Mapa Kultury

Pobrano z portalu Mapa Kultury
21.02.2012
Krzyże pokutne w Żorach
____________________________
autor: Marlena Głuchowicz,Kinga Mędrzak
Geneza krzyży pokutnych, historia krzyży w Żorach.
Krzyże Pokutne w Żorach.
W Żorach możemy odnaleźć dwa krzyże pokutne.
Krzyż pokutny to rzeźba będąca oznaką przebłagania Boga za zbrodnie - najczęściej morderstwa.
Historia pochodzenia krzyża pokutnego jest niezwykle zagadkowa. Nie wiadomo kto i dlaczego go
stworzył. Pojawiają się próby wyjaśnienia jego genezy jako krzyża rozgraniczającego włości klasztorne.
A jeśli jest to krzyż pokutny to zapewne wzniosła go rodzina mordercy lub on sam dla uczczenia
pamięci ofiary - jako zadośćuczynienie i znak pokuty za zbrodniczy czyn.
Z czego powstał Krzyż Pokutny ?
Krzyż Pokutny został wykonany z PIASKOWCA. Jest to drobnoziarnista, zwięzła skała osadowa
powstała w wyniku scementowania ziaren kwarcu, skaleni, miki oraz okruchów innych skał i
mienerałów.Ze względu na skład mineralny szkieletu ziarnowego wyróżnia się piaskowce kwarcowe,
arkazowe i lityczne. W Polsce z piaskowców zbudowane są niektóre partie Sudetów przede wszystkim
Góry Stołowe, a także niewielkie części Pogórza Izerskiego, Pogórza Kaczawskiego, Gór Kaczawskich,
Gór Wałbrzyskich, Gór Kamiennych, Gór Bystrzyckich oraz Kotliny Kłodzkiej. Piaskowce są zwykle
relatywnie miękkie i łatwe w obróbce, zwłaszcza tuż po wydobyciu, natomiast po wyschnięciu
twardnieją. Z tego względu od wieków są stosowane w budownictwie jako materiał konstrukcyjny lub
zdobniczy. Formacje skalne złożone w przeważającej części z piaskowca są porowate, co pozwala na
perkolacje (przesączanie) i zatrzymywanie dużych ilości wody. Z tego względu mogą być
wykorzystywane jako efektywne filtry oczyszczające wodę z zanieczyszczeń.
Najwięcej krzyży pokutnych o bardzo zróżnicowanej formie można znaleźć na Dolnym Śląsku. Z
kilkudziesięciu krzyży pokutnych istniejących na Górnym Śląsku spora grupa znajduje się na obszarze
województwa śląskiego, wiele z nich nie posiada dokumentu określającego daty pochodzenia.
Natomiast każdy z nich owiany jest tajemnicą - legendą. Można domniemywać, że proces stawiania
krzyży w tej części Śląska (woj. śląskie) dotarł, jak większość, z Zachodu, ale także należy przyjąć, że
pewne formy dotarły z południa przez Bramę Morawską. Pod względem formy warsztatu
kamieniarskiego można pokusić się o zaliczenie ich, mimo wszystko do najstarszych reliktów śląskiej,
prymitywnej rzeźby kamieniarskiej.
Pierwszy z krzyży odnajdziemy na starym cmentarzu w Żorach obok kościoła Św . Filipa i Jakuba.
Kolejny krzyż znajduje się w Żorach – Rogoźnej na prywatnej posesji przy ulicy: Wodzisławska 87. To
kamienny krzyż zagadkowego pochodzenia z XIII wieku. Jest wykuty z piaskowca, u podstawy bardziej
przysadzisty w kształcie krzyża łacińskiego, posiadający wymiary 100x64x28cm. W części górnej
głowicy krzyża, krzyż posiada wgłębienia. Jak głosi przekaz miał służyć do składania pożywienia lub
też, dla potrzeb ducha ofiary, palenia nocą wosku. Krzyż ten został uratowany przed zabetonowaniem
w okolicznych fundamentach. Znajduje się obecnie na starym żorskim cmentarzu przy kościele pod
wezwaniem św. Apostołów Filipa i Jakuba, gdzie został przeniesiony w 1957 roku z prywatnej posesji.
strona 1 / 2
Pobrano z portalu Mapa Kultury
Drugi Krzyż Pokutny znajduje się na prywatnej posesji. Został on zakopany w 1970 roku podczas
poszerzania drogi. Następnie w roku 1984 został przypadkowo odkopany podczas wykonywania robót
kanalizacyjnych. Obecnie znajduje się na terenie jednej z posesji.
strona 2 / 2