Program nauczania

Transkrypt

Program nauczania

Program nauczania:
•
•
•
•
•
•
języka polskiego
literatury polskiej
narodoznawstwa
historii
geografii
muzyki
w szkołach sobotnich i na zajęciach fakultatywnych na Ukrainie.
Poniższy program został opracowany przez Zespół nauczycieli praktyków1 uczących jezyka i
kultury polskiej na Ukrainie skupionych wokół Ogólnoukraińskiego Metodyczno-Koordynacyjnego
Centrum Nauczania Języka i Kultury Polskiej w Drohobyczu w roku 2009.
Podstawę prac stanowiły dotychczasowe programy nauczania, w tym szczególnie program S.
Zinczuk (część językowa), Podstawa programowa dla uczniów polskich uczących się za granicą
opracowana przez Grupę Ekspertów z wielu szkół polskich na świecie i ośrodków naukowych w kraju,
której prace koordynowało polskie Ministerstwo Edukacji Narodowej oraz wymagania prawa
oświatowego Ukrainy w zakresie programów nauczania. Całości przyświecają założenia Rady Europy w
zakresie kształcenia języków obcych zawarte w Europejskim systemie opisu kształcenia językowego. Dla
części językowej niezwykle istotne było odwoływanie się do Standardów egzaminacyjnych
państwowych egzaminów certyfikatowych z jpjo.
Program został ułożony na zasadzie „ścieżek” przedmiotowych i bloków klas:
język polski
literatura
narodoznastwo
historia
geografia
muzyka
Klasy I-IV
Klasy V-IX
Klasy X-XI
Każda szkoła sobotnia, jak też zajęcia fakultatywne są inne. Rzadko się zdarza, aby dany uczeń
uczęszczał na lekcje od klasy I do XI i miał możliwość skorzystania z wszystkich przedmiotów. Dlatego
prezentowany tu program jest programem elastycznym:
Przedmiotem wiodącym jest język polski. Klasy I–IV są latami zabawy z językiem polskim,
poznawania świata za pośrednictwem języka polskiego. Od klasy V przewidziana jest systematyczna
nauka języka, przy czym klasa V zbiera uczniów, którzy już uczyli się języka rok, dwa lub trzy w
klasach I–IV, jak też początkujących. Od klasy VI nauka języka polskiego jest skupiona wokół tematów
wiodących:
VI: Mieszkam na Ukrainie, mówię o niej po polsku.
VII: Podróżuję po Ukrainie, przyjmuję gości z Polski.
VIII: Jadę do Polski.
IX: Mam swoje zdanie
X: Polska – sąsiad Ukrainy
XI: Polska, Ukraina – razem w Europie
Tym tematom podporządkowane są treści pozostałych przedmiotów – ścieżek. Ponieważ jednak w
rzeczywistości szkół sobotnich i fakultetów rzadko występują wszystkie przedmioty, najważniejsze
treści z tych przedmiotów powinny być realizowane na innych przedmiotach (są zaznaczone gwiazdką),
w ostateczności tylko na języku polskim. Sam program językowy również oczywiście zawiera treści
kulturowe (z innych przedmiotów), gdyż korelacji wszystkich przedmiotów nie sposób uniknąć i byłoby
to niewskazane. Założeniem bowiem tego programu jest jak najdalej idąca integracja przedmiotów
nauczania.
Celem realizacji tego programu jest nauczanie uczniów na Ukrainie języka i kultury polskiej
1
Autorzy programu: Switłana Zinczuk, Krystyna Husarz, Maria Ziembowicz, Irena Jarosz, Lesia
Buhera, Maria Sierecka, Maria Zielińska, Maria Jaworska, Danuta Ostrowska, Maria Maćkowicz,
Tatiana Jurkiewicz, Jerzy Kowalewski. Koordynator Zespołu: Jerzy Kowalewski.
w duchu interkulturowości, poszanowania odmienności, poszukiwania tego, co wspólne w historii,
tradycji i kulturze Polski i Ukrainy. Zgodność z Podstawą programową dla uczniów polskich uczących
się za granicą gwarantuje porównywalność wykształcenia z innymi szkołami na świecie. Dobór treści
ma też pomóc uczniom w odnalezieniu własnej tożsamości, wspomóc ich wzrost duchowy. Założeniem
jest też przygotowanie przyszłych obywateli państwa ukraińskiego do aktywnej współpracy z Polską i
Polakami w zakresie gospodarki, edukacji, turystyki, kultury itd.
Program nauczania języka polskiego
1. Przewiduje się 120 godzin nauczania rocznie (4 godziny tygodniowo).
2. Po ukończeniu kursu uczniowie powinni posiadać umiejętności na poziomie średnim
ogólnym B2 (po klasie IX) oraz zaawansowanym C1 (po klasie XI).
3. Program zakłada naukę w klasach I–XI (I–IV; V–IX, X–XI) jako jeden ciąg nauki. Ponieważ
jednak najczęściej jest tak, że wiele dzieci rozpoczyna naukę od klasy V, program został tak
skonstruowany, że klasa V zbiera to, co było w klasach I–IV (często w formie zabawy i w sposób
nieusystematyzowany) dla dzieci, które uczyły się już w tych klasach, jak też wprowadza w naukę te,
które dopiero rozpoczynają naukę w klasie V. Nie ma jednak możliwości, aby dziecko włączyło się w
cykl nauki w klasie VI, o ile nie uczyło się wcześniej języka polskiego – musi wówczas dołączyć się do
klasy V. Natomiast program dla klas X–XI jest programem kontynuującym naukę z klas V–IX. Dla
młodzieży, która chciałaby rozpocząć naukę języka polskiego dopiero w klasie X (czy np. IX)
przeznaczone są już kursy językowe dla dorosłych. Dla tych kursów opracowane są osobne programy
nauczania.
4. Przy realizacji programu zakłada się stosowanie różnych metod nauczania języków obcych.
Na niższych etapach nauczania dominować powinna metoda komunikacyjna, a uczeń powinien
wchodzić w adekwatne dla jego wieku i rozwoju role komunikacyjne (jako uczeń, członek rodziny,
klient w sklepie, dziecko w podróży itd.). Niezwykle ważne jest wprowadzanie nowych form
gramatycznych oraz nowej leksyki jako środka do realizacji celów komunikacyjnych. Sugeruje się
nauczanie polskiego po polsku, niemniej dopuszcza się, w miarę potrzeby, metodę porównawczą
opierającą się na znajomości przez uczniów języka ukraińskiego.
5. Równie istotne jest podejście międzykulturowe, szanujące odrębności obu kultur
narodowych, pokazujące ich inność, podobieństwa i atrakcyjność. Należy wykorzystywać wszelkie
okazje, by prezentować kulturę polską przy okazji ćwiczeń sprawności językowych od fonetyki po
gramatykę. Należy również pokazywać po polsku najbliższe otoczenie uczniów, a więc Ukrainę – od
miejsca zamieszkania, przez rejon, obwód po Kijów. Na wyższych etapach nauczania tematy kulturowe
(socjokulturowe, narodoznawcze i kulturowe sensu stricto) mogą stać się trzonem lekcji (metoda
kulturowa). Uczniowie powinni też na różne inne sposoby doświadczać kultury, w tym języka – przez
ruch (np. taniec, dramę, gesty), prace manualne, śpiew, przeżycie kulturowe.
6. Zawsze trzeba pamiętać o zasadzie poglądowości. W klasach początkowych nie powinien
być wprowadzany metajęzyk, ponieważ jest to dla uczniów zniechęcające i trudne. W starszych klasach
powinno się go wprowadzać stopniowo i tylko tam, gdzie jest to konieczne (np. terminologię
gramatyczną), przy czym sensowne wydaje się skorelowanie tego z wiadomościami poznawanymi na
lekcjach języka ukraińskiego.
Klasy I - IV
Nauczanie gramatyki w klasach I–IV
Nauczyciel stara się używać prostego języka (bez np. imiesłowów, liczebników zbiorowych,
strony biernej), ale zarazem wszystkich końcówek gramatycznych, trybu rozkazującego. Uczniowie
powinni osłuchać się z naturalnym językiem polskim. Powinni zatem rozumieć rodzaje gramatyczne –
typowe końcówki rzeczowników w M.l.p., rodzaj gramatyczny przymiotnika. Rozpoznawać mogą
rodzaj poprzez wypowiadanie słowa z dodatkiem zaimków ten, ta, to. Uczniowie powinni rozumieć
polecenia w formie proszę + bezokolicznik, (np. proszę siadać, proszę czytać…). Powinni też (o ile to
konieczne) wyrażać prośbę w tej formie, np. proszę powtórzyć pytanie. Zwracamy uwagę, że nie
powinno się zwracać formą Niech pani… Powinni też rozumieć tryb rozkazujący w 2 os.1.poj. i mn.
(siadaj, słuchaj, nie rozmawiaj; siadajcie, słuchajcie, nie rozmawiajcie). Zwracamy uwagę na to, że nie
można w ten sposób zwracać się do osób dorosłych. Powinni rozumieć zadawane pytania bez partykuły
czy, przy wyrazistej intonacji.
Klasa I
Tematy / słownictwo:
•
Ja – przedstawianie się (Mam na imię...; Nazywam się...; Mam ... lat(a); Mieszkam w … itp.),
powitania (Dzień dobry, Cześć, Dobry wieczór...), pożegnania (Do widzenia, Cześć, Dobranoc),
słowa grzecznościowe (dziękuję, proszę, przepraszam...).
•
Moja rodzina – przedstawianie członków rodziny. Podstawowe nazwy pokrewieństw (mama, tata,
siostra, brat, babcia, dziadzio, ciocia, wujek).
•
Zabawki – podstawowe kolory (biały, czarny, czerwony, żółty, niebieski, zielony, kolorowy),
nazwy, (np. lalka, miś, autko, samochodzik, piłka, klocki).
•
Moja szkoła: Chodzę do ... klasy. Chodzę do szkoły nr … w … Co jest w piórniku? Co mam w
plecaku / tornistrze? Jaka to jest książka?
•
Pory roku i pogoda: pada deszcz, pada śnieg, świeci słońce, jest zimno, jest ciepło.
•
Najbliższa przyroda: drzewo, trawa, kwiaty.
•
Warzywa i owoce: ziemniak, marchewka, ogórek, burak, kapusta, pomidor, cebula, banan,
cytryna, pomarańcza, jabłko, śliwka, gruszka.
•
Zwierzęta: pies, kot, krowa, koń, indyk, kura, kogut, lis, zając, wiewiórka, lew, tygrys, jeż.
•
Dni tygodnia.
•
Liczebniki główne do 20.
Problemy gramatyczne dla I klasy:
•
Zaimki osobowe w obu liczbach, w tym pani, pan, państwo.
•
Zaimki pytające kto, co, czyj, który.
•
Zaimki dzierżawcze mój, twój, nasz, wasz.
•
Zdania proste (np. To jest dom. Dom jest biały. Ona ma na imię Kasia).
•
Podstawowe pytania o informacje o łatwej strukturze i odpowiedzi na nie (np. Co / Kto to jest?
Jakie to jest? Jaki /a/e jest...? Gdzie jest...? Co robi...? Czy...?)
•
Przypadki rzeczownika: B., N., Msc. – funkcjonalnie.2
Uczeń powinien znać:
•
Słownictwo z podanych wyżej pól tematycznych.
•
Podstawowe zasady socjokulturowe (w tym socjolingwistyczne) dotyczące zwracania się do osób
dorosłych oraz rozmowy z nimi.
Uczeń powinien umieć:
•
Przedstawić się.
•
Powitać i pożegnać się z osobą dorosłą oraz kolegami.
•
Przedstawić członka rodziny i kolegę.
•
Podać podstawowe informacje o swojej rodzinie.
•
Określić kolor przedmiotu.
•
Nazwać przedmioty znajdujące się w klasie.
•
Podać informacje: do jakiej szkoły i której klasy chodzi.
•
Określić dzień tygodnia.
•
Określić porę roku.
•
Podać podstawowe informacje o pogodzie.
Klasa II
•
Przy stole - podstawowe produkty żywnościowe (ser, chleb, jajko, bułka, kiełbasa), potrawy
(naleśniki, pierogi, ryba, kanapka, zupa, barszcz, kompot, ziemniaki, mięso) i napoje (woda
mineralna, kakao, mleko, sok). Nazwy posiłków (śniadanie, obiad, kolacja). Pochwalenie dobrej
potrawy (dobra, smaczna).
•
Nasz dom - nazwy pomieszczeń (pokój, kuchnia, łazienka, przedpokój).
•
Części ubrania (spodnie, spódnica, koszula, bluza, bluzka, buty, skarpetki, kurtka, czapka etc.).
•
Nazwy części ciała. Co cię boli?
2
Formy przypadków wprowadza się w zdaniach, nie w izolacji, bez podawania reguł, np. Mieszkam w
Drohobyczu, Jestem uczniem / uczennicą; Mój tata jest kierownikiem; Moja babcia jest Polką.
•
•
•
•
•
Nazwy miesięcy.
Zakupy w sklepie spożywczym - stawianie prostych pytań, nazwy podstawowych produktów
spożywczych (np. chleb, mleko, ser, herbata, śmietana, ziemniaki). Zakupy w sklepie
papierniczym (zeszyt, ołówek, długopis…) oraz w sklepie z zabawkami (Proszę ten samochód)
Liczebniki 20 – 100.
Określenia czasu: jutro, kiedyś, pojutrze, wczoraj, dziś, rano, wieczorem, w południe.
Co robimy w szkole, np. czytać, pisać, śpiewać, liczyć...
Problemy gramatyczne dla klasy II:
•
Odmiana wybranych czasowników w liczbie pojedynczej i mnogiej (w czasie teraźniejszym, trybie
oznajmującym).3
•
Czasowniki modalne chcieć, móc + bezokolicznik.
•
•
dorosłych oraz rozmowy z nimi oraz zachowania się przy stole.
•
Poprosić o jedzenie. Sprecyzować, co chce zjeść, wypić.
•
Podziękować za podane potrawy.
•
Pochwalić zjedzone potrawy.
•
Poprosić o dokładkę.
•
Wyrazić preferencje dotyczące potraw (Lubię… / Nie lubię… / Wolę… niż…).
•
Opisać swój dom, mieszkanie.
•
Opisać swoje ubranie, ubranie koleżanki.
•
Pochwalić ubranie koleżanki / kolegi (komplement).
•
Podziękować za komplement.
•
Powiedzieć, co mu dolega (rodzicom, u lekarza, pani w szkole).
•
Określić miesiąc.
•
Kupić coś w sklepie spożywczym, papierniczym i z zabawkami.
•
Liczyć do 100. Dodawać, odejmować, mnożyć i dzielić.
•
Podawać numery np. stron, autobusów…
•
Określić relacje czasowe (jutro, kiedyś, pojutrze, wczoraj, dziś, rano, wieczorem, w południe).
•
Opowiedzieć dzień w szkole.
•
Odmieniać wybrane czasowniki w liczbie pojedynczej i mnogiej (w czasie teraźniejszym, trybie
oznajmującym).
Klasa III
•
Polski alfabet.
•
Charakterystyka postaci, w tym opis. Moja najlepsza koleżanka / mój najlepszy kolega przedstawienie, informowanie o tym, co lubi robić, ile ma lat (oraz odpowiednie pytania).
•
Nazwy podstawowych sprzętów, z którymi dzieci mają kontakt, łóżko, krzesło, stół, fotel, szafa,
półka etc.).
•
Prośba o podanie czegoś. Podziękowanie.
•
Poprawne podawanie ceny (Proszę ten samochód za szesnaście pięćdziesiąt).
•
Urodziny, imieniny. Zapraszanie kolegi / koleżanki na imieniny i / lub urodziny. Składanie życzeń
(też nauczycielowi z okazji Dnia Nauczyciela i Świąt Bożego Narodzenia (Nowego Roku)).
Wręczanie kwiatów. Podziękowanie. Pochwalenie (np. stroju, prezentu).
•
Boże Narodzenie, Wielkanoc - zwyczaje z nimi związane.
•
Zainteresowania: Czym się interesujesz? Jakie jest twoje hobby? Co lubisz robić? Czego nie lubisz
robić?
•
Moje plany na święta, plany wakacyjne.
3
Jak w klasie I, przede wszystkim naśladowanie form używanych przez nauczyciela.
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Pomoc w domu (Pomagam mamie / tacie sprzątać, gotować).
Higiena osobista.
Mój zwykły dzień - czynności dnia codziennego – wstaję, jem śniadanie, ubieram się, idę do
szkoły, jem obiad, odrabiam zadanie domowe, bawię się, czytam książkę, pomagam rodzicom: myję
naczynia, sprzątam, etc. Rozkład zajęć w poszczególnych dniach tygodnia lub np. na popołudnie.
Bez podawania godzin.
Mój wolny dzień.
Zapoznanie się z jakąś ogólnie znaną polską bajką (baśnią, legendą) i próba opowiedzenia jej
(opowiadanie) własnymi słowami.
Droga z domu do szkoły (co widać po drodze).
Miasto i / lub wieś. Jakie jest twoje miasto (wieś?). Obiekty, np. park, pomnik Adama Mickiewicza,
poczta, bank, apteka, sklep, hotel... w centrum..., podwórko, ogródek, dom, zagroda...). Co mi się
podoba, co mi się nie podoba?
Zakupy w supermarkecie – gdzie co jest? Działy w sklepie (np. nabiał, pieczywo, wędliny…)
Liczebniki 100 – 1000.
Liczebniki porządkowe (pierwszy, drugi…). Określanie czasu - pełne godziny i półgodziny.
Pytanie: O której (godzinie?) oraz kiedy? (rano, po południu, wieczorem).
Problemy gramatyczne dla klasy III:
•
Podstawowe przyimki łączące się z dopełniaczem (do, od, obok, bez), narzędnikiem (z, za, nad,
pod, przed, między), miejscownikiem (w, o, na, przy, po).
•
Odmiana czasowników w liczbie pojedynczej w czasie teraźniejszym, trybie oznajmującym.4
•
Czas przyszły złożony z formą bezokolicznika (będą czytać, będziesz pisać).
•
Tworzenie zdrobnień za pomocą sufiksów –ik / -yk; -ek, -ka, -ko, np. konik, samochodzik,
żołnierzyk, domek, kotek, myszka, książeczka, autko.
•
Czas przeszły – l. pojedyncza, przede wszystkim osoba 1.: zapomniałam, byłem, pisałem.
Zwrócenie uwagi, że nie należy używać zaimka osobowego: Ja byłem w szkole. Ćwiczenia np.
poprzez zamianę czasu w opowiadaniu, opowiadanie historyjki obrazkowej.
•
Czasowniki ruchu w czasie teraźniejszym i przeszłym (iść, jechać, chodzić, biec, biegać) w
połączeniu z odpowiednimi przyimkami (na, do, po) w 1. os. l. poj. Uwaga: Idę do sklepu, ale:
Wczoraj byłem w sklepie. Jadę do Lwowa, ale Wczoraj byłem we Lwowie – nie: szedłem do sklepu,
jechałem do Lwowa.
•
Dopełniacz liczby pojedynczej i mnogiej (w kontekście zakupów: czegoś nie ma, proszę dwa
kilogramy ogórków, 20 dag szynki…)
•
Polski alfabet. Pisownię liter pisanych.
•
•
Podstawowe zasady socjokulturowe (w tym socjolingwistyczne) dotyczące próśb (o co prosić nie
wypada) i podziękowań, składania życzeń, pochwalenia.
•
Tradycje i zwyczaje świąteczne w Polsce.
•
Wybraną polską baśń lub legendę.
•
Zagadnienia gramatyczne przewidziane dla klasy III.
•
Poprawnie się podpisać.
•
Zapisywać z tablicy słowa i proste zdania napisane po polsku.
•
Zapisywać ze słuchu proste słowa (bez problemów ortograficznych).
•
Scharakteryzować koleżankę / kolegę.
•
Poprosić o podanie czegoś. Podziękować.
•
Poprawnie podać cenę (w polskich złotych i hrywnach).
•
Zaprosić kolegę na imieniny / urodziny lub inną imprezę.
•
Złożyć życzenia koledze (z okazji imienin, urodzin) oraz nauczycielowi (z okazji Dnia
4
Nacisk położony jest na czasowniki odmieniane regularnie. Nie podaje się systemu koniugacyjnego,
lecz ćwiczy odmianę w celu wytworzenia tzw. poczucia językowego i paradygmatów odmian.
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Nauczyciela).
Opowiedzieć o przeżytych świętach (Co robimy…).
Opowiedzieć o swoich zainteresowaniach.
Opowiedzieć o swoich planach.
Opowiedzieć o swojej pomocy w domu.
