
% ciężarnych
z bardzo dobrą opieką
położniczą (n = 190)
Prawidłowe zakończenie ciąży
54,85%
63,16%
0,0757
p > 0,05
Poród przedwczesny wywołany
samoistną czynnością skurczową
17,17%
7,89%
0,0040
p < 0,05
Poród przedwczesny wywołany
odpłynięciem płynu owodniowego
19,03%
9,47%
0,0048
p < 0,05
Nadciśnienie indukowane ciążą
4,10%
5,26%
0,5592
p > 0,05
Cholestaza ciężarnych
1,49%
1,05%
0,6833
p > 0,05
Cukrzyca ciążowa
0,75%
1,58%
0,3982
p > 0,05
Łożysko przodujące
0,75%
0,53%
0,7737
p > 0,05
Stan przedrzucawkowy
0,75%
1,05%
0,7785
p > 0,05
Rzucawka
0,37%
0,00
0,3993
p > 0,05
Infekcja wewnątrzmaciczna
0,75%
0,00
0,2327
p > 0,05
Wyszczególnienie
Istotność
statystyczna
p
n – ilość matek w grupie
Tabela 3. Wyniki testu T w zakresie zależności wybranych parametrów noworodkowych
od objęcia matek wczesną opieką przedporodową
Parametry noworodkowe
Grupa I (784):
Grupa II (755):
Noworodki matek objętych Noworodki pozostałych
opieką do 12. hbd
matek
Istotność
statystyczna
p
Masa ciała – gramy
średnia
(± odchylenie standardowe; zakres)
3178
(±654; 500-4 770)
3179
(±690; 450-5050)
p = 0,4856
p > 0,05
Długość ciała – cm
średnia
(± odchylenie standardowe; zakres)
53,49
(±4,35; 29-64)
53,46
(±4,51; 28-65)
p = 0,1930
p > 0,05
Skala Apgar – 10 min
średnia
(± odchylenie standardowe; zakres)
8,80
(± 1,17; 1-10)
8,73
(±1,33; 1-10)
p = 0,4630
p > 0,05
Ryc. 4. Zestawienie procentowe sposobów ukończenia porodów w grupach matek
(p = 0,1930) oraz punktowa ocena stanu klinicznego
w skali Apgar (p = 0,4630) dzieci w obu grupach ma-
tek (pierwsza wizyta przed lub po 12. hbd) istotnie
nie różniły się (tab. 3).
Analiza związku intensywności opieki położniczej z właściwym czasem trwania i zakończeniem ciąży
Najwięcej noworodków w grupie badanych matek osiągnęło masę ciała powyżej 2500 g, długość ciała powyżej 50 cm, ocenę stanu klinicznego w skali
Apgar powyżej 7 pkt.
Dyskusja
Do objęcia ciężarnych właściwą opieką przedporodową niezbędne jest wczesne jej rozpoczęcie
przez matkę oraz optymalna ilość odbytych wizyt,
zapewniająca ciągłość opieki i jej kompleksowość.
Opieka w znacznej mierze oparta jest na obustronnej
współpracy szpitali i otwartej opieki zdrowotnej [1,
4, 12]. Szczególną rolę odgrywają działania w poradniach dla kobiet oraz w innych placówkach poza
publicznymi zakładami zdrowia spełniając podobne
funkcje [1, 7]. Na świecie wciąż jest brak jednolitej
definicji wskazującej jednoznacznie na ilość wizyt
przedporodowych, jaką powinna odbyć kobieta
w okresie ciąży.
W Polsce zgodnie z rekomendacjami Polskiego
Towarzystwa Ginekologicznego (PTG), gdy nie
stwierdza się nieprawidłowości w przebiegu ciąży,
zazwyczaj planuje się około 10 wizyt kontrolnych
z zaleceniem, że liczba wizyt nie powinna być mniejsza niż 8. Jeśli wystąpią nieprawidłowości w przebiegu ciąży, ilość wizyt należy odpowiednio zwiększyć [1, 3]. Obecnie na pierwszy plan coraz częściej
wysuwa się nie liczbę wizyt, lecz zakres poruszanych
problemów, czas rozmowy i podjęcie odpowiednich
interwencji [2, 8].
