Sprawozdanie OIP Zielona Góra z działalności w 2014 r.

Transkrypt

OKRĘGOWY INSPEKTORAT PRACY
W ZIELONEJ GÓRZE
SPRAWOZDANIE
z działalności w 2014 roku
Zielona Góra, w lutym 2015 roku
SPIS TREŚCI
I.
Wprowadzenie .......................................................................................................... 5
II.
Działalność kontrolno – nadzorcza. .......................................................................... 7
II.1.
II.2.
II.3.
II.4.
II.5.
II.6.
II.7.
II.8.
II.9.
II.10.
II.11.
II.12.
Realizacja harmonogramu pracy. ..................................................................... 8
Wyniki kontroli. ............................................................................................... 10
Nieprawidłowości dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy. ....................... 10
Świadczenia pieniężne ze stosunku pracy. .................................................... 12
Nieprawidłowości dotyczące prawnej ochrony pracy. ..................................... 13
Wykroczenia przeciwko prawom pracownika oraz powiadomienia prokuratury.
....................................................................................................................... 15
Egzekucja administracyjna ............................................................................. 15
Badanie wypadków przy pracy. ...................................................................... 16
Kontrola legalności zatrudnienia. .................................................................... 18
Działalność interwencyjna - rozpatrywanie skarg pracowniczych ................... 21
Inne działania OIP. ......................................................................................... 27
Efekty działalności kontrolno – nadzorczej. .................................................... 29
III. Działalność prewencyjna i informacyjno-promocyjna. ............................................ 31
III.1.
III.2.
III.3.
III.4.
III.5.
Programy prewencyjne i informacyjno - promocyjne. ..................................... 31
Konkursy o tematyce ochrony pracy............................................................... 37
Zadania własne. ............................................................................................. 39
Efekty działalności profilaktycznej. ................................................................. 40
Działalność rejestracyjna. ............................................................................... 40
IV. Charakterystyczne dane dla Lubuskiego (OIP Zielona Góra)................................. 43
IV.1.
IV.2.
IV.3.
IV.4.
V.
Wypadki przy pracy (wg GUS). ...................................................................... 43
Wypadki przy pracy rolniczej (wg KRUS). ...................................................... 45
Choroby zawodowe (wg WSSE). ................................................................... 46
Interwencje i poradnictwo. .............................................................................. 47
Współpraca lokalna i międzynarodowa .................................................................. 50
V.1.
V.2.
Współpraca z parlamentarzystami, organami władzy, organami nadzoru,
samorządami zawodowymi oraz stowarzyszeniami i partnerami społecznymi.
....................................................................................................................... 50
Przygraniczna współpraca międzynarodowa.................................................. 58
VI. Podsumowanie , wnioski oraz założenia i kierunki działania. ................................. 59
VII. Dane liczbowe z działalności OIP Zielona Góra w 2013 roku................................. 66
Sprawozdanie z działalności w 2014 roku
I. Wprowadzenie
Państwowa Inspekcja Pracy jest organem podległym Sejmowi RP, zajmującym się
kontrolą i nadzorem przestrzegania przepisów prawa pracy, w tym bezpieczeństwa i higieny
pracy a także kontrolą legalności zatrudnienia.
W zakresie określonym ustawą z dnia 13 kwietnia 2007r. o Państwowej Inspekcji Pracy
(Dz.U. nr 89, poz. 589 z późn. zm.) nadzór nad Państwową Inspekcją Pracy sprawuje Rada
Ochrony Pracy. Państwową Inspekcją Pracy kieruje Główny Inspektor Pracy powoływany przez
Marszałka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej. Główny Inspektor Pracy wchodzi w skład unijnego
Komitetu Wyższych Inspektorów Pracy (SLIC). Państwowa Inspekcja Pracy aktywnie
uczestniczy również w działaniach podejmowanych przez Międzynarodową Organizację Pracy
(MOP), współpracując ze wskazanymi przez MOP inspekcjami pracy z krajów Europy
Środkowej i Wschodniej.
Strukturę organizacyjną Państwowej Inspekcji Pracy tworzą: Główny Inspektorat Pracy
i 16 okręgowych inspektoratów pracy, w ramach których funkcjonują 42 oddziały. Poszczególne
okręgowe inspektoraty pracy obejmują zakresem swojej właściwości terytorialnej obszar
jednego województwa.
Okręgowy Inspektorat Pracy w Zielonej Górze wraz z Oddziałem w Gorzowie Wlkp.
obejmuje właściwością terytorialną województwo lubuskie. Okręgowy inspektor pracy kieruje
działalnością okręgowego inspektoratu pracy i nadzoruje działalność inspektorów pracy. Swoje
zadania wykonuje przy pomocy zastępców: do spraw nadzoru oraz prawno-organizacyjnych.
Przy Okręgowym Inspektorze Pracy w Zielonej Górze działają społeczne organy
opiniodawczo – doradcze: Lubuska Komisja Ochrony Pracy i Lubuska Komisja
ds. Bezpieczeństwa i Higieny Pracy w Rolnictwie oraz Powiatowa Komisja ds. Bezpieczeństwa
i Higieny Pracy w Rolnictwie dla powiatu żagańskiego.
Na koniec 2014 roku w OIP Zielona Góra zatrudnionych było 82 pracowników, w tym
2 w niepełnym wymiarze czasu pracy. Funkcje kontrolno-nadzorcze prowadziło 50 inspektorów
pracy – organów I instancji, wspomaganych przez pracowników merytorycznych. Pracownicy
OIP w przeważającej liczbie posiadają wyższe wykształcenie, w tym wszyscy inspektorzy pracy
i pracownicy merytoryczni - głównie magistrowie inżynierowie różnych specjalności oraz
prawnicy i administratywiści.
Podstawową rolę w strukturze organizacyjnej okręgowych inspektoratów pracy spełniają
samodzielne stanowiska do spraw nadzoru i kontroli, na których zatrudnieni są pracownicy
wykonujący lub nadzorujący czynności kontrolne. Stanowiska te można łączyć, w zależności od
potrzeb, w zespoły koordynowane przez nadinspektorów pracy. W zielonogórskim Okręgu na
koniec roku sprawozdawczego funkcjonowało 6 takich zespołów.
W świetle ustawy do zadań Państwowej Inspekcji Pracy należy w szczególności nadzór
i kontrola przestrzegania przepisów prawa pracy, w tym przepisów i zasad bezpieczeństwa
i higieny pracy oraz legalności zatrudnienia. Ponadto, w zainteresowaniu Państwowej Inspekcji
Pracy pozostaje nadzór i kontrola zapewnienia bezpiecznych i higienicznych warunków pracy
osobom fizycznym wykonującym pracę na innej podstawie niż stosunek pracy oraz osobom
Okręgowy Inspektorat Pracy w Zielonej Górze
5
wykonującym na własny rachunek działalność gospodarczą w miejscu wyznaczonym przez
pracodawcę lub przedsiębiorcę.
Kontroli Państwowej Inspekcji Pracy podlegają pracodawcy, a w zakresie
bezpieczeństwa i higieny pracy oraz kontroli legalności zatrudnienia także przedsiębiorcy, nie
będący pracodawcami, na rzecz których jest świadczona praca przez osoby fizyczne, w tym
przez osoby wykonujące na własny rachunek działalność gospodarczą, bez względu na podstawę
świadczenia tej pracy. Wszystkie ww. zadania w roku sprawozdawczym realizowane były przez
inspektorów pracy Okręgowego Inspektoratu Pracy w Zielonej Górze.
Zgodnie z ustawą o PIP, w razie stwierdzenia naruszenia przepisów prawa pracy lub
przepisów dotyczących legalności zatrudnienia właściwe organy Państwowej Inspekcji Pracy są
uprawnione odpowiednio do:
1) nakazania usunięcia stwierdzonych uchybień w ustalonym terminie w przypadku,
gdy naruszenie dotyczy przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy;
2) nakazania wstrzymania prac lub działalności, gdy naruszenie powoduje
bezpośrednie zagrożenie życia lub zdrowia pracowników lub innych osób wykonujących
te prace lub prowadzących działalność. Skierowania do innych prac pracowników lub innych
osób dopuszczonych do pracy wbrew obowiązującym przepisom przy pracach wzbronionych,
szkodliwych lub niebezpiecznych albo pracowników lub innych osób dopuszczonych do pracy
przy pracach niebezpiecznych, jeżeli pracownicy ci lub osoby nie posiadają odpowiednich
kwalifikacji. Nakazy w tych sprawach podlegają natychmiastowemu wykonaniu;
3) nakazania wstrzymania eksploatacji maszyn i urządzeń w sytuacji, gdy ich
eksploatacja powoduje bezpośrednie zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzi; nakazy w tych
sprawach podlegają natychmiastowemu wykonaniu;
4) zakazania wykonywania pracy lub prowadzenia działalności w miejscach, w których
stan warunków pracy stanowi bezpośrednie zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzi; nakazy
w tych sprawach podlegają natychmiastowemu wykonaniu;
5) nakazania, w przypadku stwierdzenia, że stan bezpieczeństwa i higieny pracy
zagraża życiu lub zdrowiu pracowników lub osób fizycznych wykonujących pracę na innej
podstawie niż stosunek pracy, w tym osób wykonujących na własny rachunek działalność
gospodarczą, zaprzestania prowadzenia działalności bądź działalności określonego rodzaju;
6) nakazania ustalenia, w określonym terminie, okoliczności i przyczyn wypadku;
7) nakazania pracodawcy wypłaty należnego wynagrodzenia za pracę, a także innego
świadczenia przysługującego pracownikowi; nakazy w tych sprawach podlegają
natychmiastowemu wykonaniu;
8) skierowania wystąpienia lub wydanie polecenia ustnego, w razie stwierdzenia
innych naruszeń niż wymienione w pkt. 1-7, o ich usunięcie, a także o wyciągnięcie
konsekwencji w stosunku do osób winnych.
Ponadto, w przypadku stwierdzenia popełnienia wykroczenia, w sprawach z zakresu
działania Urzędu, organy PIP są uprawnione do nakładania grzywien w drodze mandatów
6
karnych (w maksymalnej wysokości do 2 [lub 5] tys. zł) oraz kierowania wniosków o ukaranie
do sądów, gdzie zagrożenie grzywną wzrasta do 30 tys. złotych.
Państwowa Inspekcja Pracy przy realizacji swoich zadań współdziała ze związkami
zawodowymi, organizacjami pracodawców, organami samorządu załogi, radami pracowników,
społeczną inspekcją pracy oraz z organami administracji państwowej, a w szczególności
z organami nadzoru i kontroli, Policją, Strażą Graniczną, Służbą Celną, urzędami
skarbowymi, Zakładem Ubezpieczeń Społecznych i innymi, a także organami wszystkich
szczebli samorządu terytorialnego.
Państwowa Inspekcja Pracy jest uprawniona do nieodpłatnego korzystania z danych
zgromadzonych:
1) w CRP - Krajowej Ewidencji Podatników;
2) w krajowym rejestrze urzędowym podmiotów gospodarki narodowej (REGON)
prowadzonym przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego;
3) przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych na koncie ubezpieczonego i koncie płatnika
składek, w zakresie podlegania ubezpieczeniom społecznym, a także danych o
wypadkach przy pracy;
4) w Powszechnym Elektronicznym Systemie Ewidencji Ludności (RCI PESEL);
5) w rejestrze bezrobotnych;
6) w Krajowym Rejestrze Sądowym i Krajowym Rejestrze Karnym.
W razie uzasadnionej potrzeby oraz w celu zapewnienia bezpieczeństwa kontrolującym,
organy Policji są obowiązane, na wniosek inspektora pracy, do udzielenia stosownej pomocy.
Zgodnie z ustawą o Państwowej Inspekcji Pracy, podstawowe działania organów
Okręgowego Inspektoratu Pracy w 2014 roku miały charakter kontrolno-nadzorczy.
Rozwijaliśmy również działania prewencyjne, informacyjne i popularyzatorskie.
II. Działalność kontrolno – nadzorcza.
Prezentowane w niniejszym opracowaniu informacje i dane liczbowe pochodzą
bezpośrednio z wyników kontroli przeprowadzonych u tych pracodawców i przedsiębiorców,
gdzie występuje wysokie prawdopodobieństwo niewłaściwych warunków pracy lub
nieprawidłowości w przestrzeganiu przepisów prawa pracy albo przepisów z zakresu legalności
zatrudnienia. Zatem, na podstawie tylko i wyłącznie wyników kontroli, nie jest możliwa
całkowita, obiektywna i jednoznaczna ocena stanu ochrony pracy dla województwa lubuskiego,
odnosząca się do wszystkich pracodawców i przedsiębiorców. Taki odbiór prezentowanych
poniżej danych nie byłby miarodajny z uwagi na to, że dobór przez inspektorów pracy zakładów
do kontroli wynika prawie wyłącznie z tzw. przesłanek negatywnych, a nie z wyboru
wynikającego ze wskaźników czysto statystycznych. Mówiąc o przesłankach negatywnych
doboru, należy rozumieć, że działania inspekcyjne prowadzone są głównie tam, gdzie
potencjalnie występują trudne warunki pracy lub naruszane jest prawo pracy np. wynikające
ze stosowanej technologii, została złożona skarga pracownicza, wydarzył się śmiertelny, ciężki
lub zbiorowy wypadek przy pracy, stwarzane są zagrożenia publiczne, wpłynęły sygnały
od organów władzy terenowej lub innych instytucji kontrolnych, itp.
7
Niemniej, uzyskane dane z kontroli w roku 2014 umożliwiają dokonanie szeregu
spostrzeżeń i ocen oraz porównań w stosunku do lat poprzednich. Na ich podstawie można
w miarę precyzyjnie określić w jakim obszarze przepisów prawa pracy, w tym bezpieczeństwa
i higieny pracy, a także legalności zatrudnienia notuje się najwięcej nieprawidłowości, jakiego
rodzaju i kategorii pracodawców one dotyczą oraz jaka jest ich skala i tendencje.
Jak wynika z powyższego, w ramach działalności kontrolno-nadzorczej wykonywano
zadania wynikające z harmonogramu pracy oraz podejmowano działania interwencyjne.
II.1. Realizacja harmonogramu pracy.
Do głównych działań wynikających z harmonogramu Państwowej Inspekcji Pracy
na 2014 rok oraz zadań ustalonych do realizacji przez OIP Zielona Góra należały:
Działania rutynowe, które prowadzono w ramach 25 tematów (część z nich podzielona została
na kilka oddzielnych podtematów), w tym głównie:
kontrole legalności zatrudnienia i innej pracy zarobkowej, w tym wykonywanej przez
cudzoziemców;
sprawdzanie poprawności informacji – składanych do ZUS przez pracodawców –
zawierających dane dla ustalenia składki na ubezpieczenie wypadkowe;
kontrole przestrzegania przepisów dotyczących zatrudniania osób niepełnosprawnych
kontrole przestrzegania przepisów o urlopach wypoczynkowych;
kontrole przestrzegania przepisów prawa pracy dot. zatrudniania młodocianych;
kontrole przestrzegania uprawnień pracowniczych związanych z rodzicielstwem;
kontrole przestrzegania przepisów o szkoleniach w zakresie bhp, realizacji zadań
służby bhp;
kontrole przestrzegania przepisów o czasie pracy, wypłacie wynagrodzeń i innych
świadczeń ze stosunku pracy;
realizacja zadań instytucji łącznikowej;
kontrole zagrożeń związanych z występowaniem hałasu w środowisku pracy.
w tym również działania interwencyjne, takie jak:
badanie okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy;
kontrole związane z badaniem skarg;
kontrole w zakresie sygnalizowanych zagrożeń publicznych.
Pozostałe zadania kontrolno – nadzorcze dotyczyły 22 zadań tematycznych (niektóre z nich
podzielono na kilka zadań szczegółowych) , w tym przede wszystkim:
kontrole przestrzegania przepisów prawa pracy przy zatrudnianiu oraz wypłaty
wynagrodzenia i innych świadczeń ze stosunku pracy;
kontrole przestrzegania przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy na placach budów –
prace budowlane i rozbiórkowe oraz przy budowie i remontach dróg;
kontrole przestrzegania przepisów z zakresu transportu drogowego, dot. czasu
prowadzenia pojazdu, przerw i czasu odpoczynku kierowców;
kontrole w zakładach eksploatujących maszyny do obróbki drewna w zakresie
przestrzegania wymagań minimalnych i zasadniczych oraz wymagań zasadniczych
w odniesieniu do środków ochrony słuchu;
8
kontrole bezpieczeństwa pracy przy pozyskiwaniu drewna;
kontrole bezpieczeństwa pracy w zakładach gospodarki komunalnej oraz podczas
eksploatacji urządzeń energetycznych;
kontrole przestrzegania wybranych zagadnień prawa pracy w placówkach służby
zdrowia;
kontrole dotyczące zapewnienia bezpiecznych warunków pracy w zakładach
nowopowstałych;
kontrole w zakresie zarządzania bezpieczeństwem w zakładach o dużym wskaźniku
wypadków przy pracy.
Ponadto, w 2014 roku zrealizowano 11 programów prewencyjnych oraz informacyjno –
promocyjnych wynikających z harmonogramu pracy PIP.
Prowadziliśmy m.in. programy (w tym część jako kontynuacja z poprzednich kilku lat):
•
•
•
•
•
•
•
•
program edukacyjny „Kultura bezpieczeństwa”;
program informacyjno-promocyjny w rolnictwie indywidualnym „Szanuj życie –
bezpieczna praca w gospodarstwie rolnym”;
program prewencyjny „Zdobądź Dyplom PIP”;
kampanie informacyjne „Zanim podejmiesz pracę” i „Bezpieczeństwo pracy zależy
od Ciebie”;
program informacyjno – prewencyjny w budownictwie;
program prewencyjny dla małych (do 50 zatr.) zakładów „Zarządzanie
bezpieczeństwem pracy – prewencja wypadkowa”;
program prewencyjny nt. minimalnych wymagań bhp dla maszyn w produkcji
przemysłowej;
program informacyjny dla zakładów usług leśnych.
W ramach działalności prewencyjnej rozpowszechniono również kilkanaście tysięcy
wydawnictw specjalistycznych, a do kilkuset pracodawców skierowano pisma profilaktyczne
z opisem okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy, charakterystycznych dla określonych
rodzajów prac lub sektorów gospodarki.
Zrealizowano, także kontynuowane od kilku lat, 6 konkursów promujących pożądane
postawy w zakresie ochrony pracy. Są one skierowane głównie do środowisk pracodawców i ich
organizacji, rolników, związków zawodowych (społeczna inspekcja pracy) i młodzieży wiejskiej
oraz uczącej się zawodu. Są to m.in. konkursy „Pracodawca – organizator pracy bezpiecznej”;
„Najaktywniejszy zakładowy sip”; „Bezpieczna budowa”; „Bezpieczne gospodarstwo rolne”
i konkurs zakresie bhp dla uczniów zawodu w zakładach rzemieślniczych.
Każdego roku realizowane są w naszym OIP również zadania własne o zasięgu lokalnym.
Realizowany w ostatnich latach temat dot. bezpieczeństwa pracy w lesie i w zakładach obróbki
drewna został włączony w 2014 roku do harmonogramu centralnego. Zatem jako program
własny zrealizowaliśmy „Program informacyjny dla zakładów obróbki drewna i wyrobów
z drewna” oraz już po raz 10-ty przeprowadzono „Olimpiadę wiedzy w zakresie bhp
w rolnictwie indywidualnym”
9
II.2. Wyniki kontroli.
W 2014 roku inspektorzy pracy przeprowadzili 2828 kontroli (praktycznie utrzymany
poziom roku poprzedniego - niewielki wzrost o 7), którymi objęto 2320 podmiotów,
tj. pracodawców lub przedsiębiorców (niewielki spadek - o 17). Dla wyeliminowania
ujawnionych nieprawidłowości wydano 8880 decyzji, w tym 8738 dotyczących bezpieczeństwa
i higieny pracy oraz 142 decyzje nakazujące wypłatę należnego wynagrodzenia lub innych
świadczeń pieniężnych ze stosunku pracy.
Z uwagi na ujawnienie bezpośredniego zagrożenia zdrowia lub życia pracujących miały
miejsce 203 przypadki wstrzymania wykonywania pracy, a 229 razy skierowano do innych prac
pracowników lub inne osoby wykonujące pracę wbrew obowiązującym przepisom przy pracach
wzbronionych, szkodliwych lub niebezpiecznych, albo pracowników lub inne osoby zatrudnione
przy pracach niebezpiecznych, jeżeli nie posiadały odpowiednich kwalifikacji albo były
nieodpowiednio wyposażone (łącznie 432 decyzje dotyczące 913 osób). Zanotowano także
352 przypadki wstrzymania eksploatacji maszyn, z uwagi na ich nieodpowiedni stan techniczny,
mimo niewykonywania na nich pracy bezpośrednio w trakcie kontroli. Powyższe decyzje
wydane zostały z rygorem natychmiastowego wykonania.
Na rozstrzygnięcia organów PIP w roku sprawozdawczym odnotowano 2 skargi
(poprzednio 12) do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gorzowie Wlkp. Dotyczyły one
decyzji okręgowego inspektora pracy – jedna odrzucona przez WSA z uwagi na brak uiszczenia
opłaty wpisowej, pomimo wyznaczenia przez sąd terminu, a w drugim przypadku z uwagi
na złożenie jej w grudniu ub.r.
termin wyznaczono już na 2015 rok. W okresie
sprawozdawczym nie zanotowano skarg kasacyjnych do NSA.
Tab. Zestawienie podstawowych danych w ww. zakresie z kilku ostatnich lat (2007 – 2014):
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
Liczba kontroli
2327
2348
2621
2862
2750
2980
2821
2828
Liczba zakładów objętych kontrolą
1838
1844
1943
2266
2170
2431
2337
2320
Liczba wydanych decyzji,
9600
9815
8836
9191
9104
9585
8620
8880
Decyzje wstrzymania prac /
395
319
265
214
189
201
191
203
liczba osób
1648
955
993
699
600
494
385
452
Decyzje skier. do innych prac /
275
249
219
212
181
182
172
229
liczba .osób
717
703
568
525
484
470
353
461
w tym:
II.3. Nieprawidłowości dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy.
Podczas kontroli ujawniono nieprawidłowości w zakresie szeroko rozumianych
warunków i bezpieczeństwa pracy dające podstawy do wydania 8738 decyzji nakazowych
dotyczących ok. 59 tys. osób wykonujących pracę.
Stwierdzone nieprawidłowości w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy, dotyczyły
głównie:
przygotowania pracowników do pracy – 1539 przypadków dotyczących
5225 pracowników (w poprzednim roku – 1482 - dot. 6183 pracowników), w tym:
10
•
braku lub niewłaściwie przeprowadzonych szkoleń w zakresie bhp pracowników
i pracodawców;
•
braku lub niewłaściwie przeprowadzonych profilaktycznych badań lekarskich;
•
braku uprawnień kwalifikacyjnych.
maszyn i urządzeń technicznych – 1222 przypadków dot. stanowisk na których
wykonywało pracę 4991 pracowników (poprzednio odp. 1246 / 6037), w tym głównie:
•
braku lub niewłaściwych urządzeń ochronnych, osłon;
•
braku lub nieprawidłowych urządzeń sterowniczych i sygnalizacyjnych, braku
instrukcji bhp.
stanowisk i procesów pracy – 899 przypadków dot. 5624 pracowników (poprzednio
916 / 5327), w tym:
•
nieprawidłowości w prowadzeniu procesów technologicznych;
•
nieprawidłowości przy organizowaniu prac szczególnie niebezpiecznych;
•
braku lub niewłaściwego zabezpieczenia stanowisk pracy.
urządzeń i instalacji energetycznych – 701 przypadków dot. 5089
(poprzednio 678 / 7880), w tym:
pracowników
•
prowadzeniu eksploatacji urządzeń i instalacji w sposób zagrażający bezpieczeństwu
obsługi i otoczenia;
•
braku lub niewłaściwego zabezpieczenia instalacji i urządzeń elektrycznych;
•
niewłaściwej eksploatacji urządzeń i instalacji energetycznych.
Nieprawidłowości dot. bezpieczeństwa i higieny pracy w 2014 r.
46
615
257
OBIEKTY I POMIESZCZENIA PRACY
130
2016
ZAPLECZE HIGIENICZNO-SANITARNE I ŚRODKI HIGIENY
OSOBISTEJ
WENTYLACJA, OGRZEWANIE, OSWIETLENIE
899
STANOWISKA I PROCESY PRACY
MASZYNY I URZADZENIA TECHNICZNE
URZADZENIA I INSTALACJE ENERGETYCZNE
TRANSPORT
1222
MAGAZYNOWANIE I SKLADOWANIE
NARAŻENIA I ZAGROŻENIA CZYNNIKAMI SZKODLIWYMI
1539
PRZYGOTOWANIE DO PRACY
701
479
494
340
INNE ZAGADNIENIA BEZPIECZENSTWA I HIGIENY
PRACY
POZOSTAŁE
11
Realizacja prawomocnych decyzji nakazowych jest na bieżąco monitorowana, m.in. na
podstawie informacji od adresatów decyzji oraz kontroli sprawdzających. Na dzień sporządzania
niniejszego sprawozdania z powyższych ustaleń wynika, że wykonano ok. 84% wydanych przez
inspektorów decyzji. W związku z ich realizacją poprawiono bezpieczeństwo i warunki pracy
51 6351) pracowników. 1) - (liczonych tyle razy, ile razy poprawiono im warunki pracy)
Poza opisanymi wyżej decyzjami inspektorów pracy, Okręgowy Inspektor Pracy
w pierwszej instancji, na wniosek inspektora pracy, wydał 1 decyzję (także 1 - w roku
poprzednim) zaprzestania prowadzenia działalności określonego rodzaju na podstawie art. 11
u. 5 ustawy o Państwowej Inspekcji Pracy. Ww. decyzja dotyczyła zaprzestania działalności
produkcyjnej określonego rodzaju wykonywanej w pomieszczeniu do takiej działalności
niedostosowanym -piwnica o wysokości nieco powyżej 2 metrów (przy wymogu min.
