Pobierz - Fundacja Otwarty Dialog

Fundacja Otwarty Dialog
Al. J. Ch. Szucha 11a/21
00-580 Warszawa
T: +48 22 307 11 22
Obywatelka Niemiec oskarżona o
wzniecanie waśni społecznych w
Kazachstanie
Aktywistka ekologicznej grupy inicjatywnej "Obronimy Kok-Zhaylyau" Dagmar Schreiber
została oskarżona o wzniecanie waśni społecznych. Powodem tego stała się prowadzona przez
nią aktywnie działalność społeczna, związana z ochroną uroczyska Kok-Zhaylyau przed
powstaniem na jego terenie narciarskiego kurortu. Projekt ten cieszy się poparciem władz
Kazachstanu, dlatego nie jest wykluczone, że zarzuty przeciwko Dagmar Schreiber stanowią
próbę zastraszenia oraz zdyskredytowania grupy inicjatywnej "Obronimy Kok-Zhaylyau".
Licząca 51 lat Dagmar Schreiber jest znanym niemieckim ekspertem w dziedzinie turystyki
ekologicznej. Od około 20 lat mieszka w Kazachstanie, gdzie zajmuje się rozwojem ekoturystyki.
Obecnie Schreiber pracuje w Centrum Informacji o Zasobach Ekoturystycznych w Almaty,
prowadzi wycieczki turystyczne po Kazachstanie. Dagmar Schreiber pisze też książki o
Kazachstanie dla zagranicznych podróżników. Dwukrotnie została uznana za zasłużonego
działacza Republiki Kazachstanu w dziedzinie turystyki. Ponadto Dagmar Schreiber jest aktywną
członkinią grupy inicjatywnej "Obronimy Kok-Zhaylyau".
Zdaniem aktywistów budowa na terenie parku narodowego jest nielegalna
Grupa "Obronimy Kok-Zhaylyau" występuje przeciwko budowie kurortu narciarskiego KokZhaylyau na terenie Parku Narodowego Ile-Alatau, położonego na przedmieściach Almaty.
Członkowie grupy zaznaczają, że wybudowanie kurortu na tym terenie doprowadzi do
zniszczenia systemów ekologicznych parku narodowego, pogorszeniu sytuacji ekologicznej w
samym mieście Almaty, jak również naruszy potencjał turystyczny regionu. Ponadto aktywiści
twierdzą, że budowa na terenie parku narodowego stanowi naruszenie art. 31 i 37 Konstytucji
Kazachstanu, w których jest mowa o obowiązku ochrony środowiska przez państwo i obywateli
oraz trosce o zachowanie spuścizny historycznej i kulturalnej. Aktywiści zaznaczają, że budowa
jest także sprzeczna z ratyfikowaną przez Kazachstan międzynarodową konwencją ONZ "O
dostępie do informacji, udziale społeczeństwa w podejmowaniu decyzji i dostępie do wymiaru
sprawiedliwości w kwestiach dotyczących środowiska", jak również narusza przepisy kodeksu
gruntowego, wodnego, leśnego, ekologicznego i ustawę "O ochronie środowiska".
Aktywiści najbardziej są zaniepokojeni faktem, iż realizacja projektu na uroczysku Kok-Zhaylyau
już się rozpoczęła, pomimo niezatwierdzenia dokumentacji projektowej i kosztorysowej, co
świadczy o lekceważeniu przez inicjatorów projektu opinii społecznej, jak również o gotowości do
łamania prawa tylko z chęci zysku.
Z prośbą o rezygnację z budowy kurortu narciarskiego w Parku Narodowym Ile-Alatau 12.04.2012
do prezydenta Kazachstanu zwrócił się także przewodniczący Niemieckiego Związku Ochrony
Przyrody (Naturschutzbund Deutschland, NABU), laureat alternatywnej nagrody Nobla,
profesor doktor Michael Sukkov i wiceprzewodniczący NABU, przewodniczący NABU
International Thomas Tennhardt
.
Pomimo społecznego niezadowolenia i niepokoju kazachstańskich i zagranicznych ekologów,
władze miasta Almaty zaznaczają, że realizacja projektu będzie miała tylko pozytywne skutki. W
marcu 2013 republikańska komisja budżetowa podjęła decyzję o przyznaniu środków na
opracowanie koncepcji projektu. Dagmar Schreiber zaznacza, że prezydent Nazarbayev osobiście
zapoznał się z przebiegiem prac przygotowawczych i zaakceptował to, co zobaczył.
