Marcin Dziedzic, Ewa Czukiewska, Janusz Solski Aminy

!-).9+!4%#(/,/7%
)`:ARYSWŒAuCIWOuCIBIOCHEMICZNYCHn
#!4%#(/,!-).%3
)`4HE/UTLINEOF"IOCHEMISTRY0ROPERITIESn
-GRANALITMED-ARCIN$ZIEDZIC
,EKMED%WA#ZUKIEWSKA
0ROFDRHABNFARM*ANUSZ3OLSKI
+ATEDRAI:AKŒAD$IAGNOSTYKI,ABORATORYJNEJ!-W,UBLINIE
+IEROWNIK+ATEDRY0ROFDRHABNFARM*ANUSZ3OLSKI
Streszczenie
Abstract
Katecholaminy (KA): dopamina, adrenalina i noradrenalina odgrywają w organizmie człowieka istotną rolę
jako neurotransmitery i hormony. Pod względem chemicznym katecholaminy są pochodne beta - fenyloalaniny, zaś substancją wyjściową do ich produkcji jest
tyrozyna. Po raz pierwszy szlak biosyntezy amin katecholowych zaprezentował Blaschko. Zsyntetyzowane
katecholaminy są magazynowane w ziarnistościach
zakończeń nerwowych (pęcherzykach ziarnistych)
i komórkach rdzenia nadnerczy. Z tych struktur aminy
katecholowe są uwalniane, przy czym na ten proces
wpływa wiele czynników w tym gradient błony jonów
sodowych. Amminy katecholowe będące neuroprzekaźnikami, metabolizowane są pod wpływem dwóch
enzymów: oksydazy monoaminowej (MAO) i tlenowej
metylotransferazy katecholowej (COMT). Ponadto są
inaktywowane po przez sprzęganie z kwasem glukuronowym i siarkowym. Prawidłowa czynność układu
adrenergicznego zależy od równowagi pomiędzy procesami syntezy, uwalniania, wychwytu zwrotnego i unieczynniania katecholamin.
Catecholamines (CA) play an important role in the
human body as neurotransmitters and hormones. Catecholamines are derivatives of beta - phenylalanine, and
tyrosine is an initial substrate for their production in the
human organism. Biochemical pathway of synthesis of
Catecholamines was proposed by Blachko. Previously
synthesized CA are stored in subcellular structures
– chromaffin granules. However, despite a general unity
that increased neurotransmitter release is an effect of regression of sodium pump.
Monoamine oxidase (MAO), and catecholo-O-methyltransferase (COMT) are the main enzyme responsible
for degradation of catecholamines. Catecholamines are
eliminated as a complex with sulphuric or glucuronic
acid. The correct function of adrenergic system depends
on balance between synthesis, releasing, uptake, and
degradation of catecholamines.
Keywords: catecholamines, adrenaline, noradrenaline,
dopamine, structure, biosynthesis, degradation of catecholamines, catecholamine biochemistry.
Słowo kluczowe: aminy katecholowe, adrenalina, noradrenalina, dopamina, budowa, biosynteza, biodegradacja katecholamin,biochemia amin katecholowych.
COPYRIGHT‚'RUPADR!2+WIECIÊSKIEGO
)33.†
&ARMACEUTYCZNY
0RZEGL’D.AUKOWY
–ŸœkUŸžŸ¤°°U
¬y R®Głównymi mediatorami układu autonomicznego, które
pobudzają układ współczulny są aminy katecholowe: dopamina (DA), (Ryc. 3), adrenalina (A), (Ryc. 1) i noradrenalina (NA), (Ryc.2). Są to związki syntetyzowane w neuronach
(zakończenia neuronów współczulnych) i rdzeniu nadnerczy. Z neuronów katecholaminy uwalniane są do szczeliny
synaptycznej, gdzie łącząc się z odpowiednimi receptorami
uruchamiają szereg złożonych procesów wewnątrz błonowych, pozwalających na wyzwolenie określonych reakcji
(1, 2).
