Globalne wyzwania związane z produkcją i eksportem żywności

Wydział Nauk Ekonomicznych
Globalne wyzwania związane z
produkcją i eksportem żywności
prof. dr hab. Bogdan Klepacki
Bezpieczeństwo żywności – zarządzanie ryzykiem w łańcuchu dostaw
Warszawa, 17 marca 2015
Współcześnie istnieje w świecie wiele
problemów (wyzwań) społecznych: wojny,
przemoc, ubóstwo, długotrwałe bezrobocie,
bezdomność, nierówności społeczne,
choroby cywilizacyjne, prostytucja,
marnotrawstwo pieniędzy publicznych, brak
suwerenności politycznej.
Jednym z ważniejszych problemów
współczesności jest wyżywienie ludzkości
Globalny
1. ogólny, ujmowany jako całość
2. odnoszący się do Ziemi jako całego świata
Globalizacja to procesy prowadzące do rosnącej współzależności
i integracji państw, społeczeństw, gospodarek i kultur
Efekt:
- przemiana świata w „globalną wioskę”,
- tworzenie się „światowego społeczeństwa”,
- ograniczanie roli państw narodowych,
- wzrost wykorzystania technologii informacyjnych,
- wzrost znaczenia organizacji międzynarodowych, czy korporacji
ponadnarodowych
Wymiary globalizacji: techniczny, gospodarczy, społecznokulturowy i polityczny
Wyzwanie

trudne zadanie, nowa sytuacja, która wymaga
podjęcia wysiłku, poświęcenia, będąca
sprawdzianem wiedzy, kompetencji, odporności itp.

„globalne wyzwania” - wszystko co dotyczy całego
globu lub znacznej jego części i stanowi zagadnienie
ważne oraz tworzy szanse lub zagrożenia dla
dominującej liczby ludności, a może nawet
decydować o „być albo nie być” dla całej ludzkości.
Globalne problemy
Odnoszą się do całej ludzkości, a ich
rozwiązywanie wymaga wspólnych działań
całej społeczności międzynarodowej
Problemy te mogą być zarówno trwałe, jak też
nowe, co wynika z narastającej
współzależności i komplikowania się
stosunków międzynarodowych, czy też zmian
o charakterze technicznym, technologicznym i
społecznym
Grupy problemów/wyzwań pretendujących do
określenia „globalne”:
1) społeczno-gospodarcze (bezrobocie, głód, korupcja,
ubóstwo, przemyt, demografia, choroby, migracje,
pogłębiające się różnice społeczne, niski poziom
kwalifikacji itd.)
2) polityczne (światowy terroryzm, konflikty zbrojne)
3) ekologiczne (zanieczyszczenie powietrza, gleb, wód,
w tym oceanów, dziura ozonowa i towarzyszący jej
efekt cieplarniany, a także kłusownictwo czy
pustoszące wycinanie lasów, zamiana lasów w pola
uprawne i stepowienie znacznych obszarów)
Grupy problemów/wyzwań pretendujących do
określenia „globalne”:
4) cywilizacyjno-kulturowe (analfabetyzm, fanatyzm,
handel ludźmi)
5) problemy wynikające z postępu technicznego
(malejąca aktywność, „rozleniwinie” części
społeczeństwa, wymuszone lub dobrowolne
bezrobocie)
6) problemy związane z wyżywieniem, zarówno w
sensie ilościowym, jak i jakościowym (wiążą się ze
wszystkimi poprzednimi)
Żywność (pożywienie)
Środki spożywcze pochodzenia mineralnego,
roślinnego, zwierzęcego, surowe lub przetworzone,
przeznaczone w stanie naturalnym lub po przerobieniu,
do spożywania przez ludzi, a także zestawy tych
środków spożywczych, w postaci potraw lub posiłków.
Żywność:
 nieprzetworzona – przeznaczona do bezpośredniego
spożycia w postaci naturalnej
 przetworzona – konserwowana i w postaci
nienaturalnej
Wyzwania związane z produkcją, handlem i
spożyciem żywności

produkcja żywność i jej strona ilościowa:






tempo wzrostu wielkości produkcji
relacja wielkości produkcji i liczby ludności
przemiany w strukturze spożycia a
zapotrzebowanie na surowce rolnicze
skala marnotrawstwa żywności
nierównomierność rozkładu podaży i
popytu na żywność
standaryzacja żywności
Wyzwania związane z produkcją, handlem i
spożyciem żywności
problemy jakości żywności, odżywiania i
zdrowia ludności:







jakość żywności i modelu konsumpcji jako wskaźniki
poziomu rozwoju cywilizacyjnego
chemizacja żywności – dobrodziejstwo i zagrożenie
jakość technologiczna a jakość konsumpcyjna
uniformizacja żywności i mcdonalizacja
jednostronność a kompleksowość żywienia
żywność a zdrowie ludzi
głód i otyłość
Wyzwania związane z produkcją, handlem i
spożyciem żywności
czynniki ekonomiczne i wymiany handlowej:
 subsydiowanie produkcji żywności
 ograniczenia rozmiarów produkcji
(kwotowanie)
 bariery celne, ochrona produkcji własnej
 walka z głodem
 poziom kosztów wytwarzania
 magazynowanie nadwyżek
 sprawność logistyczna łańcuchów
żywnościowych
Wyzwania związane z produkcją, handlem i
spożyciem żywności
inne zagadnienia związane z żywnością:
 zubożenie genetyczne świata
 konflikty i wojny jako czynnik ograniczania
produkcji oraz handlu żywnością
 produkcja poza żywnościowa jako konkurent
o zasoby ziemi (np. energii)
 żywność jako element wojny gospodarczej i
paramilitarnej (vide Rosja)
Podsumowanie
1) W skali globalnej nie brakuje
żywności na pokrycie
zapotrzebowania na nią
2) Wielkim problemem jest istnienie
dużego zróżnicowania między
miejscami wytwarzania nadwyżek
żywności i zapotrzebowania na nią
Podsumowanie
3) Zbyt mało uwagi poświęca się
zagadnieniom najważniejszym:
- zapewnienie żywności i niedożywienie,
- nierówności społeczne,
- rosnące rozwarstwienie społeczności
światowej pod względem dostępu
zarówno do dóbr podstawowych, jak i
bogactwa
Podsumowanie
4) Rozwarstwienie, a zwłaszcza
niedostatek żywności, w warunkach
istnienia przepływu informacji w skali
świata, może być zarzewiem wielkich
konfliktów społecznych i katastrofy
gospodarczej, społecznej, zdrowotnej i
humanitarnej ludzkości jako całości
Wydział Nauk Ekonomicznych
Dziękuję za uwagę!
Pierwsza siedziba Wydziału ul. Rakowiecka 8 (stan obecny)
Budynek VII, siedziba Dziekana Wydziału ul. Nowoursynowska 166