Systemy informatyczne w zarządzaniu e-learning

Systemy informatyczne w zarządzaniu e-learning
dr Zbigniew E. Zieliński
Wyższa Szkoła Handlowa im. Bolesława Markowskiego w Kielcach
[email protected]
Pojawienie się cywilizacji informacyjnej, której podstawową wartością jest
kompetencja, wiedza i informacja jest obecnie podstawą funkcjonowania społeczeństwa
informacyjnego. Gospodarka wielu rozwiniętych państw pretenduje do nazwy gospodarki
opartej na wiedzy, zaś informacja i wiedza są obecnie traktowane jako jeden z ważniejszych
zasobów produkcyjnych przedsiębiorstw. Postrzeganie tego, ma istotny wpływ na
zastosowanie technik i systemów informacyjnych w edukacji, a także rozwój nowych form
kształcenia, pozyskiwania wiedzy. Obecny nurt rozwoju przez całe życie (lifelong learning)
wymaga kreatywnej i elastycznej postawy nauczyciela, rozległej, interdyscyplinarnej wiedzy i
profesjonalizmu w jej przekazywaniu oraz co istotne, otwartości na potrzeby uczących się i
dostosowanie metod, technik nauczania oraz systemów informacyjnych do specyficznej formy
przekazywania wiedzy, jaką jest e-learning. Celem niniejszej pracy jest przedstawienie
systemów informacyjnych i środowisk informatycznych funkcjonujących w rozwiązaniach elearningowych.
1. Wprowadzenie
Trudno o dziedzinę, która z postępem technik informacyjnych (IT) kojarzyłaby się
lepiej niż edukacja. Istotą obu jest przecież przekazywanie i przetwarzanie informacji1.
Dynamiczny rozwój kształcenia, jaki obserwuje się w ciągu ostatniego dziesięciolecia
podkreśla charakter dokonujących się przemian. Narastająca w dużym tempie ilość
informacji, ciągłość zmian, nowe techniki komunikacyjne, rosnąca mobilność ludzi to
wszystko powoduje większe zapotrzebowanie na wiedzę. Społeczeństwo informacyjne będzie
na tyle konkurencyjne, na ile jego gospodarka zostanie oparta na wiedzy. Kluczem do wiedzy
jest edukacja. Dlatego wykształcenie społeczeństwa nie może być traktowane wyłącznie jako
indywidualna sprawa uczącego się, tylko jako strategiczne zadanie dla państwa2. By korzystać
z rozproszonej informacji należy posiadać podstawowe umiejętności związane z obsługą
elektronicznych mediów. Komputery wraz z nowoczesną technologią posługiwania się
informacją stanowią szansę odejścia od encyklopedyzmu, czyli od przekazywania przez
nauczycieli i gromadzenia przez uczniów dużych zasobów informacji. Jednocześnie stwarzają
1
Galar Roman, Lubacz Józef, „Paradoksalne konsekwencje rewolucji informacyjnej w edukacji”. W drodze do
społeczeństwa informacyjnego, zbiór prac pod. red. Józefa Lubacza. Warszawa: [Instytut Problemów
Współczesnej Cywilizacji] , 1999 s. 100.
2
Abramowicz Witold, „Obywatele globalnego społeczeństwa informacyjnego”. Polska w drodze do globalnego
społeczeństwa informacyjnego : raport o rozwoju społecznym. Red. Nauk. Wojciech Cellary. Warszawa:
Program Narodów Zjednoczonych ds. Rozwoju, 2002, s. 121.
1
możliwość powstawania u uczniów mechanizmów poznawczych na bazie niewielkiego
zasobu podstawowych informacji oraz wyrabiania umiejętności ciągłego kształcenia się i
radzenia sobie z pojawiającymi się zasobami informacji. Proces ten powinien dotyczyć nie
tylko dzieci i młodzieży szkolnej, ale także dorosłych, którzy zmuszeni są do zapoznawania
się z nowymi technologiami informacyjnymi i komunikacyjnymi3. Internet umożliwia dostęp
do wiedzy zlokalizowanej w dowolnym miejscu na świecie, niezależnie od stref czasowych,
użytkownik ma dostęp do opracowań naukowych umieszczanych zarówno na stronach
prywatnych, jak i uczelnianych, firmowych czy organizacji, a także katalogów wielu
bibliotek. Za jego pomocą wiedza staje się ogólnodostępna.
