Wojtek Lubiński - Wojskowy Instytut Medyczny

Miscellanea
Wojtek Lubiński – naukowiec,
nauczyciel, oficer, lekarz, przyjaciel
Wojtek Lubiński – scientist, teacher, army officer, doctor, friend
Tadeusz M. Zielonka1, Piotr Gutkowski2
1
Katedra i Zakład Medycyny Rodzinnej, Warszawski Uniwersytet Medyczny w Warszawie;
kierownik: prof. dr hab. med. Kazimierz A. Wardyn
2 Zakład Fizjologii Oddychania, Instytut Pomnik Centrum Zdrowia Dziecka w Warszawie;
kierownik: dr hab. med. Piotr Gutkowski
Nadesłano: 21.01.2011. Przyjęto do druku: 07.02.2011
Nie zgłoszono sprzeczności interesów.
Lek. Wojsk., 2011; 89 (2): …
Adres do korespondencji: dr med. Tadeusz M. Zielonka
Katedra i Zakład Medycyny Rodzinnej, Warszawski
Uniwersytet Medyczny, 02-097 Warszawa, ul. Banacha 1a,
tel./fax: 22 639 2190; e‑mail: [email protected]
Wojciech Lubiński 4 października 2010 roku skończyłby
41 lat. Z tej okazji Wojskowy Instytut Medyczny wspólnie
z Warszawsko‑Otwockim Oddziałem Polskiego Towarzy‑
stwa Chorób Płuc zorganizowali uroczystą sesję nauko‑
wą poświęconą jego pamięci, którą zatytułowano „Woj‑
tek Lubiński – naukowiec, nauczyciel, oficer, lekarz, przyja‑
ciel” (ryc. 1). Była to próba ukazania bogactwa i różnorod‑
ności jego naukowych poszukiwań. Konferencja odbyła się
w Wojskowym Instytucie Medycznym. Wojtek Lubiński pra‑
cował tam jako pneumonolog, był rzecznikiem prasowym
i Zastępcą Komendanta tej instytucji. Patronat medialny
nad sesją objęły dwa czasopisma: Puls – miesięcznik Okrę‑
gowej Izby Lekarskiej w Warszawie oraz Lekarz Wojskowy –
pismo Wojskowego Instytutu Medycznego. Sesję otworzył
Dyrektor WIM, prof. Grzegorz Gielerak (ryc. 2), który bardzo
ciepło przedstawił sylwetkę tragicznie zmarłego gen. bryg.
dr hab. med. Wojciecha Lubińskiego. Kończąc swe wystą‑
pienie, zaproponował, aby w przyszłości sesje naukowe po‑
święcone jego pamięci stały się cyklicznymi spotkaniami
naukowymi jego współpracowników i przyjaciół. Zaapelo‑
wał o kontynuację wspólnie rozpoczętych prac, gdyż naj‑
lepszym uczczeniem pamięci naukowca jest realizacja jego
pomysłów naukowych. Zaoferował gotowość Wojskowe‑
go Instytutu Medycznego do wspierania takich naukowych
inicjatyw.
W kolejnym punkcie programu odbyła się uroczy‑
stość przekazania pani Beacie Lubińskiej, wdowie po
Wojtku, dyplomu honorowego członkostwa Polskiego
Towarzystwa Chorób Płuc, które nadano mu pośmiert‑
nie podczas XXXI Zjazdu PTChP w Mikołajkach (ryc. 3).
Rycina 1. Prezentacja sylwetki Wojtka Lubińskiego
Rycina 2. Prof. G. Gielerak otwiera sesję
Figure 1. wersja angielska
Figure 2. wersja angielska
Wojtek Lubiński – naukowiec, nauczyciel, oficer, lekarz, przyjaciel
169
Miscellanea
Rycina 3. Przekazanie dyplomu Honorowego członkostwa PTChP pani
Beacie Lubińskiej
Figure 3. wersja angielska
W imieniu Warszawsko‑Otwockiego Oddziału PTChP,
który wnioskował o honorowe członkostwo, Tadeusz
M. Zielonka – Przewodniczący Oddziału – przedstawił
uzasadnienie nadania Wojtkowi Lubińskiemu tego naj‑
wyższego wyróżnienia w Polskim Towarzystwie Cho‑
rób Płuc.
