Obliczanie wartości odżywczej posiłków

Ewa Dmowska
Informatyka i technika
Gimnazjum nr 2 im. J.U. Niemcewicza
Warszawa
Technika – Materiały merytoryczno-dydaktyczne
Proponuję zajęcia z techniki (dział „Żywność i żywienie”) dla gimnazjalistów,
prowadzone z wykorzystaniem technologii informacyjnej. Zajęcia przeprowadzone są
w cyklu 2-godzinnym. Dotyczą obliczania wartości odżywczej posiłków.
Temat: Obliczanie wartości odżywczej posiłków
Cele:
Analiza ilościowa wartości odżywczej posiłków. Bilans energetyczny.
Wykorzystanie umiejętności matematycznych do obliczania.
Interpretacja informacji.
Pomoce dydaktyczne:
Prezentacja slajdowa w programie Power Point „Energetyczność”
Plik arkusza kalkulacyjnego „Badanie_ wartości_ odżywczej_ posiłków.xls”
Tabele wartości odżywczych
Poruszane treści
•
ENERGETYCZNA WARTOŚĆ POKARMU1, kaloryczność, jeden z mierników
wartości odżywczej artykułów spożywczych; ilość energii (ciepła) wyrażona
w kilodżulach (kJ) – w układzie SI, dawniej w kaloriach (cal), jaką wnosi pokarm
po jego strawieniu i przemianie w organizmie; dla poszczególnych składników
pokarmu wartość energetyczność wynosi:
o 1 g białka
—
17,2 kJ
(4,1 kcal),
o 1 g tłuszczów
—
35,0 kJ
(9,3 kcal),
o 1 g cukrów
—
17,2 kJ
(4,1 kcal).
•
Oznaczenie wartości energetycznej pokarmu polega na spalaniu określonej ilości
pokarmu w urządzeniu zwanym kalorymetrem. Ciepło powstające podczas tego
spalania powoduje wzrost temperatury wody. Wartość energetyczna pokarmu
wyrażana jest w kaloriach. 1 kcal jest to ilość energii cieplnej potrzebnej do
ogrzania 1 litra wody o 10 C.
W praktyce używa się obu jednostek (kalorii i dżuli), częściej jednak posługujemy
się kaloriami, które łatwo przeliczyć na dżule:
1 kcal = 4,19 kJ
•
Ilość energii pobranej z pożywienia = ilość energii zużywanej
Czyli
Bilans energetyczny powinien być zrównoważony.
Brak równowagi prowadzi do wychudzenia lub otyłości.
•
Aby określić wartość odżywczą posiłku (energetyczność, zawartość składników
odżywczych w posiłku) należy znać:
o Składniki posiłku,
o Skład chemiczny produktów lub zawartość poszczególnych składników
odżywczych i energetyczność w odniesieniu do 100 gramów produktu (tabele
wartości odżywczej lub informacja z opakowań),
o Ilość spożytych produktów (zważenie).
1
Encyklopedia multimedialna PWN
Ewa Dmowska
Informatyka i technika
Gimnazjum nr 2 im. J.U. Niemcewicza
Warszawa
Technika – Materiały merytoryczno-dydaktyczne
Przebieg zajęć
1. Rozróżnienie pojęcia „wartość odżywcza” produktu (zawartość składników
odżywczych i energetyczność odniesione do 100g) i „wartość odżywcza”
posiłku (odniesione do faktycznego spożycia).
2. Obejrzenie prezentacji przygotowanej w programie Power Point
„Energetyczność”.
3. Nawiązanie do pojęcia analizy ilościowej – umiejętność obliczania i wykorzystania
arkusza kalkulacyjnego.
4. Otworzenie pliku arkusza kalkulacyjnego „Badanie_wartości_odżywczej.xls”.
5. Wspólne omówienie analizy wartości odżywczej prostych posiłków:
• Wartość energetyczna pierwszego śniadania – arkusz „energetyczność”
• Zawartość podstawowych składników odżywczych w II śniadaniu do szkoły –
arkusz „wartość odżywcza”.
6. Przystąpienie uczniów do samodzielnego rozwiązania wyznaczonego zadania –
arkusz „zadanie dla ucznia”.
• Uczniowie pracują w grupach dwuosobowych,
• Mają dostęp do uprzednio analizowanych przykładów obliczeniowych, tabel
wartości odżywczych, podręczników, w których mogą znaleźć potrzebne dane
(wartość odżywcza produktów, zapotrzebowanie na energię dla grupy
wiekowej),
• Zadanie dla ucznia łączy umiejętności i treści obu przytoczonych przykładów,
• Uczniowie znają kryteria oceniania rozwiązywanego zadania.
Inne propozycje:
Badanie wartości odżywczej posiłków całego dnia metodą miniprojektu – uczniowie
pracują w grupach, każda dokonuje analizy innego posiłku dnia. Następnie łączą i
opracowują swoje wyniki.