Opowiedzieć przebieg swojego zwykłego i wolnego dnia.
Opowiedzieć baśń, bajkę lub legendę.
Opisać najbliższą okolicę (po drodze do domu ze szkoły).
Opisać swoją miejscowość.
Wyrazić opinię o swojej miejscowości.
Zrobić zakupy w supermarkecie, np. podać wymaganą wagę produktu, rozumieć wypowiedzi
ekspedientek w kasie.
Określić czas.
Zadawać pytania o czas (Kiedy… / O której godzinie…), miejsce (Gdzie… / Dokąd… ),
przynależność (Czyj…), wykonywane czynności (Co robisz…), sposób wykonywania czynności
(Jak to robisz… ), upodobania i preferencje (Co wolisz… / Co wybierasz… / Czy lubisz…),
wykonawców czynności (Kto…), cechy przedmiotu (Jaki…).
Określić położenie przedmiotu w przestrzeni.
Odmienić czasownik w liczbie pojedynczej w czasie teraźniejszym, trybie oznajmującym.
Utworzyć czas przyszły złożony z formą bezokolicznika (będą czytać, będziesz pisać).
Tworzyć zdrobnienia za pomocą sufiksów –ik / -yk; -ek, -ka, -ko, np. konik, samochodzik,
żołnierzyk, domek, kotek, myszka, książeczka, autko.
Używać w mowie czasu przeszłego. Opowiadać wydarzenia w czasie przeszłym w pierwszej
osobie liczby pojedynczej.
Używać w mowie czasowników ruchu w czasie teraźniejszym i przeszłym (iść, jechać, chodzić,
biec, biegać) w połączeniu z odpowiednimi przyimkami (na, do, po) w 1. os. l. poj.
Używać w mowie dopełniacza liczby pojedynczej i mnogiej (w kontekście zakupów: czegoś nie
ma, proszę dwa kilogramy ogórków, 20 dag szynki…)
Klasa IV
Tematy:
•
Wizyta u lekarza (Jak się czujesz? Czy masz gorączką?) Rozumienie pytań i udzielanie na nie
odpowiedzi.
•
Kształty (okrągły, podłużny).
•
Słuchanie i opowiadanie bajek (baśni, legend), rysowanie do nich ilustracji, dobieranie obrazków.
•
Słuchanie i uczenie się prostych wierszyków i rymowanek.
•
Nazwy zawodów.
•
Nazwy narodowości.
•
Mapa Polski - główne miasta i rzeki; morze, góry, jeziora.
•
Święta w Polsce: Boże Narodzenie, Wielkanoc, 3 Maja, 11 Listopada – zwyczaje i tradycje.
Życzenia.
•
Zakupy na targu.
•
W dużym mieście: transport, tłumaczenie drogi: proszę jechać prosto, proszę skręcić w prawo, w
lewo, w ulicę Mickiewicza, proszę przejść przez rynek… Pytanie o drogę: Jak dojść / dojechać
do...? Sformułowania typu: Coś jest na prawo, na lewo, na wprost.
•
Umówienie się na spotkanie. Podanie daty, godziny, miejsca.
•
Przy stole: niedzielny obiad.
•
Wyrażanie trosk, kłopotów, problemów (np. zgubiłem zeszyt, długopis mi się wypisał, atrament mi
się skończył, zapomniałem zadania). Rady typu: Możesz…
•
Porównywanie.
•
Dom, mieszkanie, sprzęty (lodówka, pralka, telewizor, radio, telefon...) i meble.
Problemy gramatyczne dla klasy IV:
•
C.l.p. i mn. rzeczowników i zaimków.
•
Przyimki z narzędnikiem (np. nad domem, pod stołem, przed oknem, między oknem a szafą).
•
Czasownik modalny móc i jego odmiana.
•
•
Regularne stopniowanie przymiotników.
Szyk przydawki przymiotnej: miły pan, młoda kobieta, małe dziecko, ale telewizor kolorowy,
kiełbasa „Krakowska”, buty sportowe.
•
•
Podstawowe zasady socjokulturowe (w tym socjolingwistyczne) dotyczące zachowania się przy
stole, kontaktów z dorosłymi z rodziny i spoza niej, zachowania się w miejscach publicznych (w
tym w kosciołach) w czasie świąt i uroczystości.
•
Tradycje i zwyczaje świąteczne w Polsce.
•
Wybraną polską baśń lub legendę, wierszyk, rymowankę.
•
Zagadnienia gramatyczne przewidziane dla klasy IV.
•
Udzielić lekarzowi informacji o swoim stanie zdrowia oraz przebiegu choroby (gorączka, bóle,
inne dolegliwości, od kiedy, stopień nasilenia…).
•
Określać kształty.
•
Rozumieć bajki (baśnie, legendy).
•
Opowiedzieć bajkę (baśń, legendę).
•
Określić narodowość (lub obywatelstwo) (Jestem Polakiem. Jestem Ukraińcem. Moja babcia była
Polką. Mój dziadek był Rosjaninem).
•
Wyrazić plany dotyczące przyszłego zawodu. Plany te uzasadnić (Chcę być policjantem, bo
policjant pomaga dobrym ludziom…).
•
Pokazać na mapie Polski główne miasta, rzeki, jeziora, góry i morze. Określić położenie
geograficzne (na południu, na zachodzie…).
•
Opisać wybrane zwyczaje świąteczne (w formie: co Polacy robią).
•
Złożyć życzenia świąteczne (bardziej rozbudowane, też w formie życzę ci, żebyś był / żebyś miał…
/ żeby Pan był… / żeby Pani miała itd.).
•
Poprosić o towar na targu. Podać miarę. Zapytać o jakość (Czy pomidory są świeże?), pochodzenie
(Czy te ziemniaki są polskie?).
•
Zapytać o drogę.
•
Wytłumaczyć drogę.
•
Określić położenie obiektu w mieście, przedmiotu (np. mebla) w pokoju.
•
Umówić się na spotkanie. Podać datę, godzinę, miejsce.
•
Wyrazić troskę, kłopot problem.
•
Udzielić rady.
•
Porównać dwa przedmioty pod względem cechy wspólnej (mniejszy / większy / lżejszy / cięższy…),
cechy różniącej (ten jest biały, a ten czarny, ten okrągły, a ten kwadratowy…), przeznaczenia (ta
pasta jest do zębów, a ta do butów).
•
Stopniować przymiotniki i poprawnie dobierać stopień wyższy (przy dwu obiektach: Wojtek jest
wyższy od Pawła / niż Paweł) lub najwyższy (przy min. 3 obiektach: Wojtek jest najlepszym
uczniem w klasie).
Klasy V – IX
Klasa V
Tematy (leksyka, komunikacja):
•
Ja — przedstawianie się (Mam na imię...; Nazywam się...; Mam ... lat(a); Mieszkam w … itp.)
•
Moja rodzina - przedstawianie członków rodziny. Podstawowe nazwy pokrewieństw (mama, tata,
siostra, brat, babcia, dziadek, ciocia, wujek).
•
Nasz dom - nazwy pomieszczeń, nazwy podstawowych sprzętów (pokój, kuchnia, łazienka,
przedpokój, łóżko, krzesło, stół, fotel, szafa itd.).
•
Moja szkoła, moja klasa (Chodzę do ... klasy. Chodzę do szkoły nr … w … )
•
Nazwy dni tygodnia. Nazwy miesięcy.
•
Części ubrania (spodnie, spódnica, koszula, bluza, bluzka, buty, skarpetki, kurtka, czapka etc.),
•
Przy stole - podstawowe potrawy i napoje. Nazwy posiłków. Pochwalenie dobrej potrawy. Prośba
o podanie czegoś. Podziękowanie.
•
Zakupy - stawianie prostych pytań, nazwy podstawowych produktów spożywczych (np. chleb,
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
mleko, ser, herbata, śmietana, ziemniaki). Zakupy w sklepie papierniczym (zeszyt, ołówek,
długopis…) oraz w sklepie z zabawkami (Proszę ten samochód za 16.50 zł). Poprawne podawanie
ceny.
Określenia czasu typu jutro, kiedyś, pojutrze.
Urodziny, imieniny. Zapraszanie kolegi / koleżanki na imieniny i / lub urodziny. Składanie życzeń
(też nauczycielowi z okazji Dnia Nauczyciela i Świąt Bożego Narodzenia (Nowego Roku)).
Wręczanie kwiatów. Podziękowanie. Pochwalenie (np. stroju, prezentu).
Charakterystyka postaci, w tym opis.
Zainteresowania: Czym się interesujesz? Jakie jest twoje hobby? Co lubisz robić? Czego nie lubisz
robić?
Moje plany na święta, plany wakacyjne.
Mój zwykły dzień - czynności dnia codziennego – wstaję, jem śniadanie, ubieram się, idę do
szkoły, jem obiad, odrabiam zadanie domowe, bawię się, czytam książkę, pomagam rodzicom: myję
naczynia, sprzątam, etc. Rozkład zajęć w poszczególnych dniach tygodnia lub np. na popołudnie..
Nazwy zawodów.
Nazwy narodowości.
Pory roku i pogoda.
Liczebniki 1- 1000.
Polski alfabet.
Gramatyka
Fleksja imienna
• M.1.p.: rzeczowniki, przymiotniki, zaimki pytające (kto, co; jaki, -a, -e; który, -a, -e; czyj, -a, -e),
zaimki wskazujące (ten, ta, to); zaimki osobowe (ja, ty, on, ona, ono, my, wy, oni, one; pan, pani,
państwo), zaimki dzierżawcze (mój, moja, moje; twój, twoja, twoje; nasz, nasza, nasze; wasz, wasza,
wasze).
• N.1.p.: rzeczowniki, przymiotniki, zaimki pytające, zaimki wskazujące, zaimki dzierżawcze; zaimki
osobowe (liczba pojedyncza i mnoga); N. w formułach przedstawiania się i określania zawodu, np.
Jestem uczniem.
• B.1.p.: rzeczowniki, przymiotniki, zaimki pytające, zaimki wskazujące, zaimki dzierżawcze; zaimki
osobowe (liczba pojedyncza i mnoga); B. w funkcji dopełnienia bliższego po czasownikach
przechodnich, np. Czytam książkę; B. po przyimkach: na, o, po, przez, w, za, np. W piątek nie mamy
lekcji; Na kolację piję mleko.
Fleksja werbalna
• Czas teraźniejszy czasowników niedokonanych (tryb oznajmujący, strona czynna), typy odmiany -am,asz; -em,-esz; -ę, -isz / -ysz; -ę, -esz (formy regularne, np. czytać, rozumieć, mówić);
• Czasownik modalny chcieć + bezokolicznik.
• Czasowniki być, mieć w czasie teraźniejszym, przeszłym i przyszłym.
Składnia
• budowa zdań pojedynczych: Jacek pisze list. Ona jest zadowolona; Piję herbatę; Ona jest studentką.
Ona jest miła. Ona jest miłą studentką; Mam książkę.
• tworzenie pytań: Czy masz teraz czas? Masz teraz czas? Gdzie jest ulica Piłsudskiego? Skąd jesteś?
Kiedy mamy lekcję polskiego?
Słowotwórstwo
• Tworzenie rzeczownikowych form żeńskich od nazw zawodów i narodowości za pomocą sufiksu -ka,
wskazanie na brak odpowiedników żeńskich w niektórych zawodach: student-ka, ale pani inżynier, np.
Mój tata to nauczyciel. Moja mama to nauczycielka, Pani premier odwiedziła chore dzieci.
Rozumienie ze słuchu
Teksty i pojedyncze wypowiedzi, teksty preparowane – zgodnie z katalogiem tematycznym.
Rozumienie tekstu pisanego
Rodzaje tekstów zalecane do ćwiczeń:
•
krótkie listy, kartki pocztowe; e-maile, sms-y, numery rejestracyjne, adresy stron internetowych,
dane liczbowe;
•
krótkie, proste notki biograficzne;
•
•
•
fragmenty oryginalnych, krótkich tekstów reklamowych, informacyjnych;
pojedyncze napisy i ogłoszenia intencjonalne typu: Nie wychylać się! Uwaga, zły pies! Szanuj
zieleń! Nabiał. Pieczywo. Hotel.;
teksty preparowane (czytanki) tworzone zgodnie z katalogiem tematycznym lub wybierane z
podręcznika.
Mówienie
Wypowiedzi na tematy zawarte w katalogu tematycznym. Głośne czytanie tekstów.
Pisanie
•
Przede wszystkim nauczanie ortografii (omówione w oddzielnej części).
•
Tworzenie podpisów pod rysunkami, fotografiami itp. - zdania pojedyncze, równoważniki zdań.
•
Wypełnianie „dymków" z prostymi formami grzecznościowymi, pytaniami, prośbami itp., np.
Proszę pani! Co to jest? Cześć! Mam na imię… Nazywam się… Skąd jesteś? Jestem ze Lwowa.
Proszę powtórzyć. Etc.
•
Uzupełnianie bardzo prostych tekstów z lukami (rekonstrukcja tekstu), np. To jest Ania. Ona jest
miła i ładna.
•
Pisanie bardzo krótkich i prostych tekstów na wzór tekstów zaprezentowanych, w których należy
np. zmienić imię, miejsce zamieszkania itp.
•
Pisanie wypowiedzi zgodnie z katalogiem tematycznym:
– Ja. (Informacje o sobie.) Wypełnianie prostych formularzy, ankiet.
– Moja rodzina. (Podstawowe informacje). Moja rodzina w przyszłości.
– Opis postaci.
– Moje zainteresowania.
– W co lubię się ubierać?
– Moje plany na święta, plany wakacyjne.
– Mój zwykły dzień. Fajny dzień piątoklasisty.
– Kim chcę być?
– Pochwała.
Nauczanie ortografii
•
Poznanie polskiego alfabetu. Umiejętność odróżniania głoski od litery (bez wprowadzania
specjalistycznej terminologii). Zasada „Jak słyszymy – tak piszemy.”
•
Znaki charakterystyczne dla języka polskiego:
•
oznaczanie samogłosek - samogłoski nosowe (ą, ę); samogłoska u (u - ó);
•
oznaczanie spółgłosek twardych, spółgłoski miękkie (ć, ś, ź, dź, ń) i różne sposoby ich zapisu –
przez kreseczkę (ć, ś, ź, dź, ń) przed spółgłoskami i na końcu wyrazu, przez i przed samogłoskami.
Zwrócenie uwagi na zapis ch – h.
•
Pisownia odmienna od tego, co słyszymy: rz po p, k, t, ch (przepraszam, krzesło, trzy, chrzan); ę, ą
w wyrazach polskich (słowiańskich), mimo że słychać em, en, eń, om, on, oń (pięć, trąba, itp.).
•
Pisownia rz – ż. Porównanie z językiem ukraińskim.
•
Pisownia i, j po spółgłoskach.
•
•
dorosłych oraz rozmowy z nimi, zachowania się przy stole, dotyczące próśb (o co prosić nie
wypada) i podziękowań, składania życzeń, pochwalenia.
•
Polski alfabet. Pisownię liter pisanych. Zasady ortograficzne wg katalogu dla klasy V.
•
Zagadnienia gramatyczne przewidziane dla klasy V.
•
Przedstawić się.
•
Powitać i pożegnać się z osobą dorosłą oraz kolegami.
•
Przedstawić członka rodziny i kolegę.
•
Podać podstawowe informacje o swojej rodzinie.
•
Określić kolor przedmiotu.
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Nazwać przedmioty znajdujące się w klasie.
Podać informacje: do jakiej szkoły i której klasy chodzi.
Określić dzień tygodnia, miesiąc, porę roku.
Podać podstawowe informacje o pogodzie.
Poprosić o jedzenie. Sprecyzować, co chce zjeść, wypić. Podziękować za podane potrawy.
Pochwalić zjedzone potrawy. Poprosić o dokładkę. Wyrazić preferencje dotyczące potraw (Lubię…
/ Nie lubię… / Wolę… niż…).
Opisać swoje ubranie, ubranie koleżanki.
Pochwalić ubranie koleżanki / kolegi (komplement). Podziękować za komplement.
Liczyć do 1000. Dodawać, odejmować, mnożyć i dzielić.
Podawać numery np. stron, autobusów…
Określić relacje czasowe (jutro, kiedyś, pojutrze, wczoraj, dziś, rano, wieczorem, w południe).
Opowiedzieć dzień w szkole.
Scharakteryzować koleżankę / kolegę.
Poprosić o podanie czegoś. Podziękować.
Zaprosić kolegę na imieniny / urodziny lub inną imprezę.
Złożyć życzenia koledze (z okazji imienin, urodzin) oraz nauczycielowi (z okazji Dnia
Nauczyciela).
Opowiedzieć o swoich zainteresowaniach.
Opowiedzieć o swoich planach.
Opowiedzieć przebieg swojego zwykłego dnia.
Zrobić zakupy w supermarkecie, np. podać wymaganą wagę produktu, rozumieć wypowiedzi
ekspedientek w kasie. Poprawnie podać cenę (w polskich złotych i hrywnach).
Określić narodowość (lub obywatelstwo) (Jestem Polakiem. Jestem Ukraińcem. Moja babcia była
Polką. Mój dziadek był Rosjaninem).
Wyrazić plany dotyczące przyszłego zawodu. Plany te uzasadnić (Chcę być policjantem, bo
policjant pomaga dobrym ludziom…).
Poprawnie się podpisać.
Zapisywać z tablicy słowa i proste zdania napisane po polsku. Zapisywać ze słuchu proste słowa.
Odmienić czasownik w liczbie pojedynczej w czasie teraźniejszym, trybie oznajmującym.
Utworzyć czas przyszły złożony z formą bezokolicznika (będą czytać, będziesz pisać).
Tworzyć nazwy żeńskie za pomocą sufiksów –ka, np. nauczycielka.
Używać w mowie czasu przeszłego. Opowiadać wydarzenia w czasie przeszłym w pierwszej
osobie liczby pojedynczej (Byłem…).
Używać w mowie poznane przypadki, szczególnie dopełniacz (w kontekście zakupów: czegoś nie
ma, proszę dwa kilogramy ogórków, 20 dag szynki…).
Budować zdania pojedyncze.
Zadawać pytania: o czas (Kiedy… / O której godzinie…), miejsce (Gdzie… / Dokąd… ),
przynależność (Czyj…), wykonywane czynności (Co robisz…), sposób wykonywania czynności
(Jak to robisz… ), upodobania i preferencje (Co wolisz… / Co wybierasz… / Czy lubisz…),
wykonawców czynności (Kto…), cechy przedmiotu (Jaki…).
Wypowiedzieć się w formie pisemnej na tematy podane w katalogu dla klasy V.
Rozumieć ze słuchu teksty i pojedyncze wypowiedzi, teksty preparowane – zgodnie z katalogiem
tematycznym dla klasy V.
Wypowiadać się (2-3 zdania) na tematy zawarte w katalogu tematycznym.
Głośno czytać teksty.
Klasa VI
Temat przewodni: Mieszkam na Ukrainie, mówię o niej po polsku.
•
•
•
•
Dom (mieszkanie) i jego urządzenie - pomieszczenia, meble, sprzęty, ogród, otoczenie.
Zakupy - rodzaje sklepów. Sposoby płacenia, reklamacje.
Nazwy roślin (wybrane nazwy kwiatów, drzew, zbóż) i zwierząt domowych i dzikich miejscowych
oraz spotykanych w zoo.
Ludzie - nazwy zawodów, narodowości, cech charakteru; wygląd, obywatelstwo, wykształcenie;
•
•
•
•
•
płeć, wiek.
Mój zwykły dzień.
Zabytki, które znam.
Edukacja - rodzaje szkół.
Tradycyjne zwyczaje i święta.
Ukraina: informacje geograficzne, społeczne, historyczne.
Gramatyka
Obowiązuje materiał z klasy V oraz:
Fleksja imienna
• D.1.p.: rzeczowniki, przymiotniki, zaimki pytające, zaimki wskazujące, zaimki dzierżawcze; zaimki
osobowe (liczba pojedyncza i mnoga); D. w funkcji dopełnienia bliższego, np. szukam mieszkania; D. po
negacji czasowników o rekcji biernikowej, np.: nie widzę tamtej pani; D. w konstrukcjach typu jest / nie
ma, np. jest kawa, ale nie ma mleka; D. po przyimkach u, z, dla, do, od, obok, bez, np. mieszkam u
dziadka, wracam z lekcji, ta książka jest dla ciebie;
• N.1.p.: N. nazywający narzędzie czynności, np.: piszę piórem, N. po przyimkach z, za, nad, pod, przed,
między, np.: idę do kina z kolegą, przed domem rośnie drzewo, za lasem jest rzeka; N. w formułach typu
interesuję się sportem;
• Msc.1.p.: rzeczowniki, przymiotniki, zaimki pytające, zaimki wskazujące, zaimki dzierżawne, zaimki
osobowe (liczba pojedyncza i mnoga); Msc. przy określaniu miejsca i czasu akcji po przyimkach: na, o,
po, przy, w; Msc. przy określaniu przedmiotu myśli lub rozmowy, np. myślimy o ojcu; Msc. w datach
przy określaniu roku lub miesiąca, np.: w lipcu, w tym roku.
• M.1.mn. = B.1.mn. rzeczowników rodzaju niemęskoosobowego; rzeczowniki i przymiotniki rodzaju
niemęskoosobowego; zaimki pytające (jakie, które, czyje), zaimki wskazujące (te / tamte), zaimki
dzierżawcze; M. w funkcji podmiotu i jako orzecznik w orzeczeniu złożonym, np. Kolorowe długopisy