Dobra opieka położnicza jest bardzo ważnym
elementem prawidłowej opieki przedporodowej [2].
Bardzo dobrą (powyżej 10 wizyt) i dobrą (8-10 wizyt)
dbałość o przyszłe potomstwo wyrażoną w ilości
odbytych wizyt wykazało łącznie 52 % ogółu. Z opieki
przedporodowej najmniej korzystały matki młodociane, zamieszkujące wieś oraz legitymujące się zawodowym lub podstawowym wykształceniem.
Wśród ciężarnych z powikłanym przebiegiem ciąży
odsetek kobiet nie objętych opieką położniczą był
wyższy niż wśród objętych opieką. Brak lub niedostateczna opieka położnicza stanowi istotny czynnik
ryzyka porodu przedwczesnego.
Ciężarne rozpoczynające wcześniej opiekę przedporodową w mniejszym stopniu są zagrożone wystąpieniem porodu przedwczesnego. Ważne jest, aby
objęcie opieką lekarską wszystkich ciężarnych zagrożonych wystąpieniem porodu przedwczesnego
nastąpiło jak najwcześniej, a liczba wizyt była odpowiednio zwiększona [2, 4]. Za wczesne objęcie
85
kobiety opieką przyjęto jej rozpoczęcie w pierwszych
12. tygodniach ciąży (hbd) od momentu zapłodnienia. W tym okresie ciąży opiekę rozpoczęła ponad
połowa (51%) badanych, w tym 34 % od 7. do 10. hbd.
PTG zaleca odbycie pierwszej wizyty do 10. hbd. Za
najbardziej optymalne uważa się pomiędzy 7. a 8. hbd.
[1, 3]. Późne objęcie opieką przedporodową w wielu
przypadkach może skutkować nawet kilkakrotnie
częściej powikłaniem występującym w przebiegu
ciąży. Wczesne objęcie opieką położniczą wraz z niezbędną ilością odbytych przez matkę wizyt stanowią
nierozerwalne składowe umożliwiające prawidłowy
przebieg ciąży [1, 4-6]. Sam czas rozpoczęcia przez
ciężarne opieki przedporodowej nie wykazuje istotnego związku z częstością występowania porodów
przedwczesnych oraz małej masy urodzeniowej noworodków [15]. Potwierdzają to wyniki naszych badań. W przypadku wielorództwa, sprawowanie właściwej opieki ograniczają zazwyczaj nieregularne lub
rzadkie wizyty u lekarza [14]. Dobra opieka (8-10 wizyt) najrzadziej dotyczyła licznych wieloródek (rodzących czwarty raz i więcej). W porównaniu z pierworódkami ich odsetek był mniejszy o 9,45%.
Rekomendacje PTG określają zasady opieki nad
ciężarną, pozwalające na wczesne wyselekcjonowanie ciąż o fizjologicznym i nieprawidłowym przebiegu
[3]. Utworzony harmonogram określa optymalny
termin badań ciężarnych, zakres świadczeń profilaktycznych oraz zalecane badania diagnostyczne i konsultacje medyczne [1].
Wczesna i ciągła ocena czynników ryzyka jest
stałym elementem opieki położniczej. Ma na celu
wczesne wykrycie zagrożeń i stanów patologicznych
oraz podjęcie niezbędnych działań leczniczych
[9, 10]. Podczas pierwszej wizyty przedporodowej
obowiązuje dokonanie oceny ryzyka związanego
z ciążą na podstawie przeprowadzonego wywiadu,
analiza wyników badania przedmiotowego, badań
dodatkowych oraz monitorowania wzrostu i stanu
płodu [12]. Umożliwia identyfikację zagrożeń będących przyczyną niekorzystnego przebiegu i zakończenia ciąży. Pozwala na zakwalifikowanie ciąży do
grupy ryzyka adekwatnie do jej przebiegu i wymaganej opieki położniczej. Ocena przewidywanego
ryzyka matczynego i płodowego powinna być procesem ciągłym, prowadzonym w oparciu o współpracę
szpitali z otwartą opieką zdrowotną [1, 10].