3 metrów), zgłębiona poniżej poziomu gruntu bez wymaganej zgody właściwego inspektora
sanitarnego. Decyzja została wykonana.
W związku ze stwierdzeniem w czasie kolejnych kontroli w tej samej firmie rażącego
naruszenia przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy inspektorzy pracy skierowali do jednostek
organizacyjnych Zakładu Ubezpieczeń Społecznych 6 wniosków (poprzednio – 7)
o podwyższenie płatnikom o 100% stopy procentowej składek na ubezpieczenie wypadkowe,
ustalanych na najbliższy rok składkowy. Wnioski zostały uwzględnione przez ZUS.
II.4. Świadczenia pieniężne ze stosunku pracy.
W związku z niewypłaceniem wynagrodzenia, bądź innych świadczeń ze stosunku pracy,
inspektorzy pracy mają prawo, w określonej sytuacji, wydania decyzji nakazujących ich wypłatę.
Inspektorzy pracy podczas kontroli 50 zakładów (spadek o 25,4% wobec 2013r.) zebrali
materiał dający podstawy wydania 142 decyzji nakazujących wypłacenie 1912 pracownikom
kwoty 3524 tys zł (spadek o 48,9% wobec 2013r.) tytułem wynagrodzenia za pracę i innych
świadczeń pieniężnych ze stosunku pracy.
Dominowały zaległości ujawnione w 5 zakładach, które stanowiły ok. 78,5% kwoty
objętej decyzjami („Dozamet” Sp. o.o. w Nowej Soli, „Zaset” Sp. z o.o. w Kożuchowie, „Sfero”
Sp. z o.o. w Zielonej Górze, „Care – Trans” i „Aku” w Świebodzinie).
Uzasadnienie dla ingerencji nakazami płatniczymi stanowiły m.in. przypadki
niewypłacenia wynagrodzenia za pracę, obniżenia wynagrodzenia za pracę, niewypłacenia
wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych, ekwiwalentu pieniężnego za urlop
wypoczynkowy, odprawy pieniężnej z tytułu rozwiązania stosunków pracy z przyczyn
niedotyczących pracowników.
Na dzień sporządzenia raportu z ustaleń rekontroli oraz informacji pracodawców wynika,
że wykonano 79 decyzji (55,6%) nakazujących uregulowanie zobowiązań finansowych na kwotę
1962 tys. zł (55,7%). Konieczność stwierdzenia wygaśnięcia (utrata statusu pracodawcy,
upadłość likwidacyjna, zaniechanie działalności) łącznie 45 decyzji nakazujących wypłatę 1104
tys. zł. sprawiły, że w zainteresowaniu inspektorów pracy pozostaje stan realizacji 18 decyzji
objętych postępowaniem upominawczym, egzekucyjnym lub wydanych w listopadzie i grudniu
2014r., a zobowiązujących adresatów nakazów do wypłacenia kwoty 458 tys.zł (13% ogółem
nakazanej).
12
We wszystkich przypadkach zastosowano sankcje wykroczeniowe, a tam gdzie
stwierdzono uporczywe naruszanie praw pracowniczych, zawiadomiono Prokuraturę
o uzasadnionym podejrzeniu popełnienia przestępstwa z art. 218 § 1 Kodeksu karnego.
Tab. Skala ujawnionych zaległości finansowych w Lubuskiem w latach 2001-2014.
Rok
Kwota świadczeń
(w mln zł)
Liczba osób
(w tys. )
2001
2,9
-
2002
14,0
13,0
2003
6,5
6,2
2004
3,7
4,7
2005
5,3
5,4
2006
1,5
2,0
2007
4,0
4,0
2008
2,5
1,8
2009
6,6
5,2
2010
4,9
3,9
2011
3,1
1,9
2012
4,4
4,2
2013
6,9
3,5
2014
3,5
1,9
II.5. Nieprawidłowości dotyczące prawnej ochrony pracy.
Kontrole w roku sprawozdawczym wykazały naruszenia przepisów prawa pracy oraz
legalności zatrudnienia, w wyniku czego inspektorzy skierowali do pracodawców wystąpienia
obejmujące łącznie 7389 wniosków i 385 poleceń ustnych, dotyczących przede wszystkim
praworządności w stosunkach pracy i warunków zatrudnienia obejmujących ok. 56 tys.
pracowników.
Stwierdzone nieprawidłowości objęte wnioskami i poleceniami dotyczyły głównie:
stosunku pracy, w tym nieprawidłowo sporządzonych umów o pracę, niepoinformowania
pracowników o istotnych warunkach umowy – 2481 przypadków,
czasu pracy – 1146,
przygotowania do pracy – 1521,
wynagrodzeń za pracę i innych świadczeń – 768.
13
Nieprawidłowości dot. praworządności w stosunkach pracy w 2014 r.
992
PRZYGOTOWANIE DO PRACY
1521
STOSUNEK PRACY
45
26
10
166
CZAS PRACY
OCHRONA PRACY MLODOCIANYCH
396
UPRAWNIENIA PRACOWNIKÓW ZWIĄZANE Z
RODZICIELSTWEM
WYNAGRODZENIE ZA PRACE I INNE SWIADCZENIA
LEGALNOŚĆ ZATRUDNIENIA I INNEJ PRACY ZAROBKOWEJ
797
URLOPY PRACOWNICZE
SRODKI NADZORU NAD PRZESTRZEGANIEM PRAWA PRACY
21
161
2286
ZAKŁADOWY FUNDUSZ SWIADCZEŃ SOCJALNYCH
POZOSTAŁE NIEPRAWIDŁOWOŚCI DOT. PRAWORZĄDNOŚCI
1106
ZAGADNIENIA BEZPIECZENSTWA I HIGIENY PRACY
Jak widać z powyższych zestawień i wykresów, przedmiot wystąpień i poleceń
zdominowały zagadnienia stosunku pracy, czasu pracy, przygotowania do pracy i świadczeń
pieniężnych ze stosunku pracy (łącznie stanowią ok. 76%). I tak:
W 2481 wnioskach i poleceniach pokontrolnych (dot. ponad 16 tys. pracowników)
inspektorzy występowali przede wszystkim o wyeliminowanie uchybień dot. m.in.
informowania pracowników o warunkach zatrudnienia, akt osobowych pracowników,
nawiązywania i rozwiązywania stosunków pracy, wydawania i treści świadectw pracy,
zapisów w regulaminach pracy, stosowania kar porządkowych, treści umów o pracę;
W ramach 1521 wniosków (ok. 5 tys. osób) inspektorzy pracy wnosili o przestrzeganie
przepisów dot. szkolenia pracowników w zakresie bhp, profilaktycznych badań
lekarskich pracowników oraz dodatkowych uprawnień kwalifikacyjnych;
Problematykę objętą 1146 wnioskami (ok. 6 tys. osób) wyczerpały głównie
nieprawidłowości w zakresie czasu pracy dot. m.in. określenia norm czasu pracy, w tym
długości okresu rozliczeniowego, ewidencji czasu pracy, zatrudniania z naruszeniem
przepisów o odpoczynku, w czasie przekraczającym ustalony wymiar, powyżej
przeciętnie 5 dni w tygodniu w przyjętym okresie rozliczeniowym, czasu pracy osób
niepełnosprawnych.
W 768 wnioskach (ok. 8 tys. osób) inspektorzy występowali głównie w sprawach
terminowości wypłat oraz wyeliminowania innych nieprawidłowości przy wypłacie
przysługujących pracownikom świadczeń pieniężnych i braków w regulaminach
wynagradzania.
Ponadto, w drodze wystąpień, likwidowano uchybienia w zakresie m.in. oceny ryzyka
zawodowego, ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy, urlopów pracowniczych,
legalności zatrudnienia, kart ewidencyjnych środków ochrony indywidualnej, odzieży i obuwia
14
roboczego, wypełniania zadań przez służbę bhp, zakładowego funduszu świadczeń socjalnych,
itp.
Do czasu sporządzenia niniejszego opracowania pracodawcy, odpowiadając
na wystąpienia, poinformowali o wykonaniu 72,4% wniosków, które bezpośrednio dotyczyły
ponad 43 tys. pracowników.
II.6.
Wykroczenia przeciwko prawom pracownika oraz powiadomienia
prokuratury.
a) Postępowania w sprawach o wykroczenia.
Konsekwencją stwierdzenia przez inspektorów pracy nieprawidłowości wyczerpujących
znamiona 2611 wykroczeń (wzrost o 3,5%) było wszczęcie postępowań wobec 1224 osób.
W stosunku do obwinionych zastosowano:
157 wniosków do sądu o ukaranie, w związku z popełnieniem 354 wykroczeń,
615 postępowań mandatowych, w związku z popełnieniem 1536 wykroczeń,
452 środki wychowawcze, w związku z popełnieniem 721 wykroczeń.
Sądy rozpatrując wnioski inspektorów pracy w 2014 roku rozpoznały 137 spraw.
Orzeczono w 135 przypadkach grzywny w kwocie od 100 do 10 000,0 złotych.
W drodze 615 postępowań mandatowych nałożono grzywny w łącznej kwocie 671,8 tys.
złotych (przeciętna kwota grzywny – 1090,0 złotych). Zanotowano 1 przypadek wniosku
o uchylenie mandatu.
Środki wychowawcze zastosowane wobec 452osób (obejmujących 721 wykroczeń)
wydane zostały w sytuacji, gdzie zdaniem inspektora pracy bardziej rygorystyczne postępowanie
byłoby przedwczesne, albo stanowiłoby nadmierną dolegliwość wobec wagi ujawnionych
wykroczeń.
b) Postępowania karne.
Inspektorzy pracy w roku 2014 złożyli w Prokuraturze 19 zawiadomień (spadek o 34,5%)
o uzasadnionym podejrzeniu popełnienia przestępstw. Ponieważ w jednym zawiadomieniu
zastosowano kumulatywną kwalifikację, zawiadomienia obejmowały łącznie 20 naruszeń prawa,
w tym: 6 dot. popełnienia przestępstw przeciwko prawom osób wykonujących pracę zarobkową
i 14 innych przestępstw ujawnionych w trakcie kontroli.
Dotyczy to m.in 9 przypadków zgłoszonych przestępstw z art. 225 § 2 kk (udaremnienie
przeprowadzenia kontroli) i 2 z art. 218 § 1a kk (uporczywe naruszanie praw pracowniczych).
Na dzień sporządzenia sprawozdania wszczęto 18 postępowań. W 2 przypadkach
prokurator zdecydował się na wniesienie aktu oskarżenia do sądu, co stanowi 10,5% (poprzednio
34,8%). W tym czasie 2 postępowania przed sądem zakończyły się wyrokiem skazującym.
II.7.
Egzekucja administracyjna
Rekontrole w zakładach ujawniły brak postępów w realizacji prawomocnych decyzji.
Wyczerpując kroki przedegzekucyjne inspektorzy pracy wydali 42 upomnienia dla
40 pracodawców dot. 67 decyzji z zakresu bhp i 44 płatniczych (na kwotę ok. 1,5 mln złotych).
W wyniku upomnień wykonano 47 decyzji, w tym: 38 dotyczących bhp i 9 płacowych.
15
W stosunku do tych pracodawców, gdzie nie poskutkowały upomnienia, wszczęto
postępowania egzekucyjne. W ramach postępowań egzekucyjnych, celem przymuszenia
do wykonania obowiązków objętych decyzjami, wydano 8 tytułów wykonawczych i nałożono
9 grzywien w łącznej kwocie 40 tys. zł.
II.8.
Badanie wypadków przy pracy.
W 2014 roku inspektorzy pracy zbadali okoliczności i przyczyny 68 wypadków przy
pracy, w tym 3 zbiorowych. W ww. zdarzeniach poszkodowanych zostały łącznie 73 osoby,
z których 8 poniosło śmierć, a 41 doznało ciężkich obrażeń ciała.
Tab. Liczba zgłoszonych do OIP i zbadanych wypadków przy pracy w latach 2012-2014.
Liczba wypadków zgłoszonych
2012
2013
2014
2012
2013
2014
78
65
85
45
47
68
śmiertelnych
4
8
8
ciężkich
26
21
39
zbiorowych
2
7
3
lekkich
13
11
18
ogółem
w tym:
Liczba wypadków zbadanych
Różnica pomiędzy liczbą wypadków zgłoszonych, a badanych wynika z tego, iż nie
badano niektórych zgłoszonych wypadków lekkich, niektórych wypadków komunikacyjnych
i nagłych przypadków medycznych, a część zgłoszonych wypadków jest jeszcze w trakcie
badania.
a) Zbadane wypadki śmiertelne, ciężkie i zbiorowe.
W ostatnich latach ogólna liczba zbadanych wypadków kształtowała się na zbliżonym
poziomie. Jednakże w roku sprawozdawczym w porównaniu do roku ubiegłego nastąpił znaczny
wzrost liczby wypadków, a zwłaszcza wypadków ciężkich przy jednoczesnym spadku liczby
wypadków zbiorowych.
Tab. Osoby poszkodowane w wypadkach śmiertelnych, ciężkich i zbiorowych zbadanych przez
inspektorów pracy w 2014r.
Liczba wypadków
Liczba poszkodowanych w wypadkach
w tym:
ogółem
śmiertelnych
ciężkich
ogółem
50
55
8
41
w tym
zbiorowych
3
8
0
2
16
W zbadanych wypadkach śmiertelnych, ciężkich i zbiorowych poszkodowanych zostało
55 osób, w tym 8 osób ze skutkiem śmiertelnym, a 41 doznało ciężkich urazów. Natomiast
w 3 wypadkach zbiorowych poszkodowanych zostało 8 osób (2 osoby ciężko, a 6 osób lekko).
Najliczniej reprezentowane grupy zawodowe poszkodowanych nie ulegają większym
zmianom od kilku lat. Są to głownie: robotnicy obróbki drewna, robotnicy budowlani, kierowcy
pojazdów, operatorzy maszyn i urządzeń oraz robotnicy obróbki metali.
Także struktura osób poszkodowanych w wypadkach z uwagi na staż pracy utrzymuje się
na zbliżonym poziomie w porównaniu do lat poprzednich. Najwięcej wypadków odnotowano w
grupie osób, których staż pracy w zakładzie nie przekroczył 1 roku (56% ogółu
poszkodowanych), a 65% osób poszkodowanych miało staż krótszy niż 2 lata. Może to
świadczyć o niedostatecznym przygotowaniu pracowników do wykonywania pracy oraz
niewłaściwym szkoleniu w zakresie bhp.
Wśród przyczyn zaistniałych wypadków przeważały przyczyny związane z niewłaściwą
organizacją pracy – ponad 43% ogółu zdarzeń oraz przyczyny wynikające ze stanu fizycznego
i zachowań pracowników (35%). Natomiast w porównaniu do lat ubiegłych zwiększył się udział
przyczyn technicznych (prawie do 21%).
Z uwagi na stosunkowo niewielką liczbę zbadanych wypadków trudno o miarodajne
stwierdzenie, że jakaś grupa wypadków wykazywała cechy powtarzalności.
Liczbowy i procentowy udział podmiotów oraz zdarzeń, podczas których uzyskano
informacje o zaistniałych wypadkach przedstawia się następująco:
- pracodawcy
– 36 (72%),
- policja
– 11 (22%),
- podczas kontroli
– 1,
- prokuratura
– 1,
- poszkodowany
– 1.
Zaniechanie zgłoszenia przez pracodawcę informacji o wypadku stwierdzono w dwóch
przypadkach.
Zdecydowana większość osób poszkodowanych – podobnie jak w latach ubiegłych –
zatrudniona była w sektorze prywatnym (blisko 84% ogólnej liczby poszkodowanych)
i w zakładach stanowiących własność prywatną krajową (71% poszkodowanych).
Biorąc pod uwagę branże gospodarki, to największy udział liczby osób poszkodowanych
odnotowano w przetwórstwie przemysłowym (nieco ponad 42% - poprzednio 52%), w tym
w sekcji „produkcja wyrobów z drewna” (blisko 22% - poprzednio ponad 13%). Wzrosty
w stosunku do okresu poprzedniego odnotowano w sekcjach: budownictwo (20%), działalność
usługowa (9%) oraz dostawa wody (prawie 4%). Spadek nastąpił w sekcji handel i naprawy
(9%), natomiast w pozostałych sekcjach gospodarki liczba osób poszkodowanych kształtowała
się na zbliżonym poziomie.
Zestawienie liczbowe i krótka analiza wszystkich wypadków przy pracy, które zaistniały
w województwie lubuskim w okresie sprawozdawczym (wg danych GUS) znajduje się w dalszej
części niniejszego opracowania.
17
II.9.
Kontrola legalności zatrudnienia.
W okresie sprawozdawczym, w ramach realizacji zadań z zakresu legalności zatrudnienia
inspektorzy pracy Okręgowego Inspektoratu Pracy w Zielonej Górze przeprowadzili 820
kontroli legalności zatrudnienia i innej pracy zarobkowej obywateli polskich i 98 kontroli
legalności zatrudnienia, innej pracy zarobkowej oraz wykonywania pracy przez cudzoziemców.
Kontrolą objęto 6920 osób, w tym 5754 obywateli polskich świadczących pracę na podstawie
umowy o pracę i umowy cywilnoprawnej oraz 680 cudzoziemców, 20 agencji zatrudnienia oraz
486 osób wykonujących pracę tymczasową na rzecz 10 pracodawców użytkowników (w tym
478 osób na podstawie umowy o pracę tymczasową i 8 osób na podstawie umowy
cywilnoprawnej).
Kontrole legalności zatrudnienia prowadzone były głównie w małych podmiotach
(wg indeksu zatrudnienia do 9 osób) oraz średnich (od 10 do 49 osób), w branżach
(wg klasyfikacji PKD): handel i naprawy (270), działalność produkcyjna (167), budownictwo
(101), hotele i restauracje (51), rolnictwo i łowiectwo (46).
Podczas kontroli inspektorzy pracy stwierdzili szereg naruszeń przepisów prawa pracy,
w tym legalności zatrudnienia i bezpieczeństwa i higieny pracy m.in.:
• niepotwierdzenie na piśmie rodzaju i warunków zawartej z pracownikiem umowy o pracę
lub zawarcia jej z uchybieniem terminu,
• niezgłoszenie osób wykonujących pracę do ubezpieczenia społecznego lub nieterminowe
ich zgłoszenie,
• nieopłacanie składek na Fundusz Pracy lub nieterminowego ich opłacanie,
• niepowiadomienie powiatowego urzędu pracy przez bezrobotnego o podjęciu
zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej
oraz
• nieprzestrzeganie przepisów z zakresu prawnej ochrony pracy w stosunku do
cudzoziemców,
• nieprzestrzeganie przepisów dotyczących technicznego bezpieczeństwa pracy w stosunku
do cudzoziemców (np. dopuszczanie do pracy bez aktualnego szkolenia wstępnego
ogólnego i na stanowisku pracy w dziedzinie bhp, dopuszczanie do pracy bez aktualnego
orzeczenia lekarskiego z przeprowadzonego badania lekarskiego wstępnego
stwierdzającego brak przeciwwskazań do pracy na zajmowanym stanowisku),
• nieuzyskanie od cudzoziemca przed rozpoczęciem pracy ważnego dokumentu
uprawniającego do pobytu na terytorium RP,
• brak podstawy pobytu uprawniającej do wykonywania pracy na terytorium RP,
• nieposiadanie wymaganego zezwolenia na pracę w tym brak zezwolenia w przypadku,
gdy posiadane oświadczenie pracodawcy o zamiarze powierzenia wykonywania pracy
cudzoziemcowi nie zostało zarejestrowane w powiatowym urzędzie pracy, gdy
cudzoziemiec wykonuje pracę na rzecz innego podmiotu niż ten, który wystawił
i zarejestrował oświadczenie,
• wykonywanie pracy przez cudzoziemca na stanowisku i na warunkach innych niż
określone w zezwoleniu na pracę lub w zezwoleniu na pobyt czasowy i pracę bądź
zezwoleniu na pobyt czasowy,
18
• niedopełnienie obowiązku pisemnego powiadomienia wojewody w terminie 7 dni
o rozpoczęciu przez cudzoziemca pracy o innym charakterze lub na innym stanowisku
niż określone w zezwoleniu na pracę.
W wyniku przeprowadzonych kontroli legalności zatrudnienia obywateli RP w celu
przywrócenia stanu zgodnego z prawem skierowanych zostało 370 wniosków w wystąpieniach
oraz 18 poleceń. W stosunku do 117 osób naruszających przepisy prawa m.in. w zakresie
legalności zatrudnienia przeprowadzono postępowania w sprawach o wykroczenia, które
zakończone zostały w 13 przypadkach ukaraniem sprawców wykroczeń mandatami karnymi
w łącznej kwocie 11200,00 zł, skierowaniem do sądu 82 wniosków o ukaranie oraz
zastosowaniem wobec 22 osób środka oddziaływania wychowawczego.
Jako efekt kontroli legalności zatrudnienia dot. cudzoziemców skierowanych zostało
85 wniosków w wystąpieniach oraz 18 decyzji. W stosunku do 7 osób naruszających przepisy
prawa m.in. w zakresie legalności zatrudnienia przeprowadzono postępowania w sprawach
o wykroczenia, które zakończone zostały w 2 przypadkach ukaraniem sprawców wykroczeń
mandatami karnymi w łącznej kwocie 2000,00 zł, skierowaniem do sądu 4 wniosków o ukaranie
oraz zastosowaniem wobec jednej osoby środka oddziaływania wychowawczego.
W efekcie kontroli legalności zatrudnienia dot. przestrzegania przepisów prawa wobec
pracowników tymczasowych skierowanych zostało 19 wniosków w wystąpieniach, jedno
polecenie oraz 7 decyzji. W stosunku do 7 osób naruszających przepisy prawa m.in. w zakresie
legalności zatrudnienia przeprowadzono postępowania w sprawach o wykroczenia, które
zakończone zostały w 3 przypadkach ukaraniem sprawców wykroczeń mandatami karnymi
w łącznej kwocie 3500 zł oraz zastosowaniem wobec 4 osób środka oddziaływania
wychowawczego.
W związku z ustaleniami dokonanymi podczas przeprowadzonych kontroli skierowane
zostały pisma z informacjami o tematyce, zakresie lub wynikach kontroli do Wojewody
Lubuskiego, Departamentu Funduszy Pracy w Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej,
Wojewódzkiego Urzędu Pracy, Powiatowego Urzędu Pracy, Starosty, Urzędu Skarbowego
i Urzędu Kontroli Skarbowej, Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, Policji, Prokuratury i Straży
Granicznej.
Należy podkreślić dobrą współpracę z powiatowymi urzędami pracy w zakresie dostępu
do informacji z rejestru osób bezrobotnych oraz udzielenia informacji nt. podmiotów, które
zarejestrowały największą liczbę oświadczeń o zamiarze powierzenia wykonywania pracy
cudzoziemcowi w związku z prowadzonymi kontrolami legalności zatrudnienia oraz
funkcjonowania uproszczonego systemu zatrudniania cudzoziemców na podstawie oświadczeń.
W ramach działań prewencyjnych i promocyjnych podjętych w 2014 roku w siedzibie
Okręgowego Inspektoratu Pracy w Zielonej Górze dot. legalności zatrudnienia udzielono
zainteresowanym osobom ok. 300 porad prawnych, ponadto przeprowadzono konsultacje,
szkolenia informacyjno - edukacyjne oraz udzielano porad prawnych m.in. w powiatowych
urzędach pracy, urzędach miasta i gminy, szkołach, na targach branżowych oraz
rozpowszechniano wydawnictwa tematyczne. Porady prawne były udzielane przez inspektorów
pracy oraz przez specjalistów i radców prawnych inspektoratu. Działalność prewencyjna
i profilaktyczna w zakresie legalności zatrudnienia była prowadzona przez inspektorów pracy
sekcji legalności zatrudnienia podczas powadzonych kontroli i polegała na wyjaśnieniach
19
problemów i zagadnień poruszanych przez przedsiębiorców w związku z prowadzoną
działalnością.
Z dokumentacji inspektorskiej wynika, że po kilku latach wzrostu, w okresie
sprawozdawczym odnotowano niewielki spadek procentowy zawieranych umów
cywilnoprawnych w stosunku do wszystkich badanych umów w porównaniu do wyników roku
poprzedniego. W kontrolowanych podmiotach w ostatnich latach odsetek zawieranych umów
cywilnoprawnych w stosunku do wszystkich badanych umów wynosił: 2009 r. - 0,07 %, 2010 r.
- 6,7 %, 2011 r. - 14 %, 2012 r. - 18 %, 2013 r. - 19 %, 2014 r. - 18,3 %.
Podczas prowadzonych kontroli:
a/ wyegzekwowano
− odprowadzenie na konto Zakładu Ubezpieczeń Społecznych zaległych składek na Fundusz
Pracy w kwocie 53 342 zł za 600 osób,
− odprowadzenie na konto Zakładu Ubezpieczeń Społecznych zaległych składek na
ubezpieczenie społeczne w kwocie 86 535 zł za 317 osób,
− potwierdzonenie na piśmie 19 osobom umowy o pracę,
− zgłoszenie 93 osób do ubezpieczenia społecznego,
b/ ujawniono:
− 49 przypadków niezgłoszenia do PUP podjęcia pracy zarobkowej przez bezrobotnych (w tym
12 bezrobotnych pobierających zasiłek),
− 78 przypadków niezgłoszenia osób do ubezpieczenia społecznego,
− 419 przypadków nieterminowego zgłoszenia osób do ubezpieczenia społecznego,
− 34 przypadki zgłoszenia do ZUS nieprawidłowych danych mających wpływ na obniżenie
podstawy wymiaru składki na Fundusz Pracy,
− 1226 przypadków nieopłacenia składek na Fundusz Pracy na kwotę 108 294 zł,
− 1499 przypadków nieterminowego opłacania składek na Fundusz Pracy,
− 94 przypadki nieprawidłowości dot. potwierdzania na piśmie rodzaju i warunków zawartej
umowy o pracę,
− 10 cudzoziemców, którzy nielegalnie wykonywali pracę, w tym 2 cudzoziemców bez
zezwolenia na pracę, 5 cudzoziemców na warunkach innych niż określone w zezwoleniu na
pracę oraz 3 cudzoziemców, których podstawa pobytu nie uprawniała do wykonywania pracy,
− w związku ze skierowanym przez inspektora pracy powiadomieniem Wojewody
o nieprawidłowościach zostało uchylonych 7 zezwoleń na pracę dla 7 cudzoziemców.
