Filozofia Nicolai Hartmanna – między inspiracją a recepcją

Ogólnopolska Konferencja Naukowa
FILOZOFIA NICOLAI HARTMANNA – MIĘDZY
INSPIRACJĄ A RECEPCJĄ
Dnia 9 października 2010 roku minęła sześćdziesiąta rocznica śmierci Nicolai
Hartmanna. Z tej okazji Instytut Filozofii Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu
pragnie zaprosić na pierwszą w Polsce konferencję naukową poświęconą myśli tego
wybitnego filozofa.
W polskim piśmiennictwie filozoficznym Nicolai Hartmann pozostaje postacią w
dalszym ciągu niedocenioną, a jego olbrzymi dorobek filozoficzny został przyswojony w
niewielkim dotąd stopniu. Jeśli zastanowić się nad oddziaływaniem i brakiem oddziaływania
Hartmanna w ich zaskakujących proporcjach, to najwłaściwszym słowem jest tu
«zapomnienie», które stało się również udziałem jego marburskich mistrzów i kolegów.
Ponad dwadzieścia lat temu przyczynę owego zapomnienia Jan Garewicz wyjaśniał
następująco: „Można by rzec, że Hartmann jest zbyt akademicki jak na nasze czasy, zbyt
daleki od spraw bieżących, za bardzo zajęty cyzelowaniem i precyzowaniem myśli. Hartmann
był filozofem finezji, nie siły. Nigdy nie filozofował młotem, rzeźbił delikatnym dłutem. Miał
przy tym cechę, która raczej nie sprzyja temu, by stać się filozofem modnym: nie epatował
paradoksami, nie kokietował udziwnieniami, starał się pisać prosto o sprawach zawiłych,
chociaż używał terminologii swoistej, wymagającej wyjaśnień”.
Pragniemy, aby wspomnienie sześćdziesiątej rocznicy śmierci Nicolai Hartmanna
stało się okazją do rozjaśnienia owej pojęciowej mglistości oraz zaproszeniem do namysłu
nad myślowym dziedzictwem tego filozofa. W ramach konferencji chcemy zatem postawić
pytanie nie tylko o ważność zagadnień przez Hartmanna podejmowanych, ale także o
aktualność konkretnych rozwiązań, które sformułował. Intencją organizatorów jest, aby
podjąć te pytania w perspektywie interdyscyplinarnej. Sam Hartmann wielokrotnie
wskazywał na konieczność powiązania badań filozoficznych z osiągnięciami nauk
szczegółowych, zauważając, że „nauka postąpiła do przodu w każdej dziedzinie. Kto zaś
lekceważy jej rezultaty, ten przegrał z góry”. Przeświadczenie to podyktowane było chęcią
uniknięcia czysto spekulatywnych konstrukcji myślowych. Myślenie filozoficzne w
rozumieniu Hartmanna winno być myśleniem problemowym, które bada swój przedmiot
także w kontekście jego własnego rozwoju. Pragnąc zachować wierność wobec tego
postulatu, chcemy zapytać, jak sformułowane przez Hartmanna rozwiązania konkretnych
problemów wyglądają po upływie sześćdziesięciu lat od śmierci filozofa. Nicolai Hartmann
podkreślając wielokrotnie, że „najtrudniejsza w filozofii jest rzecz najprostsza: niepozorne,
trzeźwe badanie, pozbawione patosu i potrzeby sensacji, czyste umiłowanie prawdy,
posłuszeństwo wobec jej prawa” nijako sam zachęcił nas do próby „falsyfikacji” własnego
myślenia. To swoiste credo pozwoliło mu bowiem na krytyczną postawę wobec swoich
własnych rozwiązań i nie pozwoliło, aby uznał je za ostateczne i wyczerpujące. Autor Ethik
postulował opisowo-analityczne myślenie problemowe, które „niczego z góry nie przesądza,
nie zakłada żadnego obrazu świata, do którego wszystko ma zmierzać, a co najmniej w każdej
chwili gotowe jest go zrewidować. Nie pozwala narzucić sobie własnych zasad, lecz dopiero
ich szuka. Wychodzi od zastanych problemów lub od takich, na jakie natrafia w swych
badaniach; zabiega o rozwiązywanie problemów, a gdy ich rozwiązać nie może, szuka nadal
uporczywie i trwa w niepewności”.
Po sześćdziesięciu latach od śmierci Hartmanna chcemy zaprosić Państwa do refleksji
nad jego filozofią, która obejmowała wszystkie klasyczne dyscypliny filozoficzne, takie jak
ontologia, teoria poznania, etyka, estetyka, filozofia kultury, teleologia. Byłaby to pierwsza
polska konferencja naukowa w całości poświęcona myśli Nicolai Hartmanna, dzięki której
możliwe stałoby się podsumowanie prawie pięćdziesięcioletnich badań polskich uczonych
nad jego filozofią.
Konferencja odbędzie się w dniach 3-4 czerwca 2011 roku w sali konferencyjnej
hotelu uniwersyteckiego UMK. Udział w konferencji będzie kwalifikowany w oparciu o
nadesłane, najpóźniej do dnia 28 marca 2011 r., jednostronicowe abstrakty, z podaniem
tytułu wystąpienia oraz jego głównych tez (formularz w załączeniu). Po zakwalifikowaniu do
udziału w konferencji, drogą mailową zostaną przekazane informacje topograficzne (gdzie i
jak trafić). Zgłoszenia wraz z abstraktem wystąpienia prosimy wysyłać drogą mailową na
adres: [email protected] Planowany czas wystąpień wynosi 35 minut. Opłata
konferencyjna wynosi 350,00 PLN i obejmuje koszt jednego noclegu wraz ze śniadaniem,
dwóch obiadów, bankietu, serwisu kawowego, materiałów promocyjnych i konferencyjnych
oraz publikacji pokonferencyjnej. Po zakwalifikowaniu wskazaną opłatę należy wnieść na
subkonto konferencji, z dopiskiem „Nicolai Hartmann” najpóźniej do dnia 29 kwietnia 2011
r. Konieczność wystawienia faktur proszę zgłaszać mailowo lub osobiście, w czasie trwania
obrad, sekretarzowi konferencji. Z ofertą noclegową Hotelu Uniwersyteckiego w Toruniu
można się zapoznać na stronie internetowej http://www.umk.pl/oferty/hotel/ Koszty podróży
pokrywają jednostki delegujące.
Aktualizowane informacje na temat konferencji wraz z formularzem zgłoszeniowym
dostępne są na stronie internetowej Instytutu Filozofii UMK, pod adresem:
www.filozofia.umk.pl (w dziale Konferencje).
Kontakt:
Sekretarz Naukowy Konferencji:
mgr Tomasz Siwiec
Instytut Filozofii UMK
ul. Fosa Staromiejska 1a
87–100 Toruń
e-mail: [email protected]
tel. 0-512-915-489