Ciężarnej należy wyjaśnić istotę wizyt kontrolnych i zachęcić do świadomej i prawidłowej ich realizacji [5]. Na każdym spotkaniu zwrócić uwagę na
86
E. Piekarska, G. Krasomski, B. Leśniczak
zakres poruszanych problemów, czas rozmowy oraz
podjęcie odpowiednich interwencji [1, 7]. W razie
wykrytych zagrożeń niezbędne jest uświadomienie
ich ciężarnej i pouczenie o sposobach wyeliminowania [5]. W niektórych rodzajach ciąży wysokiego
ryzyka opracowano algorytmy postępowania położniczego pozwalające obniżyć odsetek porodów
przedwczesnych, a także urodzeń noworodków z niską urodzeniową masą ciała [1, 11]. Zwiększone ryzyko wcześniactwa, niskiej masy urodzeniowej i opóźnionego rozwoju wewnątrzmacicznego jest społecznie silnie zróżnicowane. Najczęściej dotyczy matek
później i rzadziej zgłaszających się na wizyty kontrolne u położnika, znajdujących się w trudnych warunkach materialnych, palących papierosy lub których ciąże nie są planowane [9].W grupie matek bez
opieki odsetek porodów przedwczesnych był znacząco wyższy niż w grupie z bardzo dobrą opieką
(powyżej 10 wizyt). Najczęstszą przyczyną porodu
było odpłynięcie płynu owodniowego lub samoistna
czynność skurczową macicy. Przedwczesne pęknięcie błon płodowych ma miejsce w 25-40% przypadków porodu przedwczesnego [16]. Wówczas w monitorowaniu zagrożenia zakażeniem konieczna jest
wnikliwa diagnostyka laboratoryjna i bakteriologiczna. W przypadku zainicjowania porodu przedwczesnego samoistną czynnością skurczową postępowanie
lecznicze ogniskuje się na czterech głównych zagadnieniach: hamowaniu czynności skurczowej, stymulacji dojrzewania płuc płodu, sposobie ukończenia
porodu przedwczesnego i intensywnej opiece neonatologicznej. Właściwe postępowanie medyczne
zwiększa szanse na utrzymanie się ciąży, zapewniając tym samym optymalne warunki dla rozwoju
płodu [11, 17]. Wieloczynnikowa etiologia sprawia, że
pomimo wielu starań wciąż brak w pełni skutecznej
profilaktyki pierwotnej zapobiegającej porodom
przedwczesnym. Najwięcej porodów zakończonych
cięciem cesarskim odbyło się w grupie z dobrą opieką przedporodową. Rozszerzenie wskazań do operacyjnego zakończenia ciąży, jako bezpiecznej drogi
porodu dla niedojrzałego płodu skutkuje zwiększeniem odsetka cięć cesarskich w ciążach niedonoszonych [19]. W obecnej medycynie położniczej
coraz częściej stosuje się przedwczesne ukończenie
ciąży cięciem cesarskim, szczególnie w przypadkach
wystąpienia znacznych wartości nadciśnienia
tętniczego lub niedotlenienia płodu [9]. Wykonanie
cięcia cesarskiego nie zawsze jest prostą operacją
położniczą, a ryzyko powikłań ze wskazań nagłych,
jest większe niż w przypadku cięcia elektywnego
[18]. Badania oceniają opiekę położniczą przede
wszystkim w odniesieniu do liczby wizyt. Być może
połączona ocena ilości i przebiegu wizyt dałaby
jednoznaczną odpowiedź co do roli opieki położnika
w prewencji porodu przedwczesnego. Pomocną
byłaby znajomość kompetencji zawodowych lekarza
prowadzącego, częstości oceny szyjki macicy oraz
działań podjętych w związku ze zgłaszanymi przez
kobiety dolegliwościami [2].
