Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej

Temat 3: KONSTYTUCJA RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ.
1. Konstytucja.
2. Podstawowe zasady prawa Konstytucyjnego.
3. Podstawowe zasady prawa.
Konstytucja:
Konstytucja (ustawa zasadnicza) – jest najważniejszym aktem prawnym, regulującym relacje
między jednostką a państwem, prawa o obowiązki obywatela, podstawowe zasady ustroju
politycznego i społecznego państwa, kompetencje organów władzy.
To najważniejszy akt prawny Rzeczypospolitej Polskiej, uchwalony 2 kwietnia 1997 roku przez
Zgromadzenie Narodowe, zatwierdzony w ogólnonarodowym referendum 25 maja 1997 roku.
Ogłoszony w Dz. U. z 1997 r. Nr 78, poz. 483, wszedł w życie 17 października 1997. Konstytucja
złożona jest z preambuły i 13 rozdziałów, w tym z 243 artykułów.
Preambuła – (wstęp), to uroczysty wstęp powołujący się na polskie tradycje historyczne oraz
ważne wartości, takie jak prawda, sprawiedliwość, dobro, piękno. Preambuła zawiera odwołanie
się do Boga, czyli Invocatio Dei. Nadaje ona Konstytucji nie tylko uroczysty charakter, ale wyznacza
również kierunki interpretacji jej przepisów.
Podstawowe zasady prawa Konstytucyjnego:
To fundamentalne zasady ustroju politycznego RP
zasada państwa demokratycznego
zasada państwa prawa
zasada państwa jednolitego
zasada suwerenności narodu – w znaczeniu wewnętrznym i zewnętrznym, władza wywodzi się od
narodu,
zasada republikańskiej formy państwa – władza pochodzi z wyboru, wyklucza się dziedziczenie
władzy,
zasada reprezentacji politycznej – naród rządzi państwem poprzez swoich przedstawicieli,
zasada podziału władzy – istnieją 3 równorzędne władze: ustawodawcza, wykonawcza
i sądownicza,
zasada pluralizmu politycznego – istnieje i działa wiele partii politycznych,
zasada samorządności terytorialnej
zasada niezawisłości sędziowskiej
Podstawowe zasady prawa:
lex retro non agit – prawo nie działa wstecz. Inaczej nazywana zasadą nieretroaktywności,
oznacza zakaz karania za czyn, który w chwili jego popełnienia nie stanowił przestępstwa, a
znamion przestępstwa nabrał w chwili ustanowienia nowych przepisów (art. 42 KRP),
nullum crimen sine lege – nie ma przestępstwa, jeśli nie nastąpiło złamanie prawa. Nie jest
przestępstwem czyn, który nie był zabroniony w momencie jego popełnienia,
nulla poena sine lege – nie ma kary bez ustawy,
ignorantia iuris nocet – nieznajomość prawa szkodzi. Nie można powoływać się na nieznajomość
obowiązującego prawa,
dura lex sed lex – twarde prawo, ale prawo
pacta sunt servanda – umów należy dotrzymywać,
prawo do obrony – każdy ma prawo bronić się sam lub korzystać z obrońcy. W Polsce obrońcą
może być adwokat lub radca prawny,
1
domniemanie niewinności – osoba oskarżona o popełnienie przestępstwa nie może być uznana za
winną, dopóki jej wina nie zostanie udowodniona i nie zostanie wydany prawomocny wyrok (art.
42, ust. 3 KRP),
in dubio pro reo – w razie wątpliwości na korzyść oskarżonego,
zasada jawności – jawność procesu karnego wypełnia prawo obywateli do uzyskania informacji o
działalności organów państwowych (art. 45 KRP),
zasada prawdy materialnej – nakłada obowiązek na organy prowadzące postępowanie do
ustalenia wszystkich faktów i okoliczności popełnienia przestępstwa i oparcia na nich
rozstrzygnięcia,
zasada obiektywizmu – polega na bezstronnym stosunku organu prowadzącego postępowanie do
oskarżonego i do oskarżyciela
zasada swobodnej oceny dowodów – sąd oceniając dowody kieruje się zasadami logicznego
rozumowania, własną wiedzą i doświadczeniem życiowym,
si in ius vocatio – wzywają cię, idź.
zasada niezawisłości sądu:
− władzę w Polsce sprawują sądy, oprócz władzy ustawodawczej i wykonawczej (zasada
trójpodziału władzy),
− prawo obywatela do sprawiedliwego procesu,
− niezawisłość sędziów: są mianowania przez Prezydenta RP, nieusuwalni, posiadają immunitet
sędziowski, zakaz łączenia funkcji sędziego, apolityczność,
zasada instancyjności – postępowanie sądowe jest wieloinstancyjne,
zasada udziału obywateli w sprawowaniu wymiaru sprawiedliwości – obecność ławników
w trakcie procesu. Są oni wybierani przez rady gmin na 4-letnią kadencję,
zasada jednolitości – na terenie całego kraju obowiązuje jednolita struktura sądów oraz przepisy
regulujące sposób postępowania i orzekania. Wyroki są wydawane w imieniu Rzeczypospolitej
Polskiej.
2