leżą na stole; To są interesujące książki / Lubię interesujące książki.
• B.1.p. po czasownikach iść, jechać w połączeniu z przyimkami na, w, po, za, przez, nad, np. jechać
nad morze, iść po lekarza;
Fleksja werbalna
• Czasowniki modalne móc, woleć, musieć + bezokolicznik (konstrukcje typu woleć od... / niż...).
• Aspekt (czasowniki dokonane i niedokonane, podstawowe pary aspektowe typu pisać -napisać, wracać
— wrócić, brać - wziąć).
• Czasowniki ruchu (opozycja iść : jechać itp.).
Składnia
• Szyk przydawki przymiotnej, np.: biała bluzka, ale sok pomarańczowy.
• Zdania złożone współrzędne ze spójnikami: i, a, np.: (Ten film jest ciekawy i tamten jest ciekawy. Ten
dom jest duży, a ten jest mały.).
• Zdania złożone podrzędnie ze spójnikami: ale, więc, ponieważ, jeżeli... to....
• Synonimia składniowa – zdania z orzecznikiem mianownikowym i narzędnikowym, np. Ewa to
lekarka > Ewa jest lekarką.
Słowotwórstwo
• Tworzenie przymiotników odrzeczownikowych z sufiksem -owy (-owa): jabłkowy, owocowy,
pomidorowy – nazwy zup i soków.
• Tworzenie rzeczowników deminutywnych: -ek (dom-ek), -ka (lamp-ka), -ko (piór-ko), -ik (kapelus-ik),
-uszka (kacz -uszka), -uszek (wian-uszek), -uszko (serd-uszko), -szek (ptaszek).
• Stopniowanie regularne przymiotników, np. stary – starszy, młody – młodszy.
• Stopniowanie regularne przysłówków, np. pięknie – piękniej, mądrze – mądrzej.
• Stopniowanie opisowe przymiotników: (najbardziej) chory, (najmniej) interesujący.
• Stopniowanie opisowe przysłówków: np. (najbardziej) interesująco, (najmniej) interesująco.
Rodzaje tekstów:
•
listy, jadłospisy, nazwy wybranych instytucji i towarów;
•
proste instrukcje jednozdaniowe typu: Nie prasować! Prać ręcznie!,
•
•
•
krótkie informacje, prośby, podziękowania typu: Prosimy o niepalenie! Proszę nie dotykać
eksponatów! Dziękujemy za zamykanie drzwi!
krótkie, kompletne teksty prasowe zgodne z katalogiem tematycznym;
teksty preparowane dla potrzeb danego tematu.
Mówienie
Zachowania socjolingwistyczne w rolach komunikacyjnych:
•
jako przewodnik po najbliższej okolicy;
•
jako klient.
Pisanie
•
Tworzenie podpisów pod rysunkami, fotografiami itp. - zdania pojedyncze rozwinięte,
równoważniki zdań.
•
Wypełnianie „dymków" do tekstu tworzącego krótką historyjkę. Pojawia się problem spójności
tekstu (szczególnie spójności semantycznej), wspartej wyraźnie sytuacyjnością.
•
Uzupełnianie prostych tekstów z lukami (rekonstrukcja tekstu).
•
Pisanie bardzo krótkich i prostych tekstów na wzór tekstów zaprezentowanych.
•
Układanie i zapisywanie prostych zdań z rozsypanych wyrazów, np. moja, to, siostra, jest > To jest
moja siostra i ich zapisywanie.
•
Układanie krótkiego tekstu z rozsypanych akapitów jednozdaniowych i jego zapisywanie.
•
– Mój dom. Mój wymarzony dom.
– Sklep, który lubię. / Sklep, którego nie lubię.
– Mój zwykły dzień.
– Co warto zobaczyć w mojej miejscowości?
– Co warto zobaczyć w moim mieście rejonowym, obwodowym, w Kijowie?
– Ukraina – mój kraj.
– Szkoła moich marzeń.
– Tradycje, które lubię. Tradycje, których nie cierpię. Moje ulubione święta.
•
Zasady użycia liter sz / rz; rz / ż; ch / h; ó / u.
•
Podział wyrazów na sylaby: przenoszenie wyrazów.
•
Słownictwo z podanych wyżej pól tematycznych, w tym obiekty geograficzne na Ukrainie w
nazewnictwie używanym w Polsce.
•
Podstawowe zasady socjokulturowe (w tym socjolingwistyczne) dotyczące szacunku dla innych
ludzi, odmienności kulturowych, skromności i powściągliwości w codziennych sytuacjach
życiowych.
•
Zabytki, w tym ślady kultury polskiej, w najbliższej okolicy.
•
Zagadnienia gramatyczne i ortograficzne przewidziane dla klasy VI.
•
Określić dokładnie położenie przedmiotów w przestrzeni, np. mebli w pokoju, przedmiotu na
meblach itd.
•
Poprawnie, zgodnie z polskimi normami socjokulturowymi, dokonać zakupów w różnych
sklepach.
•
Zgłosić reklamację zakupionego towaru. Opisać niesprawność i uszkodzenie zakupionych
przedmiotów.
•
Opisać rośliny i zwierzęta.
•
Dokonać pełnej charakterystyki człowieka, w tym autocharakterystyki.
•
Opisać zwykły dzień (z podaniem godzin).
•
Opisać zabytek architektury. Podać informacje o jego powstaniu. Określić (jeśli są) związki z
kulturą polską.
•
Opisać system edukacyjny na Ukrainie, swoją szkołę, przedmioty, rozkład zajęć, przedstawić
•
•
•
•
•
pracowników swojej szkoły np. wycieczce z Polski.
Podać podstawowe informacje geograficzne, historyczne i społeczne o Ukrainie.
Używać form gramatycznych przewidzianych w katalogu gramatycznym dla klasy VI.
Wypowiadać się pisemnie na tematy podane w katalogu sprawności „pisanie”.
Rozumieć ze słuchu wypowiedzi ustne (teksty i pojedyncze wypowiedzi, teksty preparowane –
zgodnie z katalogiem tematycznym) – wykonać ćwiczenia do tych tekstów (np. „prawda-fałsz”,
wybór wielokrotny, uzupełnianie luk, pytania otwarte).
Pracować z tekstem pisanym - wykonać ćwiczenia do tych tekstów (np. „prawda-fałsz”, wybór
wielokrotny, pytania otwarte).
Klasa VII
Temat przewodni: Podróżuję po Ukrainie, przyjmuję gości z Polski.
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Jedzenie i napoje. Posiłki. Lokale gastronomiczne, przepisy i zwyczaje kulinarne.
Kuchnia i nakrycia stołowe.
Sport i nazwy dyscyplin sportowych.
Usługi, warsztaty. Przedmioty użytku codziennego, pieniądze.
Wakacje - czas wolny - rekreacja.
Rozrywki i hobby. Życie towarzyskie.
Transport i komunikacja. Podróże. Podstawowe środki transportu lądowego, wodnego i
powietrznego.
Instytucje użyteczności publicznej: biblioteka, kino, teatr, dworzec kolejowy, autobusowy, kościół
(lub inna świątynia).
Ślady kultury polskiej na Ukrainie.
Dzieło sztuki (obraz, rzeźba).
Gramatyka
Obowiązuje materiał z klasy V i VI oraz dodatkowo:
Fleksja imienna
• M.1.mn.: rzeczowniki r. męskoosobowego, przymiotniki, zaimki pytające (jacy, którzy, czyi), zaimki
wskazujące (ci / tamci), zaimki dzierżawcze; M. w funkcji podmiotu i jako orzecznik w orzeczeniu
złożonym, np. Dobrzy uczniowie korzystają z biblioteki; To są sympatyczni nauczyciele.
• C.1.p.: rzeczowniki, przymiotniki, zaimki pytające, zaimki wskazujące, zaimki dzierżawcze; zaimki
osobowe (liczba pojedyncza i mnoga); wyrażenia z zaimkami osobowymi w Celowniku typu nudzi mi
się, wydaje mi się, było mi niedobrze; dzięki tobie, dzięki wam itp., np. Dzięki wam znam język polski.
• D.1.mn.: rzeczowniki, przymiotniki, zaimki pytające, zaimki wskazujące, zaimki dzierżawcze;
D.l.mn.r.m.os. = B.l.mn.r.m.os.; wyrażanie dopełnienia bliższego D. / B. 1.mn. przy rzeczownikach
rodzaju męskoosobowego, np.: znam tych panów; D.1.p. i mn. w funkcji posesywnej, np.: pies dziadka;
D. przy określeniach liczby i miary, np.: szklanka mleka, bochenek chleba; D. po formach nieosobowych
typu nie było, nie będzie.
•
N. l. p.: jadę samochodem, podróżuję pociągiem.
• Odmiana zaimków przeczących (nikt, nic).
• Odmiana zaimka swój.
Fleksja werbalna
• Czas przeszły czasowników (typy alternacji).
• Formy męskoosobowe i niemęskoosobowe czasownika, np. zawodnicy biegali / koty, panie biegały /
Jan i Ewa biegali.
• Czas przyszły czasowników.
• Tryb rozkazujący.
• Strona zwrotna.
Składnia
• Wyrażanie podmiotu zaimkiem osobowym w celowniku, np. Jest mi zimno.
• Szyk zaimka się; nieprawidłowa pozycja zaimka na początku zdania, niewskazana pozycja zaimka na
końcu zdania.
• Wielokrotna negacja, np. Nic nie wiem. On nigdy nic nie wie.
Słowotwórstwo
• Stopniowanie regularne przymiotników z obocznościami: np. szeroki – szerszy, ładny – ładniejszy.
• Stopniowanie regularne przysłówków (z obocznościami): np. cicho – ciszej, nisko – niżej.
• Stopniowanie nieregularne przymiotników: dobry – lepszy, zły – gorszy, mały – mniejszy, duży –
większy, lekki – lżejszy.
• stopniowanie nieregularne przysłówków: dobrze – lepiej, źle – gorzej, mało – mniej, dużo – więcej,
lekko – lżej.
Rodzaje tekstów:
•
proste listy oficjalne, np. pozdrowienia dla nauczycielki i dłuższe listy prywatne;
•
krótkie teksty reklamowe, jadłospisy;
•
krótkie ostrzeżenia, zakazy i nakazy typu: Uwaga, świeżo malowane! Nie deptać trawników!
Przejście drugą stroną ulicy!;
•
przepisy kulinarne, porady;
•
krótkie opisy i charakterystyki ludzi, miejsc i życia codziennego;
•
teksty preparowane zgodnie z katalogiem tematycznym;
•
krótkie teksty autentyczne z prasy codziennej, np. informacje dnia, prognozy pogody, horoskopy,
programy kin, teatrów, muzeów itp.
Mówienie
•
•
Dialogi: uczeń – nauczyciel, klient – sprzedawca, kolega – kolega (umówienie się, wymiana
opinii), w informacji kolejowej, rozmowa telefoniczna, kasa biletowa, w hotelu.
•
Monologi: plany na wakacje, jako przewodnik po swojej miejscowości.
•
Streszczanie opowiadań, historii, legend, bajek, baśni.
•
Wypowiedź na temat dzieła sztuki, zabytku architektury.
Pisanie
•
Pisanie krótkiego spójnego tekstu powstałego z odpowiedzi na zadane pytania. Uczniowie powinni
tu zaobserwować różnicę między zbiorem luźnych zdań a tekstem.
•
Pozdrowienia z wakacji - uczniowie otrzymują od nauczyciela wzór takiego tekstu i piszą swoje
własne kartki. Należy tu zwrócić uwagę na typowe sformułowania charakterystyczne dla tego
rodzaju tekstu.
•
Krótki list do kolegi (ok. 100 słów) - uczniowie otrzymują od nauczyciela wzór listu z
podkreślonymi zwrotami rozpoczynającymi i kończącymi list. Zwraca się także uwagę na układ
graficzny tekstu.
•
– Moje plany na wakacje.
– Opis zabytku, działa sztuki.
– Opinia.
– Sprawozdanie.
– Opowiadanie.
•
Pisownia połączeń liter ą / ę / om / em / on / en:
•
Zasady pisowni dużą i małą literą (zwykle pisze się małą literą, duża zawsze na początku
wypowiedzenia oraz w imionach i nazwach własnych, nazwach narodowości, nazwach
geograficznych, nazwach instytucji, organizacji, urzędów, w tytułach, nazwach zabytków).
•
•
Podstawowe zasady socjokulturowe (w tym socjolingwistyczne) dotyczące skromności i
powściągliwości w codziennych sytuacjach życiowych (komunikacyjnych) w tym w restauracjach i
•
•
•
•
•
•
obiektach użyteczności publicznej.
Podstawowe zwyczaje żywieniowe Polaków.
Ślady kultury polskiej na Ukrainie.
Podstawowe realia ekonomiczne, np. kursy walut, siłę nabywczą pieniądza.
Wybrane przez siebie dzieła sztuki malarskiej, muzycznej i architektonicznej lub innej (np. film,
spektakl teatralny, rzeźba, instalacja itd.).
Zagadnienia gramatyczne i ortograficzne przewidziane dla klasy VIII.
Formy wypowiedzi pisemnych przewidziane dla klasy VIII.
•
Zamówić obiad w barze lub restauracji. Poprosić o przyprawy.
•
Wydać opinię (pozytywną i negatywną) o zamówionym daniu.
•
Podać przepis na ulubioną potrawę.
•
Dokonać krótkiego sprawozdania z przebiegu meczu wybranej dyscypliny sportowej, np. meczu
piłki nożnej, hokeja, koszykówki, siatkówki, lub sprawozdania z przebiegu innych zmagań
sportowych, np. wyścigów samochodowych, skoków narciarskich itd.
•
Poprosić o pomoc w warsztacie mechanicznym (np. zepsuł się rower) i elektrycznym (np. zepsuł
się telewizor, laptop, telefon komórkowy, odtwarzacz DVD itd.). Określić uszkodzenie urządzenia
(co nie działa).
•
Wymienić pieniądze w banku, kantorze wymiany walut.
•
Zaplanować wycieczkę (jedno- lub kilkudniową) z uwzględnieniem godzin posiłków, atrakcji
turystycznych i zajęć sportowych.
•
Zaproponować koledze / koleżance wspólne spędzenie wolnego czasu.
•
Zgodzić się na propozycję kolegi / koleżanki. Odmówić. Uzasadnić odmowę.
•
Przeprowadzić prywatną rozmowę telefoniczną przez telefon stacjonarny.
•
Umówić się na spotkanie. Doprecyzować czas, miejsce i plan spotkania.
•
Przełożyć termin spotkania. Podać informację o zmianie terminu.
•
Kupić bilet kolejowy, autobusowy.
•
Uzyskać informacje (też przez telefon) w informacji kolejowej i autobusowej.
•
Wypożyczyć i zwrócić książkę w bibliotece.
•
Zwracać się do osób duchownych – z pozdrowieniem, powitaniem, pożegnaniem, prośbą i
podziękowaniem.
•
Uzyskać informację w kinie, teatrze, bibliotece.
•
Podać przykłady śladów materialnej kultury polskiej na Ukrainie (zabytki architektury, cmentarze,
dzieła sztuki w muzeach, pomniki itd.).
•
Opisać wybrane przez siebie dzieło sztuki, w tym obraz. Wyrazić opinię na jego temat.
•
Używać form gramatycznych przewidzianych w katalogu gramatycznym dla klasy VII.
•
Wypowiadać się pisemnie na tematy podane w katalogu sprawności „pisanie” w stylu i według
reguł danej formy pisemnej.
•
•
wielokrotny, pytania otwarte). Znaleźć główną myśl tekstu. Wyrazić opinię na jej temat.
Klasa VIII
Temat przewodni: Jadę do Polski.
•
Ubranie.
•
Rodzina - nazwy pokrewieństwa.
•
Człowiek - części ciała; zdrowie; choroba, wypadek, higiena osobista, samopoczucie.
•
Historia rodziny.
•
Usługi: fryzjer, fotograf, stacja benzynowa, biblioteka, bank, poczta, salon telefonii komórkowej,
kafejka internetowa.
•
Środki masowego przekazu. Multimedia. Telefonia komórkowa. Internet.
•
Rozkłady jazdy.
•
•
•
Pogoda. Klimat.
Polska: geografia, atrakcje turystyczne, system komunikacyjny, regiony etnograficzne, polska
kultura ludowa, polska kultura narodowa, dwór polski.
Święta w Polsce – religijne i narodowe. Porównywanie z Ukrainą.
Gramatyka
Obowiązuje materiał z poprzednich lat nauki oraz dodatkowo:
Fleksja imienna
• N.1.mn.: rzeczowniki, przymiotniki, zaimki pytające, zaimki wskazujące, zaimki dzierżawcze; (N. w
funkcjach jak w 1. pojedynczej).
• C.1.mn.: rzeczowniki, przymiotniki, zaimki pytające, zaimki wskazujące, zaimki dzierżawcze; (C. w
funkcjach jak w 1. pojedynczej); C. w funkcji wyrażania dopełnienia dalszego w konstrukcjach typu
kupuję bratu prezent.
• Msc.1.mn.: rzeczowniki, przymiotniki, zaimki pytające, zaimki wskazujące, zaimki dzierżawcze; (Msc.
w funkcjach jak w 1. pojedynczej).
• Odmiana liczebnika jeden.
• Odmiana liczebników porządkowych i wielowyrazowych (np. dwudziesty drugi, czterdziesta pierwsza).
• Odmiana liczebników nieokreślonych (np. kilka, parę).
Fleksja werbalna
• Nieosobowe formy czasownikowe typu można, trzeba, wolno, warto, należy; robi się, robiło się, będzie
się robiło / zrobi się; robili / zrobili; zrobiono, wypito.
• Odmiana czasownika powinien (czas teraźniejszy i przeszły, forma nieosobowa), np. powinienem,
powinienem był, powinno się.
• Aspekt czasowników - czasowniki dokonane utworzone za pomocą prefiksów zmieniających ich
aspekt i znaczenie, typ: pisać - przepisać / dopisać / odpisać.
Składnia
• Tworzenie zdań bezpodmiotowych, np. Tu zawsze czeka się bardzo długo; Na święta ubierało się
choinkę / Na święta ubierano choinkę.
• Zdania bezpodmiotowe z można, trzeba, należy, warto, wolno, np.: Ciasto należy piec 45 minut. Co
trzeba kupić? Nie można tyle jeść.
Słowotwórstwo
• Tworzenie odprzymiotnikowych nazw cech abstrakcyjnych za pomocą sufiksu -ość (mądr-ość) i
innych sufiksów (głupota, inteligencja, upór...).
• Przymiotniki złożone, np. czasochłonny, trzypokojowy, biało-czerwony, nowo otwarty.
•
Teksty i pojedyncze wypowiedzi, teksty autentyczne – zgodnie z katalogiem tematycznym.
•
Teksty z urządzeń automatycznych: automaty telefoniczne, infolinie, automatyczna informacja.
•
Rodzaje tekstów:
•
Pojedyncze wypowiedzi pisemne intencjonalne i tematyczne:
a) informacja np. Rezerwacja biletów w komunikacji międzynarodowej w kasie numer 7;
b) zakazy np. Nie wolno fotografować!;
c) nakazy np. Przejście drugą stroną ulicy!;
d) szyldy np. Wyposażenie mieszkań;
•
Teksty informacyjne z czasopism, informatorów, przewodników dotyczące kultury, sportu,
propozycji związanych ze spędzaniem wolnego czasu;
•
Dłuższe przepisy kulinarne.
•
Opisy atrakcyjnych turystycznie, historycznie i kulturowo miejsc.
•
Opisy świąt i obyczajów.
•
Ulotki informacyjne np. dotyczące ogólnie dostępnych leków.
•
Rozkłady jazdy.
•
Instrukcje w automatach – np. do kawy, w bankomatach, automatach telefonicznych.
•
Autentyczne teksty prasowe: informacyjne i krótkie popularnonaukowe.
Mówienie
•
•
Dyskusja nad ofertami biur podróży.
•
Wyrażanie opinii i preferencji, np. na temat form turystyki (np. agroturystyki, campingu, turystyki
plecakowej, spania pod namiotem itp.), preferencji w wyborze programu telewizyjnego lub stron
internetowych. Na temat roli radia we współczesnym świecie.
•
Porównywanie tradycji świątecznych, systemu komunikacji, pogody, geografii Polski i Ukrainy,
•
Dialogi: u lekarza, fryzjera, fotografa, na stacji benzynowej, w bibliotece, w banku, na poczcie.
•
Oficjalna rozmowa telefoniczna.
•
Rozmowa towarzyska (np. w tańcu, na imprezie).
Pisanie
•
Pisanie dłuższych listów prywatnych (ok. 150 słów) - do kolegi, do rodziny. Zwrócenie uwagi na
sposób zwracania się do adresata (różnice stylistyczne).
•
Krótkie życzenia z okazji imienin, urodzin, świąt - typowe sformułowania podane we wzorze.
•
Pisanie baśni lub legendy. Zwrócenie uwagi na typowe sformułowania dla tego gatunku tekstu, np.
