Chemia w kosmetyce i kosmetologii / Zenon Sarbak, Barbara

Chemia w kosmetyce i kosmetologii / Zenon Sarbak, Barbara
Jachymska-Sarbak, Agnieszka Sarbak. – Wrocław, cop. 2013
Spis treści
Przedmowa
V
I Elementy chemii ogólnej i nieorganicznej
I.1 Materia, atom i cząsteczka
Powłoki elektronowe
Elektron jako fala
Wiązania chemiczne
Wiązanie atomowe
Wiązanie jonowe
I.2 Woda (H2O)
Rodzaje wody w związkach chemicznych
Twardość wody
Woda destylowana
Woda demineralizowana
Przechowywanie wody destylowanej i demineralizowanej
Woda mineralna
I.3 Nadtlenek wodoru H2O2 (woda utleniona)
Pochodne nadtlenku wodoru
I.4 Amoniak (azan)
I.5 Kinetyka i równowaga chemiczna
Prawo działania mas i stała równowagi chemicznej
I.6 Dysocjacja elektrolityczna
I.7 Iloczyn jonowy wody
I.8 Wykładnik wodorowy
I.9 Kwasy i zasady
I.10 Wskaźniki odczynu roztworów
I.11 Roztwory buforowe
I.12 Hydroliza soli
I.13 Roztwory właściwe
Układy niejednorodne
I.14 Utlenianie i redukcja
Wartościowość i stopień utleniania pierwiastków
I.15 Związki kompleksowe (koordynacyjne)
I.16 Zasady chemii bionieorganicznej
Literatura
1
1
3
б
б
б
11
12
15
16
18
19
20
20
21
23
23
25
26
26
28
28
30
32
32
33
34
36
36
38
38
42
44
II Elementy chemii organicznej
II.1 Węglowodory
45
45
Alifatyczne węglowodory nienasycone z wiązaniami podwójnymi, zwane
alkenami lub olefinami
Alifatyczne węglowodory nienasycone z wiązaniami potrójnymi zwane
alkinami lub węglowodorami acetylenowymi
Węglowodory alicykliczne (cykloalkany)
Węglowodory aromatyczne
Związki heterocykliczne
II.2 Związki z nasyconymi grupami funkcyjnymi przy atomie węgla
Alkohole, fenole i etery
Merkaptany, siarczki i związki pochodne
Aminy oraz związki pokrewne
II.3 Związki z nienasyconymi grupami funkcyjnymi przy atomie węgla
Aldehydy i ketony
Kwasy karboksylowe
Estry
Amidy, imidy, iminy i nitryle
Literatura
50
50
52
54
55
55
58
58
58
58
60
61
61
62
III Elementy biochemii
III.1 Węglowodany
Fenolowe produkty roślinne
III.2 Lipidy
Kwasy tłuszczowe (pochodne lipidów)
Woski
III.3 Izoprenoidy
Hemiterpeny
Monoterpeny
Seskwiterpeny
Diterpeny
Triterpeny
Tetraterpeny
Alkohole terpenowe
Etery terpenowe
Aldehydy terpenowe
Ketony terpenowe
III.4 Sterydy
Sterole
Kwasy Ŝółciowe
Hormony steroidowe
Hormony płciowe
Hormony kory nadnerczy (kortykosterydy)
III.5 Aminokwasy, peptydy i białka
Peptydy w kosmetyce
III.6 Glikozydy i kwasy nukleinowe
Glikozydy
63
63
69
72
73
75
77
77
77
80
81
82
82
82
85
86
87
88
89
90
91
91
91
92
96
98
98
48
Kwasy nukleinowe
III.7 Witaminy
Witaminy A
Witaminy B
Witamina C
Witaminy D
Witamina E
Witaminy F
Witaminy K
Witamina N
Witamina Q10 - koenzym Q10
III.8 Enzymy
Literatura
100
103
103
104
107
107
107
108
108
108
108
110
111
IV Budowa i fizjologia skóry
Budowa i właściwości skóry
Naskórek
Lipidy - ich rodzaje i działanie w naskórku
Skóra właściwa
Włókna
Substancja podstawowa
Tkanka podskórna
Przydatki skóry
Włosy
Paznokcie
Literatura
113
113
114
117
119
119
120
120
120
120
120
120
V Chemia komponentów kosmetycznych
V.1 Surowce naturalne w kosmetyce