2. Zarządzanie wiedzą w e-learning
Wykorzystanie technologii teleinformatycznej w procesie edukacyjnym staje się coraz
istotniejsze. Narzędzia do kształcenia na odległość są tworzone w oparciu o metodologię
obiektów wiedzy learning objects, która staje się coraz istotniejsza w dziedzinie e-learningu.
Główną ideą wspomnianej metodologii jest możliwość zdefiniowania i wykreowania
komponentów wiedzy, a następnie grupowanie ich w obiekty wiedzy. Są one przechowywane
w bazach danych i opisywane przez edukacyjne metadane. Taka struktura pozwala na
dzielenie się obiektami wiedzy i łączenie ich w celu stworzenia wykładu czy kursu.
Metodologia obiektów wiedzy daje uczelniom maksymalną elastyczność i ułatwia wdrożenie
e-learningu do procesu dydaktycznego. E-learning to wypadkowa trzech różnych zagadnień:
•
Technologii, w skład, której wchodzą infrastruktura (sieć, serwery, stacje robocze)
oraz systemy informatyczne (oprogramowanie),
•
Treści szkoleniowej, obejmującej nie tylko kursy e-learningowe, ale także wszelkie
inne materiały, dane, informacje i komunikaty wchodzące w skład procesu
edukacyjnego,
•
Usługi nauczania zdalnego – są to wszelkie działania obejmujące aktywności
związane z uruchomieniem, wsparciem oraz rozwojem procesów e-learningu w
podmiocie edukacyjnym.
Zarządzanie wiedzą to proces zamiany wiedzy istniejącej w przedsiębiorstwie z
trudnej do sparametryzowania formy (np. doświadczenia pracowników) do postaci łatwo
dostępnych źródeł informacji np. materiałów elektronicznych zawartych w portalu czy
odnośników do specjalistów z danej dziedziny nauki. Zarządzanie wiedzą to również problem
3
Majta Mariusz, „Społeczeństwo informacyjne jako nowa forma cywilizacyjna”, UW, Warszawa,
http://ebib.oss.wroc.pl/2003/47/majta1.php#32
2
samej parametryzacji i zapisu wiedzy. Gromadząc wiedzę należy ściśle określić, co jest
informacją, którą należy zachować, jak odbywa się proces pozyskiwania informacji, do jakiej
dziedziny nauki możemy informację zapisać oraz kto stanowi najlepsze uzupełnienie wiedzy
na dany temat. Problemem zarządzania wiedzą staje się także pozyskanie wiedzy z
organizacji oraz jej zapisu do konkretnego systemu informatycznego. Dzięki takiemu
mechanizmowi baza wiedzy zaczyna nabierać realnej wartości użytkowej dla pracowników.
Niezbędna staje się integracja systemu do zarządzania wiedzą z systemami istniejącymi w
organizacji, a służącymi np. do wymiany informacji przez użytkowników, takich jak:
•
Internet, a także intranet – będący nośnikiem informacji o przedsiębiorstwie, a także
będący trzonem systemów zarządzania wiedzą,
•
Klient poczty elektronicznej,
•
Narzędzia do komunikacji synchronicznej (komunikatory),
•
FAQ – najczęściej zadawane pytania,
•
Firmowe listy dyskusyjne.
