Nauka i gospodarka. Dobre praktyki. Szansa na działanie

HOLDIKOM S.A., ul. Partyzancka 27, 63-400 Ostrów Wielkopolski, tel. (062) 737 49 41 lub 43, fax (062) 735 01 00,
www.ako.holdikom.com.pl, e-mail: [email protected]
NIP: 622 19 52 104 REGON: 250638714 Sąd Rejonowy w Poznaniu KRS 0000013874 Kapitał zakładowy: 71 400 020 PLN (w całości wpłacony)
Nauka i gospodarka. Dobre praktyki. Szansa na działanie
Artykuł zredagowano w ramach projektu: POKL.08.01.02‐30‐012/11 Sieć Współpracy Aglomeracji
Kalisko – Ostrowskiej współfinansowanego ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego
Funduszu Społecznego
Autor: dr Magdalena Kaik - King
Październik 2012
Projekt Sieć Współpracy Aglomeracji Kalisko – Ostrowskiej jest współfinansowany przez
Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
HOLDIKOM S.A., ul. Partyzancka 27, 63-400 Ostrów Wielkopolski, tel. (062) 737 49 41 lub 43, fax (062) 735 01 00,
www.ako.holdikom.com.pl, e-mail: [email protected]
NIP: 622 19 52 104 REGON: 250638714 Sąd Rejonowy w Poznaniu KRS 0000013874 Kapitał zakładowy: 71 400 020 PLN (w całości wpłacony)
Strategia Europa 2020, która opiera się na partnerstwie na rzecz tworzenia wzrostu
gospodarczego i kreowania nowych miejsc pracy naturalnie prowadzi do stworzenia
gospodarki opartej na wiedzy. „Komisja Europejska pragnie, aby Europa przewodziła,
konkurowała oraz prosperowała jako gospodarka oparta na wiedzy, spójna, bardziej przyjazna
środowisku i sprzyjająca włączeniu społecznemu, szybko wzrastająca i zrównoważona,
zapewniająca wysoki poziom zatrudnienia i postęp społeczny”. Kluczową inicjatywą strategii
Europa 2020, jest „Unia innowacji”. Jej celem jest pobudzenie innowacji w Europie, a także
usunięcie przeszkód blokujących trafianie na rynek innowacyjnych projektów. Inicjatywa skupiona
jest wokół tworzenia partnerstw innowacyjnych między sektorem publicznym i prywatnym. W
perspektywie da to szansę na zwiększenie nakładów na badania i zapewni lepszą koordynację
inwestycji.
Nieustanna gra rynkowa oraz otoczenie konkurencji, powoduje że, Przedsiębiorstwa znajdują
się w ciągłej fazie zmian na gruncie procesowym, organizacyjnym i produktowym. Innowacja jako
szeroko zrozumiany proces zmian, ma swoje źródła oparte na wewnętrznych lub zewnętrznych
zasobach. Źródła wewnętrzne oparte są najczęściej na zasobach wewnętrznych firmy. Najważniejsze
z nich to wiedza (doświadczenie i kwalifikacje pracowników) oraz wyniki badań i doświadczenie. W
praktyce wiedza jest najczęściej nieudokumentowana. Aby usystematyzować posiadaną wiedzę
operacyjną oraz opracować wyniki prac badawczych, w firmach tworzone są jednostki naukowobadawcze, w których zatrudnieni inżynierowie i specjaliści prowadzą badania nad nowymi
technologiami oraz rozwiązaniami na potrzeby przedsiębiorstwa. To rozwiązanie jest raczej
zarezerwowane dla dużych firm, które mogą sobie pozwolić na utworzenie oraz utrzymanie
jednostki badawczo-rozwojowej. Małe i średnie przedsiębiorstwa nie mogą sobie pozwolić na
podobne rozwiązanie, głównie ze względów finansowych. Stąd też sektor MSP korzysta częściej ze
źródeł zewnętrznych w pozyskiwaniu technologii. Przedsiębiorstwa mogą pozyskać nowe
technologie, korzystając z pomocy i usług wynalazców, którzy uzyskali patent na daną technologię
czy rozwiązanie. Poza tym mogą skorzystać z usług firm, które komercyjnie zajmują się
opracowywaniem innowacyjnych projektów rozwojowych. Potencjalnymi źródłami informacji są np.
targi przemysłowe oraz pokazy handlowe czy bazy danych Urzędu Patentowego. Bogatym źródłem
informacji o technologiach oferowanych przez przedsiębiorców z całej Unii Europejskiej jest baza
technologiczna BBS prowadzona przez ośrodki doradczo-informacyjne Komisji Europejskiej
Enterprise Europe Network. Państwowe jednostki naukowe, placówki Polskiej Akademii Nauk czy
instytuty szkół wyższych są także bogatym źródłem technicznych nowości. W ostatnich latach
powstało wiele instytucji, takich jak parki technologiczne i centra transferu technologii, których
zadaniem jest promowanie transferu technologii oraz stwarzanie możliwości jego rozwoju.
