Wycena do wartości godziwej - propozycja nowego standardu

Wydanie 43
Czerwiec 2009
Dodatek do
„Z perspektywy MSSF”
Wycena do wartości godziwej
- propozycja nowego
standardu
Wprowadzenie
Wiele MSSFów wymaga lub zezwala spółkom na wycenę aktywów, zobowiązań
lub instrumentów kapitałowych według ich wartości godziwej, podczas gdy inne
wymagają ujawniania wartości godziwej. Jednak istnieją jedynie ograniczone
wskazówki dotyczące tego jak ustalać wartość godziwą natomiast te, która są
dostępne są rozrzucone po wielu standardach i nie zawsze spójne. W celu
rozwiązania tego problemu Rada Międzynarodowych Standardów
Rachunkowości (RMSR) wydała Projekt Standardu [ang. Exposure Draft (ED)]
definiujący wartość godziwą, mający stanowić jeden punkt odniesienia dla
ustalania wartości godziwej oraz poprawiający zakres ujawnień w obszarach,
w których stosuje się wartość godziwą. Wytyczne dotyczące ustalania wartości
godziwej zawarte w innych MSSFach zostaną usunięte. Jednak ED nie wskazuje,
w jakich przypadkach stosuje się wartość godziwą, a co za tym idzie nie sugeruje
rozszerzenia zakresu jej zastosowania.
W listopadzie 2006, RMSR wydała projekt dokumentu przeznaczony do
publicznej dyskusji [and. Discussion Paper (DP)] dotyczący wyceny do wartości
godziwej. Ten DP zwracał się z prośbą o komentarze dotyczące zasadności
zastosowania Amerykańskiego Standardu SFAS 157 Wycena do Wartości
Godziwej w MSSF. Obecnie opublikowany ED odzwierciedla rozważania Rady na
temat otrzymanych komentarzy oraz doświadczenia z wdrożenia SFAS 157
w Stanach Zjednoczonych.
1
Kluczowe propozycje ED 2009/05
Definicja wartości
godziwej
ED proponuje następującą definicję
wartości godziwej:
„cena, która zostałaby otrzymana ze
sprzedaży składnika aktywów lub
zapłacona w celu przeniesienia
zobowiązania w normalnej transakcji
pomiędzy uczestnikami rynku na dzień
wyceny.”
Oznacza to cenę sprzedaży/wyjścia.
Podczas gdy definicja odnosi się do
aktywów i zobowiązań, ma ona takie
samo zastosowanie dla instrumentów
kapitałowych.
Kluczowymi aspektami definicji
proponowanej przez ED są:
► Cechy charakterystyczne
aktywów/pasywów - wycenę do
wartości godziwej dokonuje się
dla danego aktywa lub
zobowiązania i dlatego powinna
ona uwzględniać tylko te cechy
tego aktywa lub zobowiązania,
które uczestnicy rynku
rozważyliby przy określaniu ceny
na dzień wyceny. Nie bierze się
pod uwagę warunków
specyficznych/charakterystycznyc
h dla jednostki.
► Transakcje zawarte na
normalnych warunkach
rynkowych - wycena powinna
zakładać obecność na rynku
przez okres wystarczający do
podjęcia zwykłych czynności
marketingowych. Nie jest to
wymuszona transakcja. Zawarto
dodatkowe wytyczne dotyczące
tego jak określać, czy transakcja
jest wymuszona, spójne ze
wskazówkami ostatnio wydanymi
w Stanach Zjednoczonych.
► Najbardziej korzystny rynek wartość godziwa odzwierciedla
transakcję odbywającą się na
najbardziej korzystnym rynku, do
którego dostęp ma jednostka.
Jest to transakcja, która
maksymalizuje kwotę, która zostałaby
otrzymana ze sprzedaży aktywa lub
minimalizuje kwotę, która należałoby
uregulować z tytułu przeniesienie
zobowiązania po uwzględnieniu
kosztów transakcyjnych
i przeniesienia.
