„Pokonać bariery”. - Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Sopocie

„Pokonać bariery”. Interaktywne warsztaty edukacji kulturalnej” II edycja to kontynuacja projektu
z 2013 r., skierowanego do podopiecznych sopockiego Domu Pomocy Społecznej, którego celem było
dotarcie do osób w podeszłym wieku, często nie w pełni sprawnych fizycznie i intelektualnie. W
okresie od maja do października 2014 roku w Państwowej Galerii Sztuki w Sopocie odbywać się
będzie cykl spotkań na temat sztuki, podczas których omawiane będą zagadnienia dotyczące historii
mody, teatru, sztuki ogrodów, kinematografii, artystycznej ilustracji książkowej, architektury wnętrz,
złotnictwa i grafiki. Zajęcia realizowane są w ramach projektu, który uzyskał dofinansowanie ze
środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
Pragniemy stworzyć seniorom, którzy z powodu ograniczeń zostali wykluczeni z życia
społecznego i kulturalnego, program łączący działania społeczne i artystyczne. W trakcie spotkań w
Państwowej Galerii Sztuki w Sopocie oraz w pracowniach artystów wykładowców i profesorów
Akademii Sztuk Pięknych w Gdańsku uczestniczyć będą w zajęciach, projekcjach i warsztatach, które
umożliwią im bezpośredni i aktywny kontakt ze sztuką oraz stworzą okazję do wykorzystania różnych
materiałów i technik plastycznych, by wykreować własne, oryginalne prace. Spotkania będą próbą
przełamania barier, zarówno fizycznych, jak i psychicznych uczestników, a także stworzenia
możliwości rozwoju inwencji i aktywności, integracji z uczestnikami w różnym wieku, a może przede
wszystkim miłego i twórczego spędzenia czasu.
W ramach projektu przeprowadzonych zostanie dziewięć spotkań w formie wykładów i
warsztatów edukacyjnych, które odbywać się będą co dwa tygodnie. Każde trwające około 3 godzin
spotkanie jest dokumentowane w formie krótkiego filmu informacyjnego i relacji fotograficznej, które
sukcesywnie umieszczane są na ogólnodostępnej, specjalnie utworzonej stronie projektu:
http://www.pokonac-bariery.pl. Rezultatem warsztatów będą przede wszystkim prace stworzone
przez uczestników, które zostaną opublikowane w zaprojektowanym na tę okazję katalogu oraz
zaprezentowane na wystawie w sopockim Domu Pomocy Społecznej
Autorkami i realizatorkami projektu są Anna Trojanowska i Agnieszka Wołowicz, kuratorki
Państwowej Galerii Sztuki w Sopocie.
Plan wszystkich warsztatów:
Pierwsze warsztaty zatytułowane „Historia mody” odbyły się 27 maja i dotyczyły charakterystyki
i stylistyki ubiorów europejskich pochodzących z różnych epok. Uczestnicy mieli okazję
prześledzić zmiany jakie zachodziły w modzie w kolejnych wiekach zaczynając od epoki krynoliny,
turniury, gorsetu czy halki kończąc na czasach trampek, leginsów, bikini i ekologicznej skóry.
Poruszone zostały również zagadnienia związane z funkcjonalnością i symboliką strojów, które
swoją formą i materiałami, nierzadko podkreślały zajmowaną pozycję społeczną, rangę i
zamożność ich właściciela a następnie zderzono je ze współczesnymi subkulturami (hipstersi,
emo, skate), w których kluczowy element stanowi ściśle określony ubiór. Podróż po świecie mody
urozmaiciły krótkie filmy prezentujące stroje począwszy od 1700 r. po teledyski muzyczne z lat
60./ 90. XX w. Uczestnicy poznali również sylwetki światowej sławy projektantów mody (Charles
Frederick Worth, Coco Chanel, Versace, Dolce&Gabbana) oraz ich realizacje. Część warsztatowa
polegała na wykonaniu dekoracji elementu stroju – jedwabnej apaszki lub krawatu – za pomocą
profesjonalnych farb i innych przyborów do malowania na jedwabiu.