W okresie sprawozdawczym stwierdzono w porównaniu do roku 2013 znaczny wzrost
ujawnionych przypadków (dot. obywateli RP):
• niezgłoszenia do ubezpieczenia społecznego, w tym wystąpienie przypadków
niezgłoszenia do ubezpieczenia osób bezrobotnych:
w 2014r. – 78 osób (w tym 8 bezrobotnych), w 2013r. – 44 osoby (w tym nie
odnotowano osób bezrobotnych),
• niezawiadomienia powiatowego urzędu pracy przez bezrobotnego o podjęciu pracy
zarobkowej:
w 2014 – 44 osoby, w 2013r. – 27 osób.
Podczas prowadzonych kontroli w okresie objętym sprawozdaniem stwierdzono znaczny
spadek przypadków i kwot (dot. obywateli RP):
20
•
•
•
nieopłacania składek na Fundusz Pracy
w 2014r. - 1223 przypadki na kwotę 107 959 zł, w 2013r. - 2373 przypadki na kwotę 186
986 zł,
nieterminowego opłacania składek na Fundusz Pracy
w 2014r. – 1468 przypadków, w 2013r. – 3352 przypadki,
niepotwierdzania na piśmie rodzaju i warunków zawartej umowy o pracę
w 2014r. – 19 przypadków, w 2013r. – 34 przypadki.
Warto podkreślić, że w 2014 roku stwierdzono, w porównaniu do roku poprzedniego,
znaczny wzrost przypadków zgłoszenia obywateli RP do ubezpieczenia społecznego
w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych w wyniku skutecznego działania inspektorów pracy
w trakcie kontroli: w 2014 r. – 88 osób zgłoszonych, w 2013 r. – 42 osoby zgłoszone (co stanowi
ponad dwukrotny wzrost zgłoszonych osób do ubezpieczenia społecznego w trakcie kontroli).
Działania inspektorów pracy w powyższym zakresie w będą kontynuowane.
II.10. Działalność interwencyjna - rozpatrywanie skarg pracowniczych
W roku sprawozdawczym wpłynęło do Okręgu 957 skarg (spadek o 8,6% wobec
2013r.), zawierających łącznie 1 364 problemy. Zasadność skarg utrzymuje się od kilku lat na
poziomie ok. 70%.
Tab. Przykładowe wskaźniki liczbowe dot. skarg w latach 2006-2014.
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
Liczba skarg
w tym:
% skarg:
864
940
969
984
1066
1080
1158
1048
957
-dot.
wynagrodzeń
43%
42,5%
42%
47,8%
42,6%
39,5%
41,4%
50,4%
47,6%
- od byłych
pracowników
i anonimowe
51%
67,7%
65%
65,8%
65,3%
62%
65,2%
69,6%
66,7%
-dot.
war.pracy
19%
14%
18,8%
13,7%
18,7%
18%
14,5%
12%
17,1%
a) skargi ogółem
W 2014r. odnotowano wpływ 957 skarg, z tego wycofano 17 spraw, 27 przekazano do
innych organów właściwych rzeczowo lub miejscowo, a 237 pozostawiono bez rozpoznania
z uwagi na braki formalne lub uwzględniono w planowaniu czynności kontrolnych. Ostatecznie
rozpatrzono 655 skarg i wniosków, a 21 spraw, które wpłynęły w końcu roku, przeniesiono do
załatwienia w roku 2015.
21
Podmioty inspirujące podjęcie interwencji:
Lp
Wyszczególnienie
Liczba
Odsetek
1.
Pracownicy - imiennie
289
30,2%
2.
Związki zawodowe
25
2,6%
3.
Byli pracownicy
398
41,6%
4.
Anonimy
240
25,1%
5.
Niepełnosprawni
5
0,5%
Problematyka skarg:
Lp
1.
Wyszczególnienie
Liczba
Problemy ogółem,
Odsetek
1364
100%
w tym:
2
Wynagrodzenia za pracę i inne świadczenia pieniężne
ze stosunku pracy
649
47,6%
3
Nawiązywanie i rozwiązywanie stosunków pracy
301
22%
4
Warunki pracy *
233
17,1%
5
Czas pracy
73
5,4%
6.
Wypadki przy pracy **)
23
1,7%
7
Inne***)
85
6,2%
*)
**)
***)
nieprawidłowy stan obiektów i pomieszczeń pracy, brak wyposażenia w środki ochrony indywidualnej oraz obuwie i odzież roboczą,
warunki stanowisk pracy odbiegające od wymaganych, brak szkoleń bhp pracowników, badań lekarskich, oceny ryzyka zawodowego.
odmowa sporządzenia dokumentacji powypadkowej i nieprawidłowości przy jej sporządzaniu;
zagadnienia m.in. urlopów pracowniczych, zakładowego funduszu świadczeń socjalnych, układów zbiorowych pracy, mobbingu,
nierównego traktowania w zatrudnieniu, legalności zatrudnienia.
W 34 przypadkach (ok. 3,5%) przeszkodą do przeprowadzenia działań kontrolnych była
m.in. niemożliwość nawiązania kontaktu z pracodawcami. W przypadku utrudniania działalności
organom Inspekcji Pracy do Prokuratury skierowano zawiadomienia o uzasadnionym
podejrzeniu popełnienia przestępstw z art. 225 § 2 kk.
Dane statystyczne potwierdzają stabilizację problemów bezzasadnych, których skala
w okresie sprawozdawczym ukształtowała się na poziomie ok. 30% ogółem rozpatrzonych.
Dla rozpoznania trafności skarg przeprowadzono 580 kontroli (spadek o 10,2% wobec
2013r.) w zakładach zatrudniających ponad 36 tys. pracowników.
Skala interwencji w zakładach wg:
a) podmiotu inspirującego ingerencję:
22
•
byli pracownicy
-
281
interwencji (48,4%
ogółu)
•
pracownicy (z wyjątkiem pracowników
niepełnosprawnych)
-
150
„
•
pozostali
-
88
„
•
nadawcy anonimowi
-
36
„
•
związki zawodowe
-
28
„
•
pracownicy agencji ochrony osób i mienia
-
6
„
•
pracownicy niepełnosprawni
-
3
„
b) charakteru działalności:
•
handel i naprawy
-
125
interwencji
•
działalność produkcyjna
-
120
„
•
transport, składowanie
-
82
„
•
budownictwo
-
59
„
•
usługi administrowania
-
49
„
•
hotele i restauracje
-
28
„
•
pozostała działalność usługowa
-
22
„
•
edukacja
-
19
„
•
ochrona zdrowia
-
17
„
•
rolnictwo
-
11
„
•
pośrednictwo finansowe
-
11
„
•
obsługa nieruchomości
-
10
„
•
działalność profesjonalna
-
9
„
•
administracja publiczna
-
5
„
(21,6% ogółu)
W okresie sprawozdawczym inspektorzy częściej (w porównaniu z 2013r.)
interweniowali w sektorze handlu (wzrost o 16,8%)%), usług administrowania (8,9%)
i hotelarstwa (7,7%), rzadziej edukacji (spadek o 36,7%), budownictwa (21,8%), działalności
produkcyjnej (21,6%), transportu (21,1%) i ochrony zdrowia (19%).
c) stanu zatrudnienia:
•
do 9 pracowników
•
od 10 do 49
•
•
-
293 interwencje
„
-
145
„
od 50 do 249
„
-
96
„
powyżej 249
„
-
46
„
(50,5% ogółu)
W analizowanym okresie odnotowano spadek (wobec 2013r.) interwencji w zakładach
zatrudniających powyżej 249 pracowników (34,3%) i małych (16,2%). Udział interwencji
w zakładach zatrudniających do 9 pracowników (mikro) wzrósł z 47,4% do 50,5%.
d) formy własności:
•
prywatna
-
527
interwencji
•
publiczna
-
53
„
(90,9% ogółu)
23
Celem wyeliminowania nieprawidłowości inspektorzy pracy wydali 230 decyzji,
438 wniosków wystąpień i 59 poleceń. Ujawniono 376 wykroczeń, w tym z art. 282 Kodeksu
pracy – 247 (65,7%), 281 Kp – 51 (13,6%), 283 Kp – 71 (18,9%), ustawy o promocji
zatrudnienia i instytucjach rynku pracy – 3, ustawy o zfśs – 4. Do sądów skierowano 34 wnioski
o ukaranie, a 126 osobom wymierzono, w drodze mandatów karnych, grzywny w łącznej kwocie
143 200 zł. (przeciętna kwota grzywny – 1136,5). Ponadto zastosowano 52 środki wychowawcze
oraz złożono 6 zawiadomień o uzasadnionym podejrzeniu popełnienia przestępstw, w tym
3 z art. 225 § 2 kk, 2 z art. 218 § 1 kk, i 1 z art. 160 kk.
Przedmiot wystąpień zdominowały (75,8%) zagadnienia wynagrodzeń za pracę i innych
świadczeń pieniężnych, stosunku pracy i czasu pracy.
W 184 wnioskach pokontrolnych (42%) inspektorzy występowali o terminowość wypłat
(57 wniosków tj. 31% ogółem wydanych w tej grupie) oraz wyeliminowanie innych
nieprawidłowości (niewypłacenie, bezpodstawne obniżenie lub potrącenie) przy wypłacie
przysługujących pracownikom świadczeń pieniężnych (wynagrodzenia za pracę w godzinach
nadliczbowych, dodatku nocnego, wynagrodzenia za czas choroby, ekwiwalentów za
niewykorzystany urlop wypoczynkowy, używanie odzieży własnej i pranie oraz należności
z tytułu podróży służbowej) i braków w regulaminach wynagradzania.
W ramach 78 wniosków (17,8%) znoszono uchybienia dot. m.in. wydawania i treści
świadectw pracy (31 wniosków – 39,7% ogółem wydanych w tej grupie), nawiązywania
i rozwiązywania stosunków pracy, treści umów o pracę, akt osobowych pracowników, zapisów
w regulaminach pracy, informowania pracowników o warunkach zatrudnienia.
Problematykę objętą 70 wnioskami (16%) wyczerpały nieprawidłowości w zakresie czasu
pracy dot. m.in. ewidencji czasu pracy (25 wniosków – 35,7% ogółem wydanych w tej grupie),
zatrudniania z naruszeniem przepisów o odpoczynku, powyżej przeciętnie 5 dni w tygodniu
w przyjętym okresie rozliczeniowym, bez zapewnienia dnia wolnego w zamian za pracę w dniu
wolnym z tytułu 5-dniowego tygodnia pracy, tworzenia rozkładów czasy pracy.
Ponadto, w drodze wystąpień, eliminowano m.in. wadliwości w zakresie przygotowania
do pracy (8,4%), urlopów pracowniczych (2,3%), ustalania okoliczności i przyczyn wypadków
przy pracy (2,5%), legalności zatrudnienia (2%), zakładowego funduszu świadczeń socjalnych
(2%).
Na dzień sporządzania raportu pracodawcy odpowiadając na wystąpienia poinformowali
o sposobach wykonania 53,7% wniosków.
Polecenia zdominowała problematyka świadczeń pieniężnych ze stosunku pracy (74%)
i świadectw pracy (15,5%).
Wypłatę wynagrodzeń za pracę i innych świadczeń pieniężnych na rzecz 1031
pracowników (spadek o 38% wobec 2013r.)w łącznej kwocie 2133 tys. zł (spadek o 21%)
nakazano w drodze 80 decyzji płatniczych (35% ogółem wydanych). Przypadki zaległości
w płatnościach lub uszczupleń należnych świadczeń ujawniono w 36 zakładach (spadek o 28%
wobec 2013r.). Skalę zobowiązań zdominowały opóźnienia w 5 zakładach („Sfero” Sp. z o.o.
w Zielonej Górze, „Dozamet” Sp. z o.o. i „Stocznia Konstal” Sp. z o.o. w Nowej Soli oraz „Care
– Trans” i „Aku” w Świebodzinie) w łącznej wysokości 1660 tys. zł (77,8% kwoty ogółem
nakazanej).
24
Konieczność ingerencji nakazami płatniczymi stanowiły przypadki niewypłacenia lub
obniżenia:
•
wynagrodzenia za pracę
•
wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych
•
w kwocie
1999
tys. zł
„
58
tys. zł
dodatkowego wynagrodzenia rocznego
„
33
tys. zł
•
ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy
„
22,2
tys. zł
•
wynagrodzenia za czas choroby
„
16,6
tys. zł
Dodatkowo nakazano wyeliminowanie nieprawidłowości, dot. 1756 pracowników,
w zakresie maszyn i urządzeń technicznych (18,7%decyzji), ustalania okoliczności i przyczyn
wypadków przy pracy, rodzajów środków ochrony indywidualnej, odzieży i obuwia roboczego,
wyposażenia i stosowania przez pracowników odzieży i obuwia roboczego, oceny ryzyka
zawodowego (8,3%), przygotowania pracowników do pracy (6,9%), wentylacji, ogrzewania,
oświetlenia (6,5%), obiektów i pomieszczeń pracy (5,6%), zaplecza higieniczno – sanitarnego
i środków higieny osobistej (4,3%), stanowisk i procesów pracy (4,3%).
Na dzień sporządzania analizy z ustaleń rekontroli oraz informacji pracodawców wynika,
że wykonano 64,8% decyzji, w tym 49 płatniczych nakazujących uregulowanie zobowiązań
finansowych na kwotę 1558 tys. zł.
Konieczność stwierdzenia wygaśnięcia (utrata statusu pracodawcy, upadłość
likwidacyjna) łącznie 21 decyzji nakazujących wypłatę 158,1 tys. zł sprawiły,
że w zainteresowaniu inspektorów pracy pozostaje stan realizacji 10 decyzji objętych
postępowaniem upominawczym, egzekucyjnym lub wydanych w listopadzie i grudniu 2014r.,
a zobowiązujących adresatów do wypłacenia kwoty 417 tys. zł (19,5 % ogółem nakazanej).
Z uwagi na odbiegający od pożądanego stan wiedzy o realizacji środków prawnych,
wydanych przez inspektorów pracy, zaplanowano rekontrole.
Uwagi i spostrzeżenia
Z przytoczonych danych wynika, że przy 8,6% spadku (wobec 2013r.) skarg i wniosków
interwencyjnych odnotowano ok. 15% spadek poruszanych problemów. Zagadnienia
wynagrodzenia za pracę i innych świadczeń pieniężnych ze stosunku pracy stanowiły 47,6%,
a z 12% do 17,1% wzrósł udział problematyki warunków pracy.
Udział anonimowych nadawców kształtował się na poziomie 25,1% (w 2013r. – 20,5%),
a tradycyjnie dominowały skargi byłych pracowników (w porównaniu z 2013r, spadek z 49,1%
do 41,6%). Podkreślenia wymaga ponad 19% spadek wniosków interwencyjnych związków
zawodowych.
Częściej, pomimo ok. 10% spadku ogółem, inspektorzy pracy stawali przed koniecznością
interwencji w przedsiębiorstwach handlowych (wzrost o 16,8%). Spadek dot. edukacji (36,7%),
budownictwa (21,8%), produkcji (21,6%), transportu (21,1%) i ochrony zdrowia (16%).
Z 47,4% do 50,5% wzrósł udział kontroli w zakładach zatrudniających do 9 pracowników,
a spadek dot. podmiotów o zatrudnieniu powyżej 249 pracowników (34,3%) i małych (16,2%).
Na odnotowanie zasługuje znikomy poziom interwencji w administracji publicznej.
25
W zakresie stanu regulowania zobowiązań finansowych wobec pracowników należy
podkreślić, że pomimo 21% spadku poziomu kwoty objętej nakazami płatniczymi inspektorów
pracy jej wysokość na 1 uprawnionego wzrosła z 1,6 tys. zł. do 2 tys. zł (25%). Uwzględniając
fakt, że ok. 77,8% kwoty nakazanej stanowiły zaległości płacowe wobec pracowników
5 przedsiębiorstw, poprawa wydaje się utrwalona.
Od lat nie zmienia się lista przyczyn inspirujących występowanie ze skargami na działanie
pracodawców.
Za podstawowe należy przyjąć:
• zmiany przepisów prawa pracy, ich nieznajomość przez pracodawców;
• wadliwa interpretacja i niewłaściwe stosowanie przepisów w praktyce.
• świadome działanie pracodawców na niekorzyść osób zatrudnionych.
• trudna sytuacja ekonomiczna niektórych firm;
Mimo poważnej skali naruszeń w dziedzinie prawa pracy zatrudnieni powściągliwie
zwracają się do PIP ze skargami na postępowanie swoich pracodawców z obawy przed utratą
miejsca pracy i niemożliwością znalezienia innego zatrudnienia w związku z sytuacją na rynku
pracy daleką od pożądanej. Potwierdzeniem takiej tezy wydaje się dominacja (41,6%) skarg
byłych pracowników.
W działalności inspektorskiej niedogodność w szybkim i kompleksowym rozpatrywaniu
skarg stanowią zmiany adresów siedzib firm, lokowanie firm w mieszkaniach prywatnych, brak
dokumentacji pracowniczej, w tym umów o pracę, list płac, ewidencji czasu pracy, a niekiedy
wręcz arogancja i poczucie bezkarności przedsiębiorców zatrudniających pracowników.
b) analiza skarg złożonych przez związki zawodowe.
W 2014r. związki zawodowe złożyły 25 wniosków (spadek o 19,4% wobec 2013r.)
o podjęcie interwencji w kierunku wyeliminowania sygnalizowanych naruszeń prawa
w zakładach pracy.
Wśród podmiotów inspirujących
(18 wniosków – 72%) i OPZZ (6 – 24%).
wizytacje
dominowały
NSZZ
„Solidarność”
Wnioskami o interwencję objęto m.in. problematykę wynagrodzenia za pracę
i in. świadczeń pieniężnych (26,4%), warunków pracy (22,6%), nawiązywania i rozwiązywania
stosunku pracy, zakładowego funduszu świadczeń socjalnych, czasu pracy, uprawnień związków
zawodowych, urlopów pracowniczych.
Skargi zasadne w całości lub części stanowiły ok. 65,2% ogółem zbadanych.
Największa skala interwencji miała miejsce w ochronie zdrowia (21,4%), przetwórstwie
przemysłowym (17,8%) i transporcie (14,3%). Interwencje związkowe w sektorze publicznym
stanowiły 50% ogółem podjętych.
Podkreślenia wymaga wzrost interwencji w edukacji, ochronie zdrowia i handlu.
c) analiza skarg dot. równego traktowania w zatrudnieniu i mobbingu.
W okresie sprawozdawczym zarejestrowano 16 skarg pracowniczych(spadek o 23,8%
wobec 2013r.) dotyczących dyskryminacji, molestowania i mobbingu (poruszone problemy (17)
stanowiły 1,2% ogółem odnotowanych).
26
Wyszczególnienie
problemów
Liczba problemów
wpływ
zasadność
ogółem, w tym:
17
4
dyskryminacja
9
3
mobbing
6
1
molestowanie
2
0
Zarzutem praktyk mobbingowych najczęściej obejmowano zagadnienia związane
z niewłaściwym traktowaniem pracowników, na przykład niesprawiedliwa, zdaniem skarżących
ocena ich pracy, jak również tolerowanymi przez pracodawców działaniami prowadzącymi do
izolacji niektórych pracowników, nękanie, ośmieszanie i zastraszanie w miejscu pracy.
Natomiast w zakresie dyskryminacji podnoszono nierówne traktowanie pracownika przy
kształtowaniu wynagrodzenia za pracę (6), typowaniu do udziału w szkoleniach (1)
i nawiązywaniu lub rozwiązywaniu stosunku pracy (2). Wśród kryteriów dyskryminacyjnych
przywołano niepełnosprawność (3), przynależność związkową (2), płeć (1), ustanie stosunku
pracy (1) i bliżej nieokreślone (2).
Zarzuty wobec jednostek publicznych stanowiły 62,5% ogółem odnotowanych, w tym
edukacji 25%.
II.11. Inne działania OIP.
1.
Poradnictwo.
W roku sprawozdawczym inspektorzy i pracownicy merytoryczni OIP udzielili
ok. 24,5 tys. (spadek o ok.23%) porad prawnych i technicznych dla prawie 22 tys. podmiotów
(spadek o ok 18%). Kolejny już rok obserwowany jest spadek liczby porad prawnych jak
i podmiotów zainteresowanych taką pomocą.
Tak jak i w latach poprzednich, zakres tematyczny udzielonych porad obejmował
praktycznie całość zagadnień objętych prawem pracy, w tym dotyczących bhp. Dominowała
problematyka dot. kreowania stosunku pracy (32,4%) wynagrodzenia za pracę i in. świadczeń
pieniężnych (17,9%), czasu pracy (10,2%), urlopów pracowniczych (9,4%), bhp (8,5%)
i uprawnień związanych z rodzicielstwem (7,2%).
Najliczniejszą grupą kierującą zapytania byli pracownicy (ponad 14 tys. osób - 65%)
i pracodawcy – przedsiębiorcy (prawie 5 tys. osób - 22%). Porad telefonicznych udzielono 17,3
tys., ustnych 4,3 tys., email 202, a pisemnych 95.
W roku sprawozdawczym związkowcom i organizacjom związkowym oraz społecznym
inspektorom pracy udzielono ogółem 177 porad, w tym 55 dla sip. W porównaniu do
poprzedniego roku liczba ta uległa obniżeniu o ok. 25%.
Problematyka prawa pracy oraz bezpieczeństwa pracy była tematem wielu audycji
radiowych i telewizyjnych realizowanych przez: TVP Gorzów Wlkp., RTV Lubuska, Radio
Zielona Góra, Radio Plus, Gazetę Lubuską, Gazetę Regionalną. Media zainteresowane były
w szczególności stanem przestrzegania przepisów prawa pracy i bezpieczeństwa pracy
27
w regionie, zaległościami płacowymi pracodawców względem pracowników, wynikami
poszczególnych kontroli. W roku sprawozdawczym, we współpracy z Gazetą Lubuską
i Tygodnikiem „Krąg” odbyło się 59 telefonicznych i redakcyjnych dyżurów prawnych
ekspertów OIP oraz inspektorów pracy. Na pytania z zakresu prawa pracy prawnicy odpowiadali
także na organizowanych dyżurach on-line („czatach”).
W trakcie dyżurów poruszano najistotniejsze i najbardziej aktualne problemy obejmujące
szerokie spektrum zagadnień prawa i bezpieczeństwa pracy między innymi: tematykę czasu
pracy, wynagrodzeń, zawierania i rozwiązywania umów o pracę w tym cywilnoprawnych,
ochrony pracy kobiet. Popularyzowano problemy związane z udzielaniem urlopów
wypoczynkowych i wychowawczych, ojcowskich, rodzicielskich oraz okolicznościowych.
Poruszano też zagadnienia wypadków przy pracy w szczególności zwracając uwagę na zdarzenia
mające związek z lekceważeniem przepisów bhp., potknięciami i poślizgnięciami w miejscu
pracy. Upowszechniano tematykę właściwych warunków pracy na budowie, doboru środków
ochrony przed upadkiem z wysokości, pracy w wysokich temperaturach, obowiązku pracodawcy
w zapewnieniu wody do picia w okresie upałów. Intensywnie promowano bezpieczne warunki
pracy wśród rolników i zasady bezpiecznego zachowania dzieci w gospodarstwie rolnym
i w trakcie wakacji.
Kontynuowano współpracę z placówkami oświatowymi w zakresie organizacji
wykładów/prelekcji z tematyki prawa pracy dla uczniów szkół ponadgimnazjalnych i studentów.
W spotkaniach prowadzonych przez pracowników OIP ze studentami wyższych uczelni
uczestniczyło 144 słuchaczy, natomiast z młodzieżą szkół ponadgimnazjalnych 322 słuchaczy.
Popularyzację prawa pracy dla młodzieży szkolnej, studentów realizowano w ramach imprez
targowych tj. Targów Pracy „Etat 2014” na Uniwersytecie Zielonogórskim, Targów
Edukacyjnych „Absolwent 2014”, Targów Edukacji i Pracy w Zespole Szkół Licealnych
i Technicznych w Gubinie. W trakcie targów prawnicy OIP służyli fachowym doradztwem,
a inspektorzy pracy informowali na temat działalności prewencyjnej i promocyjnej inspekcji.
Ponadto pracownicy OIP uczestniczyli w „Dniach Ubezpieczonego w ZUS”, projekcie
„Wchodzę na rynek pracy bez lęków – porady ekspertów” w Wojewódzkim Urzędzie Pracy
w Gorzowie Wlkp.
Wg naszych obserwacji, mimo spadków liczbowych duże zainteresowanie
poradnictwem prawnym wynika głównie z niejasności lub złej jakości tworzonego prawa pracy,
braku stabilności prawa oraz jego nieznajomości. To powoduje problemy z interpretacją prawa,
a niekiedy stanowi zachętę do świadomego jego obchodzenia lub łamania.
2.
Wydawanie zezwoleń na wykonywanie pracy lub innych zajęć zarobkowych przez
dzieci.
W 2014 roku zwrócono się do inspektora pracy z 3 wnioskami o wydanie zezwolenia na
wykonywanie pracy lub innych zajęć zarobkowych przez dziecko, stosownie do przepisu art.
3045 kodeksu pracy (wystąpił dyrektor teatru). W 2 przypadkach wnioskowano o wydanie
zezwolenia na udział dwóch chłopców w wieku 12 lat w sztukach teatralnych. Do wniosków
o wydanie zezwolenia dołączone zostały pisemne zgody przedstawicieli ustawowych na
28
wykonywanie pracy przez dzieci, pozytywne opinie psychologiczne, orzeczenia lekarskie
dotyczące braku przeciwwskazań zdrowotnych do udziału dzieci w spektaklach teatralnych,
opinie dyrektorów szkoły, do których dzieci uczęszczały dotyczące możliwości wypełniania
przez nie obowiązku szkolnego w czasie wykonywania pracy. Nie wystąpiły przesłanki do
odmowy udzielenia zezwoleń, gdyż o ich wydanie wystąpił uprawniony podmiot i praca, którą
dzieci miały wykonywać, nie powodowała zagrożenia dla życia, zdrowia i rozwoju psychicznego
- nie zagrażała też wypełnianiu obowiązku szkolnego. W związku z powyższym w obu
przypadkach wydane zostały pozytywne decyzje zezwalające na wykonywanie pracy przez
dzieci wymienione we wnioskach.