Oceny tej dokonuje się z perspektywy
jednostki raportującej oraz zakłada
się, że jest to rynek, na którym
jednostka normalnie zrealizowałaby
taką transakcję. Rynek podstawowy
(rynek o najwyższych obrotach oraz
poziomie aktywności dla danego
aktywa lub zobowiązania) może być
najbardziej korzystnym rynkiem, o ile
jest on dostępny dla danego
podmiotu. Podczas gdy koszty
transakcji oraz przeniesienia mają
znaczenie dla identyfikacji
najkorzystniejszego rynku, nie są one
brane pod uwagę przy określaniu
wartości godziwej.
maksymalizuje wartość danego
składnika aktywów uwzględniając
fizycznie możliwe sposoby jego
wykorzystania, prawnie
dozwolone oraz finansowo
wykonalne oraz nie uwzględnia
zamierzonego wykorzystania
aktywa przez
nabywcę/posiadacza.
►
Jeśli składnik aktywów jest
używany wraz z innymi
aktywami w sposób, który
różni się od jego najlepszego
możliwego wykorzystania,
jego wartość jest określana
w oparciu o bieżące
wykorzystanie wszystkich
tych aktywów, a różnica jest
alokowana do składnika
aktywów, który jest
wyceniany.
►
Przesłanka do wyceny przy
założeniu użytkowania jest
stosowana, gdy składnik
aktywów zapewnia
najwyższą wartość dla
uczestników rynku głównie
przez swoje wykorzystanie
w połączeniu z innymi
aktywami oraz
zobowiązaniami w grupie.
W takim przypadku, wartość
godziwa stanowi cenę
sprzedaży składnika aktywów
ustalaną przy założeniu, że
uczestnik rynku także
wykorzysta ten składnik
aktywów w grupie z innymi
aktywami i pasywami.
►
Przesłanka do wyceny przy
założeniu wymiany jest
stosowana wówczas, gdy
składnik aktywów
dostarczyłby maksymalnej
wartości dla uczestnika rynku
głównie samodzielnie. Przy
takim założeniu, wartość
godziwa opiera się na cenie
samodzielnie sprzedawanego
składnika aktywów.
► Uczestnicy rynku - Nabywcy
i sprzedawcy na najbardziej
korzystnym rynku, którzy są:
►
niezależni od siebie,
►
dobrze poinformowani na
temat aktywów lub pasywów,
►
w stanie zawrzeć transakcję,
►
skłonni do zawarcia
transakcji raczej niż
zmuszeni lub nakłaniani do
niej w inny sposób.
Wartość godziwa uwzględnia
założenia, które uczestnicy rynku
wzięliby pod uwagę.
► Najlepsze możliwe
wykorzystanie - wycena do
wartości godziwej odzwierciedla
zdolność uczestników rynku do
użycia aktywów
w najkorzystniejszy możliwy
sposób. Jest to sposób, który
2
ED zwraca uwagę, że instrumenty
finansowe zawsze powinny być
wyceniane przy założeniu wymiany.
Stwierdza on także, wycena musi
odzwierciedlać wszelkie korzyści,
które uczestnicy rynku osiągną z
posiadania takiego składnika aktywów
w zdywersyfikowanym portfelu.
w którym żądana kwota musiałaby być
wypłacona.
► Przeniesienie zobowiązania -
Techniki wyceny
wycena do wartości godziwej
zakłada dalsze istnienie
zobowiązania to znaczy, że inny
uczestnik rynku przyjąłby na
siebie zobowiązanie, a nie
zostałoby ono rozliczone
z kontrahentem lub wygasło
w inny sposób. Bierze się pod
uwagę ryzyko, że podmiot nie
wypełni zobowiązania zwane
ryzykiem niewywiązania się.
Zakłada się, że ryzyko będzie takie
samo przed i po przeniesieniu oraz
uwzględnia się własne ryzyko
kredytowe podmiotu.