We wrześniu 2012 roku na podstawie dekretu prezydenta Kazachstanu, miastu Almaty zostały
przekazane grunty należące do Parku Narodowego Ile-Alatau, w większości przeznaczone pod
planowaną budowę kurortu narciarskiego. Kazachstańscy dziennikarze informują, że inicjatorem
przekazania gruntów była firma developerska Capital Partners. Firma ta była głównym
inwestorem budowy kurortu narciarskiego "Shymbulak", położonego niedaleko Almaty. Należy
dodać, że budowie towarzyszyły poważne uchybienia technologiczne, i zdaniem ekologów, wiele
zobowiązań dotyczących projektu nie zostało przez firmę zrealizowanych.
Ciekawe, że były dyrektor generalny firmy Capital Partners Aleksandr Guzhavin został
mianowany przez lokalne władze w Almaty dyrektorem spółki LLC "Kurort narciarski KokZhaylyau", która powstała w celu technicznej i ekonomicznej realizacji projektu. Aleksandr
Guzhavin może być powiązany ze strukturami średniego zięcia prezydenta Kazachstanu Timura
Kulibayeva. Ponadto według informacji kazachstańskich mediów, budowa górskiego kurortu
narciarskiego w Kok-Zhaylyau może być korzystna i dla obecnego szefa administracji prezydenta
Kazachstanu Karima Masimova.
Obrończyni parku narodowego mogą grozić represje
Istnieją podstawy by przypuszczać, że budowa kurortu narciarskiego na przedmieściach
największego miasta w Kazachstanie stanowi zapowiedź dużego finansowego zysku dla
niektórych przedstawicieli władzy i biznesu, zbliżonych do prezydenta Nursultana Nazarbayeva.
Możliwe, że właśnie z tego powodu aktywiści ruchu"Obronimy Kok-Zhaylyau" stale napotykają na
trudności.
Między innymi Dagmar Schreiber, która jest jedną najbardziej aktywnych uczestniczek ruchu,
została oskarżona o "wzniecanie waśni społecznych". Z takimi oskarżeniami wystąpiła
przewodnicząca Zgrzeszenia Osób Prawnych "Grazhdanskiy Alyans miasta Almaty" Sauleta
Tolganbayeva, która popiera budowę górskiego kurortu na uroczysku Kok-Zhaylyau. 23.10.2013
Tolganbayeva poinformowała na konferencji prasowej, że napisała wniosek do prokuratury z
prośbą o przeprowadzenie kontroli legalności prowadzonej przez Dagmar Schreiber
działalności. Zdaniem Saulety Talganbayevej, głównym celem działalności Dagmar Schreiber w
Kazachstanie jest "podkopywanie wewnętrznych i politycznych filarów państwa, sianie waśni i
niezgody wśród ludności, wrogie nastawianie Kazachstańczyków przeciwko sobie". Na dowód
Sauleta Tolganbayeva przytacza wypowiedzi Dagmar Schreiber: "Nasi przeciwko waszym", "Urzędnicy przeciw ludziom", "Władze mydlą wszystkim oczy", "Wąski krąg ludzi przeciwko
narodowi". Ponadto Sauleta Tolganbayeva oskarżyła Dagmar Schreiber o niepochlebne
wypowiedzi i chęć zmonopolizowania dla własnych potrzeb dochodowego interesu. Podobno na
zwiedzaniu terenu Kok-Zhaylyau przez zagranicznych turystów Schreiber zarobiła w ciągu
ostatnich dziesięciu lat do trzech milionów euro.
Kodeks karny Kazachstanu przewiduje do 12 lat pozbawienia wolności za "wzniecanie waśni
społecznych". Taki sam zarzut otrzymał opozycyjny polityk Vladimr Kozolov, którego skazano na
7,5 roku więzienia oraz konfiskatę majątku.