Cechą charakterystyczną organizacji jest nieustanna ewolucja zawartej w nich wiedzy,
która wraz z rozwojem przedsiębiorstwa gwałtownie wzrasta. System zarządzania wiedzą
musi przyjąć te informacje po każdej aktualizacji, tak by mogła ona podlegać ocenie stopnia
jej przydatności. Systemy zarządzania wiedzą są najczęściej systemami komputerowymi
(bądź pojedynczymi modułami) o pewnym wąskim zakresie funkcjonalnym, lecz z silnymi
mechanizmami obsługującymi procesy:
•
Zdobywania wiedzy,
•
Indeksowania wiedzy,
•
Składowania wiedzy,
•
Oraz jej udostępniania4.
Systemy te najczęściej bazują na rozwiązaniach aplikacji internetowych, które
stanowią w większości rozwiązań swoistą bazę informacyjną organizacji. Systemy
zarządzania wiedzą są to mechanizmy umożliwiające:
•
Realizację zadania stawianego przez zarządzanie łańcuchami wiedzy (Knowledge
Chain Management) określającymi przepływy wiedzy w procesach, umożliwiające
pracownikom efektywną działalność (optymalizację kanałów dostarczających
specjalistyczną wiedzę pracownikom),
4
Grudzewski M. Wiesław, Hejduk K. Irena, „Zarządzanie wiedzą w przedsiębiorstwach”, Wydawnictwo Difin,
Warszawa 2004.
3
•
Gromadzenie informacji znajdującej się lub napływającej do przedsiębiorstwa w
postaci różnych formatów dokumentów i wiadomości,
•
Zapobieganiu „wypływania” wiedzy z organizacji podczas rotacji pracowników,
•
Wykorzystanie wyspecjalizowanych modułów w szybkim dostępie do poszukiwanej
przez użytkownika informacji oraz do eksperta z danej dziedziny wiedzy,
•
Skuteczną kontrolę jakości i aktualności wiedzy w bazach,
•
Integrację z systemami służącymi powszechnie pracownikom do przesyłania
informacji,
•
Katalogowanie informacji istniejącej w różnej postaci.
Jedną
użytkownikowi
z
głównych
informacji,
funkcji
która
systemu
po
zarządzania
przetworzeniu
wiedzą
jest
umożliwia
dostarczanie
podejmowanie
skuteczniejszych decyzji. W związku z tym niezwykle ważnym elementem koncepcji
zarządzania wiedzą są systemy informatyczne. Pełnią one jednak jedynie funkcję
wspomagającą zarządzanie wiedzą w organizacji, a nie zarządzają – wiedza pozostaje w gestii
ludzi.
Jednym z podstawowych obszarów zastosowania technologii nauczania, gromadzenia
oraz zarządzania wiedzą i komunikacji na odległość za pomocą Internetu jest e-learning.
Popularność nauki za pośrednictwem sieci rośnie, ze względu na pomoc w redukowaniu
czasochłonności zdobywania i przetwarzania wiedzy. Wskazuje się na istotną możliwość
szkolenia pracowników, partnerów handlowych, klientów firmy, kiedy zajdzie taka potrzeba,
w dowolnym miejscu, czasie oraz zakresie (indywidualizacja w procesie kształcenia).
Twierdzi się, iż „[...] nauka za pośrednictwem Internetu weszła do domeny ogólnego rozwoju
aplikacji”5.
Do budowania systemów zarządzania wiedzą w organizacjach mogą się przyczynić
sprawnie działające systemy wirtualnej edukacji. Dzięki nim możliwe jest zintegrowanie
zasobów intelektualnych w firmie, co ułatwi budowanie systemów zarządzania wiedzą. W
poniższej tabeli pokazano zestawienie korzyści wynikających z posługiwania się systemami
zarządzania szkoleniami elektronicznymi oraz dla porównania, podstawowe wymagania
stawiane systemom zarządzania wiedzą6.
5
„Knowledge Management – zarządzanie wiedzą w organizacji”. „Computerworld” 2002, maj.
Praca zbiorowa pod red. H. Sroki i S. Stanka, „Wirtualna edukacja. Koncepcja i wybrane kierunki realizacji”,
Katowice 2005.
