Świadczenia osłonowe – pierwsze

Świadczenia osłonowe – pierwsze
NASZ HOLDING
26
stycznia br. prezydent Bronisław Komorowski podpisał zmianę przyjętej przez
Sejm ustawy „górniczej”. Uwzględnia ona to, co zostało wynegocjowane podczas
rozmów strony rządowej ze związkową w kwestii Kompanii Węglowej. Ustalono
wówczas, że takie same rozwiązania będą stosowane także wobec innych spółek, zajmujących się wydobyciem węgla. Nie ukazały się jednak jeszcze rozporządzenia wykonawcze
do tej ustawy, uszczegóławiające zasady jej funkcjonowania.
Punkt konsultacyjny w KHW SA zbierał przez tydzień pytania od pracowników. Podzielono je na dwie grupy – te na które można odpowiedzieć na podstawie samej ustawy i pozostałe, w wypadku których odpowiedź obecnie jeszcze nie jest możliwa. Pytania z KHW,
podobnie jak pytania zadawane w Kompanii Węglowej, zostały przekazane do Agencji Rozwoju Przemysłu. Tam wspólnie z SRK mają zostać przygotowane bardziej rozwiązania
szczegółowe, pozwalające na udzielenie odpowiedzi.
Poniżej – pierwsza część pytań i odpowiedzi. Znajdą się one także na stronie internetowej
KGHW SA oraz w przygotowywanym informatorze.
PODSTAWY PRAWNE:
USTAWA z dn. 22 stycznia 2015 r. o zmianie ustawy o funkcjonowaniu górnictwa węgla kamiennego w latach 2008-2015 oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 143)
OSŁONY SOCJALNE:
W okresie likwidacji kopalni, zakładu górniczego lub jego oznaczonej części, nabytych
po dniu 1 stycznia 2015 r. przez przedsiębiorstwo, o którym mowa w art. 8 ust. 1, pracownikom nieposiadającym uprawnień emerytalnych przysługuje:
1) urlop górniczy albo
2) urlop dla pracowników zakładu przeróbki mechanicznej węgla, albo
3) jednorazowa odprawa pieniężna.
W związku z analizą zapisów cytowanej wyżej ustawy przedstawiamy odpowiedzi
do najczęściej pojawiających się pytań pracowników KHW.
1. Kto jest pracodawcą, który wyraża
zgodę na przyznanie pracownikowi
(na jego wniosek) uprawnień, o których mowa w ust. 1 ustawy? Wątpliwości wynikają z zapisów ust. 2 art. 11a,
ponieważ procedura odejść realizowana będzie po przekazaniu kopalni lub
jej części do SRK a wówczas KHW
przestaje być pracodawcą.
Świadczenia przewidziane w art. 11a
ust. 1 ustawy o funkcjonowaniu górnictwa
(dalej: UFG) realizowane są przez przedsiębiorstwo górnicze o szczególnym statusie, o którym mowa w art. 8 ust. 1 ustawy
o funkcjonowaniu górnictwa (tj. Spółkę
Restrukturyzacji Kopalń SA – dalej: SRK
SA). Dlatego też to SRK SA wyrażać będzie
zgodę na skorzystanie przez poszczególnych pracowników z rozwiązań osłonowych przewidzianych w ramach znowelizowanej UFG.
2. Czy możliwe będzie podpisanie
umowy o rozwiązaniu umowy o pracę
bez okresu zatrudnienia w SRK (tj.
z dniem przekazania do SRK)?
Decyzja w tym zakresie należeć będzie
do SRK SA, w ramach procedury przekazywania do tego podmiotu zakładu górniczego bądź jego oznaczonej części, w
trybie wynikającym z art. 8a ust. 1 UFG
(porozumienia o rozwiązaniu umowy
o pracę celem uzyskania uprawnień osłonowych nie będzie można zawrzeć
z KHW SA).
Scenariusz taki (zawarcie porozumienia
w dniu przejścia do SRK SA) wydaje mało
prawdopodobny biorąc pod uwagę, iż
zgodnie z art. 11b ust. 5 UFG „Urlop górniczy oraz urlop dla pracowników zakładu
przeróbki mechanicznej węgla (…) mogą
być udzielone przez pracodawcę po ustaleniu przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych okresów uprawniających pracownika
do emerytury i okresu tych urlopów niezbędnego do nabycia uprawnień emerytalnych.” KHW SA podejmie – we współpracy z Zakładem Ubezpieczeń Społecznych
– działania mające na celu weryfikację
uprawnień poszczególnych osób, które
mogłyby skorzystać z rozwiązań osłonowych, przy czym nie jest wykluczone, że
procedury te zostaną ponowione bezpośrednio w ramach SRK SA tuż przed rozpoczęciem korzystania ze świadczeń przewidzianych w znowelizowanej UFG (wymaga to czasu).