Wystąpiono również z wnioskiem o wydanie zezwolenia na udział w sztuce 15 - letniego
chłopca. W związku z niedołączeniem do wniosku opinii dyrektora szkoły, do której dziecko
uczęszczało, dotyczącej możliwości wypełniania przez dziecko obowiązku szkolnego w czasie
wykonywania przez nie ww. pracy, inspektor pracy zwrócił się do wnioskodawcy o uzupełnienie
wniosku, z pouczeniem, że nieusunięcie braku spowoduje pozostawienie wniosku bez
rozpoznania. Wniosek nie został uzupełniony i dlatego w tej sprawie nie wydano decyzji.
3.
Kontrole czasu pracy kierowców - kary pieniężne.
Podczas kontroli firm transportowych (kontrole te prowadzone są od kilku lat we
współpracy z Inspekcją Transportu Drogowego) w zakresie czasu prowadzenia pojazdu oraz
obowiązkowych przerw i czasu odpoczynku kierowców, działając w oparciu o taryfikator
stanowiący załącznik do ustawy z dnia 6 września 2001r. o transporcie drogowym. inspektorzy
pracy wydali 14 decyzji (w roku poprzednim –16) nakładających na przewoźników 34 kary
pieniężne w łącznej kwocie 85 100 złotych (w roku poprzednim kwota kar wynosiła 88 750
złotych). Egzekucja kar przebiega systematycznie, bez istotnych problemów - większość
ukaranych wpłaciła nałożone kwoty kar w terminie. W stosunku do 2 przypadków działania
egzekucyjne podjęły urzędy skarbowe.
II.12. Efekty działalności kontrolno – nadzorczej.
Podobnie jak w poprzednich latach, praca i zaangażowanie inspektorów pracy przyniosło
wymierne korzyści w zakresie poprawy warunków pracy oraz bezpieczeństwa i higieny pracy
w kontrolowanych przedsiębiorstwach. Należy jednak podkreślić, że uzyskane efekty były
w poszczególnych zakładach zróżnicowane, gdyż w dużej mierze zależały od kondycji
finansowej, pozycji na rynku i perspektyw rozwoju tych firm. Na stopień poszanowania prawa
miało też wpływ przekonanie kadry zarządzającej, że warto jest dbać o sprawy bhp, bo dobre
warunki pracy przekładają się również na jakość produkowanych wyrobów lub świadczonych
usług oraz pozytywny wizerunek firmy.
Statystyczne ujęcie rezultatów pracy inspektorów stanowi ważny wyznacznik
skuteczności, choć oczywiście nie oddaje całokształtu działań Okręgowego Inspektoratu Pracy
w Zielonej Górze na rzecz likwidowania nieprawidłowości w zatrudnieniu oraz zagrożeń
w środowisku pracy.
Poniżej przedstawiamy najistotniejsze efekty działań w roku sprawozdawczym
(na podstawie kontroli sprawdzających i pism informujących o wykonaniu wniosków zawartych
w wystąpieniach inspektorskich oraz poleceń ustnych) w zakresie praworządności w stosunkach
29
pracy. Niektóre z nich można ująć w postaci danych liczbowych. Zatem w wyniku realizacji
wystąpień i poleceń inspektorów pracy (na dzień sporządzania niniejszego opracowania)
zlikwidowano nieprawidłowości z zakresu praworządności w stosunkach pracy wobec 44 117
pracowników, w tym:
wyeliminowanie nieprawidłowości z zakresu stosunku pracy, w tym legalności
zatrudnienia – wobec 14 785 pracowników,
wyeliminowanie nieprawidłowości związanych z przestrzeganiem przepisów o czasie
pracy – wobec 4 832 pracowników, w tym głównie dotyczących nieprawidłowości
w zakresie ewidencji i określania norm czasu pracy,
wyeliminowanie nieprawidłowości w zakresie udzielania i naliczania urlopów
pracowniczych w stosunku do 970 pracowników,
zlikwidowano uchybienia w zakresie zakładowego funduszu świadczeń socjalnych
wobec 2 804 pracowników,
wyeliminowanie nieprawidłowości w zakresie ochrony młodocianych i pracowniczych
uprawnień rodzicielskich w stosunku do 621 pracowników;
wyegzekwowanie dla pracowników (w wyniku realizacji decyzji płacowych) należności
na kwotę 1 962 189 złotych (do czasu sporządzenia sprawozdania).
Ponadto, w wyniku kontroli wyegzekwowali wykonanie przez pracodawców (dane
zebrane na podstawie wyników kontroli sprawdzających i pism informujących o wykonaniu
decyzji inspektorów pracy) obowiązków określonych w przepisach bezpieczeństwa i higieny
pracy, poprawiając tym samym bezpieczeństwo i warunki pracy (łącznie 49 723 osób), w tym
dotyczących :
obiektów i pomieszczeń pracy (w odniesieniu do 5 631 pracowników),
zaplecza higieniczno-sanitarnego i środków higieny osobistej (dla 2 387 pracowników),
wentylacji, ogrzewania i oświetlenia (dla 793 pracowników),
przygotowania pracowników do pracy (dla 4 500 pracowników),
urządzeń i instalacji energetycznych (dla 4 641 pracowników),
maszyn i urządzeń technicznych (w odniesieniu do 4 385 pracowników),
dostosowania stanowisk i procesów pracy (dla 4 708 pracowników),
poprawy warunków pracy w transporcie oraz przy magazynowaniu i składowaniu (dla
6354 osób),
ograniczenia narażenia i zagrożeń czynnikami szkodliwymi (w odniesieniu do 3082
pracowników).
W wyniku działań inspektorów pracy, tj. wydanych w kontrolowanych zakładach
432 nakazów natychmiastowego wstrzymania pracy lub skierowania do innych prac,
zlikwidowane zostało bezpośrednie zagrożenia dla zdrowia i życia 913 pracowników. Ponadto,
w wyniku realizacji decyzji inspektorów pracy wypłacono pracownikom kwotę ok. 1 962,2 tys.
złotych zaległych należnych świadczeń ze stosunku pracy.
Przytoczone dane liczbowe są aktualne w czasie redagowania niniejszego opracowania,
lecz część środków prawnych (nakazy, wystąpienia), szczególnie tych z końca roku jest jeszcze
w trakcie realizacji, zatem przedstawione wyżej wskaźniki liczbowe mogą już być wyższe.
30
III.Działalność prewencyjna i informacyjno-promocyjna.
III.1. Programy prewencyjne i informacyjno - promocyjne.
W 2014 roku zrealizowano 11 programów, którymi objęto 4 511 podmiotów
(pracodawcy, przedsiębiorcy, uczniowie, studenci), w tym szkoleniami 1 594.
Tab. Wykaz programów wraz z liczbą uczestniczących w nich podmiotów w 2014 roku.
Liczba
podmiotów
objętych
działaniem
Lp.
Temat
1
Program informacyjno-prewencyjny w budownictwie
139
2
Kampania informacyjna „Bezpieczeństwo pracy zależy od Ciebie”
499
3
Zarządzanie bezpieczeństwem pracy- prewencja wypadkowa.
16
4
Program prewencyjny dot. wymagań minimalnych użytkowanych maszyn
i urządzeń w produkcji przemysłowej
60
5
Program edukacyjny „Kultura bezpieczeństwa”
1252
6
Kampania informacyjno – promocyjna w rolnictwie indywidualnym
„Szanuj życie- bezpieczna praca w gospodarstwie rolnym”
1667
7
Program prewencyjny „Zdobądź Dyplom PIP”
20
8
Kampania informacyjna „Zanim podejmiesz pracę”
742
9
Program informacyjny nt. ograniczania zagrożeń powodujących potknięcia i
poślizgnięcia w handlu hurtowym
30
10
Program informacyjny dla zakładów usług leśnych
53
11
Program informacyjny dla zakładów obróbki drewna i wyrobów z drewna
29
W ramach realizowanych projektów rozpowszechniono ponad 15 tys. wydawnictw
specjalistycznych (broszury, ulotki, poradniki, afisze, listy kontrolne). Do 154 podmiotów
(pracodawcy, przedsiębiorcy) skierowano pisma z opisem okoliczności i przyczyn wypadków
przy pracy, charakterystycznych dla określonych rodzajów prac, celem wykorzystania
w działaniach na rzecz poprawy stanu ochrony pracy w zakładach oraz zachęcających do udziału
w wybranych programach informacyjno – prewencyjnych.
1. Program informacyjno-prewencyjny w budownictwie.
Kontynuowano szeroko zakrojone działania dla poprawy stanu świadomości zagrożeń
zawodowych w budownictwie, którymi objęto 139 podmiotów. Zasadniczym celem programu
było przekonanie inwestorów, kierowników budów i pracodawców branży budowlanej
do korzyści wynikających z profesjonalnego przygotowania pracowników do pracy oraz
31
fachowego zabezpieczania stanowisk pracy. Lokalne działania zostały wpisane w ogólnopolską
kampanię medialną „Szanuj życie – profesjonaliści pracują bezpiecznie”.
Projekt realizowano poprzez:
•
szkolenia organizowane m.in. przy współpracy Lubuskiej Okręgowej Izby Inżynierów
Budownictwa w Gorzowie Wlkp. oraz na dużych budowach prowadzonych przez
sygnatariuszy Porozumienia dla Bezpieczeństwa w Budownictwie (8 spotkań –
123 uczestników)
•
popularyzację w mediach lokalnych oraz udział w Lubuskich Targach Budownictwa
i Wyposażenia Wnętrz w Drzonkowie (stoisko Lubuskiej Izby Budownictwa)
•
program prewencyjny adresowany do małych przedsiębiorstw budowlanych (rekrutacja –
szkolenie/wyposażenie w materiały pomocnicze – proces naprawczy – audyt – rekomendacja
do świadectwa uczestnictwa w programie), deklarację przystąpienia złożyło 9 podmiotów,
pozytywnie ocenionych zostało 5 przedsiębiorstw,
•
dystrybucję wydawnictw tematycznych
Nadal szczególną rolę w realizacji kampanii pełnią działania prowadzone dla uczniów
szkół budowlanych i OHP ukierunkowane na kształtowanie prawidłowych postaw
bezpieczeństwa pracy wśród młodych ludzi.
2. Kampania informacyjno – promocyjna „Bezpieczeństwo pracy zależy od Ciebie”.
W celu realizacji założeń kampanii, pracownicy Okręgowego Inspektoratu Pracy
w 2014r. przeprowadzili łącznie 23 działania (8 szkoleń i 15 działań popularyzatorskich),
w których uczestniczyło 499 osób.
W szkoleniach udział wzięły 272 osoby, w tym: 153 społecznych inspektorów pracy,
52 nauczycieli, 44 uczestników otwartej konferencji nt. zdrowia w pracy, 14 przedsiębiorców nie
będących pracodawcami, 8 pracodawców, 1 pracownik służby BHP.
Szkolenia realizowano m.in. we współpracy z Lubuską Okręgową Izbą Inżynierów
Budownictwa w Gorzowie Wlkp., Wojewódzkim Ośrodkiem Medycyny Pracy w Gorzowie
Wlkp., Związkiem Zawodowym Górników Naftowców w Zielonej Górze, Zarządem Regionu
„Solidarność” w Gorzowie Wlkp., Związkiem Nauczycielstwa Polskiego w Gorzowie Wlkp.
i Zielonej Górze.
Stan wypadkowości i najczęstsze przyczyny wypadków przy pracy omawiano m.in.
podczas konferencji „Ograniczanie zagrożeń powodującej potknięcia i poślizgnięcia w miejscu
pracy”, zorganizowanej przez Okręgowy Inspektorat Pracy w Dniu Bezpieczeństwa i Ochrony
Zdrowia w Pracy br., w trakcie szkolenia członków Lubuskiej Okręgowej Izby Inżynierów
Budownictwa, podczas konferencji Wojewódzkiego Ośrodka Medycyny Pracy w Gorzowie
Wlkp.
Wnioski z analiz wypadków przy pracy przedstawiciele PIP prezentowali również
w trakcie pozostałych szkoleń realizowanych w ramach tematu.
W ramach kampanii, inspektor pracy brał udział w pracach jury konkursu ze znajomości
prawnej ochrony pracy, przepisów i zasad bhp, zorganizowanego dla rodziców i uczniów
Gimnazjum nr 1 w Świebodzinie. W trakcie imprezy uczestnikom spotkania zaprezentowano
zasady działania sprzętu chroniącego przed upadkiem z wysokości.
32
Tematykę kampanii popularyzowano również podczas XXII Targów Budownictwa
i Wyposażenia Wnętrz w Drzonkowie i XIV Drużynowych Zawodów Drwali, gdzie w pracach
zespołu sędziowskiego uczestniczył inspektor pracy. Podczas zmagań zespołów komisja
sędziowska oceniała nie tylko czas i dokładność wykonywania zadań, ale przede wszystkim
zgodność realizowania poleceń z zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy.
Pod szyldem kampanii, w bieżącym roku pracownicy OIP dyżurowali podczas „Dni
Ubezpieczonego w ZUS”, zrealizowano 4 dyżury w redakcji nowosolskiego tygodnika „Krąg”.
3. Zarządzanie bezpieczeństwem pracy- prewencja wypadkowa w małych zakładach.
W bieżącym roku na terenie woj. lubuskiego programem objęto 25 pracodawców.
W ramach działalności szkoleniowej przeprowadzono 1 spotkanie w Zielonej Górze, w którym
uczestniczyło łącznie 16 podmiotów wytypowanych w oparciu o bazę danych uzyskaną z ZUS.
Formalnie do programu przystąpiło 15 zakładów.
Pomimo umiarkowanego zainteresowania przedsiębiorców ofertą trudno jednoznacznie
określić efektywność realizowanego programu, gdyż wizytacją kontrolną (audytem) objęto
7 przedsiębiorstw. Doceniając zaangażowanie w procesy naprawcze 6 zakładów
rekomendowano do świadectwa uczestnictwa w programie.
4. Program prewencyjny dot. minimalnych wymagań użytkowanych maszyn i urządzeń
w przetwórstwie przemysłowym
W celu realizacji programu zaplanowano przeprowadzenie dwóch szkoleń (Zielona Góra
i Gorzów Wlkp.), na które wysłano zaproszenia do 58 pracodawców. Ponadto
o przeprowadzenie szkolenia obejmującego tematykę dostosowania maszyn do minimalnych
wymagań bezpieczeństwa i higieny pracy zwróciła się Organizacja Pracodawców Ziemi
Lubuskiej. Łącznie w trzech szkoleniach uczestniczyły 82 osoby reprezentujące 60 firm.
W ramach wszystkich szkoleń zachęcano pracodawców do udziału w programie oraz
rozdawano karty zgłoszeń i ankiety specjalistyczne. W wyniku podjętych działań przystąpienie
zadeklarowało 20 pracodawców.
Ankiety specjalistyczne z oceny maszyn (17 szt.) odesłało 8 pracodawców. Po dokonaniu
analizy ankiet stwierdzono, że tylko w przypadku 3 pracodawców ankiety przedstawiają
jakąkolwiek wartość merytoryczną (RELPOL S.A. – 3 ankiety, Zakład Metalowo- Gumowy
„METAL – GUM” – 2 ankiety, MELACO Sp. z o.o – 2 ankiety). Pracodawcy ci zostali
uhonorowani zaświadczeniami o uczestnictwie w programie.
Trudno jednoznacznie wskazać na przyczyny tak umiarkowanego zaangażowania
pracodawców. Z uzyskanych informacji wynikało, że przyczynami odstąpienia od udziału
w programie były:
•
zbyt ogólny poziom ankiety (bez opisu zagadnień) uniemożliwiający samodzielne dokonanie
oceny specjalistycznych maszyn użytkowanych w danej branży,
•
brak w zakładach personelu, który byłby w stanie podołać ocenie spełniania przez maszyny
wymagań minimalnych (tzw. mali pracodawcy),
•
zlecenie wykonania oceny zewnętrznym osobom lub podmiotom,
33
•
nowoczesny park maszynowy nie wymagający działań dostosowawczych.
Informacja o szkoleniu organizowanym wspólnie z OPZL-em pojawiły się na stronie
internetowej Regionalnego Portalu Gospodarczego „Biznes Lubuski” oraz stronie internetowej
OPZL.
W toku programu przeprowadzono jedną kontrolę sprawdzającą, tzw. audyt. Skala
nieprawidłowości dała podstawy wydania wielu zaleceń pokontrolnych.
5. Program edukacyjny „Kultura bezpieczeństwa”.
W kolejnej edycji program realizowano w 23 szkołach ponadgimnazjalnych, w których,
wg ankietowych deklaracji szkół, uczestniczyło 61 nauczycieli i 1625 uczniów. Inspektorzy
pracy w 7 szkołach poprowadzili zajęcia dla 322 uczniów.
W kilku spotkaniach na wyższych uczelniach (Uniwersytet Zielonogórski, PWSZ
w Gorzowie Wlkp. uczestniczyło 144 studentów, którym uzyskana podczas spotkań wiedza
będzie pomocna w konfrontacji z rynkiem pracy.
Kontynuowana była również współpraca z Lubuską Komendą OHP, gdzie przy okazji
zorganizowanego konkursu z wiedzy o prawie pracy i bezpieczeństwie w wykonywanym
zawodzie odbyła się, przeprowadzona przez inspektora pracy, pogadanka pn. „Pierwsza praca”.
Zwycięzcy konkursu zostali uhonorowani nagrodami ufundowanymi przez Okręgowy
Inspektorat Pracy.
Majówka z OHP, konkursy zorganizowane z Izbą Rzemiosła i Przedsiębiorczości
w Gorzowie Wlkp. burmistrzem Sulechowa oraz pogadanki dla dzieci przebywających na
obozach ZHP wzbogacały formę przekazu.
Uczestnicząc w targach edukacyjnych udzielano porad prawnych, dystrybuowano
wydawnictwa tematyczne oraz propagowano tematykę prawa pracy. Zagadnienia „pierwszej
pracy” popularyzowano również w mediach lokalnych (Radio Zachód, Radio Index).
6. Ochrona pracy w rolnictwie indywidualnym
Realizując założenia kampanii inspektorzy pracy w okresie sprawozdawczym promowali
zasady bezpiecznej pracy poprzez:
•
działalność szkoleniową i doradczą w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy:
o szkolenia rolników (6 szkoleń z udziałem 102 rolników),
o szkolenia adresowane do uczniów szkół kształcących młodzież w zawodach
rolniczych (2 szkolenia z udziałem 30 uczniów),
o pogadanki adresowane do dzieci uczęszczających do wiejskich szkół podstawowych
(11 poganek z udziałem 511 uczniów).
•
działalność wizytacyjną i instruktażową:
o wizytacje indywidualnych gospodarstw rolnych (47),
o wizytacje przebiegu prac polowych (17),
o organizację punktów konsultacyjnych w czasie imprez rolniczych tj. dożynek, targów
(2),
34
•
konkursy i olimpiady z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy:
o konkursy adresowane do rolników (4 konkursy z udziałem 89 rolników),
o konkurs adresowany do uczniów szkół kształcących młodzież w zawodach rolniczych
(z udziałem 12 uczniów),
o konkurs adresowany do młodych producentów rolnych (10),
o konkursy adresowane do dzieci zamieszkujących obszary wiejskie (3 konkursy
z udziałem 83 dzieci),
•
popularyzację zagadnień ochrony pracy w rolnictwie indywidualnym na łamach fachowej
prasy rolniczej oraz poradnictwo:
o artykuły z zakresu bezpiecznej pracy w rolnictwie,
o porady dot. bezpiecznej pracy w rolnictwie indywidualnym, udzielane głównie
w trakcie festynów i targów rolniczych.
W dniu 5 grudnia 2014r. miał miejsce już X finał „Olimpiady wiedzy o bezpiecznej pracy
w rolnictwie indywidualnym”. Celem organizowanego cyklicznie, we współpracy z LODR
w Kalsku, konkursu jest propagowanie zasad bezpiecznej pracy w rolnictwie. W tegorocznej
edycji uczestniczyło 46 lubuskich rolników (olimpiadę jako zadanie własne OIP opisano szerzej
w dalszej części sprawozdania).
7. Program „Zdobądź Dyplom PIP”
W roku sprawozdawczym do programu prewencyjnego „Zdobądź Dyplom PIP”
przystąpiło 15 zakładów. Pozytywnie zakończone audyty sprawiły, że do Dyplomu PIP
nominowano 11podmiotów.
Etapy realizacji programu: rekrutacja- szkolenie (wyposażenie w materiały pomocnicze)
– proces naprawczy (samokontrola) – audyt – nominacja do Dyplomu.
W ocenie inspektorów pracy, przeprowadzających audyty, pracodawcy po uprzednim
szkoleniu i kilkumiesięcznym procesie naprawczym, utwierdzili się w przekonaniu, że podjęte
przez nich działania na rzecz poprawy stanu ochrony pracy w zakładzie przynoszą pożądane
efekty niejednokrotnie inspirując decyzje o udziale w konkursie „Pracodawca – organizator
pracy bezpiecznej”.
8. Kampania informacyjno-promocyjna „Zanim podejmiesz pracę”
W celu upowszechnienia wśród osób pracujących, pracowników, studentów, uczniów,
a także pracodawców, partnerów społecznych i instytucjonalnych oraz ogółu społeczeństwa
wiedzy o obowiązujących przepisach prawa pracy przy zatrudnianiu, specyfice zatrudnienia
pracowniczego w stosunku do zatrudnienia niepracowniczego, umowach terminowych,
legalności zatrudnienia, pracownicy Okręgu przeprowadzili łącznie 84 działania (13 szkoleń
i 71 działań popularyzatorskich), w których uczestniczyły 742 osoby.
W zorganizowanych szkoleniach udział wzięło 310 osób, w tym: 63 pracodawców, 138
uczniów, 29 przedstawicieli organów nadzoru nad warunkami pracy, 80 osób bezrobotnych
i poszukujących pracy.
35
Szkolenia realizowano m.in. we współpracy z Wojewódzkim Inspektoratem Transportu
Drogowego w Gorzowie Wlkp., Organizacją Pracodawców Ziemi Lubuskiej, Powiatowym
Urzędem Pracy, Urzędem Marszałkowskim, Zespołem Szkół Budowlanych i Technikum
Budowlanym w Zielonej Górze.
W ramach kampanii prawnicy i inspektorzy pracy uczestniczyli w 4 imprezach
targowych, tj.: XXII Targach Budownictwa i Wyposażenia Wnętrz w Drzonkowie, Targach
Edukacyjnych „Absolwent 2014”, XII Targach Pracy „Etat 2014” na Uniwersytecie
Zielonogórskim, Targach Edukacji i Pracy w Zespole Szkół Licealnych i Technicznych
w Gubinie.
W trakcie targów świadczono porady prawne i techniczne, kolportowano wydawnictwa
PIP, informowano nt. działalności prewencyjnej i promocyjnej inspekcji pracy.
Wychodząc z poradami poza siedzibę Okręgu i Oddziału, pracownicy OIP uczestniczyli
w „Dniach Ubezpieczonego w ZUS”, projekcie „Wchodzę na rynek pracy bez lęków – porady
ekspertów” w Wojewódzkim Urzędzie Pracy w Gorzowie Wlkp. W wyniku ww. akcji z dyżurów
eksperckich skorzystało 30 osób.
Kontynuowano dyżury inspektora pracy w redakcji Tygodnika „Krąg” i Powiatowym
Urzędzie Pracy w Nowej Soli. W 2014 r. odbyło się tam łącznie 11 dyżurów, w trakcie których
porad z zakresu prawa pracy udzielono 34 osobom.
W ciągu całego roku, we współpracy z Gazetą Lubuską prawnicy OIP świadczyli
telefoniczne dyżury prawne. Wybrane porady publikowano na łamach Gazety. W maju,
w trakcie kampanii medialnej w redakcji dziennika zorganizowano 2 dyżury on-line (czaty),
które cieszyły się dużym zainteresowaniem ze strony internautów.
9. Program informacyjny nt. ograniczania zagrożeń powodujących potknięcia i
poślizgnięcia w handlu hurtowym
Tradycyjnie, 28 kwietnia br. w auli Wydziału Mechanicznego Uniwersytetu
Zielonogórskiego odbyła się konferencja „Ograniczanie zagrożeń powodujących potknięcia
i poślizgnięcia w miejscu pracy”. Konferencję zorganizowano w nawiązaniu do europejskiej
kampanii SLIC oraz obchodzonego Światowego Dnia Bezpieczeństwa i Ochrony Zdrowia
w Pracy. Uroczystego otwarcia dokonali Jerzy Ostrouch – wojewoda lubuski i Franciszek
Grześkowiak - okręgowy inspektor pracy. Zgromadzeni pracodawcy i pracownicy wysłuchali
wystąpień nt.: stanu wypadkowości w województwie lubuskim, sposobów ograniczania zagrożeń
powodujących potknięcia i poślizgnięcia, stosowanych tzw. „dobrych praktyk” w lubuskich
przedsiębiorstwach mających na celu wyeliminowanie tego typu zdarzeń, rehabilitacji po
urazach w pracy wynikających z poślizgnięcia lub potknięcia oraz pierwszej pomocy.
10. Program informacyjny dla zakładów usług leśnych
Przy współudziale Nadleśnictw: Międzyrzecz, Strzelce Krajeńskie, Sława Śląska i Nowa
Sól zorganizowano 4 spotkania, w których uczestniczyło łącznie 49 przedsiębiorców oraz
5 przedstawicieli z Nadleśnictw.