Drugie zajęcia, zatytułowane „Teatr” odbyły się 10 czerwca. Podczas spotkania poświęconego w
głównej mierze teatrowi dramatycznemu, uczestnicy poznali dzieła i sylwetki najwybitniejszych
dramatopisarzy europejskich, zgłębili sztukę aktorską i jej koncepcje, typologię i przedstawienia
modeli przestrzeni teatralnej oraz sylwetki słynnych reżyserów teatralnych. Przedstawiono
również inne autonomiczne odmiany teatru, takie jak: niedramatyczne gatunki teatralne (m.in.:
mim, pantomima czy komedia dell'arte), teatr muzyczny (opera, operetka, musical), teatr tańca,
teatr lalek, teatr plastyczny czy teatr pozaeuropejski (m.in.: no, kabuki, Hat boi). Przybliżono
również współczesne poszukiwania teatralne, w tym takie zjawiska jak happening czy
performance art. Podczas części warsztatowej uczestnicy podzieleni na grupy stworzyli własne
przestrzenne projekty scenografii teatralnej.
Trzecie zajęcia zatytułowane „Sztuka ogrodów” odbyły się 2 lipca i dotyczyły historii
projektowania założeń ogrodowych i parkowo-ogrodowych począwszy od legendarnych
starożytnych „wiszących ogrodów Semiramidy” w Babilonie po dwudziestowieczne
modernistyczne ogrody Le Corbusiera. Uczestnicy poznali zagadnienia dotyczące świadomego
komponowania drzew, krzewów, kwiatów, ziół i innych elementów świata przyrody oraz
związaną z tym symbolikę m. in. średniowiecznych ogrodów (hortus conclusus), islamskich
charbagh, ogrodów dalekiego wschodu. Ponadto poznali różne typy założeń ogrodowych oraz
pojęcia związane z omawianym zagadnieniem np.: hortus ludi, picturesque/gardenesque, ogród
renesansowy, manierystyczny, barokowy, angielski, romantyczny itp. Część warsztatowa polegała
na wspólnej wycieczce do XVIII w. zespołu pałacowo-ogrodowego w Gdańsku Oliwie, podczas
której uczestnicy pracowali ze specjalnie przygotowanymi kartami zadań.
Czwarte zajęcia pt. „Kinematografia” odbędą się 8 lipca. Spotkanie poświęcone X Muzie, na
którym poznamy tajniki kina i postaramy się zrozumieć filmowy język. Zajęcia mają na celu
ukazanie różnych kontekstów sztuki filmowej, przybliżyć jej bogatą historię , gatunki, autorów.
Można oglądać filmy, nie znając filmowego języka, wykorzystując jedynie podstawowe
kompetencje widza, wynikające z funkcjonowania w kulturze współczesnej, jednak przyjemność i
pożytek intelektualny, jakie płyną z pogłębionej świadomości odbiorczej, są wyjątkowe.
Poruszymy podstawowe problemy sztuki filmowej pojmowanej jako pewna całość - od chwili
narodzin po dzień dzisiejszy. Postaramy się wniknąć w jej historię - główne nurty, style, kierunki,
by zobrazować tę jedyną w swym rodzaju ewolucję, w której wynalazek techniczny umożliwił i
zainicjował pojawienie się nowego rodzaju sztuki. Podczas warsztatu za pomocą profesjonalnych
materiałów oraz zdjęć spróbujemy stworzyć plakat filmowy inspirowany pokazanym podczas
zajęć filmu.
Piąte spotkanie zatytułowane „Artystyczna ilustracja książkowa” odbędzie się 19 sierpnia.
Poświęcone będzie problematyce technik stosowanych przez artystów w projektowaniu ilustracji
książkowych oraz analizie fenomenu tego jednego z ciekawszych zjawisk w sztuce. Omówione
zostaną dzieła począwszy od starożytnych chińskich zwojów, w których po raz pierwszy
wystąpiły tego typu ilustracje,
wczesnośredniowiecznych dzieł iluminatorstwa, przez
renesansowe traktaty teoretyków sztuki, kończąc na współczesnej ilustracji książkowej oraz
komiksie. Przybliżone zostaną główne nurty, tendencje, rodzaje i funkcje ilustracji książkowych
oraz omówione sylwetki artystów zajmujących się tą dziedziną sztuki, którzy ukształtowali
najbardziej oryginalny język wypowiedzi plastycznej (m.in. Antoni Boratyński, Bohdan Butenko,
Elżbieta Gaudasińska, Janusz Grabiański, Adam Kilian, Jan Młodożeniec). Uczestnicy będą mieli
również okazję odbyć sentymentalną podróż do lat dzieciństwa i młodości, przy omawianiu
artystycznej ilustracji książkowej dla dzieci od lat 50. XX w. wykonanej m. in. przez: Jana Marcina
Szancera (O Janku, co psom szył buty) czy Antoniego Uniechowskiego. Część warsztatowa polegać
będzie na stworzeniu przez każdego uczestnika własnej, wykonanej w technice akwareli, ilustracji
do wybranego fragmentu tekstu. Prace wszystkich uczestników zostaną zebrane w formie
ilustrowanej książki.