Należy zauważyć, że Sauleta Tolganbayeva była jednym z inicjatorów utworzenia koalicji
"Odzyskajmy Ablyazova", która domaga się ekstradycji opozycyjnego polityka do Kazachstanu (Mukhtar Ablyazov posiada status uchodźcy politycznego w Wielkiej Brytanii; obecnie francuskie
sądy rozpatrują rosyjskie i ukraińskie wnioski o jego ekstradycję, lecz władze Kazachstanu
nie wykluczają możliwości ekstradycji Ablyazova do Kazachstanu po wydaniu go do Rosji). Łamiąc
zasadę domniemania niewinności, członkowie koalicji "Odzyskajmy Ablyazova" twierdzą, że "
Ablyazov bezwstydnie okradał własny naród i wyprowadzał pieniądze na własne konta w rajach
podatkowych". Samego procesu sądowego przeciwko Mukhtarowi Ablyazovowi w sprawie BTA
Banku w Kazachstanie nie było. Sprawa wciąż jeszcze znajduje się w stadium "śledztwa". "
Ciekawe, że ministerstwo kultury anonsuje akcje koalicji społecznej "Odzyskajmy Ablyazova".
Sauleta Tolganbayeva aktywnie występuje z poparciem dla władz Kazachstanu. Nie jest
wykluczone, że zarzuty kierowane przeciwko Dagmar Schraiber to próba zdyskredytowania
aktywistki, jak i członków grupy inicjatywnej "Obronimy Kok-Zhaylyau" w oczach
kazachstańskiego i międzynarodowego społeczeństwa, aby znaleźć uzasadnienie dla budowy
kurortu narciarskiego na terenie Parku Narodowego Ile-Alatau. Dagmar Schraiber o zarzutach pod swoim adresem mówi, że są absurdalne. Twierdzi na
przykład, że szereg wypowiedzi pochodzących z serwisów społecznościowych zostało wyrwanych
z kontekstu, źle przekazanych, a niektóre z nich w ogóle nie są jej autorstwa. Poza tym aktywistka
zaznaczyła, że na Kok-Zhaylayu nie zarobiła pieniędzy. Jej pomoc na rzecz rozwoju ekoturystyki
w Kazachstanie odbywa się na podstawie międzyrządowego porozumienia, w którego ramach
pieniądze są przekazywane przez państwo niemieckie.
W wywiadzie udzielonym Fundacji "Otwarty Dialog" Dagmar Schreiber oznajmiła, że jedynie
stwierdziła, iż "ci ludzie, którzy mówią, że Almaty może ubiegać się o organizację Igrzysk
Zimowych 2022 kłamią w żywe oczy". Powiedziała też, że w serwisie Facebook opublikowała
wierszyk zawierający wątpliwość, co do możliwości przesadzenia jodeł z uroczyska Kok-Zhaylyau.
Zaznaczała przy tym, że rymowanka nie jest apelem do jakichkolwiek działań, a jedynie
sposobem na zwrócenie uwagi. Według Dagmar Schreiber, konsulat Niemiec w Kazachstanie
otrzymał potwierdzenie, że wniosek Saulety Tolganbayevej złożony w imieniu "Grazhdanskiego
Alyansu miasta Almaty" został złożony do prokuratury. Na razie jednak kontrola
przeprowadzonej przez nią działalności nie została przeprowadzona.
Konflikt uzyskał szeroki rezonans, dlatego niemiecki konsulat w Almaty doradził Dagmar
Schreiber, by tymczasem powstrzymała się działalności społecznej w Kazachstanie. W związku
z tym nie mogła ona wziąć udziału w posiedzeniu rady społecznej zajmującej się projektem
budowy kurortu narciarskiego "Kok-Zhaylyau". Próby zastraszenia i zdyskredytowania aktywistów ruchu "Obronimy KokZhaylyau"
Oskarżenia o "wzniecanie waśni społecznych" to nie jedyny problem, z jakim zetknęła się Dagmar
Schreiber w związku z próbami niedopuszczenia do budowy kurortu narciarskiego Kok-Zhaylyau.
W sierpniu 2013 zostało ograbione jej mieszkanie. Przestępcy nie zabrali pieniędzy ani biżuterii,
lecz zabrali elektroniczne nośniki informacji oraz sprzęt – dwa notebooki, aparat fotograficzny,
kamerę wideo, twarde dyski. Na nośnikach znajdowały się informacje, zbierane przez Dagmar
Schreiber przez wiele lat. Aktywistka poinformowała też, że ponad dwa lata temu jej komputer
uległ hakerskiemu atakowi, podczas którego zniknął między innymi folder "Kok-Zhaylyau.