W czasie tych spotkań, mających na celu popularyzację wiedzy dotyczącej
bezpieczeństwa i higieny pracy wśród pracodawców - właścicieli Zakładów Usług Leśnych,
inspektorzy pracy przedstawili prezentację dotyczącą wybranych zagadnień prawa pracy, w tym:
36
profilaktycznej opieki lekarskiej, nadzoru i kontroli stanu bhp w zakładzie oraz wypadków przy
pracy. Oprócz tematyki ujętej w prezentacji poruszone zostały również zagadnienia zawarte w
publikacji dystrybuowanej przez PIP. W czasie spotkań odbyły się dyskusje dotyczące
zwiększenia bezpieczeństwa pracowników wykonujących czynności przy obsłudze pilarek
spalinowych oraz konsekwencji wynikających z wypadków przy pracy (tak dla poszkodowanych
jaki i dla pracodawców)
11. Program informacyjny dla zakładów obróbki drewna i wyrobów z drewna.
W ramach realizacji projektu w dniu 24.10.2014r. w auli Uniwersytetu
Zielonogórskiego wspólnie z Odziałem Lubuskim Ogólnopolskiego Stowarzyszenia
Pracowników Służby Bezpieczeństwa i Higieny Pracy zorganizowano szkolenie. Uczestników
zapoznano ze stanem wypadkowości w branży obróbki drewna na terenie województwa
lubuskiego oraz przeprowadzono szkolenia na temat: „Minimalne i zasadnicze wymagania oraz
bezpieczeństwo pracy przy obsłudze maszyn do obróbki drewna”. W spotkaniu uczestniczyło
29 przedstawicieli pracodawców z terenu województwa lubuskiego.
III.2. Konkursy o tematyce ochrony pracy.
W okresie sprawozdawczym przeprowadzono 6 konkursów promujących pożądane
postawy w procesie pracy, którymi objęto 517 podmiotów (pracodawcy, sip, uczniowie,
rolnicy).
W uroczystym podsumowaniu projektów promocyjnych (listopad 2014r.) uczestniczyli
przedstawiciele parlamentu, lokalnych władz, związków zawodowych, organizacji pracodawców
lubuskich oraz mediów. Laureatów konkursów uhonorowano nagrodami rzeczowymi,
statuetkami i świadectwami uczestnictwa.
Tab. Zestawienie konkursów o tematyce ochrony pracy w 2014r.
Konkursy
Lp.
Temat
Liczba uczestników
1
Pracodawca-organizator pracy bezpiecznej
12
2
Najaktywniejszy zakładowy społeczny inspektor
pracy
6
3
Konkurs dla pracowników młodocianych
56
4
Buduj bezpiecznie
5
5
Bezpieczne gospodarstwo rolne
7
6
Konkurs dla uczniów szkół ponadgimnazjalnych
‘Poznaj swoje prawa w pracy”
431
(15 szkół)
1. Konkurs „Pracodawca-organizator pracy bezpiecznej” (XXI edycja).
Celem konkursu „Pracodawca - organizator pracy bezpiecznej” jest promowanie
najlepszych praktyk w zakresie ochrony pracy, w tym inspirowanie pracodawców do tworzenia
bezpiecznych i ergonomicznych miejsc pracy.
37
Laureatami I miejsc w poszczególnych kategoriach zostali:
•
kategoria I, zakłady zatrudniające do 49 pracowników:
PGNiG Oddział w Zielonej Górze - Terminal Wierzbno
•
kategoria II, zakłady zatrudniające od 50 do 249 pracowników:
AB World Foods Polska Sp. z o.o. w Nowej Soli
•
kategoria III, zakłady zatrudniające od 250 pracowników:
Arctic Paper SA w Kostrzynie n.Odrą
Na uwagę zasługuje fakt, iż Terminal Wierzbno został laureatem etapu krajowego konkursu .
2. Konkurs „Najaktywniejszy zakładowy społeczny inspektor pracy”.
Konkurs promuje działalność społecznych inspektorów pracy na rzecz poprawy stanu
ochrony pracy w zakładach pracy.
Laureat I miejsca
•
Grzegorz Sajnug – Rockwool Polska Sp. z o.o. w Cigacicach.
3. Konkurs dla pracowników młodocianych.
Ideą przedsięwzięcia jest popularyzowanie wiedzy z zakresu ogólnych przepisów
prawnej ochrony pracy oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy wśród młodocianych
pracowników zatrudnionych w celu przygotowania zawodowego w zakładach rzemieślniczych.
Eliminacjami do finału regionalnego, zorganizowanego przez Izbę Rzemiosła
i Przedsiębiorców w Gorzowie Wlkp., objęto 56 młodocianych. Dla najlepszych Okręgowy
Inspektorat Pracy ufundował nagrody rzeczowe.
4. Konkurs „Buduj bezpiecznie”.
Celem konkursu jest upowszechnianie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy
na placach budów, a także promowanie wykonawców robót budowlanych, zapewniających
bezpieczne stanowiska pracy w procesie realizacji obiektów budowlanych.
•
I miejsce – Skanska SA, Oddział Budownictwa Ogólnego w Szczecinie – budowa
zakładu RoyalPack w Słonem.
5. Konkurs „Bezpieczne gospodarstwo rolne”
Celem konkursu, organizowanego we współpracy z KRUS, jest promocja zasad ochrony
zdrowia i życia w gospodarstwach rolnych. W 2014r. do konkursu zgłoszono 7 gospodarstw
rolnych. W wyniku wizytacji gospodarstw wyłoniono laureatów, którzy otrzymali nagrody
ufundowane przez organizatorów. Niezależnie od powyższego konkursu zorganizowano również
już X edycję Olimpiady nt. bezpieczeństwa pracy w rolnictwie rodzinnym.
6. Konkurs „Poznaj swoje prawa w pracy” (II edycja).
Celem konkursu jest popularyzacja wiedzy o prawie pracy wśród uczniów szkół
ponadgimnazjalnych.
38
Eliminacjami w 15 lubuskich szkołach objęto 431 uczniów.
Laureatami finału regionalnego (styczeń 2015r.), nominowanymi do etapu centralnego
zostali:
•
Bartosz Dziaduszek – Zespół Szkół Technicznych w Zielonej Górze
•
Julita Furman – Zespól Szkół Gastronomicznych w Gorzowie Wlkp.
•
Michał Durawa – Zespół Szkół Technicznych w Zielonej Górze.
III.3. Zadania własne.
W roku sprawozdawczym jako zadanie własne zrealizowano temat prewencyjny
pn.: „Program informacyjny dla zakładów obróbki drewna i wyrobów z drewna”. W ramach
realizacji tego tematu w dniu 24. października 2014r. w auli Wydziału Mechanicznego
Uniwersytetu Zielonogórskiego wspólnie z Oddziałem Lubuskim Ogólnopolskiego
Stowarzyszenia Pracowników Służby Bezpieczeństwa i Higieny Pracy zorganizowano
seminarium. Uczestników zapoznano ze stanem wypadkowości w branży obróbki drewna na
terenie województwa lubuskiego oraz przeprowadzono szkolenie na temat: „Minimalne
i zasadnicze wymagania oraz bezpieczeństwo pracy przy obsłudze maszyn do obróbki drewna”.
W spotkaniu uczestniczyło 29. pracodawców lub ich przedstawicieli z terenu województwa
lubuskiego.
Ponadto, od kilku już lat jako zadanie własne naszego Okręgu realizowana jest
„Olimpiada wiedzy o bezpieczeństwie pracy w rolnictwie indywidualnym”. W dniu 5. grudnia
2014r. odbyła się w siedzibie LODR w Kalsku jej 10-ta edycja. Poza OIP Zielona Góra,
głównym współorganizatorem tego przedsięwzięcia jest od początku Lubuski Ośrodek
Doradztwa Rolniczego w Kalsku. Zawsze włączają się również do tej inicjatywy: Lubuski Urząd
Marszałkowski i Lubuski Urząd Wojewódzki, Państwowa Straż Pożarna oraz lubuski Oddział
KRUS, Lubuska Izba Rolnicza, lubuskie oddziały ARiMR, ANR i ARR. W bieżącym roku
zgłosiło się do konkursu aż 46 rolników z terenu całego województwa. Poziom wiedzy został
przez członków jury uznany jako bardzo zaawansowany. Większość osób zabierających głos
w trakcie uroczystości podsumowania konkursu podkreślała potrzebę doskonalenia
i pielęgnowania wiedzy w zakresie objętym konkursem. Wszyscy nawiązywali również do
niedawnej tragedii w gospodarstwie rolnym specjalizującym się w hodowli trzody chlewnej
w Karczówce w gm. Żagań, gdzie podczas opróżniania zbiornika z gnojowicą śmierć poniosło
7 osób, w tym 5 członków jednej rodziny.
W uroczystości podsumowania X Olimpiady poza Okręgowym Inspektorem Pracy
Franciszkiem Grześkowiakiem, dyrektorem LODR Zbigniewem Żywieniem, szefami (lub ich
zastępcami) wszystkich wymienionych instytucji i organów udział wzięli Wicemarszałek
Województwa Lubuskiego Stanisław Tomczyszyn i Wicewojewoda Lubuski Jan Świerpo.
Laureaci otrzymali jak zwykle cenne nagrody, puchary i dyplomy. Zgodnie z tradycją tego
wydarzenia praktycznie wszyscy uczestnicy otrzymują nagrody lub gadżety oraz dyplomy
uczestnictwa. Co roku ta impreza cieszy się sporym zainteresowaniem i z roku na rok ma coraz
więcej zwolenników i uczestników.
Natomiast w tym okresie nie prowadzono w OIP własnego zadania kontrolnonadzorczego. Własne tematy kontrolne z lat poprzednich, dotyczące głównie warunków pracy
39
w zakładach związanych z pozyskaniem i obróbką drewna, objęte zostały harmonogramem
centralnym.
III.4. Efekty działalności profilaktycznej.
W roku sprawozdawczym realizowano 17 projektów prewencyjnych, informacyjnych
i promocyjnych, w których łącznie uczestniczyło ponad 5000 podmiotów, z czego najliczniejsze
grupy stanowili: pracodawcy, pracownicy, uczniowie i studenci oraz rolnicy. Systematycznie
rozszerza się wachlarz działań prewencyjnych i ich rola w kształtowaniu kultury bezpieczeństwa
pracy w regionie. Szkoleniami objęto ok. 1600 podmiotów. Podczas spotkań rozpowszechniono
ponad 15 tys. opracowań merytorycznych o różnej tematyce (broszury, ulotki, poradniki, afisze,
listy kontrolne).
Poważnym problemem w zakresie poprawy efektywności działań prewencyjnych jest
zmotywowanie szerszej grupy pracodawców do uczestnictwa w programach PIP, przekonanie
ich o przychylności i gotowości inspektorów do udzielania merytorycznego wsparcia w zakresie
samooceny warunków pracy oraz podejmowanych działań zapobiegawczych lub korygujących.
Należy zauważyć wzrost zainteresowania mediów działalnością promującą
bezpieczeństwo pracy. Optymizmem napawa również coraz lepsza współpraca oraz rosnące
zaangażowanie partnerów społecznych.
Nie ulega wątpliwości, iż tak szeroko zakrojona skala działania oraz wzrost liczby
podmiotów objętych działalnością „miękką” znajdują odzwierciedlenie w stopniowej
i systematycznej poprawie zarówno świadomości społecznej rozumianej szeroko, jako przekaz
tzw. „kultury bezpieczeństwa”, jak i realnego poziomu bezpieczeństwa pracy w lubuskich
przedsiębiorstwach.
III.5. Działalność rejestracyjna.
1. Zakładowe układy zbiorowe pracy.
Aktualnie jest zarejestrowanych
w
OIP Zielona Góra 206 (obowiązujących)
zakładowych układów zbiorowych pracy, w tym 44 zawarte ponownie po rozwiązaniu
dotychczasowych.
W okresie sprawozdawczym wpłynęły 32 wnioski dotyczące zakładowych układów
zbiorowych pracy, w tym:
• 2 – o rejestrację zakładowych układów zbiorowych pracy
• 17 – o rejestrację protokołów dodatkowych do układów zbiorowych pracy,
• 13 – o wpis do rejestru informacji dotyczących układów.
Odmówiono rozpatrzenia jednego ze zgłoszonych wniosków. Rozpatrzono pozytywnie
również dwa wnioski, które wpłynęły w końcu poprzedniego roku.
W 2014 roku dokonano rejestracji:
• 2 nowych układów
• 18 – protokołów dodatkowych,
40
• 13 – informacji, w tym m.in. dotyczących:
o wypowiedzenia układu – 3,
o rozwiązania układu – 3,
o zawieszenia stosowania układu – 2,
o rozwiązania organizacji związkowej – 1,
o przejścia zakładu na innego pracodawcę – 1,
o wstąpienia pracodawcy w prawa strony układu – 1,
o odstąpienia -1,
o zmiany nazwy pracodawcy – 1.
W analizowanym okresie nie wydano odmowy rejestracji zakładowego układu
zbiorowego pracy, protokołu dodatkowego lub porozumienia o stosowaniu układu.
W opisanym okresie nie było odwołań do sądu oraz wystąpień z zastrzeżeniem o których
mowa w art. 24111 § 51 K.p., a także nie zanotowano przypadku wykreślenia układu z rejestru
Nie zanotowano odmów i sporów dot. tego zakresu spraw. Wynika to z tego, iż w celu
wyeliminowania nieprawidłowości codziennie telefonicznie oraz osobiście w siedzibach OIP
w Zielonej Górze i Oddziału w Gorzowie Wlkp. udzielane są również porady z zakresu
zawierania układów zbiorowych pracy. W opisywanym okresie dzielono 188 porad,
w tym 20 w formie pisemnej.
Z prośbą o porady zwracają się najczęściej pracownicy i przedstawiciele związków
zawodowych, ale również przedstawiciele pracodawcy. Odnotowujemy przypadki zgłaszania się
pracowników z prośbą o udostępnienie do wglądu treści układu, tłumacząc, że pracodawcy
i przedstawiciele organizacji związkowych niechętnie udostępniają treść układu zbiorowego.
W związku z tym informujemy pracodawców i organizacje związkowe o obowiązku
udostępniania pracownikom treści zawartych układów a wręcz o obowiązku zapoznawania
na bieżąco wszystkich pracowników z treścią układu. Miało miejsce spotkanie szkoleniowe dla
przedstawicieli związków zawodowych i pracodawców z województwa lubuskiego. Ponadto
w Radiu „Zachód” i Radiu „Zielona Góra” a także na łamach prasy lokalnej informowaliśmy
o zmianach w przepisach prawa pracy i udzielano odpowiedzi na zapytania słuchaczy
i czytelników.
W okresie sprawozdawczym, w porównaniu do roku ubiegłego, liczba wniosków
o rejestrację układów, protokołów dodatkowych i o wpis informacji zmniejszyła się z 35 do 32
przypadków. Poza jedną odmową rozpatrzenia wniosku, pozostałe zostały rozpatrzone (łącznie
z dwoma z końca roku poprzedniego), a układy oraz protokoły dodatkowe zarejestrowano
w terminie jednego miesiąca.
Z uwagi na częste zmiany prawa pracy i pojawiające się wątpliwości należy wspierać
zainteresowanie problematyką układową pracodawców i organizacji związkowych,
m.in. poprzez inspirowanie szkoleń, popularyzację w mediach oraz w ramach bieżącego
poradnictwa.
2. Spory zbiorowe.
W okresie sprawozdawczym odnotowano 5 sporów zbiorowych (w poprzednim roku – 9)
41
Przywołując kryterium branżowe i tym samym dokonując podziału w/w podmiotów
ze względu na rodzaj wykonywanej działalności (z uwzględnieniem klasyfikacji PKD) sporami
objęto następujące sektory:
•
•
•
ochrona zdrowia – 3;
wytwarzanie i dostarczanie energii – 1;
dostarczanie wody i gosp. ściekami – 1.
Zgłoszone przez organizacje związkowe żądania obejmowały łącznie 31 problemów
(poprzednio – 12), dotyczących:
• warunków pracy – 9,
np. zlikwidowania dwuzmianowego rozkładu czasu pracy
• warunków płacy – 16,
np. wzrostu wynagrodzeń zasadniczych oraz ustalenia albo zmiany sytemu premiowania
i nagradzania
• świadczeń socjalnych – 2,
np. właściwego gospodarowania środkami zfśs,
• innych zagadnień – 4.
np. wypłacania ekwiwalentu za odzież i buty ochronne.
Tak jak poprzednio, większość żądań wyrażanych w sporach stanowiły sprawy dotyczące
wzrostu wynagrodzeń lub zmian systemu wynagradzania..
Spośród zarejestrowanych sporów zbiorowych 2 zakończone zostały porozumieniem,
w pozostałych przypadkach postępowania w toku.
42
IV. Charakterystyczne dane dla Lubuskiego (OIP Zielona Góra).
Wspomniano już wyżej, że Okręgowy Inspektorat Pracy w Zielonej Górze, zgodnie
z ustaloną ustawowo właściwością terytorialną, obejmuje swoją działalnością województwo
lubuskie.
Jak wynika z rocznika statystycznego województwa lubuskiego na rok 2014 (US Zielona
Góra) na przełomie 2013/2014 roku w naszym województwie mieszkało 1 021,5 tys. osób.
Około 320,3 tys. z nich wykonywało pracę, z tego prawie 77% w sektorze prywatnym. Stopa
bezrobocia określana była w tym czasie na 15,7%. Na terenie Lubuskiego zarejestrowanych było
109 840 podmiotów gospodarki narodowej, z czego 105 106 w sektorze prywatnym (ponad
95%), w tym 78 366 to osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą.
Powyżej opisano wyniki i efekty działań kontrolno-nadzorczych oraz prewencyjnoinformacyjnych naszego Okręgu. Wynikają z nich określone wnioski i oceny dotyczące stanu
praworządności w stosunkach pracy na terenie Lubuskiego. Oceny dotyczą jednak tylko
i wyłącznie podmiotów objętych naszym zainteresowaniem. Z uwagi na „negatywne” przesłanki
doboru zakładów do kontroli, ww. uwag i ocen nie należy przenosić na ogół działalności
pracodawców i przedsiębiorców w województwie. Chcąc pokusić się o takie oceny należałoby
przeprowadzić działania na ściśle ustalonych zasadach statystycznych, a takich nie prowadzono.
Poniżej przedstawiono niektóre ogólne dane oraz umieszczono opis kilku
charakterystycznych zjawisk w zakresie objętym działaniami naszego Urzędu w 2014 roku,
które w sposób obrazowy (wg danych GUS, WSSE i KRUS) przedstawiają stan w zakresie
szeroko rozumianej ochrony pracy i obszary, które powinny być przedmiotem szczególnej troski
w przyszłości.
IV.1. Wypadki przy pracy (wg GUS).
Na podstawie danych uzyskanych z Urzędu Statystycznego wynika, że w 2014 roku
w województwie lubuskim w wypadkach przy pracy i traktowanych na równi z wypadkami przy
pracy poszkodowane zostały 2604 osoby (poprzednie trzy lata odpowiednio: 2013 – 2605; 2012
– 2841 i 2011 - 3055), tj. nastąpiła stabilizacja tej liczby po kilku latach spadków.
W przypadku wypadków powodujących najgroźniejsze skutki dla poszkodowanych
w 2014r. w porównaniu do roku poprzedniego, zmieniły się liczby poszkodowanych
w wypadkach śmiertelnych i ciężkich, i tak:
•
zmalała liczba osób, które poniosły śmierć w wypadkach przy pracy – 9 w 2013r.
do 5 (o 44,5%);
•
wzrosła liczba poszkodowanych, u których wypadek spowodował ciężkie
uszkodzenie ciała – z 20 osób do 26 tj. o 13%.
Zanotowano w 2014 roku również 7 wypadków zbiorowych, w których poszkodowanych
zostało łącznie 17 osób.
Poniższe tabele przedstawiają podstawowe dane liczbowe dotyczące poszkodowanych
w wypadkach przy pracy w województwie lubuskim w 2013 i 2014 (wg GUS):
43
Tab.: Zestawienie liczby poszkodowanych w wypadkach przy pracy oraz wypadków
traktowanych na równi z wypadkami przy pracy w woj. lubuskim.
Rok
2013
2014
zmiana (%)
2605
2604
=
śmiertelne
9
5
- 44,5
ciężkie
20
26
+ 13
Wypadki
Ogółem, w tym:
Tab.: Zestawienie liczby poszkodowanych w wypadkach przy pracy w woj. lubuskim w rozbiciu
na wybrane sekcje gospodarki.
Lp.
Wyszczególnienie/ Rok
OGÓŁEM poszkodowani
2013
2014
zmiana (%)
2605
2604
=
1.
Rolnictwo, łowiectwo i leśnictwo
66
61
- 7,6
2.
Górnictwo i wydobywanie
9
6
- 33,3
3.
Przetwórstwo przemysłowe (ogółem)
1084
1152
+ 6,3
4.
Wytwarzanie i zaopatrywanie w energię
elektryczną, gaz, wodę
14
12
- 14,3
5.
Budownictwo
111
96
- 13,5
6.
Handel hurtowy i detaliczny, naprawy
pojazdów i sprzętu
287
333
+ 16
7.
Zakwaterowanie i usługi gastronomiczne
29
15
- 48,2
8.
Transport, gospodarka magazynowa i łączność
264
222
- 15,9
9.
Działalność finansowa i ubezpieczeniowa
12
21
+ 75
18
41
+127,8
140
142
+ 1,4
12. Edukacja
125
108
- 13,6
13. Ochrona zdrowia i opieka społeczna
180
221
+ 22,8
14. Kultura, rozrywka i rekreacja
18
14
- 22,2
15. Pozostała działalność usługowa
27
7
- 74
10. Obsługa nieruchomości
11.
Administracja publiczna, obrona narodowa,
ubezpieczenia społeczne
Po raz kolejny optymizmem napawa nawet mikroskopijny spadek, a właściwie
stabilizacja liczby wypadków ogółem – w poprzednich latach notowano kilkuprocentowe
spadki. Jak można zauważyć w powyższych zestawieniach, znaczne zmiany wskaźników
wypadkowych odnotowano w kilku sekcjach gospodarki. Biorąc pod uwagę najbardziej istotne
w naszym regionie sektory gospodarki, ponownie duże spadki liczby poszkodowanych
zanotowano m.in. w budownictwie o 13,5% (poprzednio również spadek o 21,3%). Natomiast
niewielki wzrost liczby wypadków nastąpił w sektorze przetwórstwa przemysłowego o 6,3%
(poprzednio spadek o 18,3%).
44
W pozostałych wybranych sekcjach gospodarki, w których zatrudniona jest
w Lubuskiem duża liczba pracowników, m.in. odnotowano zmiany:
•
administracja publiczna – wzrost o 1,4% (poprzednio spadek o 2,8%);
•
ochrona zdrowia – wzrost o 22,8% (spadek o 3,2%);
•
edukacja – spadek o 13,6% (wzrost 0 17,9%);
•
rolnictwo, łowiectwo, leśnictwo – spadek o 7,6% (spadek o 3%);
•
transport i gospodarka magazynowa – spadek o 15,9% (spadek o 6,7%).
Po kilku latach prowadzenia intensywnej działalności kontrolno - nadzorczej
w najbardziej „wrażliwych” sektorach gospodarki oraz coraz szerszych działań prewencyjno –
informacyjnych, zanotowano zmiany wskaźników wypadkowych. Poza stabilizacją liczby
wypadków ogółem w województwie, a w poprzednich latach kilkuprocentowym spadkiem tej
liczby, zasługują tu na większą uwagę spadki liczbowe poszkodowanych w wypadkach
szczególnie w sektorach budownictwa oraz transportu, zanotowane po raz kolejny a niepokoi
kilkuprocentowy wzrost liczby poszkodowanych w przetwórstwie przemysłowym. Z jednej
strony cieszy zmniejszenie się liczby wypadków ze skutkiem śmiertelnym, a z drugiej niepokoi
wzrost liczby wypadków ciężkich. Każdy wypadek przy pracy to o jeden wypadek za dużo,
zatem wzrost świadomości wszystkich uczestników procesów pracy w zakresie bezpieczeństwa
pracy, a tym samym obniżenie wskaźników wypadkowych, jest jednym z podstawowych celów
działalności prewencyjnej i informacyjnej prowadzonych przez nasz Urząd.
Mimo zanotowanej stabilizacji liczby poszkodowanych w wypadkach przy pracy ogółem
i w większości sektorów gospodarki, działania zmierzające do dalszego ograniczenia zagrożeń
zawodowych i tym samym liczby zdarzeń wypadkowych będą w dalszym ciągu intensywnie
prowadzone przez organy inspekcji pracy.
IV.2. Wypadki przy pracy rolniczej (wg KRUS).
W 2014 roku zgłoszono do Oddziału Regionalnego KRUS w Zielonej Górze
298 wypadków (tj. o 15 więcej niż w roku ubiegłym, co stanowi wzrost o ok. 5%).
W ub. roku miało miejsce tragiczne zdarzenie we wsi Karczówka gm. Żagań, gdzie
w gospodarstwie rolnym podczas opróżniania zbiornika z gnojowicą wydarzył się zbiorowy
wypadek, w którym poszkodowanych zostało 7 osób, z czego 6 poniosło śmierć. Spośród ofiar
śmiertelnych 4 uznane zostały jako wypadek przy pracy rolniczej (rodzina – ojciec, dwaj
synowie i synowa).
Tab. Zgłoszenia wypadków przy pracy rolniczej w latach 2009 – 2014
OR KRUS
w Zielonej
Górze
2009 rok
2010 rok
2011 rok
2012 rok
2013 rok
2014 rok
302
275
291
304
283
298
Za wypadek przy pracy rolniczej w rozumieniu ustawy o ubezpieczeniu społecznym
rolników w roku 2014 uznano 234 zdarzenia (poprzednio 221 – wzrost o ok. 6%) i z tego tytułu
wypłacono 219 odszkodowania.
Statystycznie, najwięcej osób zostało poszkodowanych na skutek:
•
upadku osób – 115 poszkodowanych, tj. ok. 53% wszystkich zdarzeń wypadkowych,
45
• uderzenie, przygniecenie, pogryzienie przez zwierzęta – 27 poszk., tj. ok. 12%,
• pochwycenia i uderzenia przez ruchome części maszyn – 26 poszk., tj. ok. 12%,
• upadku przedmiotów – 24 poszkodowanych, tj. ok. 11% wypadków.