6
4
Korzyści wynikające z posługiwania się
systemami zarządzania szkoleniami
elektronicznymi
Podstawowe wymagania stawiane systemom
zarządzania wiedzą
Dostęp z jednego miejsca do wszystkich
zasobów dotyczących danego szkolenia
Jasny pogląd pracownika na wymagania
przełożonych
Możliwość
rzeczywistego
zarządzania
wiedzą i umiejętnościami pracowników
Oszczędność czasu pracowników dzięki
szkoleniom dedykowanym
Możliwość szybkiego znalezienia ekspertów
z danego zagadnienia
W
przypadku
trudności,
możliwość
znalezienia modułu z danego tematu i
przypomnienie zagadnienia
Dostęp do wspólnych dla całej organizacji
danych i dokumentów
Dostarczenie danych menedżerom różnych
szczebli
Obieg informacji dotyczących organizacji i
odbywających się w niej procesów
Dostęp do „żywej wiedzy” – kontakt z
pracownikami-ekspertami
Tabela 1 – Systemy e-learningu a systemy zarządzania wiedzą7.
Patrząc na liczne podobieństwa pomiędzy tymi systemami można wnioskować, że
wdrożenie systemów e-learning w organizacji ułatwi budowanie systemów zarządzania
wiedzą w firmach oraz przejście od zarządzania informacją do zarządzania wiedzą. Znaczenie
e-learningu zostanie docenione zwłaszcza w sytuacji, gdy będzie chodziło o dzielenie się
wiedzą pomiędzy rozproszonymi, zdecentralizowanymi grupami uczestników. Dostępne
oprogramowanie do nauczania na odległość pozwala na tworzenie interaktywnych struktur
szkoleniowych zarówno dla klientów indywidualnych, jak i dużych instytucji, szczególnie dla
wielotysięcznych przedsiębiorstw sieciowych czy wielooddziałowych. Dzięki platformie elearningowej zasoby wiedzy są udostępniane wybranym grupom uprawnionych osób.
Wypracowane zostają kanały komunikacji wewnątrz organizacji i odbywa się współdzielenie
wiedzy, które może być kontynuowane po zakończeniu szkolenia. Współdzielenie informacji
pomaga w integracji pracowników8. Zdobywają oni wiedzę grupowo, a jednocześnie
indywidualnie.
7
„E-learning drogą do tworzenia systemu zarządzania wiedzą w firmie”. Planeta wiedzy.
http://www.planetawiedzy.pl, 2002
8
Szwed-Strych Urszula, „Nowe narzędzie dla nowych pracowników”, Meritum, 2002, nr 1 i 2.
5
3. Podział systemów informatycznych w zarządzaniu e-learning
Zaletą nauczania przez Internet, integrującego w sobie techniki multimedialne jest to,
że pracownik przedsiębiorstwa może zdobywać nowe umiejętności na własnym stanowisku,
nie musi opuszczać swojego miejsca pracy, w celu odbycia szkolenia. Kursy on-line są
bardziej efektywne od tradycyjnych metod nauczania, chociażby ze względu na brak kosztów
związanych z delegowaniem pracownika na taki kurs (przejazdy, noclegi, diety, itp.), a także
niezależność czasową w uczeniu się, czy dostosowanie tempa szkolenia do predyspozycji
pojedynczego uczącego się oraz możliwość sprawdzenia jego wiedzy natychmiast po
zakończeniu szkolenia9.
Kompleksowy proces e-learningu składa się z wielu elementów. Na jednym jego
krańcu znajdują się działania związane z dobieraniem komponentów treści szkoleniowej oraz
projektowaniem i opracowywaniem materiałów edukacyjnych (schematy graficzne,
prezentacje), na drugim zaś – osoba szkolona, która korzysta z kursu za pośrednictwem
zaawansowanego środowiska informatycznego. Inne ważne elementy to:
•
Zarządzanie zasobami treści,
•
Dystrybucja materiałów szkoleniowych,
•
Zarządzanie procesem szkoleń,
•
Zarządzanie ludźmi w procesie szkoleń,
•
Udostępnianie treści szkoleniowej on-line,
•
Śledzenie procesu edukacyjnego,
•
Raportowanie wyników szkolenia,
•
Zdalna komunikacja i współpraca10.