Dagmar Schreiber powiedziała Fundacji "Otwarty Dialog", że zwróciła się do policji w związku
ograbieniem jej mieszkania. Sprawę jednak uznano za zamkniętą już po 8 dniach, nie znajdując
ani rabusiów, ani zrabowanego sprzętu. Uwzględniając charakter dokonanego rabunku nie jest
wykluczone, że ma on związek z profesjonalną i społeczną działalnością Dagmar Schreiber.
Zarówno rabunek jak i atak hakerów mogą być sposobem na zastraszenie aktywistki i zmuszenie
jej do zaprzestania działałań w obronie Kok-Zhaylyau przez osoby zainteresowane budową
górskiego kurortu narciarskiego. Oprócz tego nie jest wykluczone, że w tych działaniach mogę
być zamieszane lokalne i centralne władze, które aktywnie popierają realizację projektu
górskiego kurortu.
Dagmar Schreiber twierdzi, że władze Kazachstanu prowadzą jedynie pozorny dialog z grupą
"Obronimy Kok-Zhaylyau". Zadaniem "społecznej rady" konsultacyjnej przy akimacie miasta
Almaty było przedyskutowanie sprawy, jak we właściwy sposób zagospodarować Kok-Zhaylyau,
ale nie kwestii budowania czy też nie górskiego kurortu, oraz w jakim miejscu (taka sprawa
weszła do porządku dnia dopiero niedawno). Według relacji Dagmar Schreiber, chociaż oficjalnie
władze spokojnie reagują na protest grupy przeciwko budowie górskiego kurortu, to na poziomie
dyskusji w sieciach społecznościowych i na spotkaniach, zachowują napięcie. Wykorzystywane są
przy tym takie metody, jak pomówienie, działania przestępcze, groźby.
Poszczególne przypadki świadczą o tym, że kierownictwo górskiego kurortu narciarskiego
usiłuje zdyskredytować aktywistów ruchu "Obronimy Kok-Zhaylyau". I tak na przykład, we
wrześniu 2013 służba prasowa spółki LLC "Kurort narciarski" Kok-Zhaylyau upowszechniła
informację o rzekomej napaści, jaka miała zostać dokonana na pracujących w terenie geodetów
przez uzbrojonych aktywistów: "14 września, około godziny 17.30, na geodetów pracujących w
terenie i badających uroczysko Kok-Zhaylyau został dokonany napad z użyciem broni. Grupa osób
uzbrojona w białą broń, wykrzykiwała obelgi, domagając się natychmiastowego opuszczenia
uroczyska przez geodetów. Podczas konfliktu słychać było okrzyki: "ObronimyKok-Zhaylyau!". W
efekcie geodeci zostali zmuszeni do przerwania prac i opuszczenia uroczyska", - poinformowano
w służbie prasowej. Za winnych dokonania napadu uznano aktywistów ruchu "Obronimy KokZhaylyau". Jednak według informacji Dagmar Schreiber, napaść rzeczywiście miała miejsce, lecz
prędzej była to awantura wywołana przez nieznanego pijanego mężczyznę, niż zaplanowana akcja
aktywistów ruchu: jeden nietrzeźwy mężczyzna z siekierą rzucił się na kartografa, krzycząc przy
tym "Obronimy Kok-Zhaylyau".
14.01.2014 Dagmar Schreiber opuściła Kazachstan, ponieważ skończyła się jej wiza. W wywiadzie
dla Fundacji "Otwarty Dialog" aktywistka oznajmiła, że już nie czuje się bezpieczna w
Kazachstanie, ale jeśli uzyska nową wizę, to nadal będzie prowadziła w tym kraju sezonową
działalność turystyczną. Dagmar Schreiber również nie zamierza zaprzestać działań
prowadzonych w obronie Kok-Zhaylyau, ale zaznacza, że będzie działać ostrożnie i robić
wszystko, by strony konfliktu nie uciekały się do przemocy. Zwracamy się do kazachstańskich władz, podkreślając konieczność podjęcia konstruktywnego
dialogu z aktywistami, protestującymi przeciw budowie kurortu narciarskiego w Kok-Zhaylyau,
jak również potrzebę przeprowadzenia niezależnej ekspertyzy samego projektu.