dawno, dawno temu; pewnego razu; żyli długo i szczęśliwie (ok. 150 słów).
•
Wstęp do streszczenia - uczniowie słuchają tekstu i w kilku zdaniach zapisują jego treść. Należy
zwrócić uwagę na wybór najważniejszych informacji i spójność tekstu.
•
Krótkie opisy ludzi i miejsc (ok. 100 słów).
•
Krótka notatka - informacja dla rodziców o późniejszym powrocie do domu (ok. 40 słów).
•
Pisanie e-maili, sms-ów z pozdrowieniami i informacjami.
•
– Historia mojej rodziny.
– Recepta na długie i zdrowe życie.
– Porównanie.
– Kartka z dziennika podróży.
– Kartka z pamiętnika (blogu).
– Recenzja (opinia na temat) programu telewizyjnego.
– Skarga.
Zasady interpunkcji polskiej:
•
Zapisywanie dat i skrótów; reguły skracania wyrazów.
•
Stosowanie przecinków:
– w zdaniach złożonych podrzędnie, np. przed więc, żeby, bo, ponieważ, dlatego że, że, który etc.
– w zdaniach złożonych współrzędnie bezspójnikowych, np. Weszła do pokoju, podeszła do okna,
spojrzała na dół.
– w zdaniach złożonych współrzędnie przed spójnikami a, ale, lecz, jednak, natomiast, toteż, więc, to
znaczy, to jest, czyli;
– brak przecinka w zdaniach złożonych przed spójnikami i, oraz, lub, albo, ani, czy.
•
Stosowanie pozostałych znaków interpunkcyjnych.
•
•
Podstawowe zasady socjokulturowe (w tym socjolingwistyczne) dotyczące codziennych sytuacji
życiowych (komunikacyjnych) w tym w obiektach użyteczności publicznej i środkach komunikacji
miejskiej. Kulturalne używanie telefonów komórkowych. Odpowiedni stosunek do Internetu i
telewizji. Znać style odpowiedniego stroju na różne okazje (np. na egzamin, do teatru, na
wycieczkę, w obiektach sakralnych, na cmentarzach itd.).
•
Realia polskie: środki masowego przekazu, rozkłady jazdy (też w Internecie), informacje o Polsce:
geografia, atrakcje turystyczne, system komunikacyjny, regiony etnograficzne.
•
Podstawowe informacje o polskiej kulturze ludowej, polskiej kulturze narodowej.
•
Znaczenie dworu polskiego dla kultury polskiej.
•
Święta w Polsce – religijne i narodowe. Tradycje i obyczaje społeczne z nimi związane.
•
Zagadnienia gramatyczne i ortograficzne przewidziane dla klasy VIII.
•
Formy wypowiedzi pisemnych przewidziane dla klasy VIII.
•
Opisać ubranie współczesne i strój ludowy.
•
Opisać obecną modę i style ubierania się. Mieć swoje zdanie, swój styl i opisać go.
•
Wyrazić preferencje dotyczące stroju. Opisać strój na różne okazje, różną pogodę i różne pory
roku.
•
Poradzić i odradzić koledze / koleżance zakup czegoś z odzieży, np. spodni, butów, bluzki, koszuli.
•
Powiedzieć komplement dotyczący stroju.
•
Opisać wymagania co do szytego u krawca stroju, np. sukienki, spodni, garnituru, spódnicy.
•
Pochwalić krawca za dobrze wykonaną usługę. Ponarzekać na źle wykonaną usługę.
•
Opisać uszkodzenie odzieży (np. u krawca lub mamie przez telefon).
•
Ponarzekać na jakość taniej odzieży.
•
Wyrazić swoje zdanie na temat zjawisk społecznych dotyczących odzieży, np. mody, kupowania
drogich ubrań markowych lub tanich „z drugiej ręki”, przerabiania starych ubrań, zaniku stylu
oficjalnego ubioru np. w teatrze, na uczelniach, strojenia się uczniów w szkole, niedbalstwa w
ubiorze, braku smaku i umiejętności ładnego ubierania się itd.
•
Opisać bliższą i dalszą swoją rodzinę. Scharakteryzować członków rodziny.
•
Wyrazić swoje zdanie nt. rodziny – jaką chciałby mieć w przyszłości.
•
Wyrazić i opisać swój stan zdrowia.
•
Podać własną receptę na długie i zdrowe życie.
•
Opowiedzieć historię rodzinną – swoich rodziców lub dziadków.
•
Sprecyzować potrzeby oraz uzyskać informacje u fryzjera, u fotografa, na stacji benzynowej, w
bibliotece, w bank, na poczcie, w salonie telefonii komórkowej, w kafejce internetowej.
•
Posługiwać się polskim edytorem tekstów w komputerze (polską klawiaturą), w telefonie
komórkowym.
•
Posługiwać się polską przeglądarką internetową i polskimi stronami internetowymi.
•
Posługiwać się językiem technicznym dotyczącym podstawowej obsługi urządzeń elektronicznych,
np. ścisz telewizor, podgłośń trochę, przewiń do tyłu, daj pauzę, przewijaj na podglądzie itd.
•
Posługiwać się polskimi rozkładami jazdy pociągów, autobusów, środków komunikacji miejskiej
dużych miast. Na ich podstawie zaplanować podróż po Polsce.
•
Opisać pogodę. Poinformować o pogodzie przez telefon. Ułożyć prognozę pogody dla lokalnej
rozgłośni radiowej w języku polskim. Opisać klimat
•
Podać posługując się mapą i ilustracjami (np. filmem, prezentacją multimedialną) podstawowe
informacje o Polsce: o geografii, atrakcje turystyczne, system komunikacyjny, regiony
etnograficzne.
•
Przedstawić pogłębiony referat (prezentację) nt. wybranego aspektu polskiej kultury, historii lub
geografii.
•
Scharakteryzować święta w Polsce – religijne i narodowe. Porównać ich tradycje i zwyczaje ze
świętami na Ukrainie.
•
Używać form gramatycznych przewidzianych w katalogu gramatycznym dla klasy VIII.
•
•
•
wielokrotny, pytania otwarte). Znaleźć główną myśl tekstu. Streścić w punktach argumenty
uzasadniające tę myśl. Wyrazić opinię na jej temat. Wyrazić opinię przeciwną.
Klasa IX
Temat przewodni: Mam swoje zdanie
•
Problemy: rodzinne, w szkole, z kolegami.
•
Remont, sprzątanie, naprawy, itp.
•
Nauka i technika — odkrycia i wynalazki.
•
•
•
•
•
Ekologia.
Uczucia.
Film.
Teatr.
Literatura.
Gramatyka
Obowiązują zagadnienia gramatyczne z poprzednich lat nauki oraz dodatkowo:
Fleksja imienna
Deklinacja rzeczowników, przymiotników, zaimków pytających, wskazujących, dzierżawczych i
osobowych - zestawienie wzorca odmiany (1. pojedyncza i mnoga), a zwłaszcza:
• D. (l.p. i mn.):
– po liczebnikach głównych, np. osiem kobiet, dwóch panów; w określeniach czasu (daty, np. pierwszego
września);
– po formach nieosobowych typu: przybywa, ubywa, brakuje, starcza czegoś;
– po przyimkach: oprócz, zamiast, według, dookoła, niedaleko, koło, blisko, zza, spod, znad, sprzed,
spomiędzy, wśród, podczas;
– po rzeczownikach odczasownikowych, np. nie lubię oglądania telewizji.
• N. (1.p. i mn.):
– w określeniach czasu akcji, np. wyjechali wczesnym rankiem, latem jest tu gorąco;
– w precyzowaniu miejsca akcji, np. iść drogą, chodzić ulicami.
• Wołacz:
– w zwrotach adresatywnych typu: Panie Janku!, Pawle!, Szanowna koleżanko!;
– formy mianownikowe w funkcji wołacza w kontakcie nieoficjalnym, np. Paweł!
• Fleksja rzeczowników o nieregularnej odmianie:
– rzeczowniki męskoosobowe zakończone na -a: sędzia, hrabia, margrabia; rzeczowniki o nietypowej
odmianie: brat, chrzestny, ksiądz, książe, mężczyzna, poeta, przyjaciel, tato, itp.
• Odmiana rzeczowników o rozszerzanym temacie typu imię (imienia), zwierzę (zwierzęcia); książę
(księcia);
• Fleksja nazw mieszkańców miast, regionów, państw itp., np. Ślązak, Amerykanin.
• Odmiana liczebników głównych 2 -4 oraz od pięciu w wzwyż.
Fleksja werbalna
• Tryb przypuszczający (reguły tworzenia, tryb przypuszczający czasownika powinien; tryb
przypuszczający nieosobowych form na -no, -ono, -to).
• Imiesłów przymiotnikowy czynny i bierny.
• Strona bierna (użycie, funkcje stylistyczne).
Składnia
• Synonimia składniowa – sposób wyrażania podmiotu grupą liczebnikową (2 – 4) przy rzeczownikach
męskoosobowych ze zmianą formy orzeczenia na l.p., np.: Dwaj chłopcy grają w piłkę. Dwóch chłopców
gra w piłkę.
• Sposób wyrażania podmiotu grupą liczebnikową (5 –), np.: Pięciu chłopców gra w piłkę. Sześć kobiet
pracuje nad tym projektem. Siedem książek leży na stole.
• Synonimia składniowa – zdania złożone podrzędnie a zdania z imiesłowami przymiotnikowymi
czynnymi, np. Chłopiec, który gra w piłkę, to mój brat > Chłopiec grający w piłkę to mój brat.
• Synonimia składniowa – zdania złożone podrzędnie a zdania z imiesłowami przysłówkowymi
współczesnymi, np. Kiedy szedł do domu, spotkał koleżankę > Idąc do domu, spotkał koleżankę.
• Zamiana strony czynnej na bierną, np. Sienkiewicz napisał Trylogię > Trylogia została napisana przez
Sienkiewicza. Architekt robił ten projekt przez dwa łata > Ten projekt był robiony przez dwa lata.
• Zdania połączone spójnikami: gdyby...to, np. Gdyby była dobra pogoda, (to) pojechalibyśmy w góry.
Także wariant z ruchomą cząstką –by, np. Gdyby była dobra pogoda, to byśmy pojechali w góry.
Słowotwórstwo
• Tworzenie imiesłowów przymiotnikowych czynnych.
• Tworzenie imiesłowów przymiotnikowych biernych.
• Tworzenie nazw mieszkańców krain, krajów i miast: -anin np. Rosjanin, wrocławianin; -ak np. Polak,
poznaniak, Ślązak; -yjczyk, -czyk np. Bawarczyk, Kanadyjczyk.
•
Teksty i pojedyncze wypowiedzi, teksty autentyczne – zgodnie z katalogiem tematycznym.
•
Filmy – seriale telewizyjne i filmy kinowe. Rozumienie globalne (treść, sens) i szczegółowe
(powtórzenie np. dialogów).
•
Praca z dłuższymi tekstami (1 strony formatu A4 - około 300 słów), z prostymi formularzami
urzędowymi oraz dłuższymi tekstami informacyjnymi.
•
Rodzaje tekstów: teksty literackie, artykuły prasowe.
Mówienie
Ponadto:
•
Potrawy i napoje, przepisy kulinarne, tradycyjne polskie potrawy.
•
Sposoby odżywiania się, diety (rady, zalecenia dotyczące odżywiania się).
•
Zdrowie, nagłe wypadki, wizyta u lekarza.
•
Sport to zdrowie — opinia.
•
Co lubię czytać?
•
Wyrażanie problemów. Prośba o radę. Rada. Pocieszanie. Radzenie.
•
Informacje o uszkodzeniach urządzeń technicznych.
•
Tłumaczenie obsługi urządzeń technicznych.
•
Dyskusja.
•
Wrażenia po kontakcie z dziełem sztuki. Opinia pozytywna i negatywna. Uzasadnienie opinii.
•
Prezentacja zainteresowań technicznych lub humanistycznych – referat.
Pisanie
•
Krótka notatka - prośba do rodzeństwa o zrobienie czegoś.
•
Podziękowanie babci za prezent (może być w formie kartki - ok. 60 słów).
•
Streszczenie dłuższego tekstu (ok. 100 słów).
•
Opinia o książce, filmie itp. (ok. 150 słów).
•
Opis wakacji, ciekawego wydarzenia, zabawy (ok. 150 słów).
•
Relacja z zawodów sportowych (ok. 150 słów).
•
Ogłoszenie.
•
Pisanie odpowiedzi na ogłoszenie w prasie, np. dotyczące kupna roweru (ok. 50 słów).
•
Głos w dyskusji.
•
Recenzja.
•
Podanie.
•
Życiorys.
•
Pisownia łączna lub rozdzielna partykuły nie z różnymi częściami mowy i różnymi formami.
•
Pisownia łączna lub rozdzielna partykuły by jako elementu wyrażającego tryb warunkowy (cząstki
bym, byś, by etc.).
•
•
życiowych (komunikacyjnych) oraz przyjęte w okazywaniu uczuć i emocji.
•
Realia polskie: stan ekologii, osiągnięcia (i ich brak…) w dziedzinie techniki, nauki, kultury
(szczególnie literatury, teatru i filmu).
•
Zagadnienia gramatyczne i ortograficzne przewidziane dla klasy IX.
•
Formy wypowiedzi pisemnych przewidziane dla klasy IX.
•
Wyrazić problem. Analizować sytuacje związane z tym problemem. Przedstawić problem z kilku
punktów widzenia. Znaleźć sposób jego rozwiązania.
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Poradzić koledze, jak radzić ma sobie z problemem. Odesłać do osób mogących pomóc.
Wezwać pomoc medyczną, techniczną, policję, straż pożarną. Poinformować o zaistniałej sytuacji.
Opowiedzieć przebieg zdarzeń, które doprowadziły do problemu.
Zabrać głos w dyskusji. Umieć przedstawić swoje zdanie i bronić go za pomocą argumentów.
Rozumieć polecenia i komendy dot. remontów i sprzątania. Poprosić o sprecyzowanie. Poprosić o
pomoc w ich wykonaniu.
Odmówić wykonania polecenia. Uzasadnić odmowę, np. strachem wysokości, stanem zdrowia,
zbyt ciężkimi rzeczami do przeniesienia, nieumiejętnością posługiwania się narzędziem itd.
Posługiwać się językiem technicznym dotyczącym podstawowej obsługi urządzeń elektronicznych
(powtórzenie) oraz sprzętem AGD, np. nastaw pralkę na 60, podgrzej to w mikrofali, daj żelazko
na maxa, zwiń kabel, itd.
Przedstawić pogadankę (np. dla młodszych dzieci w przedszkolu) nt. ekologicznego sposobu życia,
np. o potrzebie segregacji odpadów, oszczędzania wody i prądu itd.
Przedstawić problemy ekologiczne Ukrainy i podać własne sposoby ich rozwiązania.
Wziąć udział w dyskusji nt. największych problemów globalnych współczesnego świata.
Wyrazić swoje uczucia i emocje (pozytywne i negatywne) za pomocą językowych i
pozajęzykowych środków wyrazu związane z innymi ludźmi, szkołą, zjawiskami społecznymi,
politycznymi itd.
Wyrazić swoją opinię (pozytywną i negatywną) na temat obejrzanego filmu, spektaklu teatralnego
lub przeczytanej książki.
Używać form gramatycznych przewidzianych w katalogu gramatycznym dla klasy IX.
Rozumieć ze słuchu teksty – zgodnie z katalogiem tematycznym. Wykonać ćwiczenia do tych
tekstów (np. „prawda-fałsz”, wybór wielokrotny, uzupełnianie luk, pytania otwarte, dobieranie
kolumn).
wielokrotny, pytania otwarte). Znaleźć główną myśl tekstu. Podjąć z nią polemikę. Streścić w
punktach argumenty uzasadniające tę myśl.
Klasy X-XII
Klasa X
Temat przewodni: Polska – sąsiad Ukrainy
•
•
•
•
•
Mieszkanie: wysokość czynszu, awarie i drobne naprawy; wynajmowanie, rodzaje własności.
Praca: płace, zarobki, czas pracy, warunki pracy, bezrobocie, emerytura, urlop.
Szkoła i studia: system edukacyjny w Polsce, kierunki studiów, stopnie naukowe.
Tematy ogólnego zainteresowania – warunki życia (standardowa, stereotypowa polska rodzina),
poziom życia, cudzoziemcy wśród Polaków, stereotypy.
Aktualne informacje i problemy społeczne.
Gramatyka
Fleksja imienna
• Odmiana polskich nazwisk zakończonych na: -ski, -cki, -dzki / -ska, -cka, -dzka; męskich na spółgłoskę
-k (Nowak) lub -o (Kościuszko); męskich i żeńskich na -a (Gajda); żeńskich na -owa, (Kuncewiczowa)
oraz nieodmiennych żeńskich na spółgłoskę -k lub -o (pani Nowak, Prońko).
• Odmiana polskich nazw miejscowych, np. Kudowa Zdrój, Chyżne.
• Odmiana zaimków nieokreślonych (np. ktoś, coś, jakiś, któryś, czyjś, każdy / żaden; niektórzy; pewien
/pewni).
• Odmiana zaimka zwrotnego się.
• Odmiana liczebników nieokreślonych typu: kilkanaście, kilkadziesiąt, kilkaset.
• Odmiana liczebników ułamkowych (np. jedna druga, trzy czwarte).
Fleksja werbalna
•
Wtórne pary aspektowe typu odpisać – odpisywać.
•
Aspekt czasowników ruchu (też oznaczających ruch nieukierunkowany, np. latać - polecieć).
•
Imiesłów przysłówkowy współczesny i uprzedni, funkcje w tekstach.
Tworzenie imiesłowów przysłówkowych współczesnych.
Tworzenie imiesłowów przysłówkowych uprzednich (należy tu zwrócić uwagę na ich wartość
stylistyczną w języku polskim).
Składnia
• Zdania dopełnieniowe, połączone spójnikami: żebym, żebyś itd., np. Beata chce, żeby Piotr poszedł z
nią do kina.
• Zdania bezpodmiotowe typu: Grzmi. Pachnie. Ściemnia się we wszystkich czasach.
•
•
Słowotwórstwo
• Tworzenie odczasownikowych nazw abstrakcyjnych czynności i stanów: -anie (śpiewanie),
-enie (chodz-enie), -cie (pi-cie) oraz typu pomoc.
• Tworzenie przymiotników odrzeczownikowych; sufiksy -ski, -cki, -ny (-yjny / -ijny):
lekarz - lekarski, student - studencki, wojna – wojenny.
Teksty i pojedyncze wypowiedzi, teksty autentyczne (szczególnie dzienniki radiowe i telewizyjne,
programy publicystyczne – zgodnie z katalogiem tematycznym.
W tej klasie w zadaniach sprawdzających rozumienie tekstu pisanego obok odpowiedzi na pytania i
zaznaczania czy podane pod tekstem wypowiedzi są prawdziwe (P), nieprawdziwe (N) wprowadzić
można dodatkową kategorię brak informacji (BI). Wprowadzenie tej dodatkowej kategorii wymaga
większej koncentracji od czytającego i ma przyczynić się do lepszego rozumienia czytanego tekstu.
Rodzaje tekstów:
•
teksty informacyjne dotyczące systemu edukacji w Polsce, turystyki;
•
opisy właściwości towarów, ulotki informacyjne dotyczące działania lekarstw, kosmetyków;
•
dłuższe notatki prasowe dotyczące wydarzeń politycznych, kulturalnych i sportowych;
•
listy oficjalne, pisma urzędowe o długości około jednej strony formatu A4;
•
fragmenty literatury pięknej.
Mówienie
Wypowiedzi na tematy zawarte w katalogu tematycznym. Dyskusja. Wyrażanie emocji:
zdziwienia, oburzenia, zainteresowania itd. Pozajęzykowe fonetyczne środki wyrażania emocji, np.
zadowolenia, niezadowolenia, zdziwienia itd. Streszczenie. Referat. Porównywanie. Rozmowy
telefoniczne na różne tematy, dialogi intencjonalne (reklamacja, protest, pocieszanie, udzielanie rady,
poszukiwanie informacji). Wypowiedzi na zadane tematy - prezentacja zainteresowań, opinia na
kontrowersyjny temat, relacja z wydarzenia (sportowego, kulturalnego, towarzyskiego etc.). Czytanie i
interpretowanie, komentowanie sentencji, cytatów, krótszych i dłuższych tekstów literackich.
Pisanie
•
Podanie, np. o przyjęcie na bezpłatny kurs językowy (ok. 60 słów),
•
Życiorys.
•
List oficjalny.
•
Wypełnianie formularzy, np. wizowych, celnych (takich, z jakimi uczniowie mogą się spotkać,
jadąc do Polski).
•
Tekst argumentacyjny. Zwrócenie uwagi na kompozycję tekstu: wstęp z tezą, argumentację w
rozwinięciu oraz zakończenie z wyrażeniem opinii (ok. 300 słów).