Jeśli nie istnieje możliwa do
zaobserwowania cena rynkowa dla
przeniesienia danego zobowiązania,
wartość godziwa jest określana przy
zastosowaniu takiej samej
metodologii, którą zastosowałaby
strona przeciwna do ustalenia
wartości godziwej odpowiadającego
mu składnika aktywów.
► Jeśli odpowiadający składnik
aktywów jest dłużnym papierem
wartościowym, a dłużny papier
wartościowy jest notowany na
rynku aktywnym, obserwowana
na tym rynku cena (skorygowana
o cechy, które mogą być
specyficzne dla składnika
aktywów, ale nie dla
zobowiązania i odwrotnie) także
odzwierciedla wartość godziwą
zobowiązania emitenta.
► Jeśli nie istnieje odpowiadający
zobowiązaniu składnik aktywów,
do oszacowania ceny, której
domagaliby się uczestnicy rynku,
aby przyjąć zobowiązanie stosuje
się wartość bieżącą lub inne
techniki wyceny.
Jednakże, dla zobowiązań
finansowych z opcją natychmiastowej
wymagalności, nadal będzie stosować
się obecne wymagania MSR 39:
Instrumenty Finansowe: Ujmowanie
i wycena, to znaczy, że wartość
godziwa nie może być mniejsza od
kwoty płatnej na żądanie,
zdyskontowanej od pierwszego dnia,
► Instrumenty kapitałowe -
wartość godziwa jest ustalana
z perspektywy uczestnika rynku,
który posiada dany instrument
jako składnik aktywów.
W przypadku gdy wartość godziwa
jest określana przy zastosowaniu
techniki wyceny, ED proponuje, że
techniki te to odpowiednio: podejście
rynkowe, podejście dochodowe lub
podejście kosztowe. Zawiera on także
instrukcje dotyczące stosowania tych
różnych technik.
ED proponuje także, że:
► Jeśli dane wejściowe opierają się
na cenach kupna i sprzedaży,
stosuje się cenę w przedziale
pomiędzy ceną kupna, a ceną
sprzedaży, która najlepiej
odzwierciedla wartość godziwą.
Średnie ceny rynkowe lub inne
podejścia stosujące cenę
w przedziale między ceną kupna
i sprzedaży można stosować ze
względów praktycznych do
określania wartości godziwej.
► Czynników „blokujących”
(np. korekty z tytułu braku
płynności dużych portfeli
instrumentów finansowych) nie
uwzględnia się w wartości
godziwej.
ED zawiera dodatkowe wytyczne
dotyczące tego jak podejść do
określenia wartości godziwej kiedy nie
istnieje aktywny rynek.
W szczególności, zgodnie z instrukcją
wydaną przez Panel Doradczy
Ekspertów [ang. Expert Advisory
Panel (EAP)] w roku 2008, ED
podkreśla, że bieżące transakcje,
które pojawiają się na rynku
nieaktywnym nie mogą być pomijane.
Jednak, jeśli istnieje dowód, że
transakcje nie były zawarte
w normalnych warunkach rynkowych,
ED proponuje, że należy przyłożyć do
nich małą lub zerową wagę.
będzie równa cenie wyjścia.
Z ED wynika jednak, że jednostka
musi ocenić, czy cena transakcyjna
reprezentuje wartość godziwą poprzez
rozważenie czynników specyficznych
dla transakcji oraz danego składnika
aktywów lub zobowiązania. ED nie
podaje, co prawda, reguł dokonywania
tego oszacowania, podkreśla jednak,
że cena transakcyjna jest najlepszym
potwierdzeniem wartości godziwej
przy początkowym ujęciu chyba, że:
► transakcja odbywa się pomiędzy
jednostkami powiązanymi,
► transakcja odbywa się
w warunkach trudności
finansowych lub jest w inny
sposób wymuszona,
► jednostka rozliczeniowa transakcji
różni się od jednostki
rozliczeniowej składnika aktywów,
dla którego jest określana wartość
godziwa,
► rynek, na którym odbywa się
transakcja różni się od rynku, na
którym jednostka normalnie
sprzedałaby składnik aktywów.