3. Na jakiej zasadzie i kiedy nastąpi
rozwiązanie umowy o pracę?
Znowelizowana ustawa zakłada, że
w przypadku udawania się przez pracownika na urlop górniczy lub urlop dla pracowników zakładu przeróbki mechanicznej węgla intencją pracownika jest zakończenie świadczenia pracy, z momentem
nabycia uprawnień do emerytury. W tym
zakresie pracownik podpisywał będzie, w
ramach procedury rozpoczynania korzystania z urlopu górniczego – co następuje
z zasady na wniosek, a za zgodą pracodawcy – porozumienie rozwiązujące umowę o pracę, które wchodzić będzie w życie z momentem zakończenia urlopu górniczego. Szczegółowe rozwiązanie, w tym
treść podpisywanych dokumentów, musi
jeszcze zostać wypracowana przez
SRK SA.
4. Czy wyczerpanie okresu świadczenia wynikającego z ustawy zakończone będzie odprawą emerytalną?
Zakończenie zatrudnienia, w związku
z uzyskaniem uprawnień emerytalnych
(przejściem na emeryturę), co jest istotą
urlopu górniczego lub urlopu dla pracowników zakładu przeróbki mechanicznej,
będzie związane z uzyskaniem uprawnienia do odprawy emerytalnej.
5. W jaki sposób będzie wyliczane
świadczenie socjalne, które pracownik
będzie otrzymywał w okresie korzystania z urlopu górniczego oraz urlopu
dla pracowników zakładu przeróbki
mechanicznej węgla?
W okresie korzystania z urlopu górniczego lub urlopu dla pracowników zakładu
przeróbki mechanicznej węgla, pracownik
otrzymuje świadczenie socjalne w wysokości 75% miesięcznego wynagrodzenia
obliczanego jak wynagrodzenie za urlop
wypoczynkowy.
Do podstawy obliczania wynagrodzenia
za urlop wypoczynkowy wlicza się:
1) nagrodę z okazji „Dnia Górnika”
w wysokości 1/12 ostatniej wypłaconej
pracownikowi nagrody,
2) dodatkową nagrodę roczną w wysokości 1/12 ostatniej wypłaconej pracownikowi nagrody,
3) nagrodę jubileuszową w wysokości 1/60 nagrody, a w przypadku ratowników górniczych 1/36 wypłaconej pracownikowi nagrody.
6. Czy pracownik może skorzystać
z odprawy w wysokości 24-krotności
wynagrodzenia?
Brak takiej możliwości.
Zgodnie z art. 11d ust. 2 UFG wysokość
odprawy została określona jako 12-krotność przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia z pierwszego półrocza roku poprzedzającego rozwiązanie umowy o pracę
w kopalni, w której pracownik był zatrudniony.
7. Jaka jest propozycja ustawodawcy
w odniesieniu do pracowników powierzchni? Ile wynosi jednorazowa
odprawa pieniężna? Jakie kryteria
trzeba spełniać?
Jednorazowa odprawa pieniężna przysługuje pracownikom, z którym rozwiązana jest za porozumieniem stron umowa
o pracę po dniu 1 stycznia 2015 r., nie później jednak niż do dnia 31 grudnia 2015 r.,
zatrudnionym na dzień 1 stycznia 2015 r.:
1) w zakładzie przeróbki mechanicznej
węgla przez okres nie krótszy niż 5 lat;
2) na powierzchni kopalni i posiadającym co najmniej 5-letni staż pracy
w przedsiębiorstwie górniczym, innym niż
wymienieni w pkt 1.
Odprawa przysługuje w wysokości 12krotności miesięcznego wynagrodzenia
z pierwszego półrocza roku poprzedzającego rozwiązanie umowy o pracę w kopalni, w której pracownik był zatrudniony.
8. Czy pracownik zatrudniony pod ziemią, który nie ma uprawnień do urlopu górniczego może skorzystać z jednorazowej odprawy pieniężnej?