Wymieniając zewnętrzne źródła pozyskania technologii, należy pamiętać również o literaturze
specjalistycznej, konferencjach, szkoleniach branżowych oraz internetowych bazach danych
zawierających informacje o innowacyjnych rozwiązaniach. Przedstawione wyżej zestawienie miejsc,
gdzie można pozyskać nową technologię, nie wyczerpuje ich bogatego katalogu.
Nowelizacja ustawy o szkolnictwie wyższym, która nastąpiła w ubiegłym roku wprowadziła
zmiany w zakresie finansowania uczelni – większa część środków będzie rozdzielana na zasadzie
konkursów i przyznawana w oparciu o efekty pracy naukowej. Dotychczas uczelnie były
finansowane ze środków publicznych, niezależnie od efektów komercjalizacji wyników ich badań
Projekt Sieć Współpracy Aglomeracji Kalisko – Ostrowskiej jest współfinansowany przez
Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
HOLDIKOM S.A., ul. Partyzancka 27, 63-400 Ostrów Wielkopolski, tel. (062) 737 49 41 lub 43, fax (062) 735 01 00,
www.ako.holdikom.com.pl, e-mail: [email protected]
NIP: 622 19 52 104 REGON: 250638714 Sąd Rejonowy w Poznaniu KRS 0000013874 Kapitał zakładowy: 71 400 020 PLN (w całości wpłacony)
naukowych. Reforma ustawy o szkolnictwie wyższym sprawia, że finansowanie i ocena danej
jednostki badawczej będą uzależnione od tego, czy jednostka komercjalizuje wiedzę, czyli de facto
od tego, czy zarabia na patentach. Aby dana jednostka w ogóle mogła działać, będzie musiała
komercjalizować. A skuteczna komercjalizacja wymaga pozyskiwania praw własności
przemysłowej, np. patentów. Takie rozwiązanie przyczyni się do zwiększenia praktycznego
zastosowania badań naukowych, co wpłynie na poprawę współpracy nauki i biznesu. Na
dotychczasowy problem finansowania wielu badań, które nie znajdują praktycznego zastosowania w
przemyśle, zwracają uwagę przedsiębiorcy, na co dzień zajmujący się wdrażaniem do gospodarki
rozwiązań powstałych na uczelniach wyższych. Zdarza się, że dofinansowywane są badania, które
od samego początku nie mają żadnej szansy na komercjalizację.
Aby umożliwić wielkopolskim przedsiębiorstwom skuteczne wprowadzanie innowacji na
rynek i efektywne konkurowanie w otoczeniu międzynarodowym, władze regionalne działają na
rzecz pobudzenia współpracy pomiędzy biznesem, a nauką. W Regionalnej Strategii Innowacji dla
Wielkopolski 2010-2020 położono nacisk na taki model wsparcia sektora nauki, który z jednej strony
będzie prowadził do realnego podwyższenia jakości prowadzonych badań naukowych, poszerzania
obszarów badawczych odpowiadających rzeczywistym potrzebom gospodarki, z drugiej zaś do
wytworzenia sprawnych mechanizmów współpracy z przedsiębiorstwami. Na chwilę obecną
realizowany jest projekt systemowy POKL 8.2.1. "Wsparcie współpracy sfery nauki i
przedsiębiorstw w Wielkopolsce" W ramach powyższego programu wspierane są takie działania jak
wsparcie w formie Voucherów dedykowane dla uczestników Klastrów. Powyższe narzędzie ułatwia
przedsiębiorstwu lub grupie przedsiębiorstw klastra współpracę z oferentem wiedzy, na rzecz
realizacji prac badawczo-rozwojowych. Innym realizowanym rozwiązaniem jest system staży dla
absolwentów i doktorantów wielkopolskich ośrodków naukowych. W założeniu swym stanowią
formę wsparcia współpracy między przedsiębiorstwami, a placówkami naukowymi. Z jednej strony
wspierają wzrost innowacyjności przedsiębiorstw poprzez transfer wiedzy i technologii, z drugiej
zwiększają zdolność sektora nauki do tworzenia oferty odpowiadającej na potrzeby biznesu.
Kolejnym realizowanym projektem w Wielkopolsce jest Projekt Studenckie Centrum Innowacji i
Transferu Technologii (SCITT), stworzony przez Poznański Akademicki Inkubator
Przedsiębiorczości we współpracy z Urzędem Marszałkowskim Województwa Wielkopolskiego.