Wskaźnik wypadkowości przy pracy rolniczej w województwie lubuskim wyniósł w roku
sprawozdawczym – 11,8 (w 2013 roku - 10,2).
Najczęściej do wypadków dochodziło na terenie podwórka i obejścia gospodarstwa
rolnego (ok.50%), w pomieszczeniach produkcyjnych, budynkach gospodarczych
i inwentarskich (ok.22 %) i na polach i łąkach (ok. 15%).
Wypadki z udziałem maszyn i urządzeń stanowiły ok. 42% wszystkich, w których
zakończono postępowanie. Najwięcej wypadków związanych z maszynami odnotowano podczas
użytkowania ciągników rolniczych (14%), przyczep transportowych i wozów konnych (9%),
pilarek tarczowych (4%) i elektronarzędzi (4%).
Główną przyczyną większości wypadków była niewłaściwa organizacja pracy
(190 wypadków, co stanowi 75% ogólnej liczby). Bezpośrednią przyczyną wielu wypadków
były również trudne i zmieniające się często warunki atmosferyczne, nieużywanie przez
rolników ochron i ubrań roboczych, niewłaściwe tempo pracy (pośpiech), a także nadmierny
wysiłek fizyczny (przemęczenie). Urazy kończyn stanowiły aż 83% wszystkich urazów, w tym
nóg ponad 43% całości.
Podobnie jak w latach poprzednich, w dużej liczbie gospodarstw gdzie zaistniał wypadek,
stwierdzono przede wszystkim ogólny bałagan, nierówne i nieutwardzone podwórze oraz nie
wyznaczone ciągi komunikacyjne zarówno na podwórzu jak i w pomieszczeniach
produkcyjnych.
Do wypadków dochodzi w gospodarstwach, w których jest w użyciu wyeksploatowany
i niesprawny sprzęt techniczny. W większości prace transportowe w obejściu nadal wykonuje się
ręcznie, nie używając np. wózków transportowych. Wiele wypadków zaistniało w wyniku
nieznajomości zachowań zwierząt, a także z powodu rutyny i złych przyzwyczajeń osób przy ich
obsłudze. Rolnicy coraz częściej kupują nowy sprzęt rolniczy np. kombajny, ciągniki
i przyczepy, lecz rzadko wyposażają go w sprzęt ułatwiający codzienne zajęcia i eliminujący
pracę ręczną.
Biorąc pod uwagę powyższe dane, zamierzamy kontynuować działania informacyjno prewencyjne w tym obszarze gospodarki, również we współpracy z KRUS.
IV.3. Choroby zawodowe (wg WSSE).
Według danych Państwowej Inspekcji Sanitarnej (WSSE Gorzów Wlkp.) w 2014 roku
stwierdzono w województwie lubuskim 77 chorób zawodowych (w roku poprzednim 49 –
wzrost o 57%) oraz wydano 34 decyzje negatywne o braku podstaw do stwierdzenia choroby
zawodowej (o 9 więcej niż w roku poprzednim).
Z danych WSSE wynika, że po raz kolejny największa liczba chorób zawodowych
dotyczyła grupy chorób zakaźnych i pasożytniczych, ale tym razem radykalnie wzrosła – aż do
47 (poprzednio: 2013r. – 21, wzrost aż o 124%).
Głównym powodem aż tak znacznego wzrostu ogólnej liczby chorób zawodowych oraz
w tej grupie jest znaczna liczba przypadków boreliozy - 46 w roku bieżącym a poprzednio
46
18 (wzrost aż o 155,5%) Dodać należy dwa lata wcześniej tj. w 2012 roku liczba stwierdzonych
przypadków boreliozy była również duża – wynosiła 39 przypadków. Mimo, iż te choroby to
wynik kontaktu pracownika z pasożytem zwykle sprzed długiego okresu czasu, jest tu ciągle
miejsce do działań zapobiegawczych i profilaktyki przeciwkleszczowej dla pracodawców
i przedsiębiorców, szczególnie tych działających w sektorze rolnictwa i leśnictwa.
Tab. Liczba i rodzaj chorób zawodowych stwierdzonych w województwie lubuskim w latach
2011 - 2014 (wg WSSE)
Pozycja
wykazu
Wykaz chorób zawodowych
1
Liczba chorób
2011
2012
2013
2014
Zatrucia ostre albo przewlekłe lub ich następstwa wywołane
przez czynniki chemiczne
0
0
0
1
3
Pylice płuc
0
3
1
1
5
Przewlekłe obturacyjne zapalenie oskrzeli
0
1
0
0
6
Astma oskrzelowa
1
1
1
3
7
Zewnątrzpochodne
płucnych
2
0
0
0
8
Ostre uogólnione reakcje alergiczne
0
0
0
1
12
Alergiczny nieżyt nosa
1
0
2
2
15
Przewlekłe choroby narządu głosu
3
5
5
0
17
Nowotwory złośliwe
1
0
1
1
18
Choroby skóry
1
6
3
4
19
Przewlekłe choroby układu ruchu wywołane sposobem wyk.
pracy
3
2
4
4
20
Przewlekłe choroby obwodowego układu
wywołane sposobem wykonywania pracy
5
5
7
8
21
Obustronny trwały ubytek
spowodowany hałasem
2
9
3
4
22
Zespół wibracyjny
4
1
1
1
27
41
21
47
26
Choroby zakaźne lub pasożytnicze albo ich następstwa,
w tym:
1. wirusowe zap. wątroby typu B
2. wirusowe zap. wątroby typu C
3. borelioza
4. bruceloza
5. inne (w tym gruźlica)
1
2
20
2
2
1
1
39
0
0
1
1
18
0
1
1
0
46
0
0
50
74
49
77
alergiczne
ogółem
zapalenie
słuchu
typu
pęcherzyków
nerwowego
ślimakowego
Ponadto, m.in. wzrosły liczba stwierdzonych przypadków: astmy oskrzelowej - 3
(poprzednio -1), chorób skóry – 4 (3), przewlekłej choroby obwodowego układu nerwowego – 8
(7), i obustronnego trwałego ubytku słuchu – 4 przypadki (poprzednio 3).
47
Występująca przez wiele lat wysoka liczba chorób narządu głosu, w niektórych latach
wręcz dominująca, w 2014 roku wreszcie przestała figurować na liście występujących chorób
zawodowych w naszym województwie (poprzednio 5). Jest to zapewne m.in. efekt prowadzonej
od wielu lat kampanii prewencyjnej, szkoleń specjalistycznych nauczycieli i kandydatów do tego
zawodu w zakresie emisji głosu oraz odpowiedniej profilaktyki.
IV.4. Interwencje i poradnictwo.
Mimo, iż wyżej szczegółowo opisano niektóre zjawiska w tym miejscu należy
do niektórych z nich powrócić w nieco ogólniejszej formie.
W roku sprawozdawczym już po raz kolejny zmalała (o ok. 8,6%) liczba skarg, które
wpłynęły do naszego Okręgu, a także liczba problemów sygnalizowanych w ww. skargach.
Odsetek zasadności skarg pozostaje, tak jak w ostatnich latach, na wysokim poziomie ok.70%.
Tak jak dotychczas, przeważająca liczba skarg dotyczyła szeroko rozumianej prawnej ochrony
stosunku pracy, w tym szczególnie problematyki wynagrodzeń i innych świadczeń ze stosunku
pracy.
Tradycyjnie już dominowały skargi byłych pracowników i od anonimowych nadawców
(łącznie niewielki spadek do poziomu ok. 66,5% skarżących – poprzednio ok.70%). Praktycznie,
od lat nie zmienia się lista przyczyn i problemów inspirujących występowanie ze skargami na
działania pracodawców. Dominują sprawy dot. wynagrodzeń za pracę i innych świadczeń
ze stosunku pracy (spadek z 50,4% do 47,6%), nawiązywania i rozwiązywania stosunku pracy
(wzrost z 19,8% do 22%), warunków pracy (wzrost do 17% - poprzednio 12%) i czasu pracy
(spadek do 5,4% - poprzednio 7,3%).
Podobnie jak w latach poprzednich, niedogodność w szybkim i kompleksowym
rozpatrywaniu skarg przez inspektorów pracy stanowią wymogi proceduralne (np. w niektórych
przypadkach zawiadomienie o zamiarze przeprowadzenia kontroli), zmiany adresów siedzib
firm, lokowanie firm w mieszkaniach prywatnych, brak dokumentacji pracowniczej, w tym
umów o pracę, list płac, ewidencji czasu pracy, a niekiedy wręcz arogancja i unikanie lub próby
uniemożliwiania kontroli oraz poczucie bezkarności części przedsiębiorców zatrudniających
pracowników. Te ostatnie zjawiska nie są na szczęście zbyt powszechne.
Z uwagi na dużą szkodliwość społeczną nieprawidłowości w zakresie stanu regulowania
zobowiązań finansowych wobec pracowników powodują, że wszystkie tego rodzaju przypadki
są ścigane przez inspektorów pracy, z wykorzystaniem całej gamy środków prawnych będących
w ich dyspozycji. Dobrym prognostykiem jest to, że w porównaniu do roku poprzedniego
nastąpił znaczny spadek (o ok. 49%) kwoty objętej nakazami płatniczymi inspektorów pracy.
Nakazy wydawane w tych sprawach dotyczą niewypłaconych, należnych pracownikom
wynagrodzeń lub innych świadczeń ze stosunku pracy i są objęte rygorem natychmiastowego
wykonania na mocy ustawy o PIP. W roku 2014 wydano tego rodzaju decyzje na kwotę ok. 3,5
mln złotych (poprzednio ok. 6,9 mln) w stosunku do 50 (poprzednio 67) zakładów. Większość
nakazanych do wypłaty kwot stanowiły zaległości płacowe wobec pracowników kilku
większych przedsiębiorstw, które miały kłopoty finansowe.
48
W roku sprawozdawczym inspektorzy i pracownicy merytoryczni OIP udzielili
ok. 24,5 tys. porad prawnych i technicznych dla ok. 22 tys. podmiotów. Zakres tematyczny
udzielonych porad obejmował praktycznie całość zagadnień objętych prawem pracy, w tym
dotyczących bhp (ok. 7% całości problematyki). Wg naszych obserwacji, mimo sporego spadku
liczby porad w ostatnim roku, duże zainteresowanie poradnictwem prawnym spowodowane jest
głównie niejasnością lub złą jakością tworzonego prawa pracy, brakiem stabilności prawa oraz
jego nieznajomością. To powoduje problemy z interpretacją prawa pracy, a niekiedy stanowi
zachętę do świadomego jego łamania.
Utrzymująca się wysoka, mimo spadku, liczba skarg, zaległości w wypłatach świadczeń
ze stosunku pracy oraz malejące, ale nadal duże zainteresowanie poradnictwem, mogą być
jednymi z istotniejszych wskaźników stanu praworządności w stosunkach pracy w naszym
województwie. Niepokoi również wysoka skala ujawnionych nieprawidłowości i uchybień
w zakresie spraw dot. warunków i bezpieczeństwa pracy oraz praworządności w stosunkach
pracy, a także wysokie wskaźniki w zakresie wypadkowości przy pracy w Lubuskiem.
49
V. Współpraca lokalna i międzynarodowa
V.1.
Współpraca z parlamentarzystami, organami władzy, organami nadzoru,
samorządami zawodowymi oraz stowarzyszeniami i partnerami społecznymi.
Problematyka ochrony pracy od lat cieszy się wysokim społecznym zainteresowaniem,
a mając na uwadze fakt, że Państwowa Inspekcja Pracy podlega Sejmowi RP, ważne miejsce
w działalności Okręgu zajmują kontakty z parlamentarzystami reprezentującymi województwo
lubuskie. Kontakty na tym szczeblu realizowane były głównie osobiście przez Okręgowego
Inspektora Pracy lub w niektórych przypadkach przez zastępców OIP a w przypadku
parlamentarzystów mających biura w Gorzowie Wlkp. przez kierownika Oddziału. Główne
przesłanki spotkań z posłami i senatorami to przede wszystkim przekazywanie istotnych
materiałów oraz informowanie o bieżących problemach w działalności naszego Urzędu,
szczególnie będących w zainteresowaniu poszczególnych parlamentarzystów, o najbardziej
istotnych wynikach i efektach prowadzonych kontroli i działalności na terenie naszego
województwa, a także pozyskanie informacji o prowadzonych pracach i debatach
parlamentarnych w zakresie ustawodawstwa pracy w celu ewentualnego przygotowania do
nowych zadań Urzędu.
Spotkania z parlamentarzystami intensyfikowały się głównie przy okazji debat w Sejmie na
tematy bliskie naszemu Urzędowi, w tym szczególnie przy debacie plenarnej nad rocznym
sprawozdaniem z działalności PIP składanym przed Wysoką Izbą przez Głównego Inspektora
Pracy. W roku sprawozdawczym Okręgowy Inspektor Pracy kilkakrotnie spotkał się z poseł
Elżbietą Rafalską, która jest członkiem Rady Ochrony Pracy przy Sejmie RP, marszałkiem
dr. Józefem Zychem i senatorem dr. Stanisławem Iwanem, który od szeregu lat pełni funkcję
przewodniczącego społecznej Lubuskiej Komisji Ochrony Pracy przy Okręgowym Inspektorze
Pracy, a także poseł Bożenną Bukiewicz i posłem Waldemarem Sługockim. W omawianym
okresie poza przedstawionymi wyżej, miały miejsce okolicznościowe spotkania Okręgowego
Inspektora Pracy i Kierownika Oddziału w Gorzowie Wlkp. z pozostałymi parlamentarzystami
z naszego Regionu, szczególnie z posłanką Krystyną Sibińską a także posłem Stefanem
Niesiołowskim. W trakcie tych spotkań przedstawiano m.in. materiały analityczne i informacje
z działalności Okręgu oraz materiały prewencyjne, promocyjne i informacyjne wydawane przez
Główny Inspektorat Pracy oraz opracowania tematyczne i roczne sprawozdania z działalności
Okręgowego Inspektoratu Pracy.
W roku sprawozdawczym miały miejsce liczne kontakty z Wojewodą Lubuskim,
Wicewojewodą oraz przedstawicielami Lubuskiego Urzędu Wojewódzkiego. Zgodnie
z postanowieniami ustawy o PIP, Wojewoda otrzymał bieżące roczne sprawozdanie
z działalności OIP. Przedmiotem rozmów z Wojewodą zawsze były aktualne sprawy z zakresu
ochrony pracy dotyczące terenu naszego województwa oraz bieżące wydarzenia np. informacje
dotyczące śmiertelnych i ciężkich wypadków przy pracy. Wojewoda Lubuski Jerzy Ostrouch
uczestniczył w okolicznościowej konferencji w auli Wydziału Mechanicznego UZ z okazji Dnia
Bezpieczeństwa i Zdrowia w Pracy w dniu 28 kwietnia 2014r. Wicewojewoda Jan Świrepo,
a także inni przedstawiciele Lubuskiego Urzędu Wojewódzkiego kilkakrotnie brali udział
w różnego rodzaju imprezach prewencyjnych lub promocyjnych organizowanych przez OIP,
50
m.in. ostatnio w grudniu 2014r. w LODR Kalsk na X „Olimpiadzie wiedzy o bezpieczeństwie
pracy w rolnictwie” cyklicznie organizowanej przez OIP we współpracy z LODR w Kalsku oraz
licznymi organizacjami i instytucjami działającymi w tym obszarze na terenie naszego
województwa. W skład powołanego przy Wojewodzie Lubuskim zespołu ds. przeciwdziałania
handlowi ludźmi powołany został przedstawiciel okręgowego inspektora pracy (Andrzej
Machnowski – z-ca OIP ds. nadzoru).
Podobnie jak w latach poprzednich, współpraca z organami samorządu terytorialnego
stanowiła bardzo szerokie spektrum. Obejmowała bowiem Sejmik Województwa Lubuskiego,
Zarząd Województwa Lubuskiego i Urząd Marszałkowski, oraz starostów i starostwa
powiatowe, a także niektóre gminy. Okręgowy Inspektor Pracy, zgodnie z ustawą o PIP,
przekazał Marszałkowi Województwa Lubuskiego sprawozdanie z działalności OIP
w poprzednim roku. Przedmiotem rozmów z przedstawicielami władz samorządowych były
głównie sprawy związane z wynikami kontroli organów inspekcji w zakładach, dla których
organem prowadzącym jest samorząd województwa, wynikające z faktu sprawowania funkcji
organu prowadzącego dla niektórych placówek samorządowych a także wspólne działania
w zakresie warunków i bezpieczeństwa pracy w rolnictwie rodzinnym. Dyrektor Departamentu
Rolnictwa UMWL Marek Żeromski (po wielu latach współpracy odszedł w 2014 roku na
emeryturę) jest członkiem Lubuskiej Komisji Ochrony Pracy i systematycznie bierze udział
w spotkaniach oraz współprzewodniczącym Lubuskiej Komisji ds. Bhp w Rolnictwie przy OIP
Zielona Góra.
Jest już tradycją, iż na sesjach Sejmiku Województwa Lubuskiego przedstawiane są wyniki
kontroli w roku poprzednim wraz z krótką oceną stanu praworządności w stosunkach pracy
i bezpieczeństwa pracy na terenie województwa lubuskiego. W inicjatywę tę włączają się
niektóre rady powiatów. W roku ubiegłym sprawozdanie z działalności Okręgu również zostało
przekazane do wiadomości radnych Sejmiku, a główne tezy przedstawione na plenarnej sesji
Sejmiku (Sesja w dniu 5.05.2014r.). Efekty tego rodzaju aktywności i kontaktów z władzami
samorządowymi są widoczne, choćby w bardzo żywym zainteresowaniu i dyskusji oraz
kontaktach radnych i przedstawicieli władz samorządowych w sprawach nieprawidłowości na
terenie poszczególnych jednostek samorządu, szczególnie w tych zakładach dla których są one
organami prowadzącymi. Efektem współpracy organami i instytucjami samorządowymi jest
także coraz szersze zrozumienie zakresu działania i funkcji PIP oraz poszczególnych urzędów,
ułatwienie kontaktów oraz rozpoznanie wzajemnych potrzeb i oczekiwań. Podsumowując
w powyższym zakresie 2014 rok, można powiedzieć, że podobnie jak w poprzednich latach
w coraz większym stopniu organy samorządowe czują się gospodarzami na swoim terenie, ale
mimo tego nie udało nam się w zadowalającym stopniu zainteresować wszystkich szczebli
samorządu problematyką stanu warunków pracy i praworządności w stosunkach pracy. Wśród
zadań jakie stają przed nami w bieżącym roku i latach następnych, to rozszerzanie kontaktów
i dalsza popularyzacja problematyki ochrony pracy.
W roku sprawozdawczym utrzymywano robocze kontakty z Lubuską Izbą Rolniczą
w zakresie bezpieczeństwa pracy na wsi. Okręgowy inspektor pracy i inspektor zajmujący się
problematyką bezpieczeństwa pracy w rolnictwie brali udział w kilku konferencjach
i spotkaniach LIR, a przedstawiciele LIR brali czynny udział w tematycznych programach
prewencyjnych organizowanych przez OIP.
51
Na bieżąco wymieniano informacje z przedstawicielami zielonogórskiego Oddziału
Stowarzyszenia Pracowników Służby BHP. Przedstawiciele Okręgu a także okręgowy inspektor
pracy osobiście, brali udział w posiedzeniach i szkoleniach tematycznych organizowanych przez
Stowarzyszenie m.in. na temat spraw związanych ze zmianami w prawie pracy. W dniu 3 lutego
ub.r. z okazji zmiany na stanowisku prezesa Stowarzyszenia oraz wyborów nowych władz.
Kontynuowana była współpraca z Uniwersytetem Zielonogórskim, głównie w zakresie
szkoleń ostatnich roczników studentów w ramach prowadzonych przez OIP programów
prewencyjno – informacyjnych. Dotychczas najbliżej współdziałaliśmy z Wydziałem
Mechanicznym Uniwersytetu Zielonogórskiego oraz działającym tam Oddziałem Polskiego
Towarzystwa Ergonomicznego. Na ww. Wydziale prowadzone są studia dzienne i zaoczne
z zakresu ergonomii, środowiska pracy oraz studia podyplomowe bezpieczeństwa i higieny
pracy, wspomagane merytorycznie przez wyspecjalizowanych inspektorów pracy. W zakresie
bezpieczeństwa pracy w budownictwie bardzo dobrą współpracę kontynuowano z naukowcami
Wydziału Inżynierii Lądowej i Środowiska UZ, co skutkowało szkoleniami dla studentów
ostatniego roku studiów w ramach programu prewencyjnego „Poznaj swoje prawa w pracy”.
W dniu 31 marca 2014r. okręgowy inspektor pracy uczestniczył w inauguracji nowopowstałego
Wydziału Prawa i Administracji UZ, jako jeden z organów będących w gronie wnioskodawców
jego powołania.
Współpraca z organami nadzoru i kontroli.
Podobnie jak w latach poprzednich, rok 2014 był intensywnym okresem współpracy
z różnymi organami kontroli i nadzoru w woj. lubuskim. Na szczeblu kierownictw,
systematycznie w ciągu roku miały miejsce spotkania robocze lub okolicznościowe, na których
wymieniano materiały i informacje na temat prowadzonych działań kontrolnych oraz omawiano
problemy i kierunki dotyczące wspólnych zadań.
Realizowano postanowienia porozumień o współpracy zawartych zarówno na szczeblu
centralnym jak i wojewódzkim. Współpraca była prowadzona intensywnie mimo, iż z uwagi na
specyfikę naszego województwa siedziby tych organów mieszczą się w obu stolicach Ziemi
Lubuskiej, co nie ułatwia bieżących kontaktów szczególnie na poziomie kierownictwa.
Zintensyfikowano współpracę z obu prokuratorami okręgowymi, co ma zaowocować wspólnymi
działaniami oraz szkoleniami w roku 2015. Podpisano nowe porozumienie o współpracy
z Wojewódzkim Inspektorem Ochrony Środowiska w Zielonej Górze (16.10.2014).
Jak w latach poprzednich, wspólne kontrole są prowadzone sporadycznie chociaż ich liczba
stale rośnie (np. ze Strażą Graniczną, Policją), wyłącznie w konkretnych sprawach,
wymagających wyjaśnienia spraw również przez inny organ, albo wspomożenia w działaniach
inspektorów pracy przez służby mundurowe. Z uwagi na różne uwarunkowania prawne (m.in.
ustawa o swobodzie działalności gospodarczej) i praktyczne, łatwiej jest prowadzić kontrolę
oddzielnie i wzajemnie wymienić odpowiednie informacje lub dokumenty po jej zakończeniu.
Skala wspólnych działań z innymi organami była zdecydowanie większa niż w roku poprzednim.
52
Tab. Szczegółowe dane liczbowe dotyczące współpracy w 2013 roku:
Lp.
Nazwa organu kontroli i
nadzoru
Liczba
wspólnych
działań
W tym:
wspólne
kontrole
kontrole
na
wniosek
powiadom.
o wynikach
1. Państwowa Inspekcja Sanitarna
7
1
0
6
2. Urząd Dozoru Technicznego/
Transportowy Dozór Techniczny
69
0
1
68
3. Prokuratura
25
0
4
21
4. Policja
50
3
6
41
5. Straż Graniczna
50
28
16
6
6. Państwowa Straż Pożarna
7
1
0
6
7. Inspekcja Ochrony Środowiska
4
1
1
2
8. Państwowy Nadzór Budowlany
25
0
1
24
9. Zakład Ubezpieczeń Społecznych
107
0
6
101
10. Urzędy Pracy (WUP, PUP)
66
0
33
33
11. Urzędy Skarbowe/
58
0
24
34
36
0
0
36
13. Organy władzy ustawodawczej,
wykonawczej i samorządu
terytorialnego
71
0
6
65
14. Inne organy (NIK,GIODO,ITD,
UTK i inne)
17
0
9
8
592
34
107
451
Urząd Kontroli Skarbowej
12. Wojewódzki Ośrodek
Medycyny Pracy
Łącznie
Powyższe zestawienie przedstawia szczegóły liczbowe współpracy z organami nadzoru
oraz władzy państwowej i samorządu. Po raz kolejny obserwujemy wzrost liczby
udokumentowanych czynności wykonywanych przez inspektorów pracy we współpracy
z innymi organami.
53
Podobnie jak w poprzednich latach, z organami prokuratury i policji inspektorzy pracy
współdziałali w trzech zasadniczych kierunkach:
•
w zakresie ustalania okoliczności i przyczyn śmiertelnych, ciężkich i zbiorowych
wypadków przy pracy,
•
w ramach postępowań przygotowawczych wszczętych z zawiadomień inspektorów
pracy o szczególnie nagannych praktykach pracodawców wyczerpujących znamiona
przestępstw przeciwko prawom osób wykonujących pracę zarobkową, działalności
instytucji państwowych lub wiarygodności dokumentów,
•
w zakresie
szkoleniowo – informacyjnym, dla omówienia stanu realizacji
porozumienia o współdziałaniu, problematyki odpowiedzialności karnej, aktualnych
problemów dochodzeń powypadkowych, zagrożeń występujących w zakładach pracy.
Organom prokuratury udzielano informacji o wynikach kontroli oraz prowadzono
postępowanie kontrolne na ich wniosek. Dominowały materiały z dochodzeń powypadkowych.
Prokuratorzy pogłębiali swoje ustalenia w drodze konsultacji z inspektorami pracy badającymi
wypadki lub składającymi zawiadomienia o podejrzeniu popełnienia przestępstw. W roku
sprawozdawczym zorganizowano spotkanie szkoleniowe z prokuratorem na temat problematyki
identyfikacji zachowań wyczerpujących znamiona przestępstw dotyczących
zakresu
działalności inspekcji pracy. Jak wynika z powyższego zestawienia, z policją prowadziliśmy
kilka kontroli wspólnych (tj. w obecności policjantów) i na wniosek organów policji, udzielając
jednocześnie informacji o wyniku kontroli inspektora pracy. W roku sprawozdawczym
z organami policji współdziałaliśmy bezpośrednio przy kontrolach dotyczących problematyki
legalności zatrudnienia.