Rozwój systemów przeznaczonych dla potrzeb wirtualnej edukacji obejmuje trzy klasy
platform:
•
LMS (Learning Management System) System Zarządzania Szkoleniami,
•
LCMS (Learning Content Management System) System Zarządzania Zawartością
Szkoleniową,
•
VCS (Virtual Clasroom System) System do Zarządzania Zdalną Komunikacją i
Współpracą Synchroniczną11.
9
Łobejko Stanisław, „Systemy informacyjne w zarządzaniu wiedzą i innowacją w przedsiębiorstwie”, SGH,
Warszawa 2005.
10
Hyla Marek, „Przewodnik po e-learningu”, Oficyna Ekonomiczna, Kraków 2005.
11
D. Lennox. „Managing Knowledge with Learning Objects. The Role of a Learning Content Management
system in Speeding Time to Performance”. WBT Systems White Paper, 2001
6
Patrząc na ten podział można zauważyć pewną klasyfikację systemów e-learning
obejmującą trzy elementy:
•
Zorientowanie na komunikację (VCS – systemy do prowadzenie prezentacji na
odległość oraz zdalnej komunikacji i współpracy),
•
Zorientowane na wiedzę (LCMS – systemy do zarządzania treścią szkoleniową i
narzędzia autorskie),
•
Zorientowane na ludzi (LMS – systemy do zarządzania szkoleniami oraz ludźmi w
procesie nauczania oraz systemu do zarządzania kompetencjami i umiejętnościami,
systemy do testowania.
Poniższy rysunek obrazuje przyporządkowanie systemów informacyjnych w zarządzaniu elearning do odpowiednich elementów.
Wiedza
LCMS
LMS
Ludzie
VCS
Komunikacja
Rysunek 1 – Systemy informacyjnych w zarządzaniu e-learning (na podstawie Hyla Marek,
Przewodnik po e-learningu, Oficyna Ekonomiczna, Kraków 2005).
LMS (Learning Management System) – system zarządzania szkoleniami oraz ludźmi w
procesie nauczania
Uruchomienie systemu LMS jest obecnie równoważne z wdrożeniem e-learningu w
organizacji. System ten tworzy platformę informatyczną umożliwiającą przygotowanie,
7
zarządzanie i prowadzenie nauczania poprzez Internet. Dobre platformy LMS umożliwiają
przede wszystkim hurtową dystrybucję wiedzy (poprzez umieszczenie tradycyjnych szkoleń
w formie elektronicznej w Internecie) i udostępnianie ich z różnych poziomów. W skład
systemu zarządzania szkoleniami wchodzą trzy podstawowe elementy: kontent (treść), usługi
oraz infrastruktura, narzędzia. Kontent stanowi najczęściej biblioteka przygotowanych
kursów e-learningowych, dostosowanych lub tworzonych pod potrzeby klienta oraz
narzędzia, służące do ich modyfikacji oraz tworzenia od podstaw12. Najczęściej spotykane
usługi dostarczane z systemami LMS to usługi wdrożeniowe, mentorskie, nauczycielskie i
eksperckie wspierane różnymi narzędziami informatycznymi. W systemie klasy LMS można
wyróżnić pięć rodzajów funkcji (nakierowanych na osoby szkolone, jak i na osoby
zaangażowane w działania administracyjno – trenerskie)13:
1. Funkcje zarządcze – dzięki którym system LMS może wspomagać pracę działu
szkoleń w zakresie planowania, projektowania, uruchamiania, realizacji i analizowania
procesu szkoleniowego w organizacji,
2. Funkcje śledzące proces nauczania – system LMS pozwala rejestrować wszystkie
dane związane z aktywnością osób szkolonych w procesie nauczania akademickiego
czy korporacyjnego,
3. Funkcje analityczne i raportujące – jedną z głównych funkcji systemów LMS jest
dostarczanie przekrojowych danych na temat wszystkich działań szkoleniowych
uczelni, organizacji.
