Zakres zastosowania ustawy o czasie pracy kierowców do

Zakres zastosowania ustawy o czasie pracy kierowców do kierowców - pracowników
Ustawa o czasie pracy kierowców z dnia 16.04.2004 roku (tekst jedn. Dz. U. z 2012 r. poz. 1155 ze
zm.) (dalej jako „Ustawa”) dotyczy m. in. „czasu pracy kierowców wykonujących przewóz drogowy,
zatrudnionych na podstawie stosunku pracy” (art. 1 pkt 1).
Nie definiuje pojęcia kierowcy, więc chcąc ustalić zakres jej zastosowania trzeba sięgnąć po definicje
zawarte w innych aktach (jak Prawo o ruchu drogowym z dnia 20.06.1997 roku (tekst jedn. Dz. U. z
2012 r. poz. 1137 ze zm.), Umowa europejska dotycząca pracy załóg pojazdów wykonujących
międzynarodowe przewozy drogowe (AETR) z dnia 1.07.1970 roku (Dz. U. z 1999 r. Nr 94, poz. 1087
ze zm.), Rozporządzenie (WE) nr 561/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 15.03.2006 roku w
sprawie harmonizacji niektórych przepisów socjalnych odnoszących się do transportu drogowego
oraz zmieniającym rozporządzenia Rady (EWG) nr 3821/85 i (WE) 2135/98, jak również uchylające
rozporządzenie Rady (EWG) nr 3820/85 (Dz. Urz. UE L 2006 Nr 102, str. 1 ze zm.)). W oparciu o nie
przez kierowcę należy rozumieć praktycznie każdą osobą uprawnioną do kierowania pojazdem
(prowadzącą pojazd nawet przez krótki okres czasu lub znajdującą się w pojeździe, by w razie
potrzeby podjąć się jego prowadzenia). Dodatkowo – w oparciu o ww. przepis Ustawy - zatrudnioną
w ramach stosunku pracy i wykonującą przewóz drogowy. Ten ostatni rozumiany jest również
szeroko, jako przewóz drogowy w rozumieniu rozporządzenia (WE) nr 561/2006 (art. 2 pkt 2 Ustawy),
czyli jako każda podróż odbywana w całości lub części po drogach publicznych przez pojazd, z
ładunkiem lub bez, używanym do przewozu osób lub rzeczy (art. 4 lit. b ww. rozporządzenia). W tym
znaczeniu kierowcą byłby każdy pracownik, który wykonując pracę prowadziłby pojazd po drogach
publicznych.
Państwowa Inspekcja Pracy odwołuje się w tym aspekcie do stanowiska, którym zatrudniony jest
pracownik zgodnie z umową o pracę. Wskazuje, że przepisy ustawy o czasie pracy kierowców znajdą
zastosowanie do wszystkich kierowców zatrudnionych w formule stosunku pracy odbywających taką
[powyżej zdefiniowaną – przyp. autora] podróż. (…) zgodnie z art. 29 § 1 pkt 1 k.p. umowa o pracę
określa w szczególności rodzaj wykonywanej pracy. Inspektor pracy dokonujący czynności nadzorczo kontrolnych w zakresie przepisów o czasie pracy weryfikuje zgodność organizacji czasu pracy ze
szczególnymi rozwiązaniami z ustawy o czasie pracy kierowców tylko wtedy, jeżeli strony stosunku
pracy wspólnie uzgodniły taki właśnie charakter zatrudnienia. Inspektor pracy nie ma przy tym
uprawnień do wyręczania stron stosunku pracy w tym zakresie. Jeżeli zatem strony stosunku pracy
ustalą, że pracownik będzie wykonywał pracę w charakterze magazyniera, w rzeczywistości jednak w ocenie pracownika - charakter jego zatrudnienia bardziej mu przypomina kierowcę, ewentualne
roszczenia pracownika mogą być dochodzone wyłącznie przed sądem pracy np. w drodze powództwa
o ustalenie charakteru zatrudnienia (por. stanowiska Departamentu Prawnego Głównego
Inspektoratu Pracy z dnia 16.10.2007 roku (GNP-302-4560-464/07/PE) oraz z dnia 11.8.2008 roku
(GPP-302-4560-609/08/PE)).
Rodzaj (charakter) pracy powinno się jednak oceniać przy
uwzględnieniu zakresu obowiązków i czynności powierzonych oraz wykonywanych przez pracownika.
GACH, HULIST, MIZIŃSKA, WAWER – ADWOKACI I RADCOWIE PRAWNI SP.P.
Dlatego też pracodawca, chcąc stosować właściwe regulacje o czasie pracy, powinien dokonywać
takiej analizy nie tyle z punktu widzenia samego stanowiska pracy (jego nazwy), ale zakresu
obowiązków określonych w umowie (lub innym akcie, np. regulaminie), jak i faktycznie realizowanych
przez pracownika. Te z nich, które są przeważające powinny decydować o tym, czy pracownik jest
kierowcą w powyższym znaczeniu i czy jest objęty szczególną regulacją o czasie pracy z Ustawy.
Ustawa przewiduje pewne wyjątki. Wyłączają one jednak stosowanie jedynie poszczególnych jej
przepisów, dotyczących przede wszystkim wyłączenia tygodniowego limitu czasu pracy kierowców
wynoszącego 60 godzin (z art. 12 ust. 2 i 3 Ustawy), obowiązku zapewnienia przerw w czasie pracy
wynoszących 30 lub 45 min (z art. 13 Ustawy) i ograniczenia pracy w porze nocnej do 10 godzin (z art.
21 Ustawy). Ponadto, są one zastrzeżone do konkretnych przypadków, jak poruszanie się po drogach
wewnętrznych obiektów portowych czy kolejowych, prowadzenie pojazdów specjalistycznych
używanych do celów medycznych, ratownictwa lub używanych w stanach nadzwyczajnych, pojazdów
przeznaczonych do przewozu towarów, których dopuszczalna masa całkowita, łącznie z przyczepami
lub naczepami, nie przekracza 3,5 tony, pojazdów o maksymalnej prędkości dopuszczalnej
nieprzekraczającej 30 kilometrów na godzinę, czy pojazdów używanych do niehandlowych
przewozów dóbr w celach prywatnych. Ustawa ma zatem szerokie zastosowanie, a przewidziane w
niej wyłączenia należy interpretować wąsko.
Autor:
Agnieszka Śniegowska, radca prawny w Kancelarii GACH, HULIST, MIZIŃSKA, WAWER – adwokaci i
radcowie prawni sp.p.
(www.ghmw.pl)