β α β α β α

wiczenie 01
WYZNACZANIE WSPÓ CZYNNIKA ZA AMANIA WIAT A ZA POMOC MIKROSKOPU
Przyrz dy :
Mikroskop, lampa sto owa, p ytki szklane, ruba mikrometryczna.
Na granicy dwóch o rodków wiat o ulega za amaniu. Wielko ci charakterystyczn dla tego
zjawiska jest wspó czynnik za amania wiat a n równy liczbowo stosunkowi sinusów k ta
padania i za amania
n=
sin
sin
Za amanie wiat a jest przyczyn , %e odleg o ci
obserwowane z powietrza w o rodku g&stszym optycznie,
wydaj si& mniejsze.
Na przyk ad szyba szklana sprawia wra%enie cie'szej, ni%
jest w istocie.
Zjawisko to wykorzystuje si& przy wyznaczaniu
wspó czynnika za amania wiat a przy pomocy
mikroskopu. Wspó czynnik za amania jest równy
stosunkowi grubo ci rzeczywistej d i grubo ci pozornej h
d
n=
h
Promie' wietlny przechodz c przez p ytk& p asko równoleg ulega dwukrotnemu
za amaniu. Dla obserwatora patrz cego z góry wydaje si& jakoby promie', który faktycznie
przeszed przez punkt O, przechodzi przez punkt O’. Punkt O’ jest pozornym obrazem punktu
O, za h jest pozorn grubo ci widzian przez tego obserwatora. Jest ona mniejsza od
rzeczywistej grubo ci d. Znajomo - tych dwu grubo ci wystarcza do obliczenia
wspó czynnika za amania materia u z jakiego wykonana jest p ytka. Dla ma ych k tów ( z
takimi mamy do czynienia przy obserwacji przez mikroskop, patrzymy prawie prostopadle)
Mo%emy napisa-:
A
d
= h =
A h
d
za amania materia u p ytki wzgl&dem powietrza.
sin
n=
sin
tg
tg
gdzie n jest wspó czynnikiem
Kolejno - wykonywanych czynno ci
1.Ustawi- mikroskop, tzn. dobra- po o%enie lampy sto owej i ustawienie zwierciad a
mikroskopu w ten sposób, aby wiat o pada o do obiektywu.
2. Na obu brzegach badanej p ytki wykona- flamastrem dwie skrzy%owane kreski, jedna nad
drug .
3. Umie ci- p ytk& na stoliku mikroskopu i ustawi- tak mikroskop, aby widzie- ostro kresk&
na górnej powierzchni. Zanotowa- w tabeli po o%enie czujnika mikrometrycznego.
4. Ustawi- mikroskop na ostro - dolnej kreski i zanotowa- po o%enie czujnika.
5. Zmierzy- rub mikrometryczn rzeczywist grubo - p ytki d.
6. Pomiary opisane w punktach 3,4,5 wykona- trzykrotnie.
7. Analogiczne pomiary wykona- dla pozosta ych p ytek.
8. Obliczy- w ka%dym przypadku grubo - pozorn p ytki h jako ró%nic& mi&dzy wskazaniami
czujnika w po o%eniu dolnym i górnym mikroskopu.
9. Obliczy- warto ci rednie grubo ci rzeczywistej i pozornej dla ka%dej z p ytek.
10. Korzystaj c z warto ci rednich wyliczy- wspó czynnik za amania wiat a dla ka%dej z
p ytek.
11. Przeprowadzi- dyskusj& niepewno ci pomiarowych.
d
[m]
dr
[m]
h
[m]
hr
[m]
n
Wymagania
-
prawo odbicia i za amania [ 3,8,13]
budowa i zasada dzia ania mikroskopu [3,8,13]
-wyprowadzenie wzoru na powi&kszenie mikroskopu [8,13]
wyprowadzenie wzoru na wspó czynnik za amania wykorzystywanego w -wiczeniu [1]