Wnioski
Wizyty kontrolne u położnika stanowią podstawową składową właściwej opieki położniczej i zakończenia ciąży.
Niewłaściwa postawa matek w zakresie opieki
przedporodowej uniemożliwia objęcie ciężarnych
opieką położniczą, stanowiąc istotny czynnik ryzyka
porodu przedwczesnego.
Piśmiennictwo
[1] Bręborowicz G.H., Gadzinowski J. (2006) Zasady organizacji opieki perinatalnej. [W:] Ciąża wysokiego ryzyka. Red. Bręborowicz G.H, OWN Poznań 2: 13-28.
[2] Rymkiewicz L., Leibschang J., Filipp E., Mazur J.
(2003) Wiek matki, wykształcenie, jakość opieki położ-
niczej w czasie ciąży, a ryzyko wystąpienia porodu
przedwczesnego. Med. Wiek. Rozw. supl. 1, 7, 3:
149-156.
[3] Rekomendacje Zarządu Głównego PTG w zakresie
opieki przedporodowej w ciąży o prawidłowym przebiegu. (2005) Ginekologia po Dyplomie 7: 5-39.
[4] Piekarska E., Krasomski G. (2011) Ocena jakości opieki
przedporodowej z zastosowaniem Indeksu Kessnera
oraz jej związku z czynnikami socjalno-demograficznymii zakończeniem ciąży. Perinatologia Neonatologia
i Ginekologia 4: 3.
[5] Delvaux. T., Buekens P., Godin L. et al. (2001) Barriers
to prenatal care in Europe. Am. J. Prev. Med. 21: 52-59.
[6] Makowiec-Dąbrowska T., Wilczyński J., Siedlecka J.
(1998) Zasady opieki perinatalnej nad kobietą pracującą zawodowo. II Kongres Polskiego Towarzystwa
Medycyny Perinatalnej. Katowice 10-12 września, 1:
205-207.
[7] Wdowiak A., Wiktor K., Wiktor H. (2004) Analiza jakości świadczeń zdrowotnych w opiece prenatalnej.
Zdrowie Publiczne 114(3): 301-303.
[8] Reroń A., Huras H. (2005) Prewencja pierwotna w opiece przedporodowej kobiet ciężarnych. Pielęgniarstwo XXI wieku 3(12): 185 -187.
[9] Chazan B. (2003) Mała masa urodzeniowa – czy poradzimy sobie z tym problemem? Medycyna Wieku Rozwojowego, supl. 1, 2, 3: 11-24.
[10]Bucholc M., Łepecka-Klusek C., Karauda M. (2004)
Korzystanie z opieki lekarskiej w okresie ciąży wyra-
Analiza związku intensywności opieki położniczej z właściwym czasem trwania i zakończeniem ciąży
zem troski rodziców o zdrowie dziecka. Promocja
zdrowia rodziny, supl. 14(59): 253-59.
[11]Czajka R. (2003) Poród drogami natury czy cięcie
cesarski. Med. Wiek. Rozw. 7(3), supl. 1: 97-103.
[12]Słomko Z. (1986) Rozwój i formy organizacyjne medycyny perinatalnej. [W:] Słomko Z. (red): Medycyna
Perinatalna 2: 15-60.
[13]Sawulicka-Oleszczuk H., Oleszczuk J. (2003) Organi-
zacyjne możliwości zmniejszenia częstości porodów
przedwczesnych. Med. Wiek. Rozw. 7(3): 35-40.