Jednorazowa odprawa pieniężna przysługuje wyłącznie pracownikom zatrudnionym na dzień 1 stycznia 2015 r.:
1) w zakładzie przeróbki mechanicznej
węgla przez okres nie krótszy niż 5 lat;
2) na powierzchni kopalni i posiadającym co najmniej 5-letni staż pracy
w przedsiębiorstwie górniczym.
9. Czy urlop wychowawczy wlicza się
do uprawnień emerytalnych?
Przy ustalaniu prawa do emerytury
i renty (jak i do świadczenia przedemerytalnego) okres urlopu wychowawczego zaliczany jest do stażu pracy uprawniającego
do wymienionych świadczeń jako okres
nieskładkowy (art. 7 ustawy o emeryturach i rentach z FUS z 1998r.). Jednakże
zgodnie z art. 5.1. i 5.2. wyżej cytowanej
ustawy wszystkie okresy nieskładkowe
uwzględnia się w wymiarze nie przekraczającym jednej trzeciej udowodnionych
okresów składkowych.
10. W jaki sposób zweryfikować
uprawnienia pracownika (data nabycia uprawnień emerytalnych) do skorzystania z pakietu?
Zgodnie z ustawą „urlop górniczy oraz
urlop dla pracowników zakładu przeróbki
mechanicznej węgla (…) mogą być udzielone przez pracodawcę (SRK SA) po ustaleniu przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych okresów uprawniających pracownika
do emerytury i okresu tych urlopów niezbędnego do nabycia uprawnień emerytalnych.”
KHW SA podejmie – we współpracy z
Zakładem Ubezpieczeń Społecznych
– działania mające na celu weryfikację
uprawnień poszczególnych osób, które
mogłyby skorzystać z rozwiązań osłonowych, przy czym nie jest wykluczone, że
procedury te zostaną ponowione bezpośrednio w ramach SRK SA tuż przed rozpoczęciem korzystania ze świadczeń przewidzianych w znowelizowanej UFG.
11. Czy ZUS będzie zobowiązany
do określenia na żądanie pracodawcy
uprawnienia pracownika (data nabycia uprawnień emerytalnych) do skorzystania z pakietu, przed przekazaniem przedsiębiorstwa?
Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie
stwierdza uprawnień do skorzystania
przez pracownika z osłon socjalnych
(urlop górniczy) jedynie weryfikuje (określa) datę nabycia przez niego uprawnień
emerytalnych. Pracownik uprawniony jest,
w każdym czasie, do wystąpienia do ZUS
(we współudziale z zakładem pracy)
z wnioskiem o weryfikację uprawnień
emerytalnych.
12. Czy 3-letni okres do uzyskania
uprawnień emerytalnych uprawniający do skorzystania z urlopu dla pracowników przeróbki należy odnosić
do wieku emerytalnego na ogólnych
zasadach, czy do wieku wynikającego
z przepisów ustawy o emeryturach pomostowych?
Ustawa nie rozstrzyga wprost czy 3 letni
okres do uzyskania uprawnień emerytalnych uprawniający do skorzystania z urlopu dla pracowników przeróbki należy odnosić do wieku emerytalnego na ogólnych
zasadach, czy do wieku wynikającego
z przepisów ustawy o emeryturach pomostowych, wprowadzając jedynie jako wymóg skorzystania z urlopu „(…) nabycie
uprawnień emerytalnych przed dniem 1
stycznia 2019 r.”.
Wydaje się, iż z uwagi na okoliczność, iż
ustawodawca nie wyłączył emerytur pomostowych urlop górniczy (urlop dla pracowników przeróbki) przysługuje również
pracownikom, którym skorzystanie z urlopu pozwoli nabyć prawo do emerytury pomostowej.
13. Czy wszyscy pracownicy przeróbki
mechanicznej węgla będą mogli skorzystać z urlopu dla pracowników zakładu przeróbki mechanicznej (pracownicy fizyczni, etatowi, jakie stanowiska, jakie oddziały)?
1). Ustawa nie wprowadza rozróżnienia
w tym zakresie, stąd uznać należy, iż
z urlopu będą mogli skorzystać wszyscy
pracownicy, zatrudnieni w zakładzie przeróbki mechanicznej węgla kopalni, zakładu
górniczego lub jego oznaczonej części
t
4