4. Funkcje związane z treścią szkoleniową – LMS uważa się za platformę służącą do
dystrybucji kursów e-learning przez sieć
komputerową. Jest to jedna z
najważniejszych funkcji środowiska. Funkcje związane z treścią szkoleniową, które
spełniają środowiska LMS, to:
•
Możliwość osadzenia kursu e-learningowego w środowisku oraz opublikowania go
(udostępnienia osobom szkolonym według określonych kryteriów),
•
Możliwość dystrybucji treści szkoleniowej (nie tylko kursów e-learningowych, ale
także materiałów uzupełniających, testów, ankiet itp.),
•
Możliwość tworzenia elementów treści (np. ćwiczeń, banków pytań testowych).
12
Łobejko Stanisław, „Systemy informacyjne w zarządzaniu wiedzą i innowacją w przedsiębiorstwie”, SGH,
Warszawa 2005.
13
Hyla Marek, „Przewodnik po e-learningu”, Oficyna Ekonomiczna, Kraków 2005.
8
5. Funkcje wspierające prowadzenie szkoleń zdalnych – które są możliwe dzięki
rozmaitym mechanizmom interakcji między osobom szkoloną a osobą szkolącą, a
także między samymi szkolonymi. Są to:
•
Listy dyskusyjne,
•
Czat – rozmowa w czasie rzeczywistym,
•
Rozmowa głosowa poprzez wbudowany moduł VoIP14.
Rysunek 2 – Ekran zarządzania profilami użytkowników w systemie Moodle.
LCMS (Learning Content Management System) – system zarządzania treścią
szkoleniową
LCMS to system, którego głównym zastosowaniem jest obiektowe projektowanie,
opracowywanie, składowanie oraz dostarczanie materiałów szkoleniowych różnymi kanałami
dystrybucji15. LCMS jest wirtualnym środowiskiem stworzonym dla wielu użytkowników,
którymi mogą być zarówno projektanci szkoleń, jak i ich uczestnicy. Daje on możliwość
tworzenia, przechowywania i wielokrotnego zastosowania raz stworzonego materiału
14
15
Hyla Marek, „Przewodnik po e-learningu”, Oficyna Ekonomiczna, Kraków 2005.
Tamże.
9
szkoleniowego. Pozwala na zarządzanie i dostarczanie zawartości szkoleń poprzez
korzystanie z centralnego repozytorium elementarnych obiektów16.
LCMS pomaga tworzyć, wykorzystywać, lokalizować, dostarczać, zarządzać i
ulepszać zawartość szkoleń. Zawartość jest zwykle zarządzana w scentralizowanym
archiwum w formie niewielkich, samo opisujących, identyfikowalnych elementów lub jako
jednostki szkoleniowe, z których każda satysfakcjonuje jeden lub więcej dobrze
zdefiniowanych obiektów szkoleniowych. LCMS potrafi zlokalizować i dostarczyć do
użytkownika końcowego indywidualną jednostkę szkoleniową, aby zaspokoić pojedyncze
zadanie, lub dostarczać elementy większego kursu, zdefiniowanego w systemie LMS.W
zaawansowanych systemach, LCMS kontroluje interakcje studenta z obiektami kursu i
opierając się na tej informacji dostarcza studentowi wysoce spersonalizowany tok nauczania.
LCSM dostarcza osobom nadzorującym przejrzystych i wartościowych raportów, które w
przyszłości mogą posłużyć również do doskonalenia obiektów szkoleniowych. Niektóre z
wiodących systemów LCMS umożliwiają współpracę i wymianę wiedzy w odniesieniu do
obiektów szkoleniowych pomiędzy studentami i nauczycielami. Również ta wymiana jest
archiwizowana i udostępniana osobom przygotowującym uzupełnienia treści szkoleń. Główne
zadanie LCMS to tworzenie, przetwarzanie, lokalizowanie, dostarczanie, zarządzanie i
ulepszanie treści. W niektórych przypadkach obszar ten rozszerza się na zbieranie
dodatkowych informacji i prezentowanie ich w przystępnej formie. LCMS nie zajmuje się
zarządzaniem kompetencjami, nie ma dodatkowych funkcji administracyjnych, nie zarządzają
szkoleniami ani logistyką17.