Jeśli cena transakcyjna różni się od
ceny wyjścia, ED sugeruje, że różnicę
należy ująć w rachunku zysków i strat
chyba, że MSSF wymagają innej
klasyfikacji.
Obecnie, MSR 39 Instrumenty
finansowe:
Ujmowanie i wycena wymaga
odroczenia zysku dnia pierwszego
w niektórych przypadkach.
Nie zaproponowano żadnych zmian
tego wymogu.
Hierarchia wyceny do
wartości godziwej
ED proponuje hierarchię wartości
godziwej, która uszeregowuje dane
wejściowe stosowane w wycenie do
wartości godziwej na trzech
poziomach, co zostało podsumowane
w tabeli 1. Taką samą hierarchię
stosuje się zarówno do wyceny jak
i ujawnień dotyczących wartości
godziwej.
Wartość godziwa przy
początkowym ujęciu
ED podkreśla, że w wielu przypadkach
cena nabycia składnika aktywów lub
przyjęcia zobowiązania (cena wejścia)
3
Tabela 1: Hierarchia wartości godziwej dla celów wyceny oraz ujawnień
Dane wejściowe Poziomu 1
Dane wejściowe Poziomu 2
Dane wejściowe Poziomu 3
Cena notowana (nieskorygowana) na
rynku aktywnym dla tych samych
składników aktywów lub zobowiązań,
do której jednostka ma dostęp na dzień
wyceny.
Dane wejściowe inne, niż notowane
ceny poziomu 1, które są pośrednio lub
bezpośrednio możliwe do
zaobserwowania.
Dane wejściowe, które nie opierają się
na danych rynkowych możliwych do
zaobserwowania. Zastosowane
założenia muszą odzwierciedlać te,
które byłyby zastosowane przez
uczestników rynku, włączając ryzyko.
Rynek aktywny jest określony jako taki,
na którym odbywają się transakcje
danymi aktywami lub zobowiązaniami
z odpowiednia częstotliwością oraz
w ilości zapewniającej na bieżąco
informację o cenach. Jest to spójne
z jego definicjami w innych MSSF.
Jeśli składnik aktywów lub
zobowiązanie ma określony okres
życia, dane wejściowe muszą być
możliwe do zaobserwowania
zasadniczo przez cały ten okres.
Dodatkowa w ED zawiera wytyczne
umożliwiające określenie czy rynek
jest aktywny, czy nie. Są one zgodnie
z ostatnio wydanymi w Stanach
Zjednoczonych wskazówkami.
godziwej po ujęciu początkowym, oraz
kiedy najlepsze możliwe
wykorzystanie składnika aktywów
różni się od jego bieżącego
wykorzystania.
Ujawnienia
ED proponuje także zmiany do MSR
34 Raportowanie okresowe, aby
wymagać podobnych ujawnień
wartości godziwej instrumentów
finansowych w okresowych
sprawozdaniach finansowych.
Propozycja ED zawiera wymogi
dotyczące ujawniania wartości
godziwej przyjęte w ramach ostatnich
poprawek do MSSF 7 Instrumenty
finansowe:
Ujawnianie informacji (patrz Dodatek
do „Z perspektywy MSSF”, wydanie
31), w celu rozszerzenia wymogów
poza instrumenty finansowe na
wszystkie aktywa, zobowiązania lub
instrumenty kapitałowe, które są
wyceniane według wartości godziwej.
ED rozszerza także te wymogi,
poprzez wymaganie ujawnienia
hierarchii wartości godziwej dla
aktywów i zobowiązań, dla których
wartość godziwa jest tylko ujawniania,
nawet jeśli te pozycje nie są
wyceniane według wartości godziwej –
są to na przykład instrumenty
finansowe wyceniane według
zamortyzowanego kosztu
(ta propozycja została zawarta
w ED rozszerzającym MSSF 7, ale nie
została ostatecznie włączona do
ostatecznej wersji zmian).
