Wyspy Świętego Tomasza i Książęca

Wyspy Świętego Tomasza i Książęca – kraj i Kościół
Demokratyczna Republika Wysp Św. Tomasza i Książęcej (port. República Democrática de
São Tomé e Príncipe) jest państwem w Zatoce Gwinejskiej, położonym w odległości
250-300 km od wybrzeży Gabonu. Państwo to obejmuje Wyspy Św. Tomasz i Książęca
(Ilhas de Saõ Tome e Principe) wraz z pobliskimi drobnymi wyspami w pobliżu
zachodniego wybrzeża Afryki. Powierzchnia łączna wysp wynosi 963 km2. Bogactwem
wysp są wielkie plantacje kakaowca, kawy, palm oleistych i kokosowych. Sprzyja temu
wilgotny, równikowy klimat.
Historia wysp
Wyspy zostały odkryte przez Portugalczyków w latach 1470-71, za panowania Alfonsa V. Do
większej portugalscy z nich żeglarze przybyli w dzień św. Tomasza Apostoła 21 grudnia – i
dla upamiętnienia tego wydarzenia nazwali ją od imienia apostoła. Wyspy zasiedlono 15 lat
później, kierując na nie ok. 2000 żydowskich dzieci, do których dołączono także dzieci
afrykańskie, przywiezione z królestwa Kongo.
Historię wysp naznaczył także handel niewolnikami. Nawiązał do niego Jan Paweł II, na
zakończenie Mszy św. sprawowanej 6 czerwca 1992 r. w Saõ Tome mówiąc, „Także wasze
wyspy były świadkami smutnego zjawiska handlu niewolnikami. Podobnie jak w Gorée w
Senegalu, i tutaj muszę wyrazić ból wobec tak okrutnej zniewagi ludzkiej godności·
Afrykanów. Cierpienia przeszłości budzą w Papieżu jeszcze większą miłość i duchową
solidarność z mieszkańcami Wyspy Św. Tomasza i wszystkimi narodami Afryki. Życzę
waszemu umiłowanemu krajowi, by wzrastał w zgodzie i dobrobycie, oświetlając swoją drogę
słowem Chrystusa”.
Do 1975 r. wyspy były kolonią portugalską. W 1975 r. – w raz z Angolą – uzyskały
niepodległość i były rządzone przez marksistów. 21 stycznia 1991 r. na wyspach odbyły się
pierwsze wybory demokratyczne.
Kościół katolicki
Osiedlając się na wyspach Portugalczycy pobudowali wiele kościołów. 3 listopada 1534 r.
bullą papieża Pawła III erygowano diecezję Saõ Tome, pierwszą w Czarnej Afryce. Do czasu
ustanowienia diecezji Kongo, a więc przez blisko 50 lat obejmowała swoim zasięgiem tereny
całej Afryki na południe od Sahary.
Pierwsza ewangelizacja stała się możliwa dzięki wielkiemu zaangażowaniu portugalskich
augustianów i kapucynów. Nie brakowało kapłanów w XVII i XVIII w. Natomiast
na początku wieku XX liczba miejscowych kapłanów spadła prawie do zera. Kościół
na wyspie św. Tomasza zawdzięcza swoje przetrwanie klaretynom, którzy przybyli tu
w 1927 r.
W 1992 r. na Saõ Tome e Principe mieszkało 120 tys. ludzi, z czego 82.5% stanowili katolicy.
Kościół zorganizowany był w jedną diecezję z jednym biskupem i 12 parafii. Pracowało w
nich 9 księży zakonnych, 4 braci, 28 sióstr, 11 misjonarzy świeckich i 629 katechistów.
Kościół prowadził ponadto 1 szkołę podstawową, 1 średnią, 1 sierociniec i kilka innych
instytucji społecznych.
Obecnie na wyspach mieszka 138 000 osób, z tego 87.68% (121 000) stanowią katolicy1.
1
Dane za AP.