Surowce roślinne
Oleje w kosmetyce
Oleje jadalne
Oleje z rzadszych surowców naturalnych
Borowina
Torf
Algi (glony)
Surowce zwierzęce
DroŜdŜe (grzyby)
Produkty mleczne
Produkty pszczele
Lanolina
śółtko
Łój
Smalec
Tran
121
124
125
129
129
132
135
135
135
137
137
137
137
138
138
138
138
138
V.2 Związki nieorganiczne w kosmetyce
Pierwiastki
Tlenki i nadtlenki
Zasady
Kwasy
Sole
V.3 Glin i jego związki o znaczeniu kosmetycznym
Wodorotlenek glinu, Аl(ОН)3 (aluminium hydroxide)
Tlenek glinu, Al2O3 (alumina)
Chlorek glinu(III), AlCl3, mono- Al(OH)Cl2 i dihydroksochlorek glinu(III)
Al(OH)2Cl
Inne sole glinu
Ałuny
Izopropanolan glinu
Glinowe pochodne kwasów organicznych
Fluorek glinu, AlF3
V.4 Glinokrzemiany naturalne (glinki)
Kaolin
Talk
Smektyty
Ziemia Fullera
Miki (łyszczki)
Pumeks naturalny
Zeolity naturalne
Glinki - naturalne surowce kosmetyczne
Glinka biała (Bolus alba)
Glinka czerwona (Bolus rubra)
Glinka Ŝółta
Glinka róŜowa
Glinka zielona
Ziemia Wulkaniczna (Terras del Volcan)
V.5 Krzemionka
Rodzaje Ŝelu krzemionkowego
V.6 Pigmenty
Podstawy widzenia barwy
Klasyfikacja pigmentów
Pigmenty absorpcyjne
Pigmenty Ŝelazowe
Pigmenty chromowe
Pigment manganowy
Pigment glinokrzemianowy
Pigmenty tlenkowe
Pigment węglowy
Pigmenty metaliczne
Pigmenty perłowe
139
139
139
140
140
141
145
146
147
148
148
149
149
149
150
150
150
151
152
153
153
154
154
155
156
156
156
156
156
156
157
163
164
166
167
169
169
171
172
172
173
176
177
177
Tlenochlorek bizmutu
Mika pokryta tlenkami metali
Pigmenty organiczne
Naturalne pigmenty organiczne
V.7 Barwniki organiczne
V.8 Koloidy
Hydrokoloidy
śele
Emulsje
Piany
Suspensje (zawiesiny)
V.9 Mydła i związki powierzchniowo czynne
Jonowe związki powierzchniowo czynne typu anionowego
Jonowe związki powierzchniowo czynne typu kationowego
Jonowe związki powierzchniowo czynne typu amfoterycznego
Surfaktanty niejonowe
Surfaktanty niewęglowodorowe
V.10 Związki zapachowe
Terpeny zapachowe
Alkohole zapachowe
Aldehydy zapachowe
Estry zapachowe
Naturalne olejki eteryczne
Naturalne substancje zapachowe pochodzenia zwierzęcego
Kompozycje zapachowe
Perfumy
V.11 Hydroksykwasy
V.12 Związki bakterio- i grzybobójcze
Alkohole
Fenole i ich pochodne
Chlorowcofenole
Aldehydy
Kwasy
Sole kwasów
Parabeny (estry kwasu p-hydroksybenzoesowego), aspetiny, nipaginy
Urotropina i jej czwartorzędowe sole amoniowe
Związki heterocykliczne
Czwartorzędowe sole amoniowe
Inne związki organiczne
Organiczne związki metali
Substancje naturalne
Związki nieorganiczne
Związki srebra
V.13 Antyutleniacze
Antyutleniacze naturalne
177
178
179
179
180
189
191
194
195
200
203
203
204
209
210
211
216
216
217
217
217
219
220
222
224
224
225
227
228
229
230
232
232
232
233
234
234
237
239
240
241
242
242
244
245
Antyutleniacze syntetyczne
Antyutleniacze synergetyczne
Literatura
247
248
249
VI Chemia produktów kosmetycznych
VI.1 Produkty kosmetyczne i ich formy
Kosmetyki i ich podział oraz znaczenie dla człowieka
Formy preparatów kosmetycznych
Płyny
Ciecze, mieszaniny cieczy, lotiony, toniki
