Pobierz - Sąd Apelacyjny

WYROK Z DNIA 13 PAŹDZIERNIKA 2010 r.,
III AUa 645/10
Przewidziana w art. 2 ust. 5 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach
pomostowych (Dz. U. nr 237, poz. 1656) rekompensata ma stanowić odszkodowanie za
utratę możliwości nabycia prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szczególnych
warunkach lub o szczególnym charakterze dla osób, które nie nabędą prawa do emerytury
pomostowej. Dla powstania prawa do rekompensaty koniecznym więc jest, by ubezpieczony
poniósł szkodę polegającą na utracie możliwości wcześniejszego przejścia na emeryturę
z tytułu pracy w warunkach szczególnych na podstawie ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r.
o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 r., nr 153,
poz. 1227 ze zmianami), wskutek odebrania mu tego przywileju przez ustawodawcę.
art. 2 ust. 5 ustawy z 19.XII.2008 r. o emeryturach pomostowych (Dz. U. nr 237, poz. 1656).
Sędzia SA Mirosław Szwagierczak (przewodniczący)
Sędzia SA Roman Skrzypek
Sędzia SA Marta Pańczyk-Kujawska (sprawozdawca)
Sąd Apelacyjny w Rz. w sprawie z wniosku Stanisławy S. przeciwko Zakładowi
Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Rz. o rekompensatę z tytułu pracy w warunkach
szczególnych, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 13 października 2010 r. apelacji wniesionej
przez pozwany Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Rz. od wyroku Sądu Okręgowego
w Rz. z dnia 22 czerwca 2010 r.
z m i e n i ł zaskarżony wyrok i oddalił odwołanie.
U za sa dnienie
Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Rz. decyzją wydaną 23 marca 2010 r.
przyznał Stanisławie S. prawo do emerytury od dnia 1 stycznia 2010 r., odmawiając jednocześnie
przyznania jej rekompensaty za okres pracy w warunkach szczególnych od 1 lipca 1979 r. do
31 lipca 1996 r. W podstawie prawnej decyzji Zakład powołał ogólnie przepisy ustawy
o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 r., nr 153,
poz. 1227 ze zmianami). W uzasadnieniu decyzji organ rentowy podniósł, że odmówił
przyznania wnioskodawczyni rekompensaty z uwagi na brak wyjaśnienia z zakładu pracy czy
1
odwołująca stale przebywała przy stanowiskach robotniczych i czy wykonywała inne prace
administracyjno-biurowe będąc zatrudniona jako kierownik budowy.
W odwołaniu skierowanym do Sądu Okręgowego Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych
w Rz. Stanisława S. podniosła, że przedstawiła Zakładowi świadectwo wykonywania pracy
w warunkach szczególnych wystawione zgodnie z przepisami obowiązującymi w okresie jej
zatrudnienia w warunkach szczególnych.
W odpowiedzi na odwołanie, pozwany organ rentowy wniósł o jego oddalenie,
w uzasadnieniu podając tę samą argumentację, która legła u podstaw zaskarżonej decyzji.
Sąd Okręgowy w Rz. po rozpoznaniu sprawy z wniosku Stanisławy S. wyrokiem
z 22 czerwca 2010 r. zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznał wnioskodawczyni
rekompensatę z tytułu zatrudnienia w szczególnych warunkach w okresie od 1 listopada 1979 r.
do 31 lipca 1996 r.
Rozpoznając odwołanie Sąd I instancji wskazał w pierwszej kolejności,
na niekwestionowane przez strony okoliczności, dotyczące daty urodzenia wnioskodawczyni,
przebiegu jej zatrudnienia, pobierania przez nią świadczenia przedemerytalnego od dnia
1 czerwca 2001 r. oraz przyznania jej prawa do emerytury w dniu 19 sierpnia 2004 r.
Dalej Sąd Okręgowy przytaczając ogólnie regulacje ustawy z 19 grudnia 2008 r.
o emeryturach pomostowych (Dz. U. nr 237, poz. 1656) stwierdził, iż ubezpieczonym urodzonym
po 31 grudnia 1948 r. którzy legitymują się 15-letnim stażem pracy w warunkach szczególnych
lub szczególnym charakterze przysługuje prawo do rekompensaty, o ile okresy pracy
w warunkach szczególnych lub szczególnym charakterze przypadają przed 1 stycznia 2009 r.