VCS (Virtual Clasroom System) – systemy do prowadzenia prezentacji na odległość
Systemy klasy VCS wszechstronnie zaspokajają jedną z podstawowych potrzeb
biznesowych każdej organizacji, jaką jest efektywna komunikacja – służą głównie do
zarządzania procesem zdalnej komunikacji prowadzonej w trybie synchronicznej. VCS
można stosować wszędzie tam, gdzie nadawca i odbiorca przekazu są od siebie oddaleni oraz
mają dostęp do niezbędnej infrastruktury technicznej.
Systemy VCS wspierają procesy:
•
Sprzedażowe – zdalne prezentacje handlowe w programie PowerPoint, pokazy
systemów informatycznych przez sieć komputerowych,
16
Chmielewski Adam, „Nowoczesne rozwiązania technologiczne w nauczaniu poprzez Internet na przykładzie
systemów klasy CMS”, IV Międzynarodowa Konferencja Kształcenie Ustawiczne Inżynierów i Menedżerów,
Warszawa 2002.
17
http://www.learning.pl/index.php?option=com_content&task=view&id=4&Itemid=3 – źródło sieć Internet
10
•
Marketingowe – organizacja wirtualnych seminariów adresowanych do szerszych
grup odbiorców,
•
Wsparcia klienta (customer service) – zdalne rozwiązywanie problemów, kontakt
głosowy i wizualny przez sieć komputerową,
•
Wewnętrznej komunikacji – praca zespołowa na odległość, zdalny mentoring,
współdzielenie aplikacji i dokumentów, koordynacja działań projektowych18.
Rolą systemu LMS jest zarządzanie kursantami i zasobami w procesie szkoleń oraz
realizacja procesu nauczania. LCMS ukierunkowany jest na zarządzanie treścią podczas jej
opracowywania, przechowywania, konserwacji i dystrybucji. VCS wspiera proces
komunikacji na odległość. Funkcje systemów e-learningowych wzajemnie się dopełniają i
niejednokrotnie są zaimplementowane jako osobne moduły w zintegrowanych rozwiązaniach
informatycznych dostarczających platformy do zarządzania kursami na odległość,
użytkownikami czy komunikacją pomiędzy nauczycielem a studentem.
4. Wnioski
Większość narzędzi e-learningowych służy do obsługi szkoleń asynchronicznych (on
demand), kiedy użytkownik może skorzystać z narzędzi nauczania na odległość w dowolnym,
najbardziej odpowiednim dla niego czasie. System, który wspiera nauczanie synchroniczne,
które odbywa się w określonym czasie, ale w różnych miejscach musi być wyposażony w
moduł „wirtualnej klasy”, odpowiednie systemy komunikacji synchronicznej. Patrząc na
dostępne modelowe rozwiązania systemów informatycznych w zarządzaniu e-learning wydaje
się, iż niezależność czasowa będąca największą zaletą systemów nauczania asynchronicznego
spowoduje ich największą popularność. Bez względu na zastosowany system e-learning
ważną cechą wspólną jest możliwość dostosowania tempa szkolenia do predyspozycji
pojedynczego studenta oraz natychmiastowe sprawdzenie wiedzy po zakończeniu szkolenia.
Istotnym czynnikiem, decydującym o kosztach działalności e-edukacyjnej organizacji są
nakłady ponoszone na wdrożenie i administrowanie oprogramowaniem wspomagającym
proces kształcenia online. Koszty te w znacznym stopniu determinują rozwój działalności elearningowej przedsiębiorstwa, które rozpoczynając takie przedsięwzięcie stoi przed
dylematem wyboru odpowiedniej technologii – zakupu komercyjnego systemu LMC/LMCS,
zbudowania autorskiego systemu bądź skorzystania z jednej z wielu bezpłatnych
18
Hyla Marek, „Przewodnik po e-learningu”, Oficyna Ekonomiczna, Kraków 2005.