¬A‡Ÿ‡Ÿª®}–Ÿ˜ –¥p ¥–-qy¬Ÿ-J–Ry-qly¬
Pod względem chemicznym katecholaminy są pochodnymi β – fenyloalaniny, zaś substancją wyjściową do ich
produkcji jest aminokwas tyrozyna (3). Proces biosyntezy (Ryc. 4).
rozpoczyna się od hydroksylacji tyrozyny w pozycji 3 do 3,4
– dihydroksyfenyloalaniny (DOPA) (3). Reakcja ta zachodzi
w obrębie mitochondriów i jest katalizowana przez hydroksylazę tyrozyny (TH). Dalszy etap ma miejsce w cytoplazmie, gdzie pod wpływem dekarboksylazy DOPA powstaje
dopamina – pierwsza endogenna amina katecholowa (1, 3,
4). Powstała w cytoplazmie DA pobierana jest za pomocą
mechanizmu czynnego transportu do wnętrza pęcherzyków
ziarnistych, gdzie utleniana jest do NA (druga endogenna
amina katecholowa) przy współudziale enzymu beta – hydroksylazy dopaminy (DBH), kwasu askorbinowego i tlenu.
W obrębie rdzenia nadnerczy NA ulega metylowaniu do A
pod wpływem N – metylotransferazy (1, 3, 5). Rdzeń nadnerczy produkuje 80 % adrenaliny, 20% noradrenaliny i niewielkie ilości dopaminy (3).
Szybkość biosyntezy KA jest regulowana bezpośrednio
przez aktywność hydroksylazy tyrozynowej (1, 5), a pośrednio przez wiele różnych czynników jak np. prostaglandyny
i sterydy nadnerczowe (1, 3). Wysunięto hipotezę, że jednym
z czynników regulujących syntezę KA jest stopień pobierania DA do pęcherzyków ziarnistych, w których zachodzi reakcja tworzenia NA przy udziale dopamino – beta – hydroksylazy (1, 4). Ważnym procesem regulującym powstawanie
DA, NA, i A jest szybkość zastępowania wcześniej zsyntetyzowanych cząsteczek przez nowe drobiny, tzw. obrót amin
biogennych (1).
#ª-qyl-ylR
¬A‡Ÿ¤‡Ÿª®}–Ÿ˜ –¥p ¥–-qy¬Ÿy|–-J–Ry-qly¬
¬A‡Ÿ¡‡Ÿª®}–Ÿ˜ –¥p ¥–-qy¬ŸJ|‚-uly¬
Po raz pierwszy szlak biosyntezy amin katecholowych
zaprezentował Blaschko (3) w 1973 r. Model syntezy po
pewnych uzupełnieniach jest dzisiaj powszechnie przyjęty
(Ryc. 4).
&ARMACEUTYCZNY
0RZEGL’D.AUKOWY
Zsyntetyzowane katecholaminy są magazynowane
w ziarnistościach zakończeń nerwowych (pęcherzykach
ziarnistych), komórkach rdzenia nadnerczy. W obrębie ziarnistości subkomórkowych rdzenia nadnerczy katecholaminy wiązane są przez substancje o charakterze kwaśnym takie jak: adenozynotrifosforan (ATP), kwas rybonukleinowy
(RNA) oraz chromogranina (1). Na jedną cząsteczkę ATP
przypadają w tworzonym związku kompleksowym 4 cząsteczki KA (1) gdyż ATP posiada 4 grupy o ujemnych ładunkach. Te połączenia kompleksowe chronią magazynowane
aminy przed przypadkowym uwalnianiem z ziarnistości
a także rozkładem enzymatycznym (1, 6).
W warunkach prawidłowych około 2/3 całkowitej puli
amin katecholowych jest magazynowana w ziarnistościach.
Pozostała część znajduje się w cytoplazmie (6).