W części naukowej pierwszy wystąpił prof. dr hab.
inż. Waldemar Tomalak z Instytutu Gruźlicy i Chorób
Płuc w Rabce, który przedstawił historię tworzenia pol‑
skich norm spirometrycznych. Temat ten był bardzo bli‑
ski Wojtkowi Lubińskiemu, gdyż stał się przedmiotem
jego pracy doktorskiej i w pewnym stopniu także habili‑
tacyjnej. Profesor W. Tomalak omówił badania zapocząt‑
kowane przez zespół w Rabce, których wynikiem było
opracowanie norm spirometrycznych dla dzieci. Prace
Wojtka Lubińskiego dotyczyły populacji dorosłych. Bli‑
ski współpracownik Wojtka Lubińskiego, dr inż. Tomasz
Gólczewski z Instytutu Biocybernetyki i Inżynierii Bio‑
medycznej PAN, przedstawił kontrowersje dotyczące ak‑
tualnych procedur interpretacji wyników badań spiro‑
metrycznych. Było to przedmiotem ich wielogodzinnych
dyskusji – lekarza i matematyka, których owocem stało
się opracowanie oryginalnego, niezależnego od wieku
wskaźnika oceny obturacji oskrzeli w badaniu spirome‑
trycznym. Być może w niedalekiej przyszłości zastąpi on
powszechnie stosowany wskaźnik Tiffeneau (FEV1/VC).
Kolejnym wykładowcą był doktor hab. Piotr Gutkow‑
ski z Instytutu Pomnika Centrum Zdrowia Dziecka, któ‑
ry był autorem recenzji rozprawy doktorskiej i wstępnej
recenzji pracy habilitacyjnej Wojtka Lubińskiego. Przed‑
stawił on porównanie wyników oznaczenia nadreaktyw‑
ności oskrzeli metodą spirometryczną i pletyzmograficz‑
ną. Nadreaktywność oskrzeli rozpoznaje się na podsta‑
wie znamiennego zmniejszenia FEV1 lub wzrostu oporu
oskrzelowego po bodźcu obkurczającym oskrzela. Oba
170
te sposoby uważane są za równoważne, ale przeprowa‑
dzone porównanie wskazuje na bardzo duże rozbieżno‑
ści w uzyskanych wynikach badań w zależności od uży‑
tej metody. Świadczy to o niedoskonałości obowiązują‑
cych w tej dziedzinie zaleceń. Doktor Monika Franczuk
z Instytutu Gruźlicy i Chorób Płuc poznała Wojtka Lubiń‑
skiego podczas wspólnego stażu podyplomowego od‑
bywanego w Wojskowym Instytucie Medycznym. Połą‑
czyła ich pasja zawodowa, jaką stały się badania czyn‑
nościowe układu oddechowego. W swoim wystąpieniu
przedstawiła znaczenie badań czynnościowych układu
oddechowego nie tylko w chorobach płuc. Szczegól‑
nie ważne są wyniki badań czynnościowych układu od‑
dechowego w kwalifikacji do zabiegów chirurgicznych
nie tylko w obrębie klatki piersiowej, lecz również jamy
brzusznej. W ostatnim okresie Wojtek Lubiński praco‑
wał w Klinice Kardiologii i Chorób Wewnętrznych WIM,
a dzięki swojej gruntownej wiedzy pneumonologicznej
dążył do kompleksowej oceny zaburzeń w klatce pier‑
siowej. Układ krążenia i oddechowy są silnie powiązane
strukturalnie i czynnościowo, co uzasadnia łączne roz‑
patrywanie ich funkcji. Doktor Anna Kazimierczak z Kli‑
niki Kardiologii i Chorób Wewnętrznych WIM przedsta‑
wiła wyniki badań podjętych przez Wojtka Lubińskiego,
a dotyczących zaburzeń oddychania podczas snu u cho‑
rych z niewydolnością serca. U tych chorych dominują
bezdechy centralne. Wspólnie z Pracownią Fizyki Ukła‑
du Krążenia Człowieka Politechniki Warszawskiej w Kli‑
nice Kardiologii i Chorób Wewnętrznych WIM podjęto
badania równoczesnej oceny rytmu serca i oddychania.