[14]Matusiak R., Szymusik K., Konińska-Kaczyńska A.
i wsp. (2002) Czy wielokrotne wielorództwo jest położniczym czynnikiem ryzyka? Ginekol. Pol. 77(12): 937943.
[15]Skórzyńska H. (1996) Ocena opieki profilaktycznej nad
ciężarnymi. Medycyna Ogólna 31: 212-220.
[16]Goldenberg R.L., Culhane J.F., Lams J.D. et al. (2008)
Epidemiology and causes of preterm birth. Lancet.
371: 75-84.
87
[17]Malinowski W. (2003) Poród przedwczesny w ciąży
wielopłodowej. Medycyna Wieku Rozwojowego, supl.
1, 7, 3: 85-96.
[18]Słomko Z., Poręba R., Drews K., Niemiec T. (2006) Naj-
ważniejsze zagadnienia dotyczące ciecia cesarskiego.
Ginekologia i Położnictwo 2, 2: 7-22.
[19]Brzozowska M., Kowalska-Koperek U., Kazimiera W.
i wsp. (2006) Analiza przyczyn porodu przedwczesne-
go, w tym wskazań do cięcia cesarskiego pomiędzy 24
a 34 tygodniem ciąży na materiale własnym Kliniki
Patologii Ciąży I Katedry Ginekologii i Położnictwa UM
w Łodzi. Gin. Pol. X Sympozjum Sekcji Psychosomatycznej PTG LXXVII: 221-228.
J
Ewa Piekarska
II Katedra Ginekologii i Położnictwa UM w Łodzi
93-338 Łódź ul. Rzgowska 281/289
e-mail: [email protected]
Analysis of the relationship between the intensity of obstetric care
and the duration and termination of pregnancy
Proper obstetric care has a positive impact on the course and final result of pregnancy. It allows to
promptly initiate the treatment of identified complications and high risk pregnancies. Regular check-ups
provide an opportunity for healthy pregnancy and reduction in the number of complications and premature births. Objectives: Determination of how often mothers used antenatal care and if the intensity of
care affected the course of pregnancy and type of delivery. Determination of the time when mothers started
to use antenatal care and the relationship between that time and selected neonatal parameters at birth.
Material and methods: A retrospective analysis of the obstetric records of 1539 mothers after deliveries
in the Department of Obstetrics and Gynecology of ICZMP in Łódź. The week of pregnancy at which
pregnant women first visited the obstetrician and the number of antenatal check-ups were determined.
Care was classified into very good, good, poor and none. The classification criterion was the number of
check-ups. The relationship between the number of check-ups and parity as well as the correlation
between an early start of antenatal care and selected neonatal parameters were examined. The relationship
between the number of check-ups, the age, education level, place of residence and type of delivery was
analyzed. The study used the chi-squared test. For statistical inference, the level of significance was
assumed at 0.05. Results: The largest group (39.94%) was pregnant women who attended 8 to 10 antenatal
check-ups. During pregnancy 17.01% of subjects did not use obstetric care. The analysis revealed a considerable impact of parity on the intensity of care (p = 0.0435). The number of premature births caused by
the spontaneous rupture of membranes (p = 0.0048) or induced by spontaneous uterine contractions (p =
0.0040) significantly correlated with the number of check-ups during pregnancy. Up to the 12th week of
pregnancy, the care was used by 51% of the subjects. The week of pregnancy at the first obstetric check-up
did not significantly affect the birth weight (p = 0.4856), body length of the newborn (p = 0.1930) and the
clinical assessment on the Apgar scale (p = 0.4630). The biggest number of forceps deliveries (43.51%)
occurred in the group with good prenatal care, the smallest – in the group with no obstetric care (6.11%).
Conclusions: Obstetric check-ups are a basic component of appropriate obstetric care and end of pregnancy. The improper attitude of mothers to antenatal care prevents providing obstetric care to pregnant
women, which is a crucial risk factor for preterm delivery.
Key words: antenatal care, check-ups, premature birth