Endogenne KA w komórkach rdzenia nadnerczy występują w dwóch głównych pulach, tzn. puli szybkiej uwalnianej przez bodziec neuronalny czy też pod wpływem związków takich jak tyramina (1, 3) i tzw. puli wolnej (zapasowej)
o 24 godzinnym okresie półtrwania, uwalnianej przez przekaźniki chemiczne o działaniu pośrednim (1). Obserwuje się
także pewien rytm dobowy uwalniania amin katecholowych
ze wzrostem w trakcie dnia (1,6).
W odpowiedzi na stymulację przed zwojową pochodzącą
z ośrodkowego układu nerwowego katecholaminy są uwalniane na drodze egzocytozy z miejsc magazynowania (7).
Podczas gdy adrenalina z rdzenia nadnerczy przechodzi bezpośrednio do krwiobiegu, gdzie penetruje do wnętrza komóCOPYRIGHT‚'RUPADR!2+WIECIÊSKIEGO
)33.†
–ŸœkUŸžŸ¤°°U
¬A‡Ÿ`‡Ÿ7l|˜¬y R®-Ÿ-ulyŸp- RAi|q|ª¬Ai
rek krwi (1, 6), noradrenalina z zakończeń nerwowych jest
uwalniana do szczeliny synaptycznej, skąd jej znaczna część
jest wychwytywana zwrotnie do zakończeń presynaptycznych i komórek pozaneuronalnych i tam ponownie podlega
magazynowaniu lub biodegradacji (1, 13). W procesie tym
następuje rozerwanie lipoproteinowej struktury błony komórkowej i otwarcie wnętrza ziarnistości do przestrzeni poza komórkowej. Proces ten zachodzi wskutek aktywacji fosfolipazy
w miejscu zetknięcia się ziarnistości z wewnętrzną powierzchnią błony komórkowej przez zwiększone wnikanie Ca++ do
aksoplazmy pod wpływem impulsu nerwowego (1, 7).
Ilość uwolnionej NA jest regulowana przez stężenia już
uwolnionej NA, która działa na presynaptyczne receptory
α2 (hamowanie) i β2 (pobudzanie wydzielania NA), (1,9,
10). W wyniku pobudzenia efektora przez NA dochodzi do
zwiększonego uwalniania prostaglandyny E, która hamuje
dalsze uwalnianie NA, natomiast prostaglandyna F zwiększa uwalnianie (1).
Istotny wpływ na uwalnianie neuroprzekaźników adrenergicznych , a tym samym na aktywność układu sympatycznego mają również wszelkie zmiany dotyczące rozmieszczenia jonów (w tym sodu) po obu stronach błony komórkowej,
jak również zmiany mechanizmów utrzymujących błonowy
gradient (ATP-azy Na-K), (1, 13).
W roku 1963 Birks (14) po raz pierwszy zauważył wpływ
hamowania pompy sodowej na uwalnianie acetylocholiny.
Trzy główne koncepcje zależności uwalniania amin katecholowych od aktywności pompy sodowo-potasowej można
sprowadzić do:
COPYRIGHT‚'RUPADR!2+WIECIÊSKIEGO
)33.†
- Banks (15) sugeruje, że
hamowanie ATP-azy NA-K
prowadzi do depolaryzacji
neuronu i uwalniania neurotransmitera przez egzocytozę wynikającą ze wzrostu
poziomu Ca++ we wnętrzu
komórki. Stężenia Ca++
wewnątrz komórki wzrasta
na drodze mobilizacji zapasów wewnątrzkomórkowych (13), wymiany zewnątrzkomórkowego Ca++ za
wewnątrzkomórkowy Na+
lub zachamowanie wpływu
Ca++ z komórki.
- Reiteri i Levi (16) zaproponowali, że wzrost stężenia wewnątrzkomórkowego
Na+ pod wpływem hamowania pompy sodowej, powoduje niepęcherzykowy
wypływ transmitera przez
odwrócenie sodowo zależnych przenośników w błonie komórkowej (13).
- Vizi i wsp. (17) dowiedli,
że hamowanie ATP-azy
Na-K w bliżej nieznany sposób daje bezpośrednie uwalnianie transmitera przez
niezidentyfikowane kanały
błony, niezależne od zmian w stężeniu jonów wewnątrzkomórkowych (13).