Przedzięwzięcia podejmowane na tak wielką skalę na terenie parków narodowych, powinny
być realizowane przy uwzględnieniu różnych interesów społecznych. Fundacja "Otwarty
Dialog" apeluje również o stworzenie bezpiecznych warunków i umożliwienie prowadzenia
legalnej działalności grupie inicjatywnej "Obronimy Kok-Zhaylyau", w tym samej Dagamr
Schreiber. Zarzuty pod jej adresem mogą być uważane za nieuzasadnione i mające na celu jej
zdyskredytowanie jako obywatelskiej aktywistki. Domagamy się od organów ścigania
skutecznego wyjaśnienia sprawy rabunku dokonanego w mieszkaniu Dagmar Schreiber w
sierpniu 2013 roku.
Fundacja "Otwarty Dialog" zwraca się także do międzynarodowych organizacji ekologicznych z
prośbą o udzielenie poparcia dla Dagmar Schreiber oraz grupy inicjatywnej "Obronimy KokZhaylyau". Zwracamy się z apelem do Organizacji Narodów Zjednoczonych do spraw Oświaty,
Nauki i Kultury (UNESCO) o wystąpienie z poparciem dla aktywistów "Obronimy Kok-Zhaylyau"
z uwagi na fakt wpisania Parku Narodowego
Ile-Alatau na wstępną listę obiektów z Kazachstanu nominowanych do Listy Światowego
Dziedzictwa UNESCO[22]. Rekomendujemy też rządowi Republiki Federalnej Niemiec
przeprowadzenie rozmów z władzami Kazachstanu odnośnie udzielenia ochrony Dagmar
Schreiber przed grożącymi jej prześladowaniami oraz umożliwienia jej prowadzenia
działalności w Kazachstanie.
Wszystkie zainteresowane osoby mogą wesprzeć nasze postulaty, kierując pisma pod niżej
wskazane adresy:
Аkimat miasta Almaty – 050001 Almaty, plac Republiki 4, tel. - +7 727 271 66 88
Prokuratura dla miasta Almaty – 050059 Almaty, ul. Zheltoksan 189, tel. +7 775 010 30 02
(sekretariat prokuratora miejskiego Asylova Berika Nogayevicha);
Departament Spraw Wewnętrznych dla miasta Almaty – 050012 Almaty, ul. Masanchi 57 а,
tel. - +7 727 263 38 38, +7 727 254 40 96.
Prezydent Kazachstanu Nursultan Nazarbayev – Administracja Prezydenta, gmach
"Akorda", Lewy Brzeg, Astana 010000, Kazachstan, fax +7 7172 72 05 16;
Minister Spraw Zagranicznych Republiki Kazachstanu Yerlan Idrisov - 010000 Astana, Lewy
Brzeg, u. Kunayeva 31. Tel.: +7 (7172) 72-05-18, +7 (7172) 72-05-16, e-mail: [email protected];
Premier Republiki Kazachstanu Serik Akhmetov – 010000 Astana, Lewy Brzeg, Dom Rządu,
Kancelaria Premiera Republiki Kazachstanu. Tel.: +7 (7172) 74-50-01 – Gabidolla
Abdrakhimov, szef kancelarii premiera;
Przewodnicząca Zgrzeszenia Osób Prawnych "Grazhdanskiy Alyans miasta Almaty" Saulet
Tolganbayeva - 050040, Almaty, ul. Balzaka 2/20. Tel.: +7 (7272) 60-81-85, +7 (7772) 39-7654, e-mail: [email protected];
Siedziba organizacji Organizacji Narodów Zjednoczonych do Spraw Oświaty, Nauki i Kultury
(UNESCO) – 7 Place de Fontenoy 75352 Paris 07 SP France; 1 rue Miollis 75732 Paris Cedex
15 France. Tel. +33 (0)1 45-68-10-00. Kanclerz Republiki Fedearalnej Niemiec Angela Merkel – Bundeskanzleramt, Willy-BrandtStraße 1, 10557 Berlin. Tel. +49 (0)180 272 00 00.
facebook.com/OpenDialogFoundation | [email protected] | www.odfoundation.eu