Wyjątkowo często miały miejsce spotkania na szczeblu Okręgowego Inspektora Pracy
z dyrektorami Oddziałów Urzędu Dozoru Technicznego w Zielonej Górze oraz w Gorzowie
Wlkp., ale na roboczo kontaktowali się również inni przedstawiciele obu instytucji. Rozmowy
i spotkania dotyczyły wymiany informacji i doskonalenia wiedzy z zakresu eksploatacji
urządzeń ciśnieniowych oraz transportu bliskiego a także zmian w ustawie o PIP i przepisach
bhp, spraw związanych z wymaganiami minimalnymi lub zasadniczymi maszyn i urządzeń
podlegających dozorowi technicznemu, zgodnie z właściwością rzeczową.
Współpraca z Lubuskim Państwowym Wojewódzkim Inspektorem Sanitarnym
i inspektorami powiatowymi obejmowała głównie zagadnienia w zakresie zapobiegania
chorobom zawodowym oraz zwalczania przyczyn ich powstawania, a także podejmowania
wspólnych przedsięwzięć mających na celu ochronę zdrowia pracowników przed zagrożeniami
tkwiącymi w środowisku pracy. Zgodnie z przepisami, PWIS zwracał się o opinie dotyczące
projektów pomieszczeń pracy, gdy zawierały one odstępstwa od wymogów bhp, w zakresie
oświetlenia (47 wniosków) i obniżenia terenu dla pomieszczeń ze stanowiskami pracy (17).
W 5 przypadkach wyrażono zgodę na zastosowanie w pomieszczeniach stałej pracy wyłącznie
oświetlenia elektrycznego, a w 38 przypadkach wydano postanowienia z opinią, iż brak jest
przesłanek do prowadzenia postępowania w sprawie zgody na zastosowanie oświetlenia
światłem sztucznym, gdy wnioski dotyczyły pomieszczeń nieprodukcyjnych np. handlowo –
usługowych. Na obniżenie terenu dla pomieszczeń ze stanowiskami pracy wydano zgodę
w 5 przypadkach, a 10-krotnie wydano postanowienia o braku przesłanek do prowadzenia
54
postępowania, podobnie jak w przypadkach dotyczących oświetlenia. W przypadku jednego
wniosku dotyczącego zarówno oświetlenia jak i zagłębienia – stanowisko zajęto w jednym
postanowieniu.
Tab. Zestawienie wydanych postanowień dot. odstępstw w 2014 roku.
Tematyka wniosku /
Stanowisko inspektora pracy
oświetlenie
wyłącznie elektryczne
zagłębienie
poniżej terenu
Pozytywne
Negatywne
Brak przesłanek do wyd. opinii
Razem
5
3
38
46
5
2
10
17
Ponadto, wymieniane były sprawozdania z działalności i bieżące informacje
specjalistyczne.
Utrzymywano bieżące robocze kontakty oraz podejmowane były wspólne
przedsięwzięcia prewencyjne i informacyjne z Oddziałami ZUS. Przedstawiciele ZUS
uczestniczyli w organizowanych przez nasz Okręg imprezach prewencyjnych m.in. wręczając
ufundowane przez ZUS upominki (zestawy sprzętu ochronnego) dla laureatów programu
prewencyjnego „Zdobądź dyplom PIP” na podsumowaniu konkursów i projektów prewencyjnoinformacyjnych prowadzonych przez OIP w zielonogórskiej Palmiarni w dniu 18 listopada
2014r.
W działania prewencyjne i informacyjne na rzecz rolnictwa włączały się aktywnie
również inne organizacje i instytucje z naszego Regionu, szczególnie KRUS, LODR w Kalsku,
Lubuska Izba Rolnicza, Agencja Nieruchomości Rolnych, Urząd Wojewódzki i Marszałkowski
i inne. Po raz kolejny zorganizowana przez OIP wspólnie z LODR Kalsk i przedstawicielami
innych urzędów, organów i organizacji odbyła się 5 grudnia 2014r. X Olimpiada wiedzy
o bezpiecznej pracy w rolnictwie w której wzięło udział kilkudziesięciu rolników z terenu
naszego województwa.
Na wniosek różnych instytucji, w tym: urzędów pracy, urzędów skarbowych, organów
władzy państwowych i samorządowych i innych organów nadzoru przeprowadzono łącznie
107 kontroli (poprzednio-114). Ponadto, przeprowadzono 34 kontrole wspólnie z innymi
organami (poprzednio-27) - w tym: 28 wspólnych działań ze Strażą Graniczną w zakresie
kontroli legalności zatrudnienia oraz 16 kontroli inspektorskich na wniosek tego organu.
W 451 przypadkach (poprzednio-347) powiadomiono inne organy o wynikach kontroli
inspektorów pracy.
Podstawowym efektem współpracy organów kontroli i nadzoru na Ziemi Lubuskiej jest
kompleksowe rozpoznanie i podejmowanie działań w celu rozwiązania istniejących problemów,
szczególnie tych z pogranicza zakresu działania konkretnego urzędu, a przede wszystkim
szybsze i dogłębne załatwienie spraw zgłaszanych przez zainteresowanych danym problemem.
W świetle rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów regulującego zasady współpracy różnych
organów kontroli i nadzoru z Państwową Inspekcją Pracy, należy mieć nadzieję, że w kolejnych
55
latach nastąpi po raz kolejny wzrost liczby wspólnych działań a szczególnie zwiększenie ich
efektów.
Współpraca z partnerami społecznymi.
Podobnie jak w latach poprzednich, również w roku sprawozdawczym z powodzeniem
współpracowaliśmy z organami samorządu zawodowego i gospodarczego.
Okręgowy Inspektor Pracy wielokrotnie kontaktował się i spotykał z kierownictwem:
gorzowskiej organizacji pracodawców Lubuscy Pracodawcy i zielonogórskiej Organizacji
Pracodawców Ziemi Lubuskiej, prezesami Lubuskiego Sejmiku Gospodarczego, Zachodniej
Izby Przemysłowo-Handlowej, Izb Rzemieślniczych i Przedsiębiorczości w Zielonej Górze
i Gorzowie Wlkp. a także Lubuskiej Izby Budownictwa i Lubuskiej Izby Rolniczej. Braliśmy
aktywny udział w zebraniach, seminariach i spotkaniach tych organizacji.
Przedstawiciele ww. organizacji uczestniczyli w różnych przedsięwzięciach informacyjnych
i prewencyjnych organizowanych przez nasz Okręg oraz w posiedzeniu Lubuskiej Komisji
Ochrony Pracy przy OIP, poszerzonej o przedstawicieli sektora budownictwa i Lubuskiej
Komisji ds. Bezpieczeństwa Pracy w Rolnictwie (7 lutego 2014), przedstawicieli sektora
budownictwa LKOP (9 grudnia 2014r.), połączonej z podsumowaniem projektów
prewencyjnych skierowanych do sektora budowlanego i żagańskiej Powiatowej Komisji
ds. Bezpieczeństwa Pracy w Rolnictwie (Żagań, 22 grudnia 2014r.) połączonej
z rozstrzygnięciem konkursu nt. bhp w rolnictwie z terenu Powiatu Żagańskiego. Kontakty te
należy ocenić jako dobre i przynoszące wiele pozytywnych efektów, szczególnie jeśli chodzi
o zrozumienie powinności wynikających z uregulowań prawa pracy oraz bezpieczeństwa pracy.
Mając na uwadze troskę o stan bezpieczeństwa pracy w sektorze budownictwa, po raz
kolejny przeprowadzono działania prewencyjne i promocyjne skierowane do pracodawców tej
branży. Działania te z czasem powinny przynieść wzrost świadomości pracodawców,
a w efekcie poprawę sytuacji w tym przedmiocie. Były to szkolenia i prelekcje, które spotkały
się z dużym zainteresowaniem. Po raz kolejny zorganizowano wspólne stoisko informacyjne na
Targach Budownictwa w Drzonkowie k. Zielonej Góry, a w dniu 9 grudnia 2014r.
podsumowano programy prewencyjne skierowane do pracodawców z sektora budowlanego,
m.in. wręczając dyplomy dla laureatów konkursu „Bezpieczna budowa”.
Wspólnie z Izbą Rzemieślniczą i Przedsiębiorczości w Gorzowie Wlkp. braliśmy udział jako
współorganizatorzy, w kolejnej edycji konkursu na temat bhp dla uczniów – pracowników
młodocianych w zakładach rzemieślniczych.
Organizacje pracodawców skupiają niestety tylko niewielki odsetek pracodawców i ich
pozytywne działania nie zawsze docierają do większości nie zrzeszonych pracodawców,
szczególnie tych mniejszych, gdzie stwierdza się najwięcej uchybień. W województwie
lubuskim na ponad 100 tys. pracodawców i przedsiębiorców tylko ok. 1 tys. jest zrzeszona
w organizacjach. Stanowi to zatem ok. 1% ogólnej ich liczby, choć biorąc pod uwagę liczbę
osób w nich zatrudnionych odsetek jest znaczniejszy. Trzeba przyznać, że pracodawcy zrzeszeni
w tych organizacjach są bardziej świadomi i przygotowani do wypełniania zadań wynikających
z przepisów prawa pracy. Podobnie jak w latach poprzednich. w porozumieniu z organizacjami
pracodawców inspektorzy pracy i pracownicy merytoryczni OIP prowadzili m.in. działania
56
informacyjne i prewencyjne dot. praworządności w stosunkach pracy oraz szkolenia dla
pracodawców, głównie z zakresu zmian w prawie pracy.
Bardzo intensywnie układała się współpraca ze związkami zawodowymi. Poza rutynową
współpracą inspektorów pracy z szefami zakładowych organizacji związkowych i społecznymi
inspektorami pracy w trakcie prowadzenia kontroli, ścisłe kontakty utrzymywano
z organizacjami regionalnymi, w tym szczególnie z Zarządami Regionów NSZZ „Solidarność”
w Zielonej Górze i Gorzowie Wlkp. oraz lubuską strukturą OPZZ i ZNP. Miały miejsce
okolicznościowe spotkania, wymiana doświadczeń i informacji oraz współdziałanie przy
organizacji szeregu szkoleń z zakresu szeroko rozumianej ochrony pracy. Podsumowano
uroczyście kolejny konkurs dla społecznych inspektorów pracy - 18 listopada 2014 roku.
Szkolenia na wniosek instancji związkowych prowadzone były dla działaczy związkowych
a szczególnie społecznych inspektorów pracy. W roku 2013 aż 6-krotnie przeprowadzono
szkolenie z zakresu prawa pracy dla działaczy związkowych i społecznych inspektorów pracy,
w których udział wzięło ponad 180 osób.
Szczegóły liczbowe dotyczące szkoleń dla przedstawicieli partnerów społecznych
przedstawia poniższa tabela.
Tab. Szkolenia dla partnerów społecznych w 2014 roku.
Adresat szkoleń
Organizacje
związkowe
Organizacje
pracodawców
NSZZ „Solidarność”
OPZZ (ZNP)
inne org. związkowe
Izby
rzemieślnicze
/cechy
Liczba
Liczba uczestników
szkoleń
ogółem
w tym SIP
3
2
1
3
37
130
38
53
37
78
1
33
(A) 1
29
inne
Przedstawiciele:
organów administracji państwowej (A),
organów samorządowych (B),
innych partnerów (np. placówki naukowobadawcze, stowarzyszenia itp.) (C)
Ogółem
(B) 9
110
(C) 3
182
23
612
153
Wszystkie wymienione formy współpracy z partnerami społecznym będą kontynuowane
w roku bieżącym, a w niektórych aspektach, w miarę potrzeb i możliwości, intensyfikowane.
.
57
V.2.
Przygraniczna współpraca międzynarodowa.
W ramach współpracy z Biurem Kooperacji Nauki i Świata Pracy (KOWA) przy
Uniwersytecie Europejskim VIADRINA we Frankfurcie nad Odrą, w dniach 16 i 17 czerwca
2014 roku w Poznaniu odbyła się konferencja połączona z wizytą studyjną pn. „Miejsce pracy
call - center – teraźniejszość i przyszłość. Międzynarodowa wymiana doświadczeń”. Głównym
tematem spotkania były sprawy związane z warunkami i specyfiką pracy w centrach obsługi
telefonicznej. Uczestniczyli w nim także przedstawiciele pracodawców działających w tym
sektorze usług i związków zawodowych z Polski, Austrii i Niemiec, reprezentujących
pracowników „call-center” w tych krajach. W konferencji wzięli udział okręgowi inspektorzy
pracy w Zielonej Górze i w Poznaniu. Inspektor pracy z OIP Poznań przedstawił główne
spostrzeżenia wynikające z kontroli warunków pracy w tego rodzaju firmach w Polsce.
W naszym okręgu nie prowadzono kontroli w tym zakresie. W referatach i dyskusji
przedstawiciele pracowników i pracodawców z krajów biorących udział w konferencji oraz
inspekcji pracy podzielili się swoimi doświadczeniami i spostrzeżeniami.
Kontynuując współpracę przygraniczną z Inspekcją Pracy w Brandenburgii m.in.
realizując zapisy porozumienia zawartego przed kilkunastoma laty pomiędzy Głównym
Inspektorem Pracy a Ministrem Pracy Brandenburgii, w dniach 8 i 9 października 2014r.
we Frankfurcie n/Odrą miała miejsce konferencja pn. „Polsko – niemiecki dialog.
Bezpieczeństwo i higiena pracy”. Tematyka obrad dotyczyła wymiany doświadczeń polskiej
i niemieckiej inspekcji pracy głównie w kilku obszarach – zagrożeń w miejscu pracy
(biologicznych i obciążeń psychicznych), czasu pracy i usuwania azbestu. Przedstawiono łącznie
10 referatów tematycznych zakończonych szeroką dyskusją. W obradach tych poza
przedstawicielami inspekcji pracy Polski i Niemiec udział wzięli przedstawiciele Centralnego
Instytutu Ochrony Pracy w Warszawie na czele z dyrektorem prof. Danutą Koradecką oraz
pracownicy różnych central ubezpieczeń wypadkowych i stowarzyszeń ochrony pracy z terenu
Niemiec. Ze strony polskiej inspekcji pracy udział wzięli przedstawiciele Głównego Inspektoratu
Pracy w Warszawie z dyrektorem Departamentu Prawnego Haliną Tulwin oraz Okręgowych
Inspektoratów Pracy w Szczecinie, Wrocławiu i Zielonej Górze. W obradach brał udział
Okręgowy Inspektor Pracy w Zielonej Górze Franciszek Grześkowiak i jego zastępca
ds. nadzoru Andrzej Machnowski.
W 2014 roku kontynuowano ograniczoną przygraniczną współpracę OIP Zielona Góra
i Krajowego Biura Ochrony Pracy Brandenburgii – LAS Poczdam (Landesamt fur
Arbeitsschutz) - Regionalbereich Sud w Cottbus (d. Urzędem Ochrony Pracy i Techniki
Bezpieczeństwa – AAS Cottbus). W roku sprawozdawczym nie organizowano bezpośrednich
wspólnych przedsięwzięć, ale jak jest w zwyczaju od z górą dwudziestu lat, w stosunkach
partnerskich Cottbus - Zielona Góra miała miejsce wzajemna wymiana czasopism o szeroko
rozumianej tematyce ochrony pracy, a także okresowych sprawozdań z działalności. Uzyskane
materiały pozwalają na zapoznanie ogółu inspektorów pracy z problemami ochrony pracy
w sąsiedniej Brandenburgii, z ewentualnością ich wykorzystania w działaniach inspekcyjnych
w Polsce.
58
VI. Podsumowanie , wnioski oraz założenia i kierunki działania.
W okresie sprawozdawczym Okręg zrealizował wszystkie zaplanowane zadania
kontrolno - nadzorcze oraz prewencyjno - informacyjne, wynikające z harmonogramu pracy.
Porównując z rokiem poprzednim praktycznie utrzymana została liczba kontroli inspektorskich
(minimalny wzrost o 0,2%). Mimo to, wzrosła (o ok. 3%) zarówno liczba decyzji – nakazów
dotyczących przede wszystkim spraw związanych z bezpieczeństwem i higieną pracy, wydanych
po ich zakończeniu jak i liczba wystąpień pokontrolnych dotyczących głównie zagadnień prawa
pracy. Analizując wydane po zakończeniu kontroli środki prawne, widać jak wiele
nieprawidłowości w sferze warunków pracy oraz praworządności w stosunkach pracy
i legalności zatrudnienia ujawnionych zostało u pracodawców i przedsiębiorców na terenie
naszego województwa. Dotyczy to również ujawnionych wykroczeń przeciwko prawom osób
wykonujących pracę zarobkową oraz pomimo tendencji spadkowej również liczby składanych
skarg pracowniczych. Utrzymuje się wysoka skala zapotrzebowania na poradnictwo prawne
i techniczne oraz szkolenia przeprowadzane dla przedstawicieli organizacji pracodawców
i związków zawodowych.
Efekty działalności kontrolnej, nadzorczej i prewencyjnej są zazwyczaj trudne
do jednoznacznego oszacowania. Są one wymierne bezpośrednio w tych sytuacjach, gdy
w wyniku kontroli inspektora pracy pracodawca np. wypłacił należność z tytułu wynagrodzenia,
bądź wydał świadectwo pracy. Pozytywne i policzalne wyniki zauważalne są także, gdy
zlikwidowano zagrożenie wypadkowe lub doprowadzono do obniżenia przekroczeń
dopuszczalnych norm czynników szkodliwych, których intensywność dawała się negatywnie
odczuć na stanowiskach pracy. Konkretne efekty w skali makro są możliwe również
do wykazania, gdy w wyniku wykonania zastosowanych przez inspektora środków prawnych
dokonano zmian na lepsze w konstrukcji i technologii produkcji wyrobów, zabezpieczeń maszyn
i urządzeń, likwidacji lub ograniczenia emisji szkodliwości zawodowych itp. Bywają jednak
przypadki, w których trudno jest wymiernie i jednoznacznie ustalić, w jakim stopniu poprawa
stanu bezpieczeństwa i praworządności w zakładach jest bezpośrednim wynikiem podjętych
działań przez inspektorów pracy, a w jakim jest rezultatem samodzielnych, bądź tylko
inspirowanych kontrolą działań pracodawców.
W roku 2014 inspektorzy pracy naszego Okręgu przeprowadzili łącznie 2828 kontroli
u 2320 pracodawców lub przedsiębiorców, ujawniając szereg nieprawidłowości. W ich wyniku
wydali 8880 decyzji nakazowych, w tym 8738 dotyczących szeroko rozumianych warunków
i bezpieczeństwa pracy oraz 142 nakazujące wypłatę należnych świadczeń ze stosunku pracy.
Ponadto wystosowali 7774 wnioski zawarte w wystąpieniach i poleceniach, przede wszystkim
w sprawach z zakresu szeroko rozumianej prawnej ochrony pracy i przepisów z zakresu
legalności zatrudnienia.
Warto w tym miejscu uwypuklić kilka charakterystycznych oraz ze społecznego punktu
widzenia najistotniejszych obszarów działań inspektorów pracy w naszym województwie –
dotyczy to skarg pracowniczych, wypłacania wynagrodzeń pracowniczych oraz wypadków przy
pracy. I tak:
•
W roku sprawozdawczym wpłynęło do naszego OIP 957 skarg (w latach 2012/2013
odpowiednio – 1158/1048). Z porównania danych liczbowych wynika, że przy 8,6% spadku
59
(wobec 2013r.) liczby wniosków interwencyjnych, odnotowano po raz kolejny również
znaczny, bo aż ok. 17% spadek liczby problemów poruszanych w skargach. Udział
anonimowych nadawców skarg kształtował się na poziomie 25%, a tradycyjnie dominowały
skargi byłych pracowników – mimo spadku do 41,5% (poprzednio 49%). W okresie
sprawozdawczym aż 50,5% interwencji odnotowano w zakładach zatrudniających
do 9 pracowników (poprzednio 47,4%), a zmalała tu znacznie liczba podmiotów
o zatrudnieniu powyżej 249 pracowników (z 70 do 49).
•
W zakresie stanu regulowania zobowiązań finansowych wobec pracowników należy
podkreślić, że o około połowę zmalała liczba tzw. nakazów płatniczych inspektorów pracy
oraz kwota objęta tymi nakazami. Wysokość zaległych wypłat na jednego uprawnionego
nieco zmalała i wynosiła ok. 1843 złote (poprzednio – ok. 1974 zł). Uwzględniając fakt, że
ok. 85% kwoty nakazanej stanowiły zaległości płacowe wobec pracowników 7 zakładów,
można stwierdzić, że wysokość kwoty objętej nakazami w regionie wynika wprost
z kłopotów finansowych kilku dużych firm. Reasumując, w 2014r. inspektorzy pracy stanęli
przez koniecznością ingerencji w 50 zakładach (spadek o ok. 25% wobec 2013r.), gdzie
w drodze 142 decyzji płatniczych nakazali pracodawcom uregulowanie zobowiązań
finansowych wobec 1912 pracowników na łączną kwotę ok. 3 524 tys. zł (poprzednio 6 858
tys. tj. spadek o ok. 47%). Nakazami płatniczymi podobnie jak w latach poprzednich objęto
m.in. przypadki niewypłacenia wynagrodzenia za pracę, wynagrodzenie za urlop
wypoczynkowy, ekwiwalentu pieniężnego za niewykorzystany urlop wypoczynkowy,
ekwiwalentu pieniężnego za używanie odzieży własnej, wynagrodzenia za pracę
w godzinach nadliczbowych, odprawy pieniężnej z tytułu rozwiązania stosunku pracy
z przyczyn niedotyczących pracowników, itp.
Na dzień sporządzania opracowania stwierdzono wykonanie części decyzji nakazujących
wypłatę na kwotę ok. 1 962 tys. zł, a pozostałe są w zainteresowaniu inspektorów pracy m.in.
te objęte postępowaniem upominawczym, egzekucyjnym lub wydane w listopadzie i grudniu
2014r.
•
W zakresie wypadków przy pracy, dostępne statystyki GUS informują o 2604 osobach
poszkodowanych w wypadkach przy pracy w woj. lubuskim w 2014 roku tzn.
o ustabilizowaniu się tej liczby. Przez kilka poprzednich lat notowano spadki w tym
zakresie- roku 2011 zanotowano w naszym województwie 3055 osób poszkodowanych w
wypadkach przy pracy, w 2012 – 2841 osób poszkodowanych, a w roku 2013 - 2605 takich
osób. Na uwagę zasługują spadki liczby wypadków zanotowane w sektorach: budownictwa
(ok. 14%), rolnictwa (ok. 8%) transportu (ok. 16%) i edukacji (ok. 13%). Wzrosty
zanotowano m.in. w handlu (wzrost o ok.16%), przetwórstwa przemysłowego (6%) i opieki
zdrowotnej (23%). Zanotowano spadek liczby poszkodowanych w najbardziej tragicznych
zdarzeniach wypadkowych - wypadki śmiertelne 5 osób (poprzednio 9) i wzrost wypadków
ciężkich– z 20 do 26 w roku sprawozdawczym.
Na bieżąco monitorowane jest wykonanie decyzji nakazowych i wystąpień. Dane te są
rejestrowane na podstawie odpowiedzi otrzymywanych od pracodawców oraz wynikają
z protokołów kontroli sprawdzających.
60
Zakładając, że każda zrealizowana decyzja nakazowa i wniosek wystąpienia lub
polecenie załatwia pewien konkretny problem, można mówić o znacznej efektywności działań,
co świadczy o dużym wpływie inspektorów na stan praworządności w stosunkach pracy
w kontrolowanych zakładach. Mimo to, nie można jednoznacznie stwierdzić, że skuteczność
działania naszych organów w pełni zadowala wszystkich zainteresowanych. Dotyczy to choćby
tych przypadków, gdzie z uwagi na brak odpowiedniej dokumentacji nie ma możliwości
załatwienia sprawy i np. trzeba skarżącego skierować do sądu pracy, aby tam szukał rozwiązania
problemu.
Poprzez działania prewencyjne i promocyjne oraz współpracę z partnerami społecznymi
również wpływano na poprawę stanu ochrony pracy. W roku sprawozdawczym prowadziliśmy
szeroką aktywność szkoleniową dla partnerów społecznych, tj. pracodawców i przedstawicieli
związków zawodowych. Wszystkie wpływające do Urzędu inicjatywy dotyczące tej
problematyki zostały spełnione, zwiększając świadomość prawa pracy u tej grupy osób. Efektem
współpracy z organizacjami pracodawców jest podniesienie poziomu wiedzy z zakresu ochrony
pracy u kadry zarządzającej firmami. Prowadzone były akcje informacyjno-promocyjne
i prewencyjne oraz konkursy o tematyce związanej z bezpieczeństwem pracy, było ich łącznie
17 a objęto nimi ponad 5 tysięcy podmiotów. Niektóre z tych działań m.in. dotyczące startu
zawodowego absolwentów szkół i młodych pracowników, prowadzone są już kolejny rok.
W harmonogramie pracy część realizowanych tematów kontrolnych była uzupełniona
o działania o charakterze prewencyjno- informacyjnym. Świadczone w ogromnej skali
doradztwo prawne i techniczne przynosi efekty w rozwiązywaniu zbiorowych oraz
indywidualnych spraw pracowniczych. Ten rodzaj tzw. „miękkiej” działalności będzie
kontynuowany w następnych latach.
Działalność kontrolna inspektorów pracy sporadycznie, ale znacznie częściej niż w latach
poprzednich, dostarcza także przykładów pozytywnych. Mamy dane o zakładach, w których
warunki pracy są coraz lepsze, a nawet zupełnie zadowalające. Mowa tu głównie
o przedsiębiorstwach nowopowstałych lub sprywatyzowanych w drodze kapitałowej,
co umożliwiło wymianę parku maszynowego i wprowadzenie nowoczesnych technologii, trwale
poprawiających warunki i stan środowiska pracy. Coraz częściej zakłady te wprowadzają,
również z naszą pomocą, nowoczesne systemy zarządzania bezpieczeństwem pracy i oceny
ryzyka zawodowego. Na przykład, w ubiegłorocznej jubileuszowej XXI edycji konkursu
„Pracodawca organizator pracy bezpiecznej” kolejna firma z naszego województwa została
laureatem na szczeblu centralnym w kategorii małych zakładów tj. do 50 zatrudnionych (PGNiG
O/Zielona Góra Terminal Wierzbno).