Projekt ten stanowi nowy model wspierania innowacyjnej przedsiębiorczości akademickiej, który ma
na celu zagospodarowanie potencjału innowacyjnych pomysłów wielkopolskich studentów i
doktorantów.
O tym jak wygląda indywidualna współpraca przedsiębiorstw z ośrodkami naukowymi, z
uwagi na tajemnice firmy, częstokroć dowiadujemy się dopiero po wdrożeniu produktu do seryjnej
produkcji. Synonimem cyklicznej współpracy Ośrodków naukowych oraz biznesu są parki
technologiczno-przemysłowe. W ostatnich latach w Wielkopolsce (w okolicach Poznania)
powstawały prywatne parki technologiczno-przemysłowe. Ich utworzenie było najczęściej wspierane
programami unijnymi. Nowo powstałe parki (Poznański Park Przemysłowo-Technologiczny, Nickel
Technology Park czy Eureka Technology Park) postawiły na rozwój w kierunku nowoczesnych
technologii i przyjaznego otoczenia biznesowego dla nowo powstających firm. Przykładem takich
przedsięwzięć mogą być: uruchamiane w ramach parków inkubatory (wspierające młodych
Projekt Sieć Współpracy Aglomeracji Kalisko – Ostrowskiej jest współfinansowany przez
Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
HOLDIKOM S.A., ul. Partyzancka 27, 63-400 Ostrów Wielkopolski, tel. (062) 737 49 41 lub 43, fax (062) 735 01 00,
www.ako.holdikom.com.pl, e-mail: [email protected]
NIP: 622 19 52 104 REGON: 250638714 Sąd Rejonowy w Poznaniu KRS 0000013874 Kapitał zakładowy: 71 400 020 PLN (w całości wpłacony)
przedsiębiorców w danej dziedzinie) oraz nowoczesna infrastruktura, którą dysponują. Każda z ww.
jednostek specjalizuje się jednak w innej branży. Inną formą pozytywnych przykładów współpracy
na płaszczyźnie biznesu i nauki są klastry. Klaster to geograficzne skupisko powiązanych firm danej
branży i związanych z nimi instytucji, które zajmują się określoną dziedziną, połączone
podobieństwami i wzajemnie się uzupełniające. Charakterystyczną cechą klastrów jest to, że
przedsiębiorstwa w nich skupione konkurują ze sobą i jednocześnie współpracują w takich
obszarach, gdzie możliwe jest wyzwolenie efektów synergicznych wspólnych działań (np. wspólne
prace badawczo-rozwojowe). W Wielkopolsce powstały takie Klastry jak Wielkopolski Klaster
Teleinformatyczny, Wielkopolski Klaster Motoryzacyjny, Pleszewski Klaster Kotlarski,
Wielkopolski Klaster Zaawansowanych Technik Automatyzacji - ELPROTECH, Klaster
Poligraficzno - Reklamowy w Lesznie, Wielkopolski Klaster Chemiczny, Zachodni Klaster
Tworzyw Sztucznych „PLASTOPOLIS”, Klaster Spożywczy w Kaliszu, Klaster Lotniczy w
Kaliszu.
Polski system transferu i komercjalizacji technologii jest słabo przygotowany na wyzwania
globalizacji i integracji europejskiej. We wszystkich regionach występuje fragmentaryzacja wsparcia
innowacji – poszczególne ośrodki nie znają się nawzajem, nie współpracują, lecz konkurują o środki
publiczne i klientów. Fragmentaryzacja skutkuje nie tylko dublowaniem oferty, utrudnianiem
rozwijania kompetencji i skutecznej oferty dla naukowców i przedsiębiorców przez te ośrodki, ale
także ich negatywnym postrzeganiem przez przedsiębiorców i administrację publiczną. Zarówno
przedsiębiorcom, jak i administracji publicznej trudno jest rozeznać się o ofercie różnorodnych
ośrodków innowacji.
Brak zaufania i współpracy sieciowej w szerszym wymiarze pomiędzy przedsiębiorstwami, a
instytucjami wsparcia, to jeden z najważniejszych problemów polskiego systemu transferu
technologii i komercjalizacji wiedzy. Korzystnym elementem jest jednak fakt wzrostu świadomości
Przedsiębiorców, co jest pozytywnym symptomem zmian zwiększających konkurencyjność
wielkopolskich przedsiębiorców i ośrodków naukowych.
dr Magdalena Kaik-King
Projekt Sieć Współpracy Aglomeracji Kalisko – Ostrowskiej jest współfinansowany przez
Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego