Narzędzia myślowe TOC - Przedszkole Publiczne Nr 1 w Pieńsku

Przedszkole Publiczne nr 1 w Pieńsku
WDN - 11.02. 2015 r.
Prowadzące: Ewelina Lenik i Anna Słotwińska
Temat: „Jak wykorzystać narzędzia TOC w wychowaniu twórczego,
optymistycznego i ciekawego dziecka.”
Nowatorskie metody pracy z uczniami, czyli Teoria pokonywania
ograniczeń (TOC)
TOC (Theory of Constraints- Teoria ograniczeń) – to program, który pozwala na
identyfikację i zarządzanie ograniczeniami występującymi w otaczającym świecie
(ograniczenia rozumiane są jako czynniki spowalniające realizację wyznaczonych celów),
w tym ograniczeniami występującymi w procesie edukacyjnym, takimi jak:





Koncentracja na zapamiętywaniu, a nie na rozumieniu tego, czego się uczy się dziecko
Problemy ze zrozumieniem i analizą słuchanych treści oraz samodzielnie czytanych
tekstów
Trudności z odniesieniem się do zdobytej wiedzy teoretycznej do realnych sytuacji w
codziennym życiu
Nieumiejętność rozwiązywania problemów oraz radzenia sobie w trudnych sytuacjach
Nieodpowiednie przygotowanie w zakresie ponoszenia odpowiedzialności za
konsekwencje własnych działań oraz podejmowanych decyzji.
Program TOC wspiera dzieci i młodzież w procesie nabywania umiejętności jasnego
komunikowania się z innymi, określania i wyrażania własnych potrzeb, dążenia de celu
i przewidywania konsekwencji zdarzeń z związanych z podjętymi decyzjami w każdym
aspekcie życia, poprzez zastosowanie narzędzi logicznego myślenia TOC. Jego zadaniem jest
przygotowanie dzieci do podejmowania świadomych decyzji i przejmowania
odpowiedzialności za nie oraz wytrwałego dążenia do realizacji zamierzonych celów, a także
rozwijanie szacunku i empatii. Jest on na tyle uniwersalny, że można go zastosować zarówno
w przedszkolu i w szkole, jak też w pracy z dziećmi i młodzieżą niepełnosprawną.
Teoria pokonywania ograniczeń (TOC) - pokonując ograniczenia stwarzamy możliwości.
Aby osiągnąć poprawę obecnego stanu myślenia, TOC stosuje trzy zasadnicze pytania
dotyczące zmian: Co zmienić? W co należy to zmienić ? Jak to zmienić?, czyli pytania na
które poszukujemy odpowiedzi w kontekście zmian dotyczących zrównoważonego rozwoju.
Zgodnie z teorią TOC, aby osiągnąć właściwe odpowiedzi na te trzy pytania należy
zastosować zestaw narzędzi myślowych TOC: chmurkę, gałąź, drzewo. Celem zastosowania
tych narzędzi w pracy z uczniami jest: identyfikowanie i definiowanie problemów (chmurka),
w odniesieniu do sytuacji konfliktu wewnętrznego i zewnętrznego szukanie i konstruowanie
rozwiązań problemów (logiczna gałąź) konstruowanie strategicznego i taktycznego planu, aby
osiągnąć te rozwiązania (drzewo ambitnego celu) .
CHMURKA- to narzędzie myślowe, które pozwala na przeanalizowanie przyczyn
konfliktu(wewnętrznego/zewnętrznego). Nowatorskie podejście do rozwiązania konfliktów
zawdzięcza chmurka nie tylko swojej graficznej formie, ale przede wszystkim przeniesieniu
koncentracji z żądań na potrzeby stron zaangażowanych w konflikt. Ukazuje, w jaki sposób
należy przenieść punkt ciężkości z żądań na potrzeby oraz jak przeformułować konflikt pod
kątem wspólnego celu a następnie doprowadzić do jego rozwiązania.
Złamana strzałka symbolizuje konflikt – ŻĄDANIA nie mogą zostać spełnione jednocześnie.
POTRZEBA jest powodem, dla którego każda ze stron nalega na to aby dostać to czego żąda.
Aby zaspokoić POTRZEBĘ konieczne jest spełnienie ŻĄDAŃ. WSPÓLNY CEL jest
sytuacją, której pragną obie strony, ale aby osiągnąć taka sytuację każda ze stron musi
zaspokoić swoją POTRZEBĘ.
LOGICZNA GAŁĄŹ - stosowanie tego narzędzia pozwala odkryć i nazwać związki
przyczynowo skutkowe JEŚLI….. TO……. .Określać logiczne konsekwencje zdarzeń,
w efekcie pomaga nabyć umiejętności przewidywania następstw własnego zachowania, czy
podejmowanych decyzji. Logiczna gałąź pozwala na tworzenie przypuszczeń oraz tworzenie
nowych lepszych rozwiązań. Rysunek obrazuje jeśli zdarzenie 1 miało miejsce to zdarzenie
2 ma miejsce ponieważ X
Opowiadanie bajki w oparciu o gałązkę logiczną.
Podczas opowiadania treści bajki w oparciu o schemat graficzny gałązki logicznej, warto
zachęcić dzieci do wypowiedzi z użyciem poniższego schematu słownictwa:
Kiedy…., to wtedy…, ponieważ…
DRZEWO AMBITNEGO CELU - to logiczne narzędzie ułatwiające osiągnięcie
wyznaczonego ambitnego celu poprzez tworzenie strategicznego planu z podziałem na etapy
działania i określeniem wszelkich przeszkód, które ten cel uniemożliwiają osiągnąć wraz ze
sposobami pokonywania tych przeszkód.
TOC dla edukacji pozwala dzieciom zdobywać wiedzę i umiejętności w zakresie:
 efektywnego komunikowania się z innymi
 określania i wyrażania własnych potrzeb
 doskonalenia umiejętności rozumowania
 rozwiązywania problemów
 tworzenia planu osiągania ambitnych celów
 wytrwałego dążenia do celu i przewidywania konsekwencji zdarzeń związanych z
podjętymi decyzjami przejmowania
 odpowiedzialności za własne uczenie się i rozwój.
Narzędzia TOC muszą tworzyć wspólny system rozwiązań, którego głównego zaletą jest
prostota. Dzięki tej prostej formie i jasnym wskazówkom, możliwe jest łatwe osiągnięcie
poprawy w stosunkowo krótkim czasie.
Opracowały:
A. Słotwińska
E. Lenik
Na podstawie:
1. „Jak się bawić i uczyć z pasją” – zastosowanie narzędzi myślowych TOC w pracy z
dziećmi- autor: Danuta Kamińska- (zachęcamy do przeczytania poradnika przed
zajęciami!!!)
2. „Nowatorskie formy i metody pracy z uczniami w zakresie edukacji na rzecz
zrównoważonego rozwoju”- artykuł dr Ewa Pyłko – Gutowska