Sąd I instancji powołał następnie art. 32 ust. 4 ustawy o emeryturach i rentach z FUS oraz
§ 4 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego
pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze
(Dz. U. nr 8, poz. 43 ze zmianami) i uznał, że istotne dla rozstrzygnięcia sprawy jest ustalenie,
czy wnioskodawczyni wykonywała prace równoznaczne z pracami wymienionymi w załączniku
do rozporządzenia Rady Ministrów i czy prace te wykonywała stale i w pełnym wymiarze czasu
pracy. Dalej Sąd ustalił, iż Stanisława S. pracując w „I. – Rz.” jako majster budowy
od 1 listopada 1979 r. do 31 stycznia 1982 r. oraz jako kierownik budowy od 1 lutego 1982 r.
do 31 lipca 1996 r. wykonywała stale i w pełnym wymiarze czasu pracę w szczególnych
warunkach wymienioną w załączniku do rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie wieku
emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym
charakterze w wykazie A, dziale XIV, pod poz. 24. Wobec powyższych ustaleń Sąd Okręgowy
uznał, iż wnioskodawczyni należy się rekompensata, stanowiąca świadczenie odszkodowawcze
z tytułu utraty przez nią prawa do wcześniejszej emerytury ze względu na szczególne warunki
wykonywanej przez nią przez 15 lat pracy i zmienił zaskarżoną decyzję po myśli art. 477 14 § 2
kpc.
2
Wyrok powyższy apelacją do Sądu II instancji zaskarżył pozwany organ rentowy
i zarzucił naruszenie:
art. 32 ust. 4 ustawy o emeryturach i rentach z FUS w zw. z § 2 ust. 1 rozporządzenia
Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników
zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze i wykazem
A, działem XIV, poz. 24 stanowiącym załącznik do w/w rozporządzenia w zw. z § 2
zarządzenia nr 9 Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych
z 1 sierpnia 1983 r. w sprawie wykazu stanowisk pracy w zakładach pracy
nadzorowanych przez MBiPMB, na których są wykonywane prace w szczególnych
warunkach, uprawniające do wcześniejszego przejścia na emeryturę (Dz. Urz. nr 3, poz.
6-8), poprzez błędną wykładnię tych przepisów polegającą na przyjęciu, że czynności
biurowe, administracyjne i organizacyjne mieszczą się w zakresie dozoru inżynieryjnotechnicznego wykonywanego bezpośrednio przy stanowiskach pracy w szczególnych
warunkach,
art. 233 § 1 kpc, poprzez dokonanie oceny dowodów bez wszechstronnego rozważenia
wszystkich okoliczności sprawy oraz wbrew doświadczeniu życiowemu m. in. poprzez
przyjęcie, że zakres czynności nadzorczych w zakresie bezpośredniej kontroli
pracowników budowlanych majstra był tożsamy z zakresem czynności kierownika
budowy, nierozważenie okoliczności wynikających z akt osobowych odwołującej
dotyczących zakresu jej czynności i niewyjaśnienie czy w okresie zimowym wykonywała
ona takie same prace jak w innych porach roku,
art. 21 ust. 1 ustawy o emeryturach pomostowych poprzez przyznanie wnioskodawczyni
rekompensaty, pomimo iż nie legitymuje się ona okresem 15 lat wykonywania pracy
w warunkach szczególnych.
Apelujący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie odwołania
Stanisławy S.
Sąd II Instancji zważył, co następuje:
Apelacja organu rentowego jest uzasadniona i skutkować musi wydaniem orzeczenia
reformatoryjnego, aczkolwiek z innych przyczyn niż wskazane w apelacji.
W ocenie tut. Sądu Apelacyjnego Sąd Okręgowy błędnie przyjął, iż dla rozstrzygnięcia
sporu decydujące znaczenie ma rozstrzygnięcie kwestii czy wnioskodawczyni Stanisława S.