Powszechnie przyjętym modelem uwalniania neurotransmiterów jest proces egzocytozy uzależniony od napływu
Ca++ z przestrzeni zewnątrzkomórkowej do wewnątrzkomórkowej (1). Ewentualny brak wpływu zewnątrzkomórkowego Ca++ sugerowany przez tych autorów nie jest jednak
wystarczającym dowodem do twierdzenia, że uwalnianie
neurotransmitera nie jest oparte na egzocytozie, ponieważ
uwalnianie pęcherzykowe może wynikać z mobilizacji zapasów wapnia wewnątrzkomórkowego lub spadku wypływu Ca++ z komórki (1, 13).
W odróżnieniu od egzocytozy uzależnionej od jonów
wapniowych coraz częściej przyjmuje się możliwość uwalniania neurotransmiterów z neuronów poprzez odwrócenie
przenośników plazmowo-błonowych wskutek wzrostu wewnątrzkomórkowego poziomu jonów sodowych a nawet
odwrócenia gradientu Na+ (13).
Ma to miejsce podczas hamowania ATP-azy NA-K.
W ten sposób uwalniana może być NA lub DA (1, 13). Ponadto w synapsach mózgowych stwierdzono niezależne od
wapnia uwalnianie acetylocholiny i serotoniny (1, 13). Należy zatem podkreślić, że wszystkie zmiany dotyczące rozmieszczenia jonów (szczególnie Na+ i Ca++) po obu stronach błony komórkowej jak również zmiany mechanizmów
utrzymujących błonowy gradient stężeń (ATP-aza Na-K)
mają istotny wpływ na uwalnianie neuroprzekażników ad-
&ARMACEUTYCZNY
0RZEGL’D.AUKOWY
–ŸœkUŸžŸ¤°°U
renergicznych, a tym samym na aktywność układu sympatycznego (13).
Badania na pęcherzykach chromochłonnych i synaptosomach dowodzą, iż gromadzenie neurotransmitera w tych
organellach jest uzależnione od jonowego gradientu transbłonowego, który wpływa na ilościowe uwalnianie noradrenaliny (13).
W warunkach fizjologicznych impuls nerwowy uwalnia neuroprzekaźniki z zakończenia presynaptycznego do
szczeliny synaptycznej. Ilość uwalnianego transmitera przypadająca na jeden impuls nerwowy podlega pewnej regulacji
i jak stwierdzono (18) dieta nisko sodowa (DNS) zmniejsza
tę ilość, natomiast dieta wysoko sodowa (DWS) zwiększa,
dlatego też magazynowanie transmitera we włóknach adrenergicznych jest podwyższone przy DNS a obniżone przez
DWS (13, 18). Zatem DNS i DWS wpływają na funkcję adrenergiczną w sposób przeciwny.
Efektem zmian w uwalnianiu neurotransmitera wywołanych modyfikacją zawartości sodu w diecie w ciągu długiego okresu mogą być wpływy na funkcję układu sercowo –
naczyniowego (9, 11, 13). Ewidentne zmiany w wypełnianiu
łożyska sercowo-naczyniowego pojawiają się dopiero przy
ekstremalnych zmianach poboru lub wydalania sodu, dzięki
ogromnym zdolnościom kontrolnym mechanizmów neurohormonalnych i ich wpływu na wydalanie nerkowe (11, 13,
18). Gdyby jednak podobne uzależnienia od diety sodowej
występowało w centralnych neuronach monoaminergicznych, konsekwencje funkcjonalne mogłyby być daleko idące. Przypuszczenie to zostało potwierdzone przez Ely`ego
i Weigand`a (19), którzy stwierdzili, że 10 – cio tygodniowa
DWS u szczurów z nadciśnieniem indukuje spadek poziomu
NA w niektórych częściach mózgu w wyniku wzrostu uwalniania i zmniejszonego magazynowania (19).
Zwiększone magazynowanie NA podczas DNS wyraża
się wzrostem jej poziomów w tkankach unerwionych noradrenergicznie (13, 18). I tak u szczurów karmionych DNS
stwierdzono wyraźny wzrost poziomu NA w sercu, nerkach
i ścianach krezki (13).
Z drugiej strony w badaniach klinicznych opisano wzrost
KA w osoczu i moczu (9, 11, 13) u ludzi otrzymujących
DNS. Ten wyraźnie podwyższony poziom osoczowych KA
jest skutkiem wzrostu ich zawartości w sercu, naczyniach
i nerkach (9, 11, 12, 13).
Należy również pamiętać, że niektóre czynniki endogenne takie jak bradykinina czy angiotensyna II stymulują uwalnianie KA z rdzenia nadnerczy przez bezpośredni wpływ na
komórki chromochłonne, a niski pobór sodu związany jest
ze wzrostem osoczowej aktywności reniny i wskutek tego
powiększaniem poziomu angiotensyny II (9, 13).
Nilsson i wsp. (18) przeprowadzili całodobową analizę
poboru oraz wydalania wody i sodu u szczurów karmionych DNS i DWS. Otrzymane przez tych autorów wyniki
dowodzą, że różnice w poziomie sodu i ilości wody w obu
badanych grupach zwierząt przez większość doby były nieznaczne dzięki regulacyjnej funkcji nerek. Nie jest wykluczone, że mogą one być sygnałem stymulującym neurony
adrenergiczne do dopasowania ilości uwalnianych neurotransmiterów (12, 13). Podczas wysokiego poboru sodu
ma miejsce uwalnianie czynnika natriuretycznego, głównie
przez stymulację sercowo – płucnych receptorów objętości
&ARMACEUTYCZNY
0RZEGL’D.AUKOWY
(11, 12). Ponadto wzrost napływu sodu powoduje szybki pobór wody poprzez stymulację podwzgórzowych osmoreceptorów (11, 12).
Ta droga aktywności zarówno receptorów podwzgórzowych jak i sercowo-płucnych moduluje aktywność adrenergiczną (9, 11, 12). Niski pobór sodu z kolei wzmaga
uwalnianie aldosteronu, który stymuluje aktywność ATPazy oraz syntezę makrocząsteczek pompy błonowej, aktywność której hiperpolaryzuje i stabilizuje błony komórkowe.
Długookresowe troficzne efekty hormonalne w odpowiedzi
na DNS mogą wywierać wpływ na neurony adrenergiczne
poprzez stałe zmniejszanie ich pobudliwości, zmniejszenie
ilości uwalnianego transmitera na jeden impuls nerwowy
oraz wzrost jego magazynowania (13).
Należy pamiętać, że niektóre neuronalne i hormonalne
substancje mogą regulować ilość uwalnianej NA poprzez
działanie na receptory presynaptyczne. Takie działanie
ma np. angiotensyna, zatem takie czynniki mogą działać
jako dodatkowe modulatory uwalniania transmitera in vivo
w zakresie jakim podlegają wpływom zmian poboru sodu
(11, 12, 13).
R -7|ql®u
Aminy katecholowe będące neuroprzekaźnikami, metabolizowane są pod wpływem dwóch enzymów: oksydazy
monoaminowej (MAO) i tlenowej metylotransferazy katecholowej (COMT) (1, 2, 20). Ryc. 5
Oksydaza monoaminowa jest oksydoreduktazą katalizującą deaminację monoamin. Największa jej aktywność
występuje w wątrobie, żołądku, nerkach i jelitach. Opisano, co najmniej 2 izoenzymy MAO. Izoenzym MAO-A
występujący w tkance nerwowej oraz MAO-B spotykany
w tkankach nienerwowych. Dopomina ulega metabolizowaniu pod wpływem obu izoenzymów (1, 21). Połączone
działanie MAO i oksydazy aldehydowej na adrenalinę i noradrenalinę powoduje powstanie w wyniku ich dezaminacji
– kwasu 3,4 dihydroksymigdałowego. Wspólne oddziaływanie MAO i oksydazy na meta-O- metylowe metabolity A
i NA (powstające przy udziale COMT) powoduje powstanie
kwasu 3-metoksy-4-hydroksymigdałowego (kwasu wanilinomigdałowego – VAMA), (1, 22).
O-metylotransferaza katecholowa jest enzymem cytozolowym, a najwyższe jej stężenie stwierdza się w wątrobie
i nerkach (1). Jest ona uważana za enzym pozaneuronalny, lecz wykryto ją także w błonach postsynaptycznych.
COMT metabolizuje krążące we krwi A i NA oraz uwalnia
noradrenalinę w tkance efektorowej. Katalizuje ona przyłączanie grupy metylowej do pierścienia benzoesowego
zwykle w pozycji 3 (meta) różnych katecholamin (3). Do tej
reakcji istotnie potrzebne są kationy dwuwartościowe oraz
S-adenozylometionina jako donor grupy metylowej. Produktami tej reakcji są, zależnie od wyjściowego substratu
normetanefryna i metanefryna (1, 3, 23).
Metabolizm trzeciej endogennej katecholaminy – dopaminy – zachodzi najpierw pod wpływem MAO oraz dehydrogenazy aldehydowej a następnie COMT prowadząc do
powstania kwasu 3-metoksy-4-hydroksyfenylooctowego
(kwasu homowanilinowego – HVA), (1, 15). Poza powyższymi mechanizmami metabolicznymi rozkładu amin kateCOPYRIGHT‚'RUPADR!2+WIECIÊSKIEGO
)33.†
–ŸœkUŸžŸ¤°°U
¬A‡Ÿ^‡ŸuR -7|ql®uŸ-ulyŸp- RAi|q|ª¬Ai
cholowych są one również inaktywowane poprzez sprzęganie z kwasem glukuronowym i siarkowym.
KA są uwalniane do przestrzenni zewnątrzkomórkowej,
a enzymy biorące udział w ich inaktywacji położone są wewnątrzkomórkowo. Aby inaktywacja miała miejsce, istnieją
wymagane systemy transportu i wychwytu katecholamin.
Gdy procesy te współgrają ze sobą możemy mówić o systemach metabolicznych. Szczegółowo poznane są dwa systemy:
- uptake 1 w zakończeniach nerwów adrenergicznych
i komórkach pheochromocytoma szczura PC-12, który
współdziała z wewnątrzkomórkową monoaminooksydazą (MAO), (23).
- uptake 2 w mięśniach gładkich, mięśniu sercowym oraz
komórkach gruczołowych, który transportuje KA dla wewnątrzkomórkowej O-metylotransferazy katecholowej
(COMT), (23). Wychwyt amin z krwi przez zakończenia nerwów współczulnych prowadzi do ich inaktywacji
nie enzymatycznej, polegającej na przechowywaniu ich
wewnątrz neuronów, oraz enzymatycznej za pośrednictwem enzymu mitochondrialnego – MAO (1).
Adrenalina oraz w mniejszym stopniu noradreanlina
mogą być usuwane także poprzez wychwyt nieneuronalny,
występujący w wielu różnych tkankach, co stwierdzono na
podstawie tworzenia się metabolitów miejscowo w tkankach odnerwionych.
W usuwaniu i degradacji katecholamin w ustroju biorą
udział erytrocyty. Może się to odbywać poprzez sekwestrację wolnych amin katecholowych we wnętrzu erytrocytów
(24, 25, 26).
COPYRIGHT‚'RUPADR!2+WIECIÊSKIEGO
)33.†
Alexander (24) dowodzi, że w warunkach fizjologicznych wartości stężeń dopaminy w krwinkach są ok. 1,77
raza wyższe niż w osoczu, noradrenaliny – 1,04, adrenaliny
– 2,71 (22). Według Azoui i in. stosunki dla dopaminy (RBC/
osocze= 11±2,9) wykazują znaczne różnice w porównaniu
z adrenaliną (RBC/osocze = 3,21±0,85) i noradrenaliną
(RBC/osocze =0,90±0,91), (24). Stężenia trzech podstawowych katecholamin wewnątrz erytrocytów jest wyższe niż
w surowicy w warunkach fizjologicznych (22). W związku
z tym kumulacja KA w ludzkich erytrocytach w odpowiedzi
na zwiększające się stężenia KA w osoczu wydaje się być
zależna od struktury amin (DA>A>NA) i od ich stężeń osoczowych (26).
Przenikanie wolnych KA z osocza nie jest jedynym źródłem ich obecności we wnętrzu erytrocytów (25, 26). Poziomy amin katecholowych ulegają modyfikacjom w związku
z procesem starzenia. Udowodniono, że wraz z wiekiem
wzrasta zarówno poziom noradrenaliny w plazmie jak też i
ciśnienie krwi. Przeprowadzono wiele badań w celu ustalenia przyczyn tego zjawiska.
Esler (28) twierdzi, że stały poziom noradrenaliny określony jest przez tempo pojawiania się i oczyszczanie osocza z tej aminy. Trudno jest jednak określić, czy z procesem
starzenia związane jest w większym stopniu nasilone tempo
pojawiania się noradrenaliny w osoczu czy też spadek szybkości jej eliminacji.
Pfeifer i in. (21) przedstawili natomiast hipotezę na temat zakłócania funkcji baroreceptorów, wynikającego ze
zwiększonego wkładu części współczulnej autonomicznego
układu nerwowego do systemu sercowo-naczyniowego przy
&ARMACEUTYCZNY
0RZEGL’D.AUKOWY
–ŸœkUŸžŸ¤°°U
Stimulation
Vizi E. S.: by inhibition of (Na 2+ -K+-Mg
2+ activated ATPase of acetylocholine release In cortical slices from rat brain. J.Physiol (Lond.) 1972; 226(1):
95-117.
18. Nilsson H, Ely D, Friberg P, Karlstrom G, Folkow B.:
Effects of high and low sodium diets on the resistance
vessels and their adrenergic vasoconstrictor fibre control In normotensive and hypertensive rats. Acta Physio.
Skand. 1985; 125: 323-334.
19. Ely D. L, Weigand J.: Stress and high sodium effects on
blond pressure and brain catecholamines In spontaneoulsy hypertensive rats. Clin. Ex. Hypertension A. 1983;
5: 1559-1573.
20. Kazko M, wsp.: High Plasma Norepinephrina Levels
Piśmiennictwo
Associated with β2-Adrenoreceptor Polymorphisms
Predict Future Renal Damage In Nonobese Normoten1.
Solski
The Outline
J, Gernand
of Catecholamine
W.:
sive Individuals. Human Neuotransmitter Laboratory
Biochemistry. Annales UMCS Lublin Poland Sectio
2007;30(6): 503-511.
DDD VI/VII, 1993/1994; 25:189-195.
21. Silvi G, wsp.: Dopamine D1 and adenosine A1 receptors
2.
Eberhard
Glucose metabolizm
B, wsp.: and Catefrom functionally interacting heteromeric complexes.
cholamines. Crit Care Med. 2007; 35: 508-518.
Proc. Natl. Acad. Sci. USA. 2000; 97(15): 8606-8611.
3.
Blaschko
Catecholamine
H.: biosynthesis. Br. Med. Bill. 22. Solski J, Duma D.: Plasma erythrocytes relationship of
1973; 29: 110- 115.
catecholamines In healthy subjects. Applied Biology
4.
Sourkes T.L.: DOPA
decarboxlase:
substrates, coenCommunications 1994; 4(5-6): 127-129.
zyme, inhibitors. Pharmacol. Rev. 1966; 18: 53- 60.
23. Tredelenburg U.: A kinetic analysis of the extraneuronal
5.
Catecholamines.
Axelrod J, Weinshiboum
New.
R.:uptake and metabolizm of catecholamines. Rev. Physiol.
Engl. J. Med. 1972; 287(5): 237- 242.
Biochem. Pharmacol. 1980; 87: 33-115.
6.
