Zakłady Graficzne "Sztuka" w Toruniu

Leszek Koziorowski
Projekt Felicjana Szczęsnego Kowarskiego (???)
W okresie kwiecieo – maj 2001 roku odbyła się w Muzeum Okręgowym w Toruniu wystawa „Dzieje
Zakładu Graficznego „Sztuka” w Toruniu 1920-1923”. Towarzyszył jej katalog pod tym samym
tytułem (do nabycia w muzeum). Rzecz jest o tyle ciekawa z punktu widzenia rasowego kolekcjonera
papierów wartościowych, że:
1) Rzeczony zakład graficzny drukował akcje, których projektowaniem zajmowali się właściciele
oraz inni uznani graficy,
2) Zakład Graficzny „Sztuka” został przekształcony w 1923 roku w Pomorską Drukarnię Rolniczą
Spółka Akcyjna w Toruniu, która z resztą kontynuował tradycję druku papierów
wartościowych.
(na okładce litografia Felicjana Szczęsnego Kowarskiego Mikołaj Kopernik/Toruo 1923)
Wśród udziałowców „Sztuki”, a później Pomorskiej Drukarni Rolniczej wyróżniał się Felicjan Szczęsny
Kowarski (1890-1948), który nie tylko był jednym z głównych współwłaścicieli, ale także projektantem
wielu grafik. Wiele ciekawych dzieł tego autora zostało zaprezentowanych na wystawie i w katalogu.
Nie ma natomiast żadnej wzmianki o ewentualnych projektach akcji. Uderzyło mnie jednak, że
prezentowane grafiki autorstwa Kowarskiego są podobne do jednej z charakterystycznych,
aczkolwiek nietypowych akcji w moim zbiorze. Projekt akcji powstał w 1919 roku lub na początku
1920 roku, co wskazywałoby, że jest to jeden z pierwszych jego projektów.
akcja zbiorowa Banku Ziemi Polskiej w Lublinie ze zbiorów autora
W tym miejscu jeszcze tylko zasygnalizuję, że w katalogu wystawowym zostały zaprezentowane akcje
Pomorskiej Elektrowni Krajowej Gródek oraz Warszawskiego Towarzystwa Fabryk Wyrobów
Metalowych i Emaliowanych „Wulkan” SA (te ostatnie projektowane przez Adama Półtawskiego),
chociaż Zakład Graficzny „Sztuka” i artyści z nim współpracujący wykonali wiele innych projektów
akcji. W szczególności należy zwrócid uwagę na projekty innego wspólnika „Sztuki” – Henryka Nowinę
– Czernego (np. akcje Lubelskiego Syndykatu Rolniczego SA – prezentowany na Wystawie Polskiej
Sztuki Drukarskiej w Warszawie w 1922 roku), o czym mam nadzieję innym razem.