Założenia tej pracy przedstawił dr inż. Teodor Buchner
z Politechniki Warszawskiej. Wstępne wyniki wskazują,
że istnieją zależności pomiędzy torem oddychania i pra‑
cą serca. Doktor hab. Andrzej Chciałowski z Wojskowe‑
go Instytutu Medycznego przedstawił wyniki badań pro‑
wadzonych wspólnie z Wojtkiem Lubińskim, a dotyczą‑
cych wpływu zapalenia dolnych dróg oddechowych na
sprawność wentylacyjną w chorobach obturacyjnych
płuc. Była to kompleksowa ocena, obejmująca wyniki
badań czynnościowych układu oddechowego, stężenie
cytokin prozapalnych i cząsteczek adhezyjnych zarów‑
no w surowicy, w płynie z płukania oskrzelowo‑pęche‑
rzykowego, w kondensacie powietrza wydechowego, jak
i w wycinkach błony śluzowej oskrzeli. Choć badane gru‑
py nie były liczne, to jednak uzyskane wyniki są obiecują‑
ce. Doktor inż. Artur Badyda z Wydziału Inżynierii Środo‑
wiska Politechniki Warszawskiej przedstawił wpływ za‑
nieczyszczenia powietrza na rozwój chorób układu od‑
dechowego. Badania w tym kierunku wykonał wspólnie
z Wojtkiem Lubińskim w ramach grantu MNiSW. Pokaza‑
ły one, że w populacji osób niepalących zanieczyszczenia
komunikacyjne w Warszawie wpływają na pogorszenie
funkcji oddechowych w porównaniu z grupą osób nie‑
palących, ale mieszkających w mniej zanieczyszczonym
środowisku podmiejskim. Nie obserwowano podobnych
LEKARZ WOJSKOWY 2/2011
Miscellanea
Rycina 4. Podziękowanie pani Beaty Lubińskiej
Figure 4. wersja angielska
różnic w grupie osób palących, u których wpływ pale‑
nia na funkcje oddechowe jest znacznie większy niż za‑
nieczyszczeń powietrza. Wojtek Lubiński pierwszy w Pol‑
sce wprowadził do nauczania interpretacji wyników ba‑
dań czynnościowych układu oddechowego omawianie
konkretnych przypadków z oceną krzywej spirometrycz‑
nej i uzyskanych wartości liczbowych. Takie podejście
do problemu interpretacji wyników badań spirometrycz‑
nych zademonstrował w książce zatytułowanej „Bada‑
nie spirometryczne”, którą napisał wspólnie z autora‑
mi niniejszego sprawozdania. Książka ta ukazała się już
po jego śmierci, a pierwsze jej egzemplarze zostały po
raz pierwszy pokazane podczas konferencji. Tadeusz
M. Zielonka przedstawił kilka przykładów badań spiro­
metrycznych zaczerpniętych z tej książki, ukazujących
jak ważna jest staranna ocena warunków technicznych,
krzywej spirometrycznej i uzyskanych wyników. Na za‑
kończenie głos zabrała pani Beata Lubińska, która po‑
dziękowała wszystkim wykładowcom i uczestnikom sesji
za uczczenie pamięci zmarłego tragicznie męża (ryc. 4).
Podziękowanie
Autorzy składają podziękowanie dr. n. med. Piotrowi
Dąbrowieckiemu z Wojskowego Instytutu Medyczne‑
go za przekazanie zdjęć wykonanych podczas trwania
konferencji.
Wojtek Lubiński – naukowiec, nauczyciel, oficer, lekarz, przyjaciel
171