•
Ogłoszenia do gazety, np. o organizowanym spotkaniu, o poszukiwaniu zagubionej rzeczy itp. (ok.
60 słów).
•
Opis dynamiczny, np. obyczaju, tradycji, zwyczaju.
•
Recenzja fragmentu utworu literackiego.
•
Streszczenie tekstu publicystycznego.
•
Polemika z tekstem publicystycznym.
•
Pisownia łączna lub rozdzielna cząstek -bym, -byś, -by, -byśmy, -byście ze spójnikami.
•
Pisownia -ji, -ii, -i w formach deklinacyjnych rzeczowników zakończonych na -ia, -ja.
•
•
życiowych (komunikacyjnych), szczególnie w relacjach oficjalnych, w szkole (nauczyciel –
uczeń), na uniwersytecie (wykładowca, profesor – student), w pracy (przełożony – podwładny).
•
Realia polskie dotyczące: meszkania: wysokość czynszu, wynajmowanie, rodzaje własności; pracy:
płace, zarobki, czas pracy, warunki pracy, bezrobocie, emerytura, urlop; szkoły i studiów: system
edukacyjny w Polsce, kierunki studiów, stopnie naukowe; tematów ogólnego zainteresowania warunki życia (standardowa, stereotypowa polska rodzina), poziom życia, cudzoziemcy wśród
Polaków, stereotypy; aktualnych informacji i problemów społecznych.
•
Zagadnienia gramatyczne i ortograficzne przewidziane dla klasy X.
•
Formy wypowiedzi pisemnych przewidziane dla klasy X.
•
Wynająć mieszkanie (uzyskać informacje przez telefon, napisać ogłoszenie, odpowiedzieć na
ogłoszenie z prasy, umówić się na obejrzenie mieszkania, targować się).
•
Wprowadzić zmiany do umowy o wynajęciu mieszkania. Proponowane zmiany uzasadnić.
•
Zgłosić awarię (woda, prąd, gaz) w mieszkaniu.
•
Ponarzekać na mieszkanie. Wyrazić zadowolenie z mieszkania.
•
Zaproponować zmiany w mieszkaniu.
•
Umówić się (telefonicznie i osobiście w sekretariacie) na rozmowę z pracodawcą.
•
Odbyć rozmowę z pracodawcą. Dobrze się zaprezentować. Przekonać do siebie. Przekazać
informacje o swoim wykształceniu, doświadczeniu i predyspozycjach.
•
Ponarzekać na wykonywaną pracę. Wyrazić zadowolenie z tej pracy.
•
Zapisać się do szkoły (np. językowej), na kurs. Uzyskać potrzebne informacje.
•
Wziąć udział w dyskusji na tematy związane z mieszkaniem, pracą, edukacją, na tematy społeczne
i polityczne. Uzasadnić zdanie odmienne od innych. Próbować przełamywać stereotyp.
•
Streścić problem, informację.
•
Używać form gramatycznych przewidzianych w katalogu gramatycznym dla klasy X.
•
•
kolumn). Streścić usłyszany tekst.
•
wielokrotny, pytania otwarte). Znaleźć główną myśl tekstu. Podjąć z nią polemikę. Streścić tekst
według ogólnych zasad pracy z tekstem.
Klasa XI
Temat przewodni: Polska, Ukraina – razem w Europie
•
•
•
•
•
•
Media: Rozmowa telefoniczna: przedstawianie się, zapytanie o poprawność dodzwonienia się,
prośba o przywołanie rozmówcy, prośba o pozostawienie informacji, zakończenie rozmowy.
Pisanie e - maili i SMS-ów. Polski system łączności telefonicznej, numery telefonów. Polskie
strony internetowe, kody pocztowe. Radio: polskie stacje radiowe. Telewizja: polskie stacje
telewizyjne. Najpopularniejsze programy telewizyjne, seriale, gwiazdy muzyki popularnej
aktualnie lansowane przez media, twarze mediów.
Praca: Cudzoziemcy pracujący w Polsce – legalnie i „na czarno”. Fale emigracji zarobkowej, w
tym informacje o najnowszej emigracji do krajów UE po 2004 roku.
Edukacja: UJ – najstarszy uniwersytet w Polsce.
Euroturystyka: Zakopane – zimowa stolica Polski, stolica Tatr. Turystyka w Polsce: atrakcje
turystyczne, agroturystyka, wielokulturowość (np. Gdańsk, ściana wschodnia, Galicja...).
Polacy poza Polską: emigracja polska (kto, kiedy, dokąd, jaki charakter). Polacy na Wschodzie –
martyrologia Wschodu. Symbolika Katynia.
Zabytki (ślady) kultury polskiej na Wschodzie (w tym przede wszystkim na Ukrainie).
•
•
Stosunek Polaków do sąsiadów w Europie (w tym wobec Rosjan, Ukraińców, megalomania
narodowa), do Ameryki.
Ważniejsze fundacje i organizacje pozarządowe. Organizacje i stowarzyszenia skupiające Polaków
na świecie i pomagające Polakom, zajmujące się promocją Polski za granicą. Ambasady, konsulaty
RP, instytuty polskie, organizacje polskie za granicą. Możliwości współpracy.
Gramatyka
Obowiązują zagadnienia gramatyczne z lat poprzednich oraz dodatkowo:
Fleksja imienna
• Odmiana liczebników zbiorowych – określonych i nieokreślonych (wraz z ich użyciem w grupach
liczebnikowych), np.: dla trojga dzieci; kilkoro ludzi.
• Deklinacja liczebników obaj, obydwaj; oboje, obydwoje itp., np.: oboje państwo Kowalscy.
• Odmiana rzeczowników zbiorowych (np. ptactwo, sitowie, młodzież, tłum).
• Odmiana form singularia tantum (złoto) i pluralia tantum (drzwi, usta, nożyce).
• Odmiana (lub jej brak) form zapożyczonych i przyswojonych (np. mini, kakao).
Fleksja werbalna
• Aspekt czasowników: III ogniwo aspektu czasowniki dokonane z dwoma prefiksami typu podpisywać
– popodpisywać.
• Odmiana czasowników nieregularnych typu ciąć, giąć; mielić / mleć itp.
Składnia
• Synonimia składniowa – zdania złożone podrzędnie a zdania z imiesłowami przysłówkowymi
uprzednimi, np. Kiedy zjadł obiad, poszedł spać. Zjadłszy obiad, poszedł spać.
• Forma liczebnika przy rzeczownikach plurale tantum, np. dwoje drzwi, dwoje skrzypiec, dwie pary
spodni.
Teksty i pojedyncze wypowiedzi, teksty autentyczne (szczególnie dzienniki radiowe i telewizyjne,
programy publicystyczne – zgodnie z katalogiem tematycznym.
Uczący się powinni rozumieć intencje takich tekstów, w których pojawiają się popularne frazeologizmy
typu: wszystko na mojej głowie, niedźwiedzia przysługa, zły jak pies, dwie lewe ręce itp. Powinni bez
trudu rozumieć różnego rodzaju pojedyncze wypowiedzi intencjonalne i tematyczne (informacje,
ogłoszenia, ostrzeżenia, reklamy, szyldy, nakazy i zakazy) powinni bez trudu rozumieć teksty
jednoakapitowe (ogłoszenia, reklamy, opisy, informacje), rozumieć teksty prasowe, użytkowe (instrukcja
obsługi, informacja o towarze) i literackie (opowiadanie, opis, reportaż). Powinni też rozumieć takie
teksty jak: przemówienie okolicznościowe, wiadomości, informacje popularno-naukowe i kulturalne
oraz różnego typu formularze urzędowe (szczególnie te, które dotyczą edukacji).
Rodzaje tekstów:
• teksty jednoakapitowe: (notatki i ogłoszenia drukowane i pisane ręcznie, instrukcje obsługi,
opisy,
różnego typu informacje);
• fragmenty lub całe teksty prasowe (o długości 1-1,5 formatu A4, około 500 słów): użytkowe, literackie
(opowiadania, reportaże, recenzje, wywiady, informacje);
• dłuższe listy oficjalne i prywatne;
• pisma i formularze urzędowe;
• utwory literackie, w tym proste wiersze.
Mówienie
Wypowiedzi na tematy zawarte w katalogu tematycznym. Wypowiedzi na tematy zawarte w katalogu
tematycznym. Dyskusja. Wyrażanie emocji: zdziwienia, oburzenia, zainteresowania itd. Streszczenie.
Referat. Porównywanie. Polemika z przedmówcą. Przemówienie.
Przykładowe tematy:
•
Swój i obcy;
•
Język ciała w relacjach międzyludzkich. Język gestów, gestykulacja, dystanse przestrzenne między
rozmówcami w różnych kulturach);
•
Trudne i ważne tematy: globalizacja, feminizm, terroryzm, kara śmierci, rola komunikacji
interkulturowej, granice tolerancji, jak zaradzić złu na świecie, przepraszam – ale czy zawsze
przebaczam?
Pisanie
•
List motywacyjny (ok. 120 słów).
•
Teksty argumentacyjne na aktualne i ważne dla konkretnych uczniów tematy (ok. 350 słów).
•
Krótki referat do wygłoszenia, np. na temat znanych postaci, wydarzeń itp. (ok. 350 słów).
•
Pisanie skargi, zażalenia lub reklamacji, np. w sprawie złego działania biura podróży, z którym
uczeń pojechał na wycieczkę (ok. 120 słów).
•
Analiza porównawcza, np. porównanie życia w Polsce i na Ukrainie; porównanie zwyczajów
świątecznych. Konieczność wprowadzenia odpowiednich środków językowych dla porównań (ok.
350 słów).
•
Pisanie tekstów wprowadzonych we wcześniejszych latach nauki, szczególnie tych, z którymi
uczeń będzie miał do czynienia najczęściej (długość odpowiednia do rodzaju tekstu; przy
wypracowaniach ok. 350 słów).
•
Streszczenie. Polemika. Głos w dyskusji. List otwarty.
•
Zasady obowiązujące przy zapisywaniu:
– zrostów typu Wielkanoc, Białystok;
– zestawień typu mniej więcej, czarna jagoda;
– wyrażeń typu nowo otwarty, cicho siedzący;
– przymiotników typu jasnoniebieski, rzymskokatolicki; biało–czerwony; połączenia z liczebnikiem pół,
ćwierć;
– wyrażeń przyimkowych, np. nad wyraz, bez mała; przyimków złożonych, np. sponad, zza, sprzed;
– wyrazów typu pseudo–Polak, eks–Amerykanin; nazw miejscowości typu Bielsko–Biała;
– nazwisk złożonych typu Dołega–Mostowicz;
•
Pisownia obcych nazw własnych (adaptacja ortograficzna ukraińskich nazw własnych).
•
•
życiowych (komunikacyjnych), szczególnie w relacjach oficjalnych za pośrednictwem mediów
oraz w instytucjach polskich poza Polską.
•
Realia polskie dotyczące: łączności telefonicznej, stron internetowych, radia: polskie stacje
radiowe; telewizji: polskie stacje telewizyjne, najpopularniejsze programy telewizyjne, seriale,
gwiazdy muzyki popularnej aktualnie lansowane przez media, twarze mediów; pracy: cudzoziemcy
pracujący w Polsce – legalnie i „na czarno”, fale emigracji zarobkowej, w tym informacje o
najnowszej emigracji do krajów UE po 2004 roku; turystyki w Polsce: atrakcje turystyczne,
agroturystyka, wielokulturowość (np. Gdańsk, ściana wschodnia, Galicja...); Polaków poza Polską:
emigracja polska (kto, kiedy, dokąd, jaki charakter)
•
Historię Polaków na Wschodzie, rozumieć martyrologię Wschodu (symbolika Katynia).
•
Zabytki (ślady) kultury polskiej na Wschodzie (w tym przede wszystkim na Ukrainie).
•
Ważniejsze fundacje i organizacje pozarządowe. Organizacje i stowarzyszenia skupiające Polaków
na świecie i pomagające Polakom, zajmujące się promocją Polski za granicą. Ambasady, konsulaty
RP, instytuty polskie, organizacje polskie za granicą. Znać możliwości współpracy z nimi.
•
Zagadnienia gramatyczne i ortograficzne przewidziane dla klasy XI.
•
Formy wypowiedzi pisemnych przewidziane dla klasy XI.
•
Posługiwać się polskimi mediami: prowadzić każdą rozmowę telefoniczną, pisać e-maile, SMS-y.
•
Poradzić koledze / koleżance w sytuacjach problemów z komputerem, telefonem itp.
•
Wziąć udział w dyskusji nt. zawarte w katalogu tematycznym, szczególnie na temat emigracji.
•
Zachęcić / odradzić pobyt w jakimś miejscu atrakcyjnym turystycznie.
•
Ułożyć reklamę takiego miejsca, w tym miejsca swojego zamieszkania.
•
Uzasadnić pozytywną rolę wielokulturowości.
•
Dokonać prezentacji (referat) jakiegoś wybranego przez siebie, pogłębionego zagadnienia z
katalogu tematycznego.
•
Przedstawić ofertę współpracy z organizacją pozarządową lub polską poza Polską, np. dla
•
•
•
•
•
konsulatu, prasy polonijnej itd.
Używać form gramatycznych przewidzianych w katalogu gramatycznym dla klasy XI.
Wypowiadać się według zasad egzaminów certyfikatowych z języka polskiego jako obcego.
reguł danej formy pisemnej i standardów egzaminów certyfikatowych z języka polskiego jako
obcego.
kolumn, zadania z elementem graficznym). Streścić usłyszany tekst.
wielokrotny, pytania otwarte). Znaleźć główną myśl tekstu. Podjąć z nią polemikę. Streścić tekst
według ogólnych zasad pracy z tekstem.
Program nauczania literatury polskiej
Przewiduje się 60 godzin nauczania rocznie (2 godziny tygodniowo).
Program w klasach I–IV nie jest rozpisany na poszczególne lata. Nauczyciel dobiera te
tematy, które są odpowiednie do poziomu grupy. Jednak na końcu tego etapu edukacji powinny być
opracowane wszystkie podane tu tematy.
Również metody pracy z tekstami literackimi powinny być dobierane według potrzeb. Należy
unikać jednak podawania treści za pomocą języka ukraińskiego – lepiej posłużyć się ilustracjami,
muzyką, gestem.
W klasach starszych treści literackie powinny być łączone z ćwiczeniami umiejętności
językowych (metoda kulturowa nauczania języków obcych).
Filmy (w całości) powinny być oglądane poza lekcją. Również dłuższe teksty prozatorskie
powinny być czytane w domu. Zachęca się jednak do głośnego czytania krótszych tekstów na lekcji.
Gwiazdką zostały zaznaczone te tematy, które powinny być opracowane na innych
przedmiotach (najczęściej na języku polskim), jeżeli dana szkoła nie prowadzi przedmiotu Literatura
polska.
Klasy I-IV
Legendy: o Smoku Wawelskim, o Wandzie, o Lechu, Czechu i Rusie, o śpiących rycerzach, o Piaście
Kołodzieju.
Postaci twórców: Adam Mickiewicz, Henryk Sienkiewicz, Juliusz Słowacki.
Przysłowia polskie:
np. Gość w dom, Bóg w dom; W marcu jak w garncu; Jak sobie pościelesz, tak się wyśpisz; Żeby kózka
nie skakała, toby nóżki nie złamała; Gdzie kucharek sześć, tam nie ma co jeść; Lepszy wróbel w garści
niż gołąb na dachu; Zgoda buduje, niezgoda rujnuje; Kto pod kim dołki kopie, ten sam w nie wpada;
Paluszek i główka, to szkolna wymówka
Teksty literackie:
1. Władysław Bełza, Katechizm polskiego dziecka.
2. Jan Brzechwa, wiersze dla dzieci (wybór).
3. Kornel Makuszyński i Marian Walentynowicz, Przygody Koziołka Matołka.
4. Julian Tuwim, wiersze dla dzieci (wybór).
5. Józef Wybicki, Mazurek Dąbrowskiego (2 pierwsze zwrotki).
6. Tadeusz Mikucki, Kraj rodzinny matki mej.
7. Adam Mickiewicz, ballada Powrót taty.
8. Ignacy Krasicki, Bajki, np. Ptaszki w klatce, Szczur i kot.
9. Adam Mickiewicz, bajka Przyjaciele.
10. C. K. Norwid, Moja piosnka II.
Wybór polskiego komiksu:
1. Grzegorz Rosiński, Legendarna historia Polski.
2. Papcio Chmiel, Tytus, Romek i Atomek.
3. Janusz Christa, Kajko i Kokosz.
•
Postaci z legend.
•
Najważniejsze utwory poznanych twórców literatury polskiej.
•
Związki poznanych postaci literatury polskiej z Ukrainą.
•
Wskazać ukraińskie odpowiedniki poznanych polskich przysłów.
•
Pracować z tekstem literackim:
odróżniać elementy fantastyczne i realistyczne w legendach;
scharakteryzować postać literacką;
opowiedzieć treść fabuły;
postawić pytania do tekstu;
odpowiedzieć na pytania odnoszące się do tekstu.
•
Wskazać na morał zawarty w legendach.
Klasa V
Legendy: o Smoku Wawelskim, o Wandzie, o śpiących rycerzach, o Piaście Kołodzieju.
Postaci twórców: Adam Mickiewicz,* Henryk Sienkiewicz,* Juliusz Słowacki,* Maria Konopnicka,
Aleksander Fredro.
Przysłowia polskie:
np. Gość w dom, Bóg w dom; W marcu jak w garncu; Jak sobie pościelesz, tak się wyśpisz; Żeby kózka
nie skakała, toby nóżki nie złamała; Gdzie kucharek sześć, tam nie ma co jeść; Lepszy wróbel w garści
niż gołąb na dachu; Zgoda buduje, niezgoda rujnuje; Kto pod kim dołki kopie, ten sam w nie wpada;
Paluszek i główka, to szkolna wymówka
Teksty literackie:
1. Władysław Bełza, Katechizm polskiego dziecka.*
2. Jan Brzechwa, wiersze dla dzieci (wybór).*
3. Kornel Makuszyński i Marian Walentynowicz, Przygody Koziołka Matołka.*
4. Julian Tuwim, wiersze dla dzieci (wybór).*
5. Józef Wybicki, Mazurek Dąbrowskiego (2 pierwsze zwrotki).*
6. Adam Mickiewicz, ballada Powrót taty.*
7. Ignacy Krasicki, Bajki, np. Ptaszki w klatce, Szczur i kot.
8. Adam Mickiewicz, bajka Przyjaciele.*
Wybór polskiego komiksu:
1. Grzegorz Rosiński, Legendarna historia Polski.
2. Papcio Chmiel, Tytus, Romek i Atomek.
3. Janusz Christa, Kajko i Kokosz.
•
Postaci z legend.
•
•
•
Wskazać ukraińskie odpowiedniki poznanych polskich przysłów.
•
•
odpowiedzieć na pytania odnoszące się do tekstu.
Wskazać na morał zawarty w legendach.
Klasa VI
Legendy: związane z miejscem zamieszkania na Ukrainie.*
Postaci twórców: Aleksander Fredro,* Kornel Makuszyński, Aleksander Wierzyński, twórcy lokalni
piszący w języku polskim.
Teksty literackie:
1. Adam Mickiewicz, Sonety krymskie, w tym: Stepy akermańskie;
2. Adam Mickiewicz, Inwokacja z Pana Tadeusza;*
3. Juliusz Słowacki, W pamiętniku Zofii Bobrówny;
4. Juliusz Słowacki, wybrany list do matki;
5. Zbigniew Herbert, Pan od przyrody.
•
Postaci z poznanych legend.
•
•
•
odpowiedzieć na pytania odnoszące się do tekstu;
wskazać główną myśl utworu.
Klasa VII
Postaci twórców: Bruno Schulz.* Zbigniew Herbert.* twórcy lokalni piszący w języku polskim.
Teksty literackie:
1. Jan Kochanowski, Na dom w Czarnolesie.
2. Jan Kochanowski, Na lipę.*
3. Maria Konopnicka, Pieśń o domu.*
4. Adam Mickiewicz, opis dworu, uczty, śniadania z Pana Tadeusza;*
5. Henryk Sienkiewicz, W pustyni i w puszczy (fragmenty).*
6. Henryk Sienkiewicz, Ogniem i mieczem – fragment Zagłoba na Ukrainie.*
Filmy:
1. W pustyni i w puszczy, reż. …………
2. Ogniem i mieczem, reż. Jerzy Hoffman.
3. Pan Tadeusz, reż. Andrzej Wajda.*
•
•
wskazać główną myśl utworu i podjąć z nią polemikę.
Klasa VIII
Postaci twórców: Stanisław Wyspiański,* Bolesław Prus, Władysław Reymont, Cyprian Kamil Norwid.
Teksty literackie:
1. Adam Mickiewicz, fragmenty z Pana Tadeusza: polowanie, grzybobranie, koncert Jankiela.*
2. Henryk Sienkiewicz, Krzyżacy - fragment.
3. Bolesław Prus, Lalka – opisy Warszawy.*
