Celiakia - zakazany gluten

poradnikmedyczny.pl
Celiakia - zakazany gluten
Pyszne pieczywo na śniadanie, pachnące bułeczki...brzmi smakowicie, ale niestety dla niektórych
zwykły chleb pozostaje owocem zakazanym... Dlaczego? Niestety istnieją choroby, które wiążą się
z nietolerancją składnika zawartego w zbożach...
Wśród nich jest celiakia - inaczej choroba trzewna, która jest spowodowana nieprawidłową
odpowiedzią układu odpornościowego na gluten, białko będące składnikiem produktów zbożowych.
Reakcja organizmu na tę proteinę prowadzi do uszkodzenia struktury błony śluzowej jelit i
upośledzenia wchłaniania składników odżywczych. Drugą chorobą, także związana z nietolerancja
glutenu, jest choroba Duhringa (DH), czyli opryszczkowate zapalenie skóry. Jest to
autoimmunologiczna , pęcherzowa choroba skóry, związana z glutenozależną enteropatią
(zaburzeniami ze strony przewodu pokarmowego lub zmianami w obrazie mikroskopowym). Inna
nazwa to zespół jelitowo-skórny.
Dziecięca choroba?
Utarło się przekonanie, że celiakia jest problemem dzieci, a z wiekiem się wyrasta. Nic bardziej
błędnego! Problem pozostaje do końca życia i jak pokazują statystyki nie jest taki rzadki.
Celiakia jest podstępna chorobą, a jej obraz jest zróżnicowany, obejmujący postać klasyczną
(pełnoobjawową) jak i postaci nieme i utajone.
Pełnoobjawowa manifestacja choroby związana jest z biegunkami, słabym przybieraniu na wadze
przez dziecko. Im starsze dziecko tym częściej dominują bóle brzucha, wzdęcia, a rzadziej
biegunki.
U dorosłych objawy mogą się pojawić po ostrej infekcji. W tej grupie wiekowej dominują
niespecyficzne objawy jak zmęczenie, niedokrwistość, bóle kostne. Lista objawów obejmuje także
zaburzenia cyklu miesiączkowego, zaburzenia osobowości, nastroje depresyjne, zmiany skórne
[1,2].
Natomiast w chorobie Duhringa cechą charakterystyczną jest wielopostaciowość zmian skórnych
od grudek i rumieni, po wykwity podobne do pokrzywki lub nawet pęcherzyki. Zmiany są
symetryczne, najczęściej umiejscowione na wewnętrznych powierzchniach przedramion, łokciach,
kolanach, okolicy krzyżowej i pośladkach, owłosionej skórze głowy, twarzy. Wysypce towarzyszy
świąd i pieczenie, czasami niewspółmiernie nasilone do wykwitów. Może dojść do nadkażenia po
rozdrapaniu i zainfekowaniu zmian skórnych [4]
Badania
Podstawą postawienia rozpoznania choroby Duhringa jest obraz zmian skórnych, ich
umiejscowienie, przewlekły charakter z możliwym iokresami zaostrzeń i remisji. Kluczowym
badaniem jest ocena mikroskopowa wycinka skóry [4].
W celiakii ważne jest wykonanie gastroskopii, aby uwidocznić wygląd błony śluzowej dwunastnicy
(pierwszego odcinka jelita cienkiego) oraz pobrać wycinki do oceny histopatologicznej
(mikroskopowej). Za chorobą przemawia zniszczenie kosmków jelitowych, które są odpowiedzialne
za wchłanianie składników odżywczych, ale konieczne jest porównanie obrazu mikroskopowego po
© 2000-2017 Activeweb Medical Solutions. Wszelkie prawa zastrzeżone.
str. 1/2
poradnikmedyczny.pl
zastosowanej diecie i ocena poprawy struktury.
W celiakii konieczne jest także wykonanie badań immunologicznych z krwi - w kierunku tzw.
przeciwciał przeciw endomysium i przeciw transglutaminazie tkankowej.
U podłoża leży nietolerancja glutenu, a dokładnie jego frakcji rozpuszczalnej w alkoholu - gliadyny.
Białko to jest obecne w popularnych zbożach jak pszenica, jęczmień, żyto, płaskurka, orkisz i
pszenżyto. Wartość odżywcza glutenu jest niewielka i jest on odpowiedzialny przede wszystkim za
odpowiednią strukturę pieczywa. Inne gatunki jak np. ryż są pozbawione glutenu i z reguły dobrze
tolerowane przez pacjentów. Pozostałe produkty bezglutenowe to gryka, proso, soja, mąka
ziemniaczana, tapioka. Należy pamiętać, że produkty glutenowe dodaje się też do parówek,
pasztetów, chipsów [2].
W przypadku celiakii podstawą sukcesu jest ścisłe przestrzeganie diety bezglutenowej, w
przypadku DH tolerancja glutenu jest bardzo indywidualna i niektórzy pacjenci mogą sobie
pozwolić na niewielkie ilości tego składnika w diecie. Dieta bezglutenowa obowiązuje do końca
życia.
Identyfikację niedozwolonych produktów ułatwiają przepisy unijne o etykietach. Nakładają one na
producenta obowiązek informowania o obecności glutenu w produktach. Produkty bezglutenowe są
oznaczone symbolem przekreślonego kłosa, a ten rodzaj produktów musi zawierać maksymalnie
200 miligram glutenu na 1 kg produktu. Ostatnio rozważa się bardziej restrykcyjną ilość glutenu zmniejszoną dziesięciokrotnie. [1, 2]
Produkty glutenowe wprowadza się około 10 miesiąca życia [3], a pierwsze objawy (w postaci
klasycznej) pojawiają się od kilku tygodni, do nawet kilku lat od wprowadzenia tego składnika do
pożywienia [2]. Karmienie piersią opóźnia manifestację choroby, a duże ilości glutenu
przyspieszają [2].
Po wprowadzeniu diety dość szybko dochodzi do remisji objawów, trochę więcej czasu potrzeba na
regresję zmian w jelicie czy skórze, obserwowanych pod mikroskopem [4].
Świadome lub przypadkowe spożycie śladowych ilości tego białka często nie powoduje
natychmiastowych dolegliwości, długoterminowe łamanie diety powoduje nawrót dolegliwości.
Pojawienie się objawów w krótkim czasie po spożyciu niedozwolonego produktu bardziej
przemawia za alergią na gluten niż nietolerancją. Skrupulatny nadzór dietetyczny, a przede
wszystkim silna wola i motywacja są kluczowe. Z drugiej strony, nie należy ulegać fobii lub
"psychozie glutenowej"...
Nadzieję dla chorych na celiakię niesie biotechnologia, która pozwoli na produkcję zbóż
pozbawionych glutenu czy też opracowanie bakteryjnego enzymu pozwalającego na rozkład tego
białka.
© 2000-2017 Activeweb Medical Solutions. Wszelkie prawa zastrzeżone.
str. 2/2