11
dystrybuowanych w Internecie rozwiązań. Jednakże technologia z inwestycyjnego punktu
widzenia jest najmniej ważnym elementem e-learning (stosunkowo łatwo ująć w budżecie jej
koszt oraz zapisać w harmonogramie zakres prac związanych z jej wdrożeniem). Z drugiej
strony od wyboru technologii zależy zakres działań szkoleniowych, określenie dostępnych
funkcji, pozwalających obsługiwać różne grupy (np. studentów, klientów zewnętrznych czy
wewnętrznych). Dużym problemem po dokonaniu wyboru środowiska informatycznego może
być także proces tworzenia materiałów dydaktycznych (długotrwały i kosztowny), a także
uruchomienie wydajnych procesów szkoleniowych w podmiocie edukacyjnym. W przypadku
dużych organizacji niezbędne staje się przemodelowanie procedur i procesów czy zmiana
mentalności pracowników (gdzie przekonanie czynnika ludzkiego do nowego systemu
zarządzania czy nauczania bywa najtrudniejszym zadaniem do wykonania).
Literatura
1. Abramowicz Witold, „Obywatele globalnego społeczeństwa informacyjnego”. Polska
w drodze do globalnego społeczeństwa informacyjnego: raport o rozwoju społecznym.
Red. Nauk. Wojciech Cellary. Warszawa: Program Narodów Zjednoczonych ds.
Rozwoju, 2002, s. 121.
2. Chmielewski Adam, „Nowoczesne rozwiązania technologiczne w nauczaniu poprzez
Internet na przykładzie systemów klasy CMS”, IV Międzynarodowa Konferencja
Kształcenie Ustawiczne Inżynierów i Menedżerów, Warszawa 2002.
3. Galar Roman, Lubacz Józef, „Paradoksalne konsekwencje rewolucji informacyjnej w
edukacji”. W drodze do społeczeństwa informacyjnego, zbiór prac pod. red. Józefa
Lubacza. Warszawa: [Instytut Problemów Współczesnej Cywilizacji] , 1999 s. 100.
4. Grudzewski M. Wiesław, Hejduk K. Irena, „Zarządzanie wiedzą w
przedsiębiorstwach”, Wydawnictwo Difin, Warszawa 2004.
5. Hyla Marek, „Przewodnik po e-learningu”, Oficyna Ekonomiczna, Kraków 2005.
6. „Knowledge Management – zarządzanie wiedzą w organizacji”. „Computerworld”
2002, maj.
7. Lennox D. „Managing Knowledge with Learning Objects. The Role of a Learning
Content Management system in Speeding Time to Performance”. WBT Systems
White Paper, 2001
8. Łobejko Stanisław, „Systemy informacyjne w zarządzaniu wiedzą i innowacją w
przedsiębiorstwie”, SGH, Warszawa 2005.
12
9. Praca zbiorowa pod red. H. Sroki i S. Stanka, „Wirtualna edukacja. Koncepcja i
wybrane kierunki realizacji”, Katowice 2005.
10. Szwed-Strych Urszula, „Nowe narzędzie dla nowych pracowników”, Meritum, 2002,
nr 1 i 2.
Netografia
1. Majta Mariusz, „Społeczeństwo informacyjne jako nowa forma cywilizacyjna”, UW,
Warszawa, http://ebib.oss.wroc.pl/2003/47/majta1.php#32
2. „E-learning drogą do tworzenia systemu zarządzania wiedzą w firmie”. Planeta
wiedzy. http://www.planetawiedzy.pl, 2002
3. http://www.learning.pl/index.php?option=com_content&task=view&id=4&Itemid=3
– źródło sieć Internet
13