4. Bolesław Prus, Katarynka.
5. Władysław Reymont, Chłopi: opisy obyczajów, w tym wesele Boryny.*
6. Stanisław Wyspiański, Wesele – fragment realistyczny.*
7. C. K. Norwid, Moja piosnka II.*
8. C. K. Norwid, Fortepian Chopina.
9. Wybrane wiersze Kasprowicza i Tetmajera.
Filmy:
1.
2.
3.
4.
Nad Niemnem, (fragmenty dotyczące powstania styczniowego)
Chłopi,
Lalka, reż. Ryszard Ber (wybrany odcinek serialu ukazujący Warszawę).
Wesele, reż. Andrzej Wajda (fragment realistyczny)
•
•
Głównych bohaterów poznanych utworów.
•
Fabuły poznanych utworów.
•
Kontekst historyczny Pana Tadeusza.
•
•
Wskazać analogie wydarzeń, bohaterów i fabuł poznanych utworów do czasów obecnych.
•
Rozumieć koncert Jankiela jako zapis wydarzeń historycznych – umieć je przedstawić.
Klasa IX
Postaci twórców: Jan Kochanowski,* Ignacy Krasicki, Czesław Miłosz.* Wisława Szymborska*
Teksty literackie:
1. Jan Kochanowski, Na zdrowie.*
2. Wybrane bajki Ignacego Krasickiego.
3. Wybrane ballady A. Mickiewicza.*
4. Postać i losy Jacka Soplicy z Pana Tadeusza.
5. M. Konopnicka, Przed sądem.
6. Wybrane wiersze Cz. Miłosza, Z. Herberta i W. Szymborskiej.*
7. Fragmenty Dziadów cz. III.
8. Juliusz Słowacki, Testament mój, Hymn – Smutno mi Boże…*
•
•
Głównych bohaterów poznanych utworów.
•
•
Kontekst historyczny Pana Tadeusza – na jego tle dzieje Jacka Soplicy.
•
•
•
Ocenić postacie literackie, rozumieć ich decyzje życiowe, osądzić postępowanie.
•
Dyskutować na temat myśli zawartych w utworach.
Klasa X
Teksty literackie:
1. Jan Kochanowski, Tren IX, X, XI.
3. S. Wyspiański, Wesele – fragment fantastyczny.
4. T. Borowski, U nas w Auschwitzu.
5. G. Herling-Grudziński, Inny świat.
6. Z. Herbert, Przesłanie Pana Cogito.
7. S. Mrożek, Tango.
8. Wybrane wiersze K. Baczyńskiego, T. Gajcego i Cz. Miłosza (dot. II wojny światowej i
okresu powojennego).
9. A. Fredro, Zemsta (fragmenty + film),
10. J. Słowacki, Smutno mi Boże,
11. Bruno Schulz, Sklepy cynamonowe (wybrane opowiadania),
12. H. Sienkiewicz, Ogniem i mieczem,
•
Konteksty powstania poznanych utworów oraz ich znaczenie dla kultury polskiej w czasie
powstania utworów i w latach następnych oraz obecnie.
•
Głównych bohaterów poznanych utworów, ich dzieje wpisane w historię narodu polskiego.
•
Postawy poznanych bohaterów wobec otaczającej ich rzeczywistości, wobec doświadczenia zła,
wojny i nieszczęścia, prześladowań, niewoli; motywację ich wyborów.
•
•
scharakteryzować postać literacką w kontekście wydarzeń historycznych;
zinterpretować wiersz uwzględniając kontekst jego powstania;
•
•
•
Klasa XI
Teksty literackie:
1. Tadeusz Konwicki, Bohiń,
2. J. Słowacki, Balladyna,
3. G. Zapolska, Moralność pani Dulskiej.
4. B. Prus, Lalka (fragmenty opisujące obyczaje Warszawy i dworu polskiego),
5. W. Gombrowicz, fragmenty Ferdydurke,
6. P. Huelle, Weiser Dawidek,
7. R. Kapuściński, Cesarz,
8. H. Sienkiewicz, Quo vadis,
9. J. Stryjkowski, Głosy w ciemności.
•
Konteksty powstania poznanych utworów.
•
Głównych bohaterów poznanych utworów, ich dzieje wpisane w kulturę polską.
•
Konteksty interkulturowe (polsko-ukraińskie) poznanych utworów.
•
•
scharakteryzować postać literacką na tle kulturowym epoki;
zinterpretować wiersz uwzględniając kontekst jego powstania;
wskazać główną oraz poboczne myśli utworu i podjąć z nimi polemikę.
•
•
•
Dostrzec wartość przekazu literackiego dla wyrażenia uczuć, emocji, w tym związanych ze swoim
„miejscem na ziemi”.
•
Program nauczania narodoznastwa
Również metody powinny być dobierane według potrzeb i wieku dzieci. Należy unikać
jednak podawania treści za pomocą języka ukraińskiego – lepiej posłużyć się ilustracjami, muzyką,
gestem. Warto doświadczać kultury poprzez śpiew, taniec, zajęcia manualne, inscenizację. Wiedzę zaś
podawać w sposób ciekawy, zawsze ilustrując zagadnienia materiałem audiowizualnym.
Filmy (w całości) powinny być oglądane poza lekcją. Również dłuższe teksty powinny być
czytane w domu.
przedmiotach (najczęściej na języku polskim), jeżeli dana szkoła nie prowadzi przedmiotu Literatura
polska.
Klasy I-IV
Symbole:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Polskie symbole narodowe.
Grób Nieznanego Żołnierza,
Bogurodzica.
Uniwersytet Jagielloński – jako najstarszy polski uniwersytet.
Kraków i Warszawa (w tym Wawel i zamek królewski).
Symbolika chleba.
Tradycje, obyczaje:
1. Tradycje związane z kalendarzem: Boże Narodzenie, Wielkanoc, Andrzejki, noc świętojańska,
dożynki, Boże Ciało, Wszystkich Świętych, topienie Marzanny,
2. Tradycje Podhala: strój góralski, symbol górala – człowieka wolnego, silnego, dumnego, postać
Janosika, tańce góralskie.
3. Region krakowski: strój krakowski, Lajkonik, Krakowiak.
Sztuka: Jan Matejko.
Filmy i programy telewizyjne:
1. Bolek i Lolek.
2. Reksio.
3. Koziołek Matołek.
4. Akademia Pana Kleksa.
5.
6.
W pustyni i w puszczy.
Aktualne programy TV dla dzieci.
Wiedza realioznawcza o Polsce:
•
święta rodzinne: imieniny, urodziny, chrzciny, śluby, komunie, niedzielne obiady, Wigilia,
śniadanie wielkanocne,
•
szkoły w Polsce, dzień w szkole, prawa i obowiązki ucznia,
•
dziecko przy stole: pory posiłków, tradycyjne polskie dania, przyjęcia dla dzieci,
•
święta dzieci: wizyta św. Mikołaja, Gwiazdki, Dzień Dziecka, I Komunia Święta, Dzień Matki i
Ojca, Dzień Babci i Dziadka,
•
dziecko w życiu szkolnym i społecznym: samorząd szkolny, Dzień Nauczyciela, szkolne
uroczystości, tradycje szkolne,
•
czasopisma dla dzieci,
•
strony internetowe dla dzieci,
•
aktualnie popularne piosenki dla dzieci.
•
Symbole narodowe.
•
Początki Uniwersytetu Jagiellońskiego i życie studenta w średniowiecznym
uniwersyteckim.
•
Święta narodowe.
•
Tradycyjny sposób pieczenia chleba i tradycje związane z jego spożywaniem.
•
Rozumieć różnice między kalendarzem juliańskim a gregoriańskim.
•
Tradycje związane z kalendarzem świąt.
•
Rolę Matejki w popularyzacji historii.
•
Wiedzieć, że obrazy Matejki znajdują się w Galerii Obrazów we Lwowie.
•
Najważniejsze postaci z bajek dla dzieci.
•
Realia życia dzieci w Polsce.
mieście
•
Porównać symbole narodowe Polski i Ukrainy.
•
Odnosić się z szacunkiem do symboli narodowych, umieć ten szacunek wyrazić.
•
Rozpoznać miejsca kultu religijnego w Polsce i rozumieć ich znaczenie dla Polaków.
•
Rozumieć znaczenie Krakowa i Warszawy dla Polaków.
•
Szanować święta narodowe.
•
Porównać święta narodowe Polski i Ukrainy.
•
Szanować chleb jako symbol pracy i życia.
•
Zachować się podczas celebracji obrzędów świątecznych podczas świąt.
•
Rozpoznać poznane stroje ludowe, tańce, pieśni i obyczaje regionalne.
•
Porównać realia i zwyczaje w szkole w Polsce i na Ukrainie.
Klasa V
Symbole:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
Polskie symbole narodowe.*
Grób Nieznanego Żołnierza.
Bogurodzica.
Uniwersytet Jagielloński – jako najstarszy polski uniwersytet.
Kraków i Warszawa (w tym Wawel i zamek królewski).
Data 11 XI.*
Data 3 V.*
Symbolika chleba.
Tradycje, obyczaje:
1. Tradycje związane z kalendarzem (zima): Boże Narodzenie.*
2. Tradycje Podhala: strój góralski, symbol górala – człowieka wolnego, silnego, dumnego, postać
Janosika, tańce góralskie.
3.
Region krakowski: strój krakowski, Lajkonik, Krakowiak.
Sztuka: Jan Matejko.
Filmy i programy telewizyjne:
1. Bolek i Lolek.
2. Reksio.
3. Koziołek Matołek.
4. Akademia Pana Kleksa.
5. W pustyni i w puszczy.
6. Aktualne programy TV dla dzieci.
•
święta rodzinne: niedzielne obiady, Wigilia,*
•
święta dzieci: wizyta św. Mikołaja, Gwiazdki, Dzień Dziecka, I Komunia Swięta, Dzień
Matki i Ojca, Dzień Babci i Dziadka,
•
dziecko w życiu szkolnym i społecznym: samorząd szkolny, Dzień Nauczyciela, szkolne
uroczystości, tradycje szkolne,
•
czasopisma dla dzieci,
•
strony internetowe dla dzieci,
•
aktualnie popularne piosenki dla dzieci.
•
Symbole narodowe.
•
Początki Uniwersytetu Jagiellońskiego i życie studenta w średniowiecznym
uniwersyteckim.
•
Święta narodowe.
•
Tradycyjny sposób pieczenia chleba i tradycje związane z jego spożywaniem.
•
Rozumieć różnice między kalendarzem juliańskim a gregoriańskim.
•
Tradycje związane z kalendarzem świąt zimowych.
•
Rolę Matejki w popularyzacji historii.
•
Wiedzieć, że obrazy Matejki znajdują się w Galerii Obrazów we Lwowie.
•
Najważniejsze postaci z bajek dla dzieci.
•
Porównać symbole narodowe Polski i Ukrainy.
•
Odnosić się z szacunkiem do symboli narodowych, umieć ten szacunek wyrazić.
•
Rozumieć znaczenie Krakowa i Warszawy dla Polaków.
•
Szanować święta narodowe.
•
Porównać święta narodowe Polski i Ukrainy.
•
Szanować chleb jako symbol pracy i życia.
•
•
Rozpoznać poznane stroje ludowe, tańce, pieśni i obyczaje regionalne.
Klasa VI
Symbole:
1.
2.
3.
4.
5.
Jasna Góra (w tym obraz Matki Boskiej Częstochowskiej).*
Ostra Brama (w tym obraz Matki Boskiej Ostrobramskiej).
Dwór polski.
Data 11 XI (w powiązaniu z Ukrainą).
Data 3 V (w powiązaniu z Ukrainą).
Tradycje, obyczaje:
1. Tradycje związane z kalendarzem (wiosna): topienie Marzanny, Wielkanoc,* Boże Ciało.
2. Łemkowie, Bojkowie (tradycje i obyczaje).
mieście
Sztuka: sztuka polska związana z Ukrainą.
Filmy i programy telewizyjne: media polskojęzyczne na Ukrainie, m.in. Radio Lwów, „Kurier
Galicyjski”, „Dziennik Kijowski.”
1. Szkoły w Polsce, dzień w szkole, prawa i obowiązki ucznia.
2. Dziecko przy stole: pory posiłków, tradycyjne polskie dania,* przyjęcia dla dzieci.
3. Dziecko w życiu szkolnym i społecznym: samorząd szkolny, Dzień Nauczyciela, szkolne
uroczystości, tradycje szkolne.
•
Poznane święta.
•
Tradycje związane z kalendarzem świąt wiosennych.
•
Charakterystyczne cechy dworu polskiego.
•
Obyczaje dnia codziennego we dworze.
•
Poznane media polskojęzyczne na Ukrainie.
•
Rozpoznać miejsca kultu religijnego w Polsce i rozumieć ich znaczenie dla Polaków.
•
Porównać święta Polski i Ukrainy.
•
•
Stosować zasady savuar-vivre`u w życiu codziennym.
Klasa VII
Symbole: symbole polskiej kultury na Ukrainie – w mojej miejscowości, rejonie, obwodzie i kraju.
Tradycje, obyczaje:
1. Zebranie i utrwalenie wiadomości z lat poprzednich.
2. Tradycje związane z kalendarzem (lato): Wigilia św. Jana, pielgrzymki do sanktuariów
religijnych, dożynki.
3. Kuchnia polska.
Sztuka:
1. Ślady polskiej kultury w muzeach Ukrainy.
2. Sztuka polska okresu jagiellońskiego – Wawel,* Kaplica Zygmuntowska.
1. Gusta i przyzwyczajenia Polaków, np. kulinarne, sposoby spędzania czasu,* kultywowanie
tradycji religijnych, patriotyzm, postrzeganie historii.
2. Młodzież w Polsce: styl życia, realia mieszkaniowe, szkolne, sposoby spędzania wolnego
czasu.
•
Poznane święta.
•
Tradycje związane z kalendarzem świąt letnich.
•
Poznane dzieła sztuki.
•
Realia: gusta i przyzwyczajenia młodych i dorosłych Polaków.
•
•
•
Rozpoznać arcydzieła sztuki polskiej okresu jagiellońskiego: Wawel i kaplicę Zygmuntowską.
Klasa VIII
Tradycje, obyczaje:
a)
b)
c)
d)
e)
f)
2. Tradycje związane z kalendarzem (jesień): Andrzejki, Wszystkich Świętych,* Adwent.
3. Obrzędy i zwyczaje związane z życiem rodzinnym.
niedziela i dni świąteczne;
wesele;
chrzciny;
I Komunia Święta;
urodziny / imieniny;*
zaręczyny.
Sztuka:
1.
2.
Polska przedstawiona w sztuce, w tym w sztuce ludowej.
Rysunki A. Grottgera.
1. Przyjęte normy socjokulturowe (zachowania) w miejscach publicznych i w życiu codziennym.
2. Zabytki.
3. Atrakcje turystyczne.
4. Ochrona przyrody.
5. Szacunek dla chleba.
•
Poznane święta.
•
Tradycje związane z kalendarzem świąt jesiennych.
•
Poznane realia w Polsce.
•
•
•
•
Rozumieć symbolikę obrazów A. Grottgera, znaczenie powstania styczniowego dla Polaków w
XIX w.
Klasa IX
Tradycje, obyczaje:
2. Tradycje związane z kalendarzem (zima): Boże Narodzenie,* Nowy Rok, Trzech Króli,
Walentynki.
3. Zmiany kulturowe w Polsce w XXI wieku, m. in. spędzanie wolnego czasu, w tym niedziel i świąt,
nowe formy tradycji, amerykanizacja życia itd.
Sztuka:
1.
2.
3.
Polskie malarstwo abstrakcyjne i impresjonistyczne.
Polska rzeźba abstrakcyjna.
Tzw. młode kino polskie – wybrany film.*
Wiedza realioznawcza o Polsce: życie młodzieży w Polsce.
•
Poznane święta.
•
Tradycje związane z kalendarzem świąt zimowych.
•
Poznane realia życia młodzieży w Polsce.
•
•
Nowe zjawiska kulturowe w Polsce.
•
•
•
Zachować się podczas celebracji obrzędów świątecznych.
Ustosunkować się do zmian kulturowych zachodzących w Polsce współczesnej.
Klasa X
Symbole:
1. Polska symboliczna (zebranie wiadomości z lat poprzednich).
2. Symbolika Polski walczącej, m.in. Westerplatte, Auschwitz, Katyń, Monte Cassino,
powstanie warszawskie.
Tradycje, obyczaje:
1. Tajne nauczanie.
2. Wzajemna pomoc.
3. Pomoc Żydom.
4. I i II pielgrzymka Jana Pawła II do Ojczyzny.
5. Rola Kościoła w PRL: kościoły jako miejsca demonstracji patriotycznych, postaci kard. S.
Wyszyńskiego oraz ks. J. Popiełuszki.
6. Stan wojenny.
Sztuka:
1.
2.
3.
4.
Ruchu oporu w czasie II wojny światowej.
Socrealizm.
Sztuka PRL. Walka z cenzurą.
Sztuka niezależna PRL.
1. Życie w czasie II wojny światowej.
2. Życie w czasie PRL.
•
Lata II wojny światowej, stalinizmu, realnego socjalizmu, stanu wojennego.
•
Bohaterów II wojny światowej, stalinizmu, realnego socjalizmu, stanu wojennego.
•
Poznane realia życia w Polsce w czasie II wojny światowej i w PRL.
•
Terminy ruch oporu, tajne nauczanie, AK, pokolenie Kolumbów, socrealizm, stalinizm, PRL, mała
stabilizacja, cenzura, drugi obieg, msza za ojczyznę, stan wojenny.
•
Miejsce w kulturze polskiej wydarzeń II wojny światowej w czasie PRL i obecnie.
•
Umiejscowić zdarzenia kultury w latach 1939 – 2004.
•
Umieć rozpoznać poznane symbole II wojny światowej, stalinizmu, realnego socjalizmu, stanu
wojennego.
•
Rozpoznać styl socrealizmu, ustosunkować się do niego.
•
Wskazać podobieństwa i różnice w świętowaniu wydarzeń II wojny światowej w Polsce i na
Ukrainie.
•
Ustosunkować się do stosunku Polaków do II wojny światowej, stalinizmu, realnego socjalizmu.
Klasa XI
Symbole:
1. Polska wielokulturowa: tolerancja XVI w., miejsce społeczności żydowskiej i mniejszości
narodowych w dziejach Rzeczpospolitej, szczególnie w II RP.
2. Symbolika Polski wielokulturowej: Kresy, mitologizacja Kresów (Mickiewicz, Słowacki, Miłosz,
Schulz, Vincenz, Konwicki, poeci współcześni)
Tradycje, obyczaje:
1. Wpływ kultur miejscowych na kulturę polską.
2. Życie codzienne i świąteczne w środowiskach wielokulturowych, np. szacunek dla świąt innych
wyznań, śluby mieszane (zachowanie się w świątyniach innych wyznań), wzajemna pomoc.
3.
4.
5.
6.
Tradycje i obyczaje innych wyznań i narodowości na terenie Rzeczpospolitej, w tym kultura
żydowska, ormiańska, tatarska, prawosławie. Porównywanie, poszukiwanie elementów wspólnych.
Współczesna wielokulturowość w Polsce (mniejszości narodowe, cudzoziemcy w Polsce).
Amerykanizacja życia, przemiany kulturowe w życiu codziennym (pożywienie, tempo życia,
rozkład dnia w pracy i szkole). Socjokultura polska początku XXI wieku.
Zmiany w rodzinie: obyczajowość, rola rodziny w codziennym życiu.
Polskie świętowanie – przemiany obyczajowe. Nowe tradycje i obyczaje. Zamieranie dawnych
tradycji i obyczajów.
Sztuka:
Ilustrująca tematykę wielokulturowości na Kresach, w tym filmy, np. Kronika wypadków
miłosnych.
Polska sztuka współczesna.
1. Życie w czasie II RP.
2. Dzieje „polskiej nafty”. Zmiany kulturowe związane z eksploatacją ropy naftowej w Galicji.
3. Osiągnięcia II RP (w tym: samolot RWD, rozszyfrowanie Enigmy, przemysł naftowy i lampa
naftowa, COP, port w Gdyni, polska szkoła matematyczna, polska myśl filozoficzna).
4. Życie w III RP (do 2004 i obecnie).
5. Zmiany kulturowe i obyczajowe po 1989 roku.
6. Współczesna emigracja, praca za granicą.
7. Polskie media publiczne i prywatne. Polski Internet.
•
Tradycje polskiej tolerancji i współistnienia wieloetnicznego.
•
Jakie wyznania i narodowości mieszkały na terenie Rzeczpospolitej.
•
Podstawowe tradycje i obyczaje z nimi związane.
•
Miejsce polskiej (II RP) nauki i techniki w ówczesnej Europie i świecie.
•
Wybrane dzieła sztuki ilustrujące wielokulturowość i wieloetniczność.
•
Współczesne realia życia w Polsce, w tym sytuację na rynku pracy, emigrację.
•
Sytuację kultury polskiej jako wyrosłej z tradycji, ale poddanej tendencji unifikacji.
•
Współczesne zmiany obyczajowe w życiu społecznym i rodzinnym.
•
Rozpoznać charakterystyczne dla innych wyznań symbole religijne, tradycje i obyczaje, znaleźć
analogie we własnej religii i wyznaniu.
•
Zachować się w świątyniach innych wyznań.
•
Wskazać w najbliższej okolicy przykłady dawnej (lub obecnej) koegzystencji wielu kultur i
narodowości.
•
Wytłumaczyć losy innych narodów i wyznań na swoim terenie.
•
Wyjaśnić znaczenie osiągnięć II RP (w tym naftowego „boomu”) dla rozwoju Polski współczesnej.
•