w okresie od 1 lipca 1979 r. do 31 lipca 1996 r. wykonywała stale i w pełnym wymiarze pracę
w szczególnych warunkach. Ustawa o emeryturach pomostowych wprowadziła instytucję
rekompensaty dla osób, które wykonywały pracę w warunkach szczególnych przez 15 lat, lecz
w związku z jej wejściem w życie utraciły możliwość uzyskania wcześniejszej emerytury z tego
tytułu. Odwołująca dowodziła w postępowaniu przed Sądem ponad 15 letniego okresu pracy
3
w warunkach szczególnych, a także, że nie spełnia wymienionego w art. 4 pkt 6 ustawy
o emeryturach pomostowych warunku do przyznania jej emerytury pomostowej. Pomimo
powyższego, przyjęcie za Sądem Okręgowym, iż w spornym okresie Stanisława S. wykonywała
pracę w warunkach szczególnych nie daje podstaw do przyznania jej rekompensaty, bowiem
zgodnie z art. 21 ust. 2 ustawy o emeryturach pomostowych, rekompensata nie przysługuje
osobie, która nabyła już prawo do emerytury na podstawie przepisów ustawy o emeryturach
i rentach z FUS. Decyzją z dnia 15 października 2004 r. wnioskodawczyni nabyła od dnia
19 sierpnia 2004 r. prawo do tak określonego świadczenia na podstawie art. 29 ust. 1 pkt 1
ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Tym samym wobec jednoznacznej treści art. 21 ust. 2
ustawy o emeryturach pomostowych nie przysługuje jej rekompensata o której mowa
w art. 2 ust. 5 tej ustawy, niezależnie od tego czy legitymuje się 15-letnim stażem pracy
w warunkach szczególnych czy nie.
W tym miejscu przypomnieć wypadnie, że po myśli art. 2 ust. 5 ustawy z dnia 19 grudnia
2008 r. o emeryturach pomostowych przewidziana w tej ustawie rekompensata ma stanowić
odszkodowanie za utratę możliwości nabycia prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy
w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze dla osób, które nie nabędą prawa do
emerytury pomostowej. Ratio legis ustanowienia przez ustawodawcę instytucji rekompensaty
było więc dążenie do wyrównania szkody, spowodowanej wejściem w życie ustawy
o emeryturach pomostowych, poniesionej przez osoby legitymujące się 15-letnim stażem pracy
w warunkach szczególnych, a nie spełniające innych warunków do przyznania im wcześniejszej
emerytury do dnia 1 stycznia 2009 r. i jednocześnie nie spełniające warunków do przyznania im
emerytury pomostowej po tej dacie. Dla powstania prawa do rekompensaty koniecznym więc
jest, by ubezpieczony poniósł szkodę, poprzez utratę możliwości wcześniejszego przejścia na
emeryturę z tytułu pracy w warunkach szczególnych na podstawie przepisów o emeryturach
i rentach z FUS, wskutek odebrania mu tego przywileju przez ustawodawcę.
Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Rz. decyzją z dnia 15 października 2004 r.
przyznał wnioskodawczyni Stanisławie S. prawo do emerytury od dnia 19 sierpnia 2004 r.,
tj. od dnia osiągnięcia przez nią wieku 55 lat – na podstawie art. 29 ust. 1 pkt 1 ustawy
o emeryturach i rentach z FUS. Tym samym uzyskała ona prawo do emerytury w obniżonym
wieku i nie sposób stwierdzić, że poniosła szkodę poprzez odebranie jej możliwości uzyskania
prawa do emerytury w obniżonym wieku z tytułu pracy w warunkach szczególnych z dniem
1 stycznia 2009 r., skoro w tej dacie od ponad 4 lat miała przyznane prawo do emerytury.
Wnioskodawczyni po ukończeniu 55 roku życia miała możliwość uzyskania prawa do
wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w warunkach szczególnych, bądź z uwagi na
legitymowanie się ponad 30 letnimi okresami składkowymi i nieskładkowymi. Okoliczność,
iż Stanisława S. złożyła wniosek o emeryturę w trybie art. 29 ust. 1 pkt 1, a nie art. 32 ustawy
o emeryturach i rentach z FUS nie wpłynęła na wysokość przyznanego jej świadczenia, ani datę
4
jego przyznania, nie poniosła więc żadnej szkody wskutek odebrania jej prawa do uzyskania
wcześniejszej emerytury od dnia 1 stycznia 2009 r., bowiem w tym dniu pobierała już
świadczenie emerytalne. Tym samym przyznanie jej rekompensaty, jest niemożliwe i byłoby
sprzeczne z ratio legis tej instytucji.
W świetle wyżej naprowadzonych okoliczności, apelacja organu rentowego skutkować
musi zmianą zaskarżonego orzeczenia po myśli art. 386 § 1 kpc.
5