Szóste zajęcia zatytułowane „Architektura wnętrz” odbędą się 9 września. Czy przedmioty
codziennego użytku odpowiadają potrzebom ich użytkowników? Czy są praktyczne, funkcjonalne?
Czy są ładne, czy są potrzebne? Gdzie jest ich za dużo, a gdzie za mało, a gdzie dokładnie tyle, ile
trzeba? Czy możemy od nich uciec, a może choć na nie wpłynąć, ukształtować je na nowo, skroić
na własną miarę. Uczestnicy spotkania będą uczyli się patrzeć na rzeczywistość oczami
projektanta, dostrzegać problemy związane z tworzeniem przedmiotów codziennego użytku a
następnie zaprojektują rzeczy odpowiadające ich potrzebom. Propozycja warsztatowa obejmuje
część teoretyczną, wzbogaconą pokazem multimedialnym prezentującym wybrane przykłady
wzornictwa i architektury, oraz część praktyczną, gdzie uczestnicy wcielając się w rolę
projektantów stworzą autorskie prace. Podczas wykładu i warsztatów dotyczących historii designu
i wzornictwa w Polsce i na świecie, uczestnicy będą mieli niepowtarzalną okazję stworzenia z
materiałów codziennego użytku (folia bąbelkowa, butelki pet, tektury itp.) nowoczesnych,
unikalnych mebli.
Siódme zajęcia zatytułowane „Złotnictwo/Jubilerstwo” odbędą się 23 września i dotyczyć będą
rzemiosła artystycznego zajmującego się wytwarzaniem wyrobów ze złota, platyny, srebra, metali
i kamieni szlachetnych oraz innych drogocennych materiałów. Uczestnicy poznają dawne metody
wytwarzania luksusowych przedmiotów codziennego użytku oraz prześledzą zmiany jakie na
przestrzeni wieków, zachodziły w tym rzemiośle. Zapoznają się z różnego typu ozdobami
(naszyjniki, brosze, klamry) oraz obiektami służącymi kultowi religijnemu (naczynia liturgiczne,
oprawy ksiąg, relikwiarze) w oparciu o przekazy ikonograficzne malarstwa europejskiego.
Uczestnicy poznają pojęcia związane z technikami stosowanymi przy wykańczaniu i zdobieniu
wyrobów z metalu: złocenie, puncowanie, repusowanie, grawerowanie, cyzelowanie, filigran,
granulacja, trybowanie oraz dowiedzą się czym jest punca. W części warsztatowej każdy uczestnik
wykona przedmiot jublierski (np. broszkę, wisiorek, bransoletkę, spinkę do krawata, breloczek do
kluczy itp.) z dostępnych materiałów plastycznych.
Ósme spotkanie pt. „Grafika” odbędzie się 7 października. Czym jest wklęsłodruk, a czym druk
wypukły? Jakie są techniki cyfrowe i co oznacza druk płaski? Co to linoryt i czym różni się od
suchorytu? Czy akwaforta to to samo co akwatinta? Przekazywana wiedza i działania praktyczne
mają zaznajomić uczestników z elementarną wiedzą na temat grafiki artystycznej. Każda technika
graficzna charakteryzuje się odrębną technologią, właściwościami formalnymi i nieograniczonym
polem artystycznych poszukiwań. Spotkanie ma na celu przybliżenie zarówno teorii jak i praktyki
oraz pomóc rozwinąć umiejętności plastyczne. Główną częścią spotkania będzie wizyta w
pracowni prof. Jacka Zdybla, w gdańskiej Akademii Sztuk Pięknych, podczas której uczestnicy będą
mieli m. in. okazję do praktycznego użycia pras graficznych, wykonując własne odbitki.
Dziewiąte zajęcia odbędą się 21 października. Będzie to podsumowanie przeprowadzonych zajęć i
warsztatów, które odbędzie się w oparciu o quiz specjalnie przygotowany dla uczestników. Spotkaniu
towarzyszyć będzie prezentacja multimedialna przedstawiająca efekty przeprowadzonych lekcji i
warsztatów. Zakończenie zajęć uwieńczy wspólny posiłek w wybranej przez uczestników
sopockiej restauracji.