Rozpoznać i zinterpretować wybrane dzieła sztuki ilustrujące wielokulturowość i wieloetniczność.
•
Odnaleźć się w codziennych sytuacjach życia społecznego i rodzinnego w Polsce (lub wobec
Polaków z Polski) zgodnie z aktualnymi normami socjokulturowymi.
•
Scharakteryzować współczesną sytuację kulturową w Polsce, opisać tradycje i obyczaje ważne dla
Polaków, polskie świętości.
•
Scharakteryzować przemiany kulturowe w Polsce współczesnej i porównać je z przemianami na
Ukrainie.
Program nauczania historii
jednak podawania treści za pomocą języka ukraińskiego – lepiej posłużyć się ilustracjami, gestem, mapą.
Wiedzę zaś podawać w sposób ciekawy, zawsze ilustrując zagadnienia materiałem audiowizualnym.
W starszych klasach warto połączyć nauczanie historii z czytaniem (oglądaniem) tekstów
źródłowych i ich analizą.
Celem nauczania historii jest nie tylko przyswojenie wiedzy, ale przede wszystkim
wychowanie ku współpracy i przyjaźni z Polską przyszłych obywateli Ukrainy. Uświadomienie sobie
wspólnej historii, umiejscowienie jej w szerszym kontekście dziejów Europy i świata na pewno cel ten
przybliży. Nie należy też, szczególnie w starszych klasach, unikać trudnych punktów we wspólnej
historii. Zawsze jednak należy mieć na uwadze zasadniczy cel nauczania historii Polski – poszukiwanie
tego, co łączy, co jest punktem wyjścia do zgodnego współistnienia w Europie: wspólne początki,
historia najnowsza, Polska i Ukraina dzisiaj w Europie.
przedmiotach (najczęściej na języku polskim), jeżeli dana szkoła nie prowadzi przedmiotu Historia.
Klasy I-IV
Legendy:
1. o hejnale krakowskim,
2. o dwu mieczach,
3. o Lechu, Czechu i Rusie,
Postaci:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Mikołaj Kopernik,
królowie: Kazimierz Wielki, Jan III Sobieski, Jadwiga, W. Jagiełło,
Józef Piłsudski,
Maria Curie-Skłodowska,
Tadeusz Kościuszko,
Jan Paweł II.
Wydarzenia:
1. Początki państwa polskiego. Rola Gniezna.
2. Zwycięstwo pod Wiedniem. Symbol husarza.
3. Odzyskanie niepodległości 11 XI 1918. Symbol ułana.
4. II wojna światowa (w tym Monte Cassino, tajne nauczanie, Westerplatte, 1 IX 1939, Katyń,
17 IX 1939, powstanie warszawskie, obrona Westerplatte).
Miejsca:
1.
2.
Akademia Krakowska, Uniwersytet Jagielloński.
Gniezno – pierwsza stolica Polski.
•
Znaczenie poznanych postaci w historii Polski i swiata.
•
Poznane wydarzenia historyczne i ich rolę dla rozwoju Polski.
•
Opowiedzieć wybrane legendy ilustrujące narodziny państwa polskiego.
•
Wymienić symbole narodowe.
•
Rozpoznać hymn narodowy.
•
Tworzyć własne drzewo genealogiczne.
•
Wymienić obecną i dawne stolice Polski.
•
Wyjaśnić kontekst historyczny legend o hejnale i dwu mieczach.
•
Docenić bohaterstwo Polaków w obronie ojczyzny.
•
Wymienić kilku bohaterów polskich z czasów II wojny światowej.
Klasa V
Legendy:
1. o hejnale krakowskim,*
2. o dwu mieczach,
3.
o Lechu, Czechu i Rusie,*
Postaci:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Wydarzenia:
1.
2.
3.
4.
Mikołaj Kopernik,*
królowie: Kazimierz Wielki,* Jan III Sobieski,* Jadwiga,* W. Jagiełło,*
Józef Piłsudski,
Maria Curie-Skłodowska,
Tadeusz Kościuszko,*
Jan Paweł II.*
Początki państwa polskiego. Rola Gniezna.
Zwycięstwo pod Wiedniem. Symbol husarza.
Odzyskanie niepodległości 11 XI 1918. Symbol ułana.
II wojna światowa (w tym Monte Cassino, tajne nauczanie, Westerplatte, 1 IX 1939,
Katyń, 17 IX 1939, powstanie warszawskie, obrona Westerplatte).
Miejsca:
1.
2.
Akademia Krakowska, Uniwersytet Jagielloński.
Gniezno – pierwsza stolica Polski.
•
Znaczenie poznanych postaci w historii Polski i swiata.
•
Poznane wydarzenia historyczne i ich rolę dla rozwoju Polski.
•
Opowiadzieć wybrane legendy ilustrujące narodziny państwa polskiego.
•
Wymienić symbole narodowe.
•
Rozpoznać hymn narodowy.
•
Tworzyć własne drzewo genealogiczne.
•
Wymienić obecną i dawne stolice Polski.
•
Wyjaśnić kontekst historyczny legend o hejnale i dwu mieczach.
•
Docenić bohaterstwo Polaków w obronie ojczyzny.
•
Wymienić kilku bohaterów polskich z czasów II wojny światowej.
Klasa VI
Wstęp: źródła historyczne. Słowianie. Piastowie. Chrzest Polski* Mieszko I.
Bolesław Chrobry. Misja św. Wojciecha.* Rozbicie dzielnicowe. Zjednoczenie ziem polskich.
Kazimierz Wielki.* Akademia Krakowska.*
•
Fakty, wydarzenia i postaci historyczne zgodnie z materiałem dla klasy VI.
•
Znać daty historyczne: chrztu Polski (966),* zjazdu gnieźnieńskiego (1000),* koronacji Bolesława
Chrobrego (1025),* powstania Akademii Krakowskiej (1364).*
•
Opowiedzieć legendy o Piaście i Popielu oraz Lechu, Czechu i Rusie.
•
Wskazać na mapie Gniezno i państwo Mieszka I.
•
Opisać panowanie Mieszka I, umiejscowić je w czasie.
•
Wskazać przyczyny i wymienić skutki przyjęcia chrztu przez Polskę.
•
Opowiedzieć historię zjazdu gnieźnieńskiego, uwzględniając postacie św. Wojciecha, Bolesława
Chrobrego i Ottona III.
•
Opowiedzieć o znaczeniu koronacji Bolesława Chrobrego.
•
Wyjaśnić, jak doszło do rozbicia dzielnicowego i przywrócenia królestwa przez Władysława
Łokietka.
•
Opowiedzieć o panowaniu Kazimierza Wielkiego z uwzględnieniem powstania Akademii
Krakowskiej i uczty u Wierzynka.
Klasa VII
Jagiellonowie. Bitwa pod Grunwaldem. Rzeczpospolita Obojga Narodów. Dynastia Wazów. Królowie
elekcyjni. Potop szwedzki. Obrona Częstochowy. Zwycięstwo pod Wiedniem. Okres Saski. Stosunki
polsko-tureckie. Stosunki polsko-moskiewskie w kontekście Ukrainy.
•
Fakty, wydarzenia i postaci historyczne zgodnie z materiałem dla klasy VII.
•
Znać daty historyczne: 1410 (Bitwy pod Grunwaldem), 1668 (Unii Lubelskiej), 1683 (Zwycięstwa
pod Wiedniem), 1655 (Obrony Częstochowy), Wojen polsko-tureckich (1600 – 1611; 1617 – 1622;
1626 – 1629; 1655 – 1660).
•
Wskazać na mapie Wilno i Wielkie Księstwo Litewskie.
•
Wyjaśnić przyczyny unii polsko-litewskiej.
•
Scharakteryzować osobę Jadwigi i wymienić jej zasługi dla kultury polskiej.
•
Opowiedzieć o przyczynach i skutkach bitwy pod Grunwaldem.
•
Rozpoznać zabytki stylu gotyckiego w Polsce takie jak Kościół Mariacki i ołtarz Wita Stwosza.
•
Opowiedzieć o dokonaniach Mikołaja Kopernika.
•
Opisać życie dworskie w okresie panowania ostatnich Jagiellonów.
•
Opisać obowiązki szlachcica wobec państwa.
•
Omówić zasady demokracji szlacheckiej.
•
Wyjaśnić, na czym polegała unia lubelska i wskazać na mapie Rzeczpospolitą Obojga Narodów.
•
Opowiedzieć o Rzeczypospolitej jako państwie wielu narodów, kultur i religii.
•
Wyjaśnić, na czym polegała wolna elekcja.
•
Sytuuje w czasie i omawia wydarzenia potopu szwedzkiego z uwzględnieniem obrony
Częstochowy i postaci Stefana Czarnieckiego.
•
Sytuuje w czasie i opisuje wyprawę wiedeńską Jana III Sobieskiego.
Klasa VIII
Rozbiory.* Reformy polityczne państwa, Komisja Edukacji Narodowej. Sejm Wielki. Konstytucja 3
Maja.* Powstanie kościuszkowskie.* Legiony.
Polska a Napoleon. Powstanie listopadowe.* Wielka Emigracja. Powstanie styczniowe.*
•
Fakty, wydarzenia i postaci historyczne zgodnie z materiałem dla klasy VIII.
•
Znać daty historyczne: rozbiorów Rzeczypospolitej (1772, 1793, 1795), 1775 (Powołanie KEN),
lata obrad Sejmu Wielkiego (Czteroletniego) (1788 – 1791), 1794 (rok wybuchy powstania
kościuszkowskiego), 3 maja 1791 (data uchwalenia Konstytucji 3 Maja),
•
Wyjaśnić przyczyny osłabienia Rzeczypospolitej w XVIII wieku.
•
Podać przykłady naprawy państwa polskiego za panowania Stanisława Augusta Poniatowskiego z
uwzględnieniem roli Komisji Edukacji Narodowej, Sejmu Czteroletniego oraz Konstytucji 3 Maja.
•
Opowiedzieć o powstaniu kościuszkowskim.
•
Wyjaśnić, w jakich okolicznościach doszło do upadku państwa polskiego i rozbiorów Polski.
•
Identyfikować napoleońskie konteksty w hymnie narodowym; opowiedzieć o postaciach tej epoki:
Janie Henryku Dąbrowskim, Józefie Wybickim i księciu Józefie Poniatowskim.
•
Umiejscowić w czasie powstanie listopadowe i powstanie styczniowe.
•
Wymienić cele walki powstańców oraz przykłady represji stosowanych wobec Polaków po
przegranych powstaniach.
•
Opowiedzieć o innych formach prześladowań narodowych.
•
Wskazać na mapie państwa, które przyjęły najwięcej emigrantów z ziem polskich w XIX wieku.
Klasa IX
I wojna światowa. II RP. II wojna światowa. PRL. Polska współczesna.
•
Zasługi dla państwa polskiego Józefa Piłsudskiego, Ignacego Jana Paderewskiego i Romana
Dmowskiego.
•
Postaci: Władysława Sikorskiego, Władysława Andersa, Stanisława Maczka.
•
Opisać okoliczności odzyskania przez Polskę niepodległości.
•
Wskazać na mapie granice II RP oraz wymienić jej sąsiadów.
•
Opowiedzieć o dokonaniach II RP w zakresie gospodarki, kultury, nauki.
•
Przedstawić przyczyny agresji niemieckiej na Polskę.
•
Opisać politykę Stalina i Hitlera wobec Polski.
•
Opisać życie ludności na okupowanych terytoriach Polski z uwzględnieniem losów ludności
żydowskiej.
•
Omówić formy oporu wobec okupantów, z uwzględnieniem Armii Krajowej i powstania
warszawskiego.
•
Opowiedzieć o walkach Polaków na frontach II wojny światowej i o ich powojennych losach.
•
Wskazać na mapie powojenne granice Polski i wymienić jej sąsiadów.
•
Opowiedzieć o odbudowie Polski ze zniszczeń wojennych po II wojnie światowej.
•
Opowiedzieć o Polsce Ludowej, m.in. o walce z analfabetyzmem, planowaniu centralnym,
zależności od ZSRR, dyktaturze partii komunistycznej, cenzurze, opozycji demokratycznej,
formach oporu wobec władzy komunistycznej.
•
Scharakteryzować rolę Kościoła rzymskokatolickiego w okresie komunizmu, uwzględniając
postaci: Stefana Wyszyńskiego, Karola Wojtyły (Jana Pawła II) i Jerzego Popiełuszki.
•
Opisać powstanie i działania Solidarności oraz jej wpływ na obalenie komunizmu, używając
określeń: strajk, stan wojenny, Okrągły Stół,
•
Opisać najważniejsze zmiany społeczno-polityczne i gospodarcze, które zaszły w Polsce po 1989
roku, w tym przyjęcie Polski do NATO i UE,
•
Wskazać na mapie nowych sąsiadów Polski po 1991 roku.
Klasa X
II wojna światowa: kampania wrześniowa, okupacja niemiecka i sowiecka, mord w Katyniu, deportacje,
obozy koncentracyjne, wywózki na roboty, zsyłki, eksterminacja Żydów na ziemiach polskich,
powstanie w getcie warszawskim (postaci Janusza Korczaka, Mordechaja Anielewicza, Ireny
Lendlerowej, Jana Karskiego, pomoc Polaków dla Żydów, organizacja Żegota), Polskie Państwo
Podziemne, formy ruchu oporu (Armia Krajowa, postaci Stefana „Grota” Roweckiego, Tadeusza „Bora”
Komorowskiego, Augusta Emila „Nila” Fieldorfa), powstanie warszawskie.
Polska Rzeczpospolita Ludowa: życie gospodarcze i społeczne, relacje państwo-kościół, stan wojenny.
•
Fakty, wydarzenia i postaci historyczne zgodnie z materiałem dla klasy X.
•
Znać daty historyczne: rozpoczęcia II wojny światowej (1 IX 1939), wejścia wojsk sowieckich na
tereny II RP (17 IX 1939), mordu w Katyniu (IV 1940), powstania w getcie warszawskim (IV
1943), powstania warszawskiego (1 VIII 1944), daty uznanej za początek PRL (22 VII 1944),
wprowadzenia stanu wojennego (13 XII 1981), daty uznanej za koniec komunizmu w Polsce (4 VI
1989).
•
Nazistowski plan eksterminacji Żydów oraz innych narodowości i grup społecznych.
•
Organizację Polskiego Państwa Podziemnego.
•
Działania Stalina zmierzające do utworzenia komunistycznego ośrodka władzy w Polsce.
•
Okoliczności wprowadzenia i następstwa stanu wojennego.
•
Reakcje społeczności międzynarodowej wobec wprowadzenia stanu wojennego z uwzględnieniem
postaw polskiej emigracji.
•
Wyjaśnia przyczyny wybuchu II wojny światowej.
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Opisuje przebieg i następstwa wojny obronnej Polski w 1939 roku.
Przedstawia politykę okupantów wobec narodu polskiego.
Opisuje i ocenia stosunek społeczeństw i rządów świata zachodniego do zagłady Żydów.
Opisuje różne formy ruchu oporu Polaków wobec okupantów.
Wyjaśnia uwarunkowania polityczne i charakteryzuje czyn zbrojny powstania warszawskiego.
Charakteryzuje realia życia gospodarczego i społecznego w PRL.
Charakteryzuje kulturę i życie codzienne w PRL.
Wyjaśnia przyczyny i skutki wydarzeń sierpniowych 1980 r. oraz opisuje rolę Solidarności w
przemianach politycznych i ustrojowych.
Przedstawia okoliczności wprowadzenia i następstwa stanu wojennego.
Klasa XI
Historia Galicji (na tle historii II RP)
•
w latach 1917 – 1922,
•
w latach 1923 – 1939,
•
w czasie II wojny światowej,
•
po II wojnie światowej
Polska historia wpleciona w historię Europy:
•
Polski rząd na wychodźstwie w czasie II wojny światowej.
•
Polskie wojsko w czasie II wojny światowej.
•
Polityka mocarstw wobec Polski w czasie II wojny światowej.
•
Polska pod wpływem komunizmu jako efekt podziału świata.
•
Ruchy społeczne lat 1956, 1968, 1970, 1976 na tle wydarzeń w Europie.
•
Upadek komunizmu w Europie i miejsce Polski w tych wydarzeniach.
•
Polska w Europie po 1989 r.
•
Fakty, wydarzenia i postaci historyczne (w tym: Józef Piłsudski, Roman Dmowski, Ignacy Jan
Paderewski, Władysław Grabski, Eugeniusz Kwiatkowski) zgodnie z materiałem dla klasy XI.
•
Cechy ustroju II RP zapisane w konstytucjach z 1921 i 1935 roku.
•
Strukturę społeczeństwa II RP (w tym mniejszości narodowe).
•
Trudności gospodarcze i sukcesy II RP (w tym port w Gdyni, COP, reformy Grabskiego, emigrację
zarobkową, polską szkołę matematyczną i filozoficzną).
•
Prezydentów i skład rządu polskiego na wychodźstwie.
•
Formacje wojskowe polskich sił zbrojnych w czasie II wojny światowej.
•
Politykę mocarstw na konferencjach w Teheranie, Jałcie i Poczdamie.
•
Czołowe postaci polskiego rządu na emigracji i dowódców polskich sił zbrojnych w czasie II
wojny światowej: Władysława Raczkiewicza, Władysława Sikorskiego, Stanisława Mikołajczyka,
Władysława Andersa, Stanisława Maczka i Stanisława Sosabowskiego.
•
Najważniejszych przywódców partii komunistycznej w Polsce.
•
Najważniejsze postaci sceny politycznej po 1989 roku.
•
Opisać proces kształtowania się terytorium II RP, ze szczególnym uwzględnieniem wojny polskobolszewickiej i miejsca Ukrainy i Ukraińców w tej wojnie.
•
Wyjaśnić przyczynę kryzysu demokracji parlamentarnej w II RP.
•
Wyjaśnić uwarunkowania polityki zagranicznej II RP, ze szczególnym uwzględnieniem kierunku
ukraińskiego.
•
Zsynchronizować najważniejsze wydarzenia historyczne tego okresu z wydarzeniami historii
powszechnej.
•
Przedstawić okoliczności powstania oraz działalność prezydenta i rządu polskiego na
wychodźstwie.
•
Scharakteryzować udział Polaków w wysiłku militarnym aliantów, z uwzględnieniem osiągnięć
polskich kryptologów i lotników, usytuować w czasie i przestrzeni działania wojsk polskich na
różnych frontach.
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Ocenić politykę mocarstw wobec sprawy polskiej w czasie II wojny światowej.
Zsynchronizować najważniejsze wydarzenia II wojny światowej w Polsce z wydarzeniami na
świecie.
Wyjaśnić okoliczności przejęcia władzy w Polsce przez komunistów.
Scharakteryzować system represji stalinowskich w Polsce i ocenić jego skutki.
Porównać przyczyny i skutki kryzysów politycznych w 1956, 1968, 1970 i 1976 roku.
Wyjaśnić znaczenie pontyfikatu Jana Pawła II dla przemian politycznych w Polsce i upadku
komunizmu na świecie.
Scharakteryzować obrady Okrągłego Stołu.
Scharakteryzować przemiany polityczne, społeczno-gospodarcze i cywilizacyjno-kulturowe po
1989 roku na tle wydarzeń w Europie i świecie.
Przedstawić okoliczności i ocenić znaczenie przystąpienia Polski do NATO i UE.
Porównać współczesny polski system ustrojowy z systemem ukraińskim.
Program nauczania geografii
jednak podawania treści za pomocą języka ukraińskiego – lepiej posłużyć się ilustracjami, gestem, mapą.
Wiedzę zaś podawać w sposób ciekawy, zawsze ilustrując zagadnienia materiałem audiowizualnym.
Warto połączyć też nauczanie geografii z wycieczkami krajoznawczymi po najbliższej okolicy.
przedmiotach (najczęściej na języku polskim), jeżeli dana szkoła nie prowadzi przedmiotu Geografia.
Klasy I-IV
Legendy:
1. o Syrence Warszawskiej,
2. o Warsie i Sawie.
Miejsca:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
Kraków.
Warszawa.
Wisła – królowa polskich rzek. Miasta nad Wisłą.
Tatry. Zakopane.
Morze Bałtyckie. Gdańsk. Kołobrzeg.
Kresy (Wilno, Lwów, Grodno), miejscowość zamieszkania na mapie Kresów.
Regiony etnograficzne: Podhale, Krakowskie, Łowicz, Śląsk.
•
Sąsiadów Polski.
•
Najważniejsze góry, jeziora i rzeki w Polsce.
•
Stolice Polski.
•
Polskie nazwy najważniejszych miast, mórz, gór i rzek na Ukrainie.
•
Określić położenie Polski w Europie.
•
Odczytać podstawowe informacje na mapie fizycznej Polski. Wymienić i wskazać najważniejsze
miasta, góry i rzeki.
•
Opisać krajobraz wybranego regionu w Polsce. Porównać z krajobrazem miejsca zamieszkania na
Ukrainie.
•
Opisać polski pejzaż z uwzględnieniem pór roku.
•
Opisać pogodę w różnych porach roku.
•