The
Solski
Catecholamine
J.:
Levels In Human Red Blood 24. Alexander N, Velasquez M, Vlachakis N. D.: Red blood
Cells. APPL. BIOL. COMMUN 1992; 12: 127-130.
cells: in vivo site for transport and inactivation of bio7.
The
Poton
relase
DM.:
of catecholamines from adrenergenic amines in man and rats. Life Sci. 1981; 29(5):
gic neurons. Perg. Press NY, Oxford 1979; 59-63.
477-482.
8.
Ratge D, changes
Dynamic
Kohse P,In
Wisser
the H.:
25. Jakubowska - Solarska B, Solski J.: Catecholamine
cellular distribution of free and sulfoconjugated catLevels In Blood Well From Multiple Sclerosis Patients.
echolamines In the perioperative state of surgery for
ANNALES PHARMACIA UMSC Lublin Poland Sectio
pheochromocytoma. Biogenic Amines 1993; 10: 79-90.
DDD XIX, SECTIO DDD 2006; 64: 315-319.
9.
Książek
Effect
of A,
dialysate
Solski J.:
sodium on the 26. Jakubowska - Solarska B, Solski J.: Siali Acids Condopamine, adrenaline and noradrenaline concentration
centration In Perpheral Blood Lymphocytes In Patients
in haemodialysis patients. Proc. EDTA-ERA 1984; 21:
Witch Multiple Sclerosis. ANNALES PHARMACIA
170- 225.
UMSC Lublin Poland Sectio DDD XIX, SECTIO DDD
10. Allan E. H.: Noradrenergic regulation of cyclic GnRH
2006; 66: 325-329.
secretion. Review of Reproduction 1997; 2: 1-6.
27. Christensen N. J, Jensen E. W.: Effect of psychosocial
11. Solski J, Książek A, Spasiewicz D.: High and low sodium
stress and age on plasma norepinephrine levels a review.
acetate haemodialysis. I. Compresion of haemodynamic
Psychozom. Med. 1994; 56(1):77-83.
effects. Intern. Urol. Nephrol. 1986; 18(3): 333-339.
28. Esler M, Skews H, Leonard P.: Age dependence of no12. Solski J, Książek A, Spasiewicz D.: High and low soradrenaline kinetics in normal subjects. Clin. Sci. 1981;
dium acetate haemodialysis. II Comparison of plasma
60: 217-219.
renin activity, catecholamine levels and plasma aldosterone concentration. Inter. Urol. Nephorl. 1986; 18: 341347.
13. Solski J, Duma D.: Sodium and Adrenergic System Activity. Annales UMCS Lublin Poland Sectio DDD VI/
VII 1993/1994; 26: 197-202.
14.
Birks
The role
R. of
J.: sodium ions In the metabolizm of acetylcholine. Can. J. Biochem. Physiol. 1963; 41: 2573-2590.
15. Banks P.: The effect of ouabain on the secretion of catecholamines and on the intracellular concetration of potassium. J. Physiol. (Lond.) 1967; 193(3):631-637.
16. Raiteri M, Levi G.: Release mechanizm for catecholamines and serotonin In synaptosomes. Rev. Neurosci. 1978; 3:77-130.
zaangażowaniu receptorów α2- adrenergicznych. Założenie
to wydaje się zgodne z selektywnym wzrostem pojawiania
się noradrenaliny w plazmie (27).
Oczyszczanie noradrenaliny z osoczu wg Cryera
i in. może też odbywać się za pośrednictwem receptora
β-adrenergicznego, którego aktywność u osób starszych ulega znacznmu zmniejszeniu. Spadek powinowactwa receptorów β-adrenergicznych powoduje wzrost stężenia noradrenaliny. Zależność ta wykazuje związek z redukcją częstości
akcji serca.
Prawidłowa czynność układu adrenergicznego zależy od
równowagi pomiędzy procesami syntezy, uwalniania, wychwytu zwrotnego i unieczynniania katecholamin.
&ARMACEUTYCZNY
0RZEGL’D.AUKOWY
17.
COPYRIGHT‚'RUPADR!2+WIECIÊSKIEGO
)33.†