Oleje i olejki
Emulsje (mleczka, śmietanki)
Wyciągi
Ekstrakty
Kremy, maści, balsamy
Pasty
Proszki i pudry
Maski
Cienie, mascary, tusze
Konturówki, kredki
Szminki, błyszczyki
Lakiery, emalie
VI.2 Chemia preparatów do kosmetyki włosów
Budowa i chemia włosów
Szampony do mycia włosów
Środki kondycjonujące włosy
Kationowe związki powierzchniowo czynne (tenzydy)
Dodatki lipofilowe
Polimery kationowe
Silikony
Dodatki pomocnicze
Modelowanie (układanie) włosów
Ondulacja włosów
Barwienie włosów
Rozjaśnianie włosów
Ciemnienie włosów
VI.3 Chemia preparatów do higieny osobistej
Mydła łazienkowe (kąpielowe)
śele myjące
Antyperspiranty, antytranspiranty, adstringenty i dezodoranty
Środki do higieny intymnej
Sole kąpielowe
VI.4 Chemia preparatów do pielęgnacji skóry
NawilŜanie skóry
Emolienty
251
251
251
254
254
254
255
255
255
255
256
257
257
258
258
258
258
259
259
259
264
267
267
270
271
271
273
273
274
275
277
278
279
279
282
282
289
289
293
293
297
Preparaty antycellulitowe
Preparaty antyzmarszczkowe
Preparaty peelingowe
Depilatory i epilatory
Kremy i lotiony do rąk
Kremy do ochronny i czyszczenia rąk
Krem ochronny do rąk przeciwko suchemu pyłowi i kurzowi
Krem ochronny do rąk przeciwko szkodliwym roztworom i suspensjom
Krem ochronny do rąk przeciwko rozpuszczalnikom, olejom i tłuszczom
Krem ochronny do rąk przeciwko niebezpiecznym czynnikom fizycznym
Kremy do czyszczenia rąk
Płyny do zmywania twarzy
Kosmetyki do pielęgnacji skóry niemowląt
Mycie skóry
Kosmetyki do pielęgnacji skóry starzejącej się
Preparaty do stóp
VI.5 Chemia preparatów do golenia
Mydła i kremy do golenia
VI.6 Chemia preparatów do higieny jamy ustnej
Substancje przeciwbakteryjne i przeciwgrzybicze
Substancje przeciwpróchnicze i hamujące powstawanie kamienia
nazębnego
Środki ścierne i polerujące (abrazyjne)
Środki Ŝelujące (zagęstniki) i humektanty
Środki myjące (mydła, detergenty)
Substancje smakowo-zapachowe
Środki wybielające
Barwniki
Substancje o właściwościach leczniczych
Proszek do czyszczenia zębów
Płyn do płukania jamy ustnej
Preparaty do czyszczenia protez zębowych
VI.7 Chemia preparatów do makijaŜu
Preparaty do makijaŜu twarzy
Podkłady emulsyjne
Podkłady bezwodne
Maski
Pudry do twarzy
RóŜe
Preparaty do makijaŜu oczu
Preparaty do brwi
Tusze (maskary) do rzęs
Konturówki do oczu
Cienie do powiek
Preparaty myjące
298
300
301
301
302
304
304
305
305
305
305
306
306
306
308
309
311
311
313
315
315
316
319
319
320
321
321
321
321
322
322
322
323
323
324
325
326
327
328
328
329
331
331
332
Preparaty do makijaŜu ust
Szminki
Błyszczyki do ust
Preparaty do upiększania paznokci
Zmywacze lakierów i emalii
VI.8 Chemia preparatów promieniochronnych
Filtry naturalne
Filtry syntetyczne
Filtry chemiczne
Filtry fizyczne
Preparaty do samoopalania
VI.9 Chemia preparatów wybielających skórę
Chemiczne usuwanie przebarwień
Literatura
332
332
334
334
338
338
346
349
349
352
352
353
353
355
VII Chemia opakowań kosmetyków
Szkło
Polimerowe tworzywa sztuczne
Literatura
355
356
357
357
Indeks
359
oprac. BPK