Proponuje się także dodatkowe
ujawnienia dla zobowiązań
wycenianych według wartości
Skutki biznesowe
Dla instrumentów finansowych,
propozycje zawarte w ED są mniej
więcej spójne z istniejącymi
wymogami MSR 39 oraz MSSF 7
Instrumenty finansowe: Ujawnianie
informacji oraz z instrukcją wydana
przez Panel Doradczy Ekspertów.
Jednak rozszerzenie wymogów
ujawniania na składnik aktywów lub
zobowiązanie, dla którego jedynie
ujawnia się wartość godziwą oraz na
pozycje niefinansowe
prawdopodobnie będzie skutkować
dodatkowymi zmianami systemów
informacyjnych.
Wymóg określania wartości godziwej
w odniesieniu do uczestników rynku
nie jest nowy, jednak te specyficzne
wymagania odnoszące się do
najlepszego możliwego wykorzystania
oraz najbardziej korzystnego rynku
mogą wymagać w przyszłości od
spółek ponownej oceny procesów
i procedur służących do określania
wartości godziwej.
Dla podmiotów posiadających portfele
aktywów finansowych, skutki tych
propozycji są mniej jasne.
Na przykład, nie jest jasno określone,
do jakiego stopnia można dokonać
korekty z tytułu ryzyka kredytowego,
tworzonej obecnie zazwyczaj na
poziomie danego portfela. Nie jest
także jasno określone jak należy
traktować koszty zamknięcia danej
pozycji, które są z natury kosztami
transakcyjnymi, ale są także
składnikiem różnicy między ceną
kupna i sprzedaży dla danego
instrumentu.
Dodatkowo, skoro założenie wartości
godziwej opiera się na transakcjach,
które nie odbywają się pomiędzy
jednostkami powiązanymi, to
określenie wartości godziwej dla
transakcji, które zostaną zawarte
między stronami powiązanymi może
być wyzwaniem, zwłaszcza, kiedy nie
można zaobserwować
porównywalnych transakcji rynkowych
lub danych wejściowych.
Komentarze można składać do
28 września 2009.
4
O firmie Ernst & Young
Ernst & Young jest ogólnoświatowym liderem w dziedzinie zapewniania zgodności z wymogami, podatków, transakcji i usług
doradczych. Aż 135 tysięcy ludzi na całym świecie łączy nasze wspólne wartości i niezmienne zaangażowanie w dbałość
o najwyższą jakość. Pomagamy naszym ludziom, klientom i szerszym społecznościom w realizowaniu ich pełnego potencjału
Więcej informacji znaleźć można na stronie www.ey.com/pl
Ernst & Young to ogólnoświatowa organizacja zrzeszająca firmy należące do Ernst & Young Global Limited, z których każda jest
odrębnym podmiotem prawa. Ernst & Young Global Limited, brytyjska spółka o odpowiedzialności ograniczonej do kwoty
gwarancji, nie świadczy usług na rzecz klientów.
Informacje o Grupie ds. Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej Ernst & Young
Przejście na Międzynarodowe Standardy Sprawozdawczości Finansowej (MSSF) jest najistotniejszą inicjatywą w świecie
sprawozdawczości finansowej, decyzją, której skutki wybiegają daleko poza samą rachunkowość, wpływając na każdą
podejmowaną decyzję o kluczowym znaczeniu, nie zaś tylko na sposób jej wykazania w sprawozdawczości. Stworzyliśmy
ogólnoświatowe zasoby w postaci ludzi i wiedzy, służące wsparciu naszych zespołów pracujących z klientami. Stawiamy sobie za
cel zapewnienie Państwu korzyści wynikających z naszej rozległej wiedzy o różnych branżach, naszej dogłębnej wiedzy
merytorycznej oraz najnowszych doświadczeń wynikających z naszej pracy na całym świecie.
5