Rozumieć telewizyjną prognozę pogody.
•
Określić położenie geograficzne.
Klasa V
Legendy:
1.
2.
Syrence Warszawskiej,
Warsie i Sawie.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
Kraków.
Warszawa.
Wisła – królowa polskich rzek. Miasta nad Wisłą.
Tatry. Zakopane.
Morze Bałtyckie. Gdańsk. Kołobrzeg.
Kresy (Wilno, Lwów, Grodno), miejscowość zamieszkania na mapie Kresów.
Regiony etnograficzne: Podhale, Krakowskie, Łowicz, Śląsk.
Miejsca:
•
Sąsiadów Polski.
•
Najważniejsze góry, jeziora i rzeki w Polsce.
•
Stolice Polski.
•
Polskie nazwy najważniejszych miast, mórz, gór i rzek na Ukrainie.
•
Określić położenie Polski w Europie.
•
Odczytać podstawowe informacje na mapie fizycznej Polski. Wymienić i wskazać najważniejsze
miasta, góry i rzeki.
•
Opisać krajobraz wybranego regionu w Polsce. Porównać z krajobrazem miejsca zamieszkania na
Ukrainie.
•
Opisać polski pejzaż z uwzględnieniem pór roku.
•
Opisać pogodę w różnych porach roku.
•
Rozumieć telewizyjną prognozę pogody.
•
Określić położenie geograficzne.
Klasa VI
Wspólne cechy powierzchni Polski i Ukrainy: góry; morza; niziny; wyżyny; rzeki; jeziora. Flora Polski i
Ukrainy. Fauna Polski i Ukrainy. Wspólne cechy klimatyczne Polski i Ukrainy.
•
Wspólne cechy powierzchni Polski i Ukrainy: te występujące w obu krajach oraz Reginy
geograficzne wspólne po obu stronach granicy.
•
Florę Polski i Ukrainy.
•
Faunę Polski i Ukrainy.
•
Wspólne cechy klimatyczne Polski i Ukrainy
•
Opisać cechy klimatu Polski. Porównać z Ukrainą.
•
Opisać krajobrazy: wyżynny, nizinny, pojezierny, górski. Wyjaśnić przyczyny różnic miedzy nimi.
Porównać z krajobrazami Ukrainy.
•
Wyjaśnić, na czym polegają zmiany krajobrazów polskich w roku kalendarzowym.
•
Opisać wybrane krajobrazy w różnych porach roku.
Klasa VII
Wybrany region Polski: roślinność, zwierzęta, klimat, rzeki, góry, jeziora itd. Kultura wybranego
regionu.
•
Wybrany (np. pod względem pochodzenia lub zamieszkiwania tam rodziny) region Polski:
roślinność, zwierzęta, klimat, rzeki, góry, jeziora itd.
•
Opisać wybrany region – jego środowisko przyrodnicze i tradycje regionalne.
•
Zebrać informacje o wybranym regionie, jego środowisku geograficznym i ludziach tam
mieszkających.
•
Posługiwać się mapą regionu, wskazywać na niej najważniejsze miejscowości, rzeki, obiekty
historyczne.
•
Poprawnie wymawiać nazwę regionu.
Klasa VIII
Parki narodowe. Ochrona przyrody. Ludność Polski. Wyznania religijne. Regiony geograficzne Polski.
•
Ważniejsze polskie parki narodowe, w tym białowieski, tatrzański, pieniński i bieszczadzki.
•
System ochrony przyrody w Polsce (parki narodowe, rezerwaty przyrody, tereny chronione (w
tym: obszary Natura 2000), prawo ochrony pojedynczych obiektów przyrodniczych, edukacja
proekologiczna, segregacja odpadów, infrastruktura, np. oczyszczalnie ścieków, spalarnie śmieci.
•
Rozmieszczenie ludności w Polsce.
•
Największe polskie miasta.
•
Rolę religii katolickiej. Mniejszości wyznaniowe.
•
Regiony geograficzne Polski.
•
Wskazać na mapie regiony geograficzne Polski.
•
Opowiedzieć o rozmieszczeniu ludności na podstawie mapy Polski.
•
Wymienić największe miasta Polski, wskazać je na mapie, wymawiać poprawnie ich nazwy.
•
Wymienić najważniejsze walory turystyczne największych miast Polski.
•
Scharakteryzować system ochrony przyrody w Polsce.
•
Wskazać wybrane parki narodowe na mapie.
•
Opisać wybrany park narodowy.
•
Wymienić mniejszości narodowe, etniczne i religijne żyjące w Polsce, na wybranych przykładach
opisać ich kulturę i tradycję.
Klasa IX
Gospodarka Polski i Ukrainy: przemysł; surowce mineralne; rolnictwo. Polska we współczesnym
świecie.
•
Najważniejsze rośliny uprawne i zwierzęta hodowlane.
•
Najważniejsze surowce mineralne eksploatowane w Polsce.
•
Aktualne problemy społeczno-gospodarcze współczesnej Polski.
•
Połączenia kolejowe, drogowe i lotnicze z innymi krajami, w tym z Ukrainą.
•
Polacy i Polonia na świecie.
•
Pokazać Polskę i Ukrainę na mapie Europy.
•
Opisać położenie Polski w UE.
•
Opisać położenie Polski, jej granice (w tym: dokładnie granicę z Ukrainą) oraz wskazać na mapie
sąsiadów.
•
Opisać krajobraz wiejski i rolniczy w Polsce, porównać z Ukrainą.
•
Scharakteryzować zmiany we współczesnej wsi polskiej. Porównać z Ukrainą.
•
Identyfikować najważniejsze potrawy kuchni polskiej.
•
•
•
•
Zebrać informacje nt. aktualnych wydarzeń i problemów społeczno-gospodarczych w Polsce.
Porównać z Ukrainą.
Scharakteryzować problemy transportowe Polski z Ukrainą, opisać sytuację na przejściach
granicznych.
Zlokalizować na mapie świata największe skupiska Polonii i Polaków.
Wyjaśnić przyczyny powstania polskiej diaspory. Rozróżniać pojęcia Polonii (Polonusa) od
Polaków poza granicami Polski. Rozumieć złożoność problemu, w tym: trudności z definicją
Polonii po wejściu Polski do UE. Rozumieć problemy asymilacji Polaków.
Klasa X
Regiony geograficzne Polski. Mapa wydarzeń historycznych i społecznych: na ziemiach odzyskanych,
na ziemiach utraconych: muzea, pomniki, szlaki pamięci, miejsca martyrologii.
•
Główne regiony geograficzne Polski z uwzględnieniem wydarzeń historycznych i społecznych.
•
Mapę wydarzeń historycznych i społecznych na „ziemiach odzyskanych” i na „ziemiach
utraconych” (muzea, pomniki, szlaki pamięci, miejsca martyrologii).
•
Środowisko przyrodnicze i kulturowe głównych regionów geograficznych Polski.
•
Najważniejsze cechy gospodarki głównych regionów geograficznych Polski.
•
Wskazać na mapie główne regiony geograficzne Polski.
•
Scharakteryzować na podstawie map tematycznych główne regiony geograficzne Polski.
•
Scharakteryzować na podstawie map tematycznych najważniejsze cechy gospodarki głównych
regionów geograficznych Polski.
•
Przedstawić walory turystyczne wybranego regionu geograficznego, ze szczególnym
uwzględnieniem jego walorów kulturowych.
•
Na podstawie dostępnych materiałów (mapy, atlasy, przewodniki) zaprojektować podróż do Polski
pod względem walorów przyrodniczych, historycznych, społecznych lub kulturowych.
•
Scharakteryzować główne cechy położenia oraz środowiska naturalnego Bałtyku, jego znaczenie
gospodarcze, wyjaśnić przyczyny degradacji jego wód.
Klasa XI
Geografia gospodarcza Polski. Powiązania ekonomiczne gospodarki polskiej z gospodarką ukraińską i
innymi gospodarkami regionu. Gospodarka polska w związkach z gospodarką UE i światową. Struktura
własności. Rolnictwo. Przemysł. Transport. Gospodarka energią. Ekologia. Ekonomia. Geografia kultury
polskiej.
•
Podział administracyjny Polski, miasta wojewódzkie.
•
Rozmieszczenie głównych zasobów naturalnych Polski.
•
Sytuację demograficzną Polski, w tym zróżnicowanie terytorialne oraz przyczyny (przyrodnicze,
historyczne, ekonomiczne) i skutki rozmieszczenia ludności w Polsce.
•
Sytuację na rynku pracy w Polsce.
•
Największe miasta w Polsce. Ich znaczenie gospodarcze. Przyczyny rozwoju jednych miast, a
upadku gospodarczego innych.
•
Terminy geograficzne odpowiednio do omawianych tematów, np. przyrost naturalny, średnia
długość życia, złoża naturalne, nazwy minerałów, rud itd.
•
Strukturę własności ziemi, środków produkcji, handlu i bankowości w Polsce.
•
Najważniejsze uprawy, hodowlę i produkty rolnictwa.
•
Strukturę wykorzystania źródeł energii.
•
Rozwijające się obecnie i mające problemy gałęzie przemysłu w Polsce.
•
Obiekty znajdujące się na liście Światowego Dziedzictwa Kulturowego i Przyrodniczego
Ludzkości UNESCO.
•
•
•
Regiony kulturowe Polski (etnograficzne, ośrodki kultury w miastach, ośrodki naukowe itd.), w
tym te poza granicami (m.in. Wilno, Lwów).
System sieci kolejowych i drogowych w Polsce. Ich powiązanie z sieciami transportowymi
Ukrainy. Przejścia graniczne między Polską a Ukrainą.
Aktualne problemy makroekonomiczne Polski (rozwój gospodarczy (jego spowolnienie), obcy
kapitał (jako szansa i zagrożenie), deficyt budżetowy, problemy z prywatyzacją i inne aktualne).
•
Odczytywać z map informacje gospodarcze przedstawione za pomocą różnych metod.
•
Odczytywać i interpretować dane statystyczne przedstawione za pomocą różnego typu wykresów.
•
Wskazać na mapie i scharakteryzować główne zasoby naturalne Polski.
•
Ocenić sytuację demograficzną Polski, w tym na tle sytuacji demograficznej w Europie oraz w
porównaniu z Ukrainą. Uwzględnia przy tym problem emigracji (w ujęciu historycznym i obecnie,
po 2004 roku).
•
Scharakteryzować i zinterpretować (podać przyczyny i skutki) sytuacji na rynku pracy w Polsce.
Porównać tę sytuację z rynkiem pracy UE i Ukrainy.
•
Analizuje, porównuje, charakteryzuje rozmieszczenie i wielkość miast w Polsce, wyjaśnia
przyczyny powstania i rozwoju największych miast w Polsce. Poszukuje analogii i różnic z
Ukrainą. Określa różnice w rozwoju miast w Polsce i tych na Ukrainie, które były kiedyś w
granicach Rzeczpospolitej i II RP, w tym Lwowa.
•
Wskazać na mapie i scharakteryzować najważniejsze uprawy, hodowlę i produkty rolnictwa.
•
Porównać strukturę wykorzystania źródeł energii w Polsce i na Ukrainie.
•
Wyjaśnić przyczyny zmian zachodzących w przemyśle w Polsce.
•
Wskazać perspektywiczne gałęzie przemysłu w Polsce w aspekcie gospodarki globalnej. Porównać
z Ukrainą.
•
Charakteryzować walory turystyczne Polski. Wskazać na aspekt ekonomiczny turystyki jako na
jedną z gałęzi gospodarki. Porównać z Ukrainą.
•
Scharakteryzować rozmieszczenie szeroko rozumianej kultury polskiej (w tym nauki, myśli
technicznej, kultury ludowej, kultur mniejszości narodowych). Ustosunkować się do dziedzictwa
kulturowego „ziem odzyskanych” i „ziem utraconych”.
•
Wskazać możliwości współpracy Polski i Ukrainy w zakresie turystyki, w tym wykorzystanie
walorów przyrodniczych Ukrainy (Karpaty, wybrzeże Morza Czarnego), zabytków (śladów)
kultury polskiej na Ukrainie, egzotyki Ukrainy (np. Krym), sentymentu Polaków do Kresów.
•
Wyjaśnia wpływ sieci transportowej na rozwój innych dziedzin działalności gospodarczej.
•
Charakteryzuje formy ochrony środowiska naturalnego w Polsce.
•
Porównywać bieżące problemy makroekonomiczne w Polsce i na Ukrainie. Wskazać sposoby ich
rozwiązania, przy świadomości braku prostych recept.
Program nauczania muzyki
jednak podawania treści za pomocą języka ukraińskiego – lepiej posłużyć się ilustracjami, gestem.
Wiedzę zaś teoretyczną – ograniczoną do minimum - podawać w sposób ciekawy, zawsze ilustrując
zagadnienia materiałem audiowizualnym.
Nadrzędnym celem nauczania muzyki jest kontakt z tą częścią kultury polskiej – kontakt
czynny. Na zajęciach więc trzeba przede wszystkim śpiewać, tańczyć, dobrze się bawić. W starszych
klasach również słuchać i oglądać. Nie bez znaczenia jest też wykształcenie u uczniów umiejętności
obiektywnej oceny dzieł muzycznych oraz wyrażania subiektywnych odczuć w kontaktach z polską
muzyką.
przedmiotach (najczęściej na języku polskim), jeżeli dana szkoła nie prowadzi przedmiotu Muzyka.
Klasy I-IV
Piosenki i pieśni: Bogurodzica. Rota. Mazurek Dąbrowskiego. Marsz Polonia. Płynie Wisła, płynie. 100
lat. Sokoły. Czerwony pas. Piosenki z filmu Akademia Pana Kleksa. Piosenki związane z 11 XI. Piosenki
góralskie. Kolędy. Piosenki związane z obyczajami w ciągu roku szkolnego.
Tradycyjne polskie zabawy, np. chusteczka, stary niedźwiedź mocno śpi, miotlarz…
Tańce polskie: krakowiak, oberek, kujawiak, tańce góralskie, trojak, polonez.
Muzyka Chopina.
Podstawowe informacje o Chopinie i miejscach z nim związanych.
•
Teksty piosenek (kilka na pamięć).
•
Rolę muzyki Chopina dla Polaków.
•
Polskie pieśni hymniczne.
•
Rozumieć znaczenie kolęd dla obu narodów.
•
Zachować się podczas hymnów.
•
Wskazać podobne piosenki ludowe w folklorze ukraińskim.
•
Rozpoznać ze słuchu melodię.
•
Wskazać cechy polskich melodii ludowych.
•
Rozróżnić regionalne pochodzenie piosenek i tańców.
Klasa V
Piosenki i pieśni: Bogurodzica. Rota. Mazurek Dąbrowskiego. Marsz Polonia. Płynie Wisła, płynie. 100
lat. Sokoły. Czerwony pas. Piosenki z filmu Akademia Pana Kleksa. Piosenki związane z 11 XI. Piosenki
góralskie. Kolędy. Piosenki związane z obyczajami w ciągu roku szkolnego.
Tradycyjne polskie zabawy, np. chusteczka, stary niedźwiedź mocno śpi, miotlarz…
Tańce polskie: krakowiak, oberek, kujawiak, tańce góralskie, trojak, polonez.
Muzyka Chopina.
Podstawowe informacje o Chopinie i miejscach z nim związanych.
•
•
Rolę muzyki Chopina dla Polaków.
•
Polskie pieśni hymniczne.
•
Rozumieć znaczenie kolęd dla obu narodów.
•
Zachować się podczas hymnów.
•
•
•
Wskazać cechy polskich melodii ludowych.
•
Rozróżnić regionalne pochodzenie piosenek i tańców.
Klasa VI
Piosenki i pieśni:
Związane z obchodami świąt.
Czerwony pas.
O ojczyźnie: Polskie kwiaty, Kraj rodzinny matki mej.
O matce.
Dumki, ballady.
Pożegnanie ojczyzny.
•
•
•
Klasa VII
Piosenki i pieśni:
Piosenki biesiadne.
Piosenki regionalne.
Muzyka słowa.
Poezja śpiewana.
Krajobraz zaklęty w muzyce.
•
•
Wskazać podobne piosenki ludowe i biesiadne w folklorze ukraińskim.
•
Klasa VIII
Piosenki i pieśni: piosenki obrzędowe.
Dzieła muzyczne:
Twórczość S. Moniuszki.
F. Chopin, Etiuda rewolucyjna.
K. Ogiński, Pożegnanie ojczyzny.
•
•
Wskazać podobne piosenki obrzędowe w folklorze ukraińskim.
•
•
Rozumieć znaczenie twórczości Chopina, Moniuszki oraz Pożegnania ojczyzny dla Polaków.
Klasa IX
Piosenki i pieśni: piosenki patriotyczne, związane z dążeniem ku wolności, z czasem wojny i okupacji
(m.in. partyzanckie).
Dzieła muzyczne:
Film Zakazane piosenki.
•
Teksty piosenek.
•
Wskazać podobne piosenki patriotyczne w tradycji Ukrainy.
•
•
Rozumieć znaczenie pieśni w trudnych chwilach dla narodu.
Klasa X
Piosenki i pieśni:
Historia polskiej muzyki popularnej ze szczególnym uwzględnieniem obecności motywów z różnych
okresów obecnie, w tym socrealistyczne pieśni masowe (ich obecne wykorzystanie w reklamie,
„przeboje” zakorzenione w kulturze, np. Czerwony autobus); piosenki lat 60. (z analizą hasła Polska
młodzież śpiewa polskie piosenki); piosenki lat 70. (w tym: twórczość Czesława Niemena, Marka
Grechuty, teksty Agnieszki Osieckiej), muzyka rockowa lat 80. i jej znaczenie dla kultury polskiej (w
tym: zespoły Perfect, Budka Suflera, Maanam, piosenka Przeżyj to sam, zjawisko społeczne festiwalu w
Jarocinie), pieśni (w tym: Ojczyzno ma…), utwory J. Kaczmarskiego (w tym: Mury).
Festiwale w PRL: Opole, Sopot, Kołobrzeg (Festiwal Piosenki Żołnierskiej).
Polityka kulturowa PRL w zakresie piosenek, lansowanie przebojów.
Muzyka poważna: twórczość K. Pendereckiego, festiwale Chopinowskie, znani wirtuozi polscy (np. G.
Bacewicz).
Dzieła muzyczne:
Film Ostatnia majówka – z muzyką Maanamu.
Film ……….
•
Teksty kilku wybranych piosenek.
•
Wskazać podobne piosenki patriotyczne w tradycji Ukrainy.
•
•
Rozumieć znaczenie pieśni w trudnych chwilach dla narodu.
Klasa XI
Piosenki i pieśni:
Polska piosenka po 1989 roku.
Zjawisko disco-polo. Muzyka i piosenka „bazarowa”. Przeboje tego okresu, np. Mydełko Fa.
Reaktywacja dawnych gwiazd, np. Krzysztof Krawczyk.
Polski hip-hop na tle współczesnej kultury polskiej.
Wpływ piosenek w języku angielskim na piosenki polskie: polskie piosenki anglojęzyczne, nazwy
zespołów, np. Blue Cafe.
Inspiracja muzyką etno w polskiej muzyce i piosence popularnej, w tym twórczość Brathanków, Kajah
(też we współpracy z G. Bregowiczem), Golec uOrkiestra, Enei
Tworzenie gwiazd, w tym fenomen popularności M. Wiśniewskiego, Dody.
Muzyka poważna, nie tylko na poważnie: twórczość K. Pendereckiego, polska muzyka filmowa (w tym
K. Kilar), fenomen popularności P. Rubika, wielkie działa oratoryjne J.K. Pawluśkiewicza.
Dzieła muzyczne:
Fragment filmu Człowiek z marmuru (stylizacja na film propagandowy o Birkucie).
Wybrane kroniki filmowe z poszczególnych lat ukazujące zjawiska społeczne związane z polskimi
piosenkami.
•
Teksty wybranych (kilku) piosenek.
•
Znaczenie piosenek popularnych dla rozwoju kultury polskiej, w tym negatywną rolę
propagandową pieśni masowych.
•
Wskazać podobne piosenki w historii piosenek na Ukrainie.
•
Rozpoznać ze słuchu melodię wybranych piosenek.
•
Rozumieć znaczenie piosenek lat 80. dla ówczesnego młodego pokolenia, kontekst historyczny ich
powstawania.
•
Ocenić pod względem artystycznym prezentowane melodie, piosenki i muzykę.
•
Zanalizować i zinterpretować (posługując się odpowiednią terminologią) wybrany fragment dzieła
muzycznego.

Program nauczania

Transkrypt

Podobne dokumenty

ETAP 7 „ZDROWE ODŻYWIANIE”

kierowanie małymi zespołami w usługach utrzymania czystości

Odkrywcy zaginionej wyspy IV-VI PRZED

Informacja prasowa - PomagajUkrainie.pl

Frontend Developer

Lekcja 2 - EDUkram

ANDRZEJ LAJBOREK

Cennik usług copywriterskich

Krysztopa: Jak dla mnie, to w Platformie mogą się nawzajem pozjadać

Promocja zdrowia - Zespół Szkół w Radomyślu Wielkim