W zakresie poprawy stanu warunków pracy wydaje się, że wprowadzone kilka lat
wcześniej przepisy dotyczące zróżnicowanej składki na ubezpieczenie wypadkowe w końcu
przyniosą spodziewane efekty. Rozwiązanie to powinno, w dłuższej perspektywie czasu,
uruchomić mechanizm ekonomiczny, motywujący pracodawców do większej dbałości o stan
bezpieczeństwa i higieny pracy. Niestety, na razie nie odnotowano zdecydowanej poprawy
warunków pracy spowodowanej wejściem w życie ww. przepisu. W roku sprawozdawczym
korzystając z tego przepisu, podobnie jak w roku poprzednim, w 6. przypadkach inspektorzy
pracy złożyli wnioski do ZUS o zwiększenie o 100% składki wypadkowej na najbliższy rok
składkowy w tych firmach, gdzie po raz kolejny stwierdziliśmy rażące naruszenia przepisów
bezpieczeństwa i higieny pracy. Być może w celu zwiększenia zainteresowania inwestowania
61
w poprawę warunków pracy, dobrze byłoby wprowadzić możliwość wnioskowania
o zmniejszenie tej składki, np. dla laureatów (lokalnych lub szczebla centralnego ?) niektórych
projektów prewencyjnych lub konkursów.
Brak jest niezbędnej regulacji ustawowej dotyczącej monitoringu problematyki
bezpieczeństwa pracy w rodzinnych gospodarstwach rolnych, choćby z uwagi na liczbę
wypadków przy pracy rolniczej. Nie poszła w tym kierunku zmiana przepisów sprzed kilku lat,
w wyniku której m.in. zaniechano rejestracji wypadków z udziałem dzieci rolników.
Dla zwiększenia efektywności działań, powinien nastąpić w tej sprawie podział kompetencji
pomiędzy właściwymi resortami, urzędami i instytucjami. W naszym województwie wydarzyła
się połowie 2014 roku tragedia zatrucia i w efekcie śmierci 7 osób w Karczówce gm. Żagań,
w jednym zdarzeniu przy opróżnianiu zbiornika z gnojowicą w gospodarstwie rolnym.
O efektywności i skuteczności działań kontrolnych decyduje głównie właściwy dobór
zakładów do kontroli oraz określenie problemów kontrolnych. Powszechne stało się stosowanie
przez inspektorów pracy w działalności kontrolnej „list kontrolnych”, tj. wcześniej
przygotowanego i przedstawionego pracodawcy zakresu kontroli obejmującego najważniejsze
problemy. Powinniśmy w przyszłości lepiej planować zadania kontrolne w tych zakładach,
w których występują poważne zagrożenia i to zarówno w sferze warunków pracy,
jak i praworządności w stosunkach pracy. Wcześniej został ustawowo zapewniony dostęp m.in.
do danych gromadzonych w ZUS dotyczących zakładów, gdzie miały miejsce wypadki przy
pracy w wyniku których wypłacono odszkodowanie poszkodowanym a ostatnio do danych
dotyczących podmiotów zgłaszających nowych pracowników do ubezpieczenia społecznego.
Ułatwia to inspektorom pracy właściwy dobór firm do działań kontrolno - nadzorczych bądź
prewencyjno - informacyjnych.
Mimo zmian (w ostatnich latach spadków) liczbowych, od lat nie zmienia się lista
przyczyn inspirujących występowanie ze skargami na działania pracodawców.
Za podstawowe należy przyjąć zmiany przepisów prawa pracy i ich nieznajomość przez
pracodawców, wadliwą interpretację i niewłaściwe stosowanie przepisów w praktyce, świadome
działanie pracodawców na niekorzyść osób zatrudnionych, a także trudną sytuację ekonomiczną
niektórych firm.
Mimo poważnej skali naruszeń w dziedzinie prawa pracy zatrudnieni dość powściągliwie
zwracają się do PIP ze skargami na postępowanie swoich pracodawców z obawy przed utratą
miejsca pracy i niemożliwością znalezienia innego zatrudnienia w związku z sytuacją na rynku
pracy daleką od pożądanej, chociaż w ostatnim roku nastąpił wzrost liczby skarg imiennych
pracowników aż o 7 pkt. [procentowych w stosunku do roku poprzedniego (30,2%, a w 2013
roku – 23,1%). Potwierdzeniem takiej tezy wydaje się dominacja (ok. 41,6%, a poprzednio 49%)
skarg byłych pracowników.
W działalności inspektorskiej niedogodność w szybkim i kompleksowym rozpatrywaniu
skarg stanowią zmiany adresów siedzib firm, lokowanie firm w mieszkaniach prywatnych, brak
dokumentacji pracowniczej, w tym umów o pracę, list płac, ewidencji czasu pracy, a niekiedy
wręcz arogancja i poczucie bezkarności firm zatrudniających pracowników.
Nie jest możliwe (nie ma zresztą takiej potrzeby) skontrolowanie wszystkich podmiotów
gospodarczych. W woj. lubuskim jest zarejestrowanych ponad 100 tys. podmiotów
pozostających w zainteresowaniu organów PIP, a w roku sprawozdawczym, podobnie jak
62
poprzednio, działaniami kontrolno-nadzorczymi objęto tylko niecałe 2,5% z nich. Zatem, aby
dotrzeć do większej liczby zainteresowanych należy radykalnie zwiększyć działania
prewencyjne, promocyjne i informacyjne. Takie działania mogą pozwolić na zmianę, w dłuższej
perspektywie czasowej, podejście do wypełniania swoich obowiązków przez firmy. Dobrym,
idącym we właściwą stronę pomysłem, choć póki co z różnych powodów z umiarem
wykorzystywanym przez inspektorów pracy, jest wprowadzenie przepisów umożliwiających
niestosowanie środków prawnych przy pierwszej kontroli u pracodawcy, po uzyskaniu
stosownego oświadczenia pracodawcy o woli usunięcia uchybień. Wymaga to przeprowadzenia
ponownej kontroli lecz pozwala to na współpracę z kontrolowanym podmiotem dla osiągnięcia
pożądanego celu tj. poprawy warunków pracy i stanu praworządności w stosunkach pracy
w zakładach pracy, bez stosowania rygorystycznych środków prawnych.
W ostatnim okresie utrwala się tendencja przenoszenia punktu ciężkości w działaniach
organów PIP z bezpieczeństwa i higieny pracy na zagadnienia związane z praworządnością
w stosunkach pracy, w tym na bardzo pracochłonne i długotrwałe, a zarazem trudne zazwyczaj
do jednoznacznej interpretacji, np. sprawy związane z wynagrodzeniami pracowniczymi, czasem
pracy, czy nierównym traktowaniem albo mobbingiem. Ustawa o PIP utrwala ten kierunek
działania, a nawet poszerza obszar zainteresowania o zadania z zakresu legalności zatrudnienia.
Analiza wyników kontroli przestrzegania przepisów prawa pracy i przepisów
bezpieczeństwa i higieny pracy pozwala na stwierdzenie, że mimo prowadzenia
systematycznych działań i uzyskiwania doraźnych efektów tych działań, nie osiągnięto
pożądanego poziomu stanu ochrony pracy i w najbliższym okresie trudno będzie oczekiwać
radykalnych postępów.
Systematyzując powyższe, podobnie jak w latach poprzednich, można ustalić najczęściej
artykułowane przyczyny stwierdzanych w trakcie kontroli nieprawidłowości:
• niedostateczna wiedza u osób podejmujących działalność gospodarczą, w zakresie
prawa pracy i związanych z tym obowiązków pracodawcy dotyczących zapewnienia
odpowiednich warunków pracy;
• chęć szybkiego uzyskania maksymalnych zysków z działalności, nawet kosztem
naruszania uprawnień pracowniczych;
• trudna sytuacja rynku pracy i bezrobocie w województwie, powodujące
nierównowagę w stosunkach między pracodawcą a pracownikiem i wymuszające często
zgodę pracownika na pracę w warunkach odbiegających od pożądanych;
• dotychczasowy brak bezpośrednich ekonomicznych bodźców motywujących
poprawę warunków pracy, a zróżnicowana składka wypadkowa dopiero zaczyna przynosić
oczekiwane efekty;
• zła sytuacja finansowa wielu zakładów;
• częsta zmiana przepisów prawa, co powoduje brak stabilności i czytelności.
Aby organy inspekcji pracy w najbliższych latach mogły skutecznie przeciwdziałać
wyżej opisanym tendencjom, poza ułatwieniami i modyfikacjami procedur wewnątrz naszego
Urzędu, wydaje się koniecznym:
•
inspirowanie partnerów społecznych do odwrócenia niekorzystnych tendencji w ochronie
pracy;
63
•
w związku z lepszym funkcjonowaniem przepisów pozwalających na różnicowanie
poziomu płaconej składki przez pracodawców i przedsiębiorców na ubezpieczenie
wypadkowe pracowników i innych osób wykonujących pracę w zależności od stanu
warunków pracy, należy tworzyć nowe formy współpracy odpowiednich organów
kontroli oraz ZUS;
•
prowadzenie jak najszerszej działalności prewencyjnej, promocyjnej i informacyjnej
przez organy PIP, także wspólnie z innymi organami oraz partnerami społecznymi.
Należy również edukować społeczeństwo, wskazując m.in. że nieprzestrzeganie
przepisów Kodeksu pracy jest równie nieetyczne i groźne społecznie jak i innych
przepisów, co w efekcie powinno przełożyć się na bardziej zdecydowane działanie
organów ścigania i orzecznictwo sądów.
Stwierdzamy od lat, że nieustabilizowany rynek pracy z utrzymującym się wysokim
bezrobociem, nie sprzyja tworzeniu bezpiecznych, właściwie wyposażonych stanowisk pracy.
W tych warunkach uwaga pracowników jest w dalszym ciągu bardziej skupiona na utrzymaniu
zatrudnienia i wynikających stąd korzyściach niż na warunkach w jakich przychodzi im
świadczyć pracę. W świetle powyższego, niezbędne jest stałe intensyfikowanie połączonej
z doradztwem działalności kontrolnej, zwłaszcza w małych zakładach pracy. Może w tym
pomóc ostatnia zmiana w ustawie o PIP pozwalająca na bardziej „przyjazną” reakcję inspektora
pracy w przypadku wyrażenia woli poprawy (pisemne oświadczenie) przez kontrolowany
podmiot. W większych zakładach pracy, istotną rolę w tym zakresie mogą również odgrywać
związki zawodowe, dla których najważniejszym zadaniem statutowym jest dbałość o interesy
pracownicze, w tym także o właściwy stan bezpieczeństwa i higieny pracy w zakładach.
W roku 2015, zgodnie z przyjętym harmonogramem, zamierzamy prowadzić działania
kontrolno – nadzorcze w ramach kilkudziesięciu tematów stałych i specjalistycznych. Część
z ww. tematów kontrolnych jest złożona i zawiera w sobie kilka pokrewnych zagadnień.
W zdecydowanej większości są to tematy ogólnopolskie, obejmujące swoim zakresem
problematykę prawnej ochrony pracy i bezpieczeństwa pracy oraz legalności zatrudnienia.
Utrzymana będzie stała gotowość do prowadzenia działań interwencyjnych, szczególnie
badania skarg oraz groźnych w skutkach wypadków przy pracy, zagrożeń publicznych, itp.
W związku z szerokim zapotrzebowaniem prowadzić będziemy poradnictwo prawne, dla
dobra korzystających z tego zakresu naszych działań od wielu lat.
Zamierzamy kontynuować, a w niektórych obszarach intensyfikować działania
prewencyjne oraz informacyjno - promocyjne. Podobnie jak w roku poprzednim, zadania o tym
charakterze zamierzamy przeprowadzić głównie w ramach programów prewencyjnych oraz
różnego rodzaju konkursów a także olimpiad wiedzy z zakresu bezpieczeństwa i zdrowia
w pracy, skierowanych do szerokiego grona zainteresowanych. Jesteśmy otwarci na kontakty
i staramy się włączać do tej misji różnego rodzaju media (prasa, radio, telewizja), działające
w naszej regionalnej przestrzeni. Będziemy także kontaktować się i współpracować z organami
władzy lokalnej, uczelniami i szkołami oraz innymi instytucjami i organami działającymi
w pokrewnych obszarach zainteresowania.
64
W ramach działalności promocyjnej i prewencyjnej nasz Urząd będzie propagował
i wspierał wprowadzanie przez zakłady pracy nowoczesnych systemów zarządzania
bezpieczeństwem pracy. W razie potrzeb określonych przez partnerów społecznych prowadzić
będziemy szkolenia specjalistyczne.
Zaproponowane wyżej ustalenia i wnioski z ubiegłorocznej działalności,
a także zamierzenia i plany na dalsze lata z całą pewnością nie wyczerpują całości
problematyki, ale powinny przyczynić się do poprawy skuteczności nadzoru oraz stopnia
zaangażowania i aktywności partnerów społecznych, a tym samym do poprawy stanu
praworządności w stosunkach pracy oraz warunków pracy i jej bezpieczeństwa
Okręgowy Inspektor Pracy
Franciszek Grześkowiak
Zielona Góra, w lutym 2015 roku
65
VII. Dane liczbowe z działalności OIP Zielona Góra w 2013 roku
66
Dane statystyczne z działalności kontrolno-nadzorczej Państwowej Inspekcji Pracy w 2014 roku
Załącznik 3a
( wg sekcji gospodarki narodowej PKD )
L I C Z B A
decyzji
w tym:
Lp.
Wyszczególnienie
1
2
OGÓŁEM, w tym:
wstrzymania
eksploatacji
maszyn
nakazujących
wypłatę
świadczeń
pieniężnych
decyzji
zaprzestania
działalności
wystąpień3
wniosków
w wystąpieniach
poleceń4
kontroli
ogółem1
wstrzymania
prac
skierowania
pracowników
do innych
prac
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
2 828
8 880
203
229
352
142
1
1 777
7 389
385
122
536
15
42
18
0
0
89
377
11
0
2
11
0
1.
Rolnictwo i leśnictwo
2.
Górnictwo, wydobywanie
5
16
0
3
0
0
3.
Przetwórstwo przemysł.
639
2 361
57
31
181
59
1
403
1 586
65
4.
Wytwarzanie energii
5
10
0
0
0
0
0
5
15
0
5.
Dostawa wody
50
257
3
5
5
3
0
32
120
5
6.
Budownictwo
402
1 455
101
115
106
17
0
212
732
31
7.
Handel i naprawy
792
2 277
12
8
19
13
0
497
2 155
137
8.
Transport i gospod. mag.
161
368
2
7
0
13
0
128
596
17
9.
Zakwaterow. i usługi gast.
105
245
4
5
6
7
0
67
282
29
10.
Informacja i komunikacja
15
31
0
0
0
0
0
11
36
0
11.
Finanse i ubezpieczenia
25
108
2
2
7
8
0
14
42
2
12.
Obsługa rynku nieruchom.
34
63
0
0
0
1
0
23
74
4
13.
Działalność profesjonalna
49
112
2
2
1
2
0
33
142
11
14.
Usługi administrowania
108
169
3
7
2
16
0
56
232
14
15.
Administracja publiczna
24
58
0
1
0
0
0
16
63
5
16.
Edukacja
116
344
1
0
1
0
0
80
431
17
17.
Opieka zdrowot i pom społ.
83
263
0
0
0
0
0
51
225
17
18.
Kultura, rozrywka i rekr.
42
111
1
1
4
1
0
24
102
7
19.
Pozostała działaln. usług.
51
96
0
0
2
2
0
34
168
13
20.
Gospodarstwa domowe
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
21.
Organizacje eksterytorial
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
22.
Nieokreślona działalność
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
67
Załącznik 4a
( wg sekcji gospodarki narodowej PKD )
L I C Z B A
Lp.
ujawnionych wykroczeń
w tym:
Wyszczególnienie
ogółem
1
2
OGÓŁEM, w tym:
objętych
mandatami
podjętych środków prawnych
zawartych
objętych środkami
we wnioskach
wychowawczymi
do sądu
nałożonych
mandatów
skierowanych
wniosków do
sądu
zastosowanych
środków
wychowawczych
zawiadomień
prokuratury o
przestępstwach
3
4
5
6
7
8
9
10
2 611
1 536
354
721
615
157
452
19
178
101
41
36
37
37
25
0
8
3
3
2
1
1
2
0
590
338
122
130
156
42
91
7
1
0
0
1
0
0
1
0
1.
Rolnictwo i leśnictwo
2.
Górnictwo, wydobywanie
3.
Przetwórstwo przemysłowe
4.
Wytwarzanie energii
5.
Dostawa wody
51
45
2
4
13
1
3
0
6.
Budownictwo
562
451
41
70
179
20
45
2
7.
Handel i naprawy
560
266
54
240
103
26
134
5
8.
Transport i gospod magazynowa
188
144
7
37
55
6
26
1
9.
Zakwaterow. i usługi gast.
131
58
42
31
20
7
19
1
10.
Informacja i komunikacja
11
2
4
5
2
1
2
0
11.
Finanse i ubezpieczenia
20
5
10
5
3
4
4
1
12.
Obsługa rynku nieruchomości
22
14
0
8
5
0
4
0
13.
Działalność profesjonalna
42
11
10
21
6
2
11
1
14.
Usługi administrowania
82
49
13
20
18
7
13
0
15.
Administracja publiczna
12
5
0
7
3
0
5
0
16.
Edukacja
43
0
0
43
0
0
28
0
17.
Opieka zdrowot i pom społ.
44
11
3
30
3
2
22
1
18.
Kultura, rozrywka i rekr.
29
13
2
14
4
1
8
0
19.
Pozostała działalność usługowa
37
20
0
17
7
0
9
0
20.
Gospodarstwa domowe
0
0
0
0
0
0
0
0
21.
Organizacje eksterytorialne
0
0
0
0
0
0
0
0
22.
Nieokreślona działalność
0
0
0
0
0
0
0
0
68
Objaśnienia do kolumny 2:
Ad.4 Wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, wodę
Ad 5 Dostawa wody:ścieki, odpady, rekultywacja
Ad.7. Handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych włączając motocykle
Ad.9. Działalność związania z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi
Ad.11. Działalność finansowa i ubezpieczeniowa
Ad.13. Działalność profesjonalna, naukowa i techniczna
Ad.14. Działalność w zakresieadmonistrowania i działalność wspierająca
Ad.15. Administracja publicznai obrona narodowa; obowiązkowe zabezpieczenie społeczne
Ad.20. Gospodarstwa domowe zatrudniające pracowników, produkujące wyroby i świadczące usługi na własne potrzeby
Ad.21 Organizacje i zespoły eksterytorialne
69
Załącznik 3b
( wg wielkości zatrudnienia )
L I C Z B A
decyzji
w tym:
kontroli
Lp.
Wyszczególnienie
1
2
OGÓŁEM, w tym
zakłady
o zatrudnieniu:
ogółem1
wstrzymania
prac
skierowania
pracowników
do innych
prac
wstrzymania
eksploatacji
maszyn
nakazujących
wypłatę
świadczeń
pieniężnych
decyzji
zaprzestania
działalności2
wystąpień
wniosków
w wystąpieniach
poleceń4
3
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
2 828
8 880
203
229
352
142
1
1 777
7 389
385
1.
1-9
1 536
4 625
118
164
198
75
1
914
3 731
200
2.
10 - 49
845
2 838
40
46
97
36
0
562
2 432
141
3.
50 - 249
347
1 162
26
17
50
31
0
233
971
35
4.
250 i powyżej
100
255
19
2
7
0
0
68
255
9
Objaśnienia do kolumn 4, 8, 10,11:
1. łączna liczba decyzji wydanych przez inspektorów pracy na podstawie art.11 pkt 1,2,3,4,6,7 ustawy o PIP;
2. liczba decyzji wydanych przez Okręgowego Inspektora Pracy na podstawie art. 11 pkt 5 ustawy o PIP;
3. liczba wystąpień skierowanych przez inspektora pracy na podstawie art.11 pkt 8 ustawy o PIP.
4.liczba polecen skierowanych przez inspektora pracy na podstawie art.11 pkt 8 ustawy o PIP
Źródło: dane PIP
70
Załącznik 4b
( wg wielkości zatrudnienia )
L I C Z B A
w tym:
Lp.
Wyszczególnienie
1
2
OGÓŁEM, w tym
zakłady
o zatrudnieniu:
zastosowanych
środków
wychowawczych
zawiadomień
prokuratury
o przestępstwach
ogółem
objętych
mandatami
zawartych we
wnioskach do sądu
objętych
środkami
wychowawczymi
nałożonych
mandatów
skierowanych
wniosków
do sądu
3
4
5
6
7
8
9
10
2 611
1 536
354
721
615
157
452
19
1.
1-9
1 581
923
244
414
348
103
251
12
2.
10 - 49
691
388
91
212
164
45
138
6
3.
50 - 249
277
190
17
70
82
8
45
0
4.
250 i powyżej
62
35
2
25
21
1
18
1
Objaśnienia do kolumn 4, 9, 10:
2. liczba decyzji wydanych przez Okręgowego Inspektora Pracy na podstawie art. 11 pkt 5 ustawy o PIP;
Źródło: dane PIP
71
Załącznik 3c
( wg form własności )
L I C Z B A
Lp.
decyzji
w tym:
Wyszczególnienie
1
kontroli
2
OGÓŁEM, w tym:
1.
1
Sektor publiczny
ogółem1
decyzji
skierowania
nakazujących zaprzestania wystąpień3
wstrzymania
wstrzymania pracowników
wypłatę
działalności2
eksploatacji
prac
do innych
świadczeń
maszyn
prac
pieniężnych
wniosków
w wystąpieniach
poleceń4
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
2 828
316
8 880
1 049
203
4
229
6
352
13
142
1
1
0
1 777
211
7 389
951
385
37
40
248
28
2 510
94
841
114
7 823
0
2
2
198
0
4
2
221
0
5
8
339
0
1
0
141
0
0
0
1
28
162
21
1 565
117
761
73
6 433
4
31
2
348
2 211
203
96
6 809
577
437
167
14
17
209
2
10
297
28
14
105
14
22
1
0
0
1 387
129
49
5 732
483
218
305
28
15
0
2
0
8
0
1
0
2
0
0
0
0
0
0
0
1
0
5
0
0
ogółem, w tym własność:
1. państwowa
2. samorządowa
3. mieszana
2.
Sektor prywatny2
1. prywatna krajowa
2. prywatna zagraniczna
3. prywatna mieszana
3.
Sektor mieszany zrównoważony
4.
Nieokreślona własność
3
Objaśnienia dot. kolumny 2:
1/ sektor
publiczny obejmuje podmioty stanowiące własność państwową, jednostek samorządu terytorialnego oraz z przewagą kapitału podmiotów sektora publicznego;
sektor prywatny obejmuje podmioty gospodarki stanowiące własność prywatną krajową, zagraniczną oraz z przewagą kapitału podmiotów sektora prywatnego;
3/ sektor mieszany zrównoważony obejmuje własność mieszaną między sektorami z takim samym udziałem własności sektora publicznego i prywatnego.
2/
Objaśnienia do kolumn 4, 8, 10,11:
2. liczba decyzji wydanych przez Okręgowego Inspektora Pracy na podstawie art.11 pkt 5 ustawy o PIP;
4.liczba polecen skierowanych przez inspektora pracy na podstawie art.11 pkt 8 ustawy o PIP
Źródło: dane PIP
72
Załącznik 4c
( wg form własności )
Lp.
w tym:
Wyszczególnienie
zawiadomień
prokuratury
o przestępstwach
ogółem
objętych
mandatami
zawartych we
wnioskach do
sądu
objętych
środkami
wychowawczymi
nałożonych
mandatów
skierowanych
wniosków
do sądu
3
4
5
6
7
8
9
10
OGÓŁEM, w tym:
2 611
1 536
354
721
615
157
452
19
Sektor publiczny1
170
64
5
101
22
3
65
0
20
119
31
4
41
19
1
4
0
15
74
12
2
15
5
1
2
0
11
49
5
0
0
0
2 437
1 468
349
620
591
154
387
19
2 157
157
123
0
1 319
78
71
0
275
40
34
0
563
39
18
0
517
39
35
0
111
29
14
0
350
24
13
0
16
3
0
0
4
4
0
0
2
0
0
0
1
1.
L I C Z B A
2
zastosowanych
środków
wychowawczych
1. państwowa
2. samorządowa
3. mieszana
2.
Sektor prywatny2
1. prywatna krajowa
2. prywatna zagraniczna
3. prywatna mieszana
3.
Sektor mieszany zrównoważony
4.
Nieokreślona własność
3
Objaśnienia dot. kolumny 2:
1/ sektor publiczny obejmuje podmioty stanowiące własność państwową, jednostek samorządu terytorialnego oraz z przewagą kapitału podmiotów sektora
publicznego;
2/ sektor prywatny obejmuje podmioty gospodarki stanowiące własność prywatną krajową, zagraniczną oraz z przewagą kapitału podmiotów sektora
prywatnego;
3/ sektor mieszany zrównoważony obejmuje własność mieszaną między sektorami z takim samym udziałem własności sektora publicznego i prywatnego.
Objaśnienia do kolumn 4, 9, 10:
2. liczba decyzji wydanych przez Okręgowego Inspektora Pracy na podstawie art.11 pkt 5 ustawy o PIP;
Źródło: dane PIP
73

Sprawozdanie OIP Zielona Góra z działalności w 2014 r.

Transkrypt

Podobne dokumenty

pobierz stronę jako plik pdf - Urząd Statystyczny w Zielonej Górze

Dziekan Wydziału Pedagogiki, Psychologii i Socjologii Uniwersytetu

Mama może wszystko - kolejne spotkanie w Zielonej Górze

Generuj PDF - KMP Zielona Góra

Generuj PDF - KMP Zielona Góra

Spotkanie informacyjne „Mama może wszystko”

PRACA SEMESTRALNA

Cel programu i grupa docelowa Okres realizacji Formy wsparcia

Ranking szkół w zawodach II stopnia w okręgu XI. zachodnim XXIX