Wprowadzenie

Andrzej Buck, Przemysław Bartkowiak
Wprowadzenie
Niniejszy tom „Zielonogórskich Studiów Bibliotekoznawczych” (ZSB) pokazuje, że środowisko naukowe Wojewódzkiej i Miejskiej Biblioteki Publicznej im.
C. Norwida skupia się w swoich działaniach na stymulowaniu badań zagadnień
prasy lokalnej.
Od wydania w 2000 roku monografii Lubuska czwarta władza autorstwa prof.
Andrzeja Piaseckiego, która jest jedną z nielicznych prób syntezy dziejów czasopiśmiennictwa lubuskiego, nadal istnieje konieczność dalszych badań. W kontekście
tego stwierdzenia nie sposób nie zauważyć kilku publikacji wydanych w ostatnim
okresie, a także organizowanych konferencji naukowych, jak np. konferencja „Oblicza prasy Ziem Zachodnich po 1945 roku” (Zielona Góra 2012), „Prasa codzienna
ziem zachodnich po 1945 roku” (Gorzów Wlkp. 2014) czy „Kultura na łamach
prasy Ziem Zachodnich po 1945 roku” (Gorzów Wlkp. 2015). Wśród publikacji
wskazać tu można chociażby książkę pod redakcją Andrzeja Bucka, Przemysława
Bartkowiaka i Dawida Kotlarka Oblicza prasy Ziem Zachodnich w latach 19452012 oraz ostatni, szósty tom „Zielonogórskich Studiów Bibliotekoznawczych”
pod redakcją Andrzeja Bucka i Joanny Wawryk.
Niektóre artykuły zamieszczone w niniejszym, siódmym już zeszycie ZSB były
wcześniej prezentowane, m.in. w ramach Konwersatoriów Bibliotekoznawczych,
które cyklicznie od 2012 roku odbywają się w WiMBP im. C. Norwida w Zielonej Górze. Ich autorzy prowadzą swoje badania w środowiskach naukowych
całej Polski, reprezentując m.in. Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach,
Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, Uniwersytet Pedagogiczny im. KEN
w Krakowie, Uniwersytet Wrocławski, Uniwersytet Zielonogórski, Państwową
Wyższą Szkołę Zawodową im. Jakuba z Paradyża w Gorzowie Wlkp., Wojewódzką
i Miejską Bibliotekę Publiczną im. Z. Herberta w Gorzowie, Wojewódzką i Miejską
Bibliotekę Publiczną im. C. Norwida w Zielonej Górze, Bibliotekę Uniwersytetu
Zielonogórskiego.
Tom otwiera artykuł prof. Jerzego Jarowieckiego zatytułowany Badania historyczno-prasowe i ich perspektywy po zmianach ustrojowych w Polsce po roku
1989 (na tle tradycji). Autor podkreśla, że badania historii prasy sięgają XVIII
wieku. Początkowo zajmowali się nimi ludzie związani z praktyką dziennikarską. Prasa była przedmiotem badań różnych dyscyplin naukowych w ośrodkach
uniwersyteckich. W okresie międzywojennym zakres badań uległ rozszerzeniu
10
Andrzej Buck, Przemysław Bartkowiak
z dominacją opracowań związanych z aktualnymi potrzebami szkolnictwa, praktyki
dziennikarskiej oraz propagandy. Dynamiczny rozwój prasoznawstwa nastąpił po
II wojnie światowej. W 1952 roku w strukturach Polskiej Akademii Nauk utworzono
samodzielny Zakład Historii Czasopiśmiennictwa. Został on zastąpiony w 1957
roku przez Pracownię Historii Czasopiśmiennictwa Polskiego XIX i XX Wieku
PAN, dzięki której rozwinęły się wielokierunkowe badania oraz powstały liczne
prace monograficzne. Wyniki badań historyczno-prasowych publikowano najpierw
na łamach „Rocznika Historii Czasopiśmiennictwa Polskiego” (od 1962), który od
1975 roku przekształcono w „Kwartalnik Historii Prasy Polskiej” (do 1993). Po
likwidacji tych czasopism ich miejsce zajął „Rocznik Historii Prasy Polskiej” (od
1998), organ Komisji Prasoznawczej PAN, Oddział w Krakowie. Początki badań
Pracowni miały charakter bibliograficzno-programowy. Ukazały się publikacje
bibliograficzne, które stały się trwałym dorobkiem, chodzi tu o prace nad retrospektywną bibliografią tytułów prasowych oraz prace nad bieżącą bibliografią publikacji
prasoznawczych w Ośrodku Badań Prasoznawczych w Krakowie od 1965 roku
pod redakcją S. Dzikiego. Badacze zajmujący się tą dziedziną wiedzy podkreślali
autonomiczność prasoznawstwa, jak również interdyscyplinarny charakter wiedzy
o prasie. Współcześnie ważne miejsce w badaniach historyczno-prasowych powinny
zajmować media lokalne, które często wyrażają opinię lokalnej społeczności oraz
ją integrują. W kręgu zainteresowań umieścić należałoby także historię mediów
elektronicznych, historię powstania i rozwoju zawodu dziennikarza, transformację
mediów po 1989 roku oraz opracowania bibliograficzne, studia nad wolnością słowa, prace nad systemami prasowymi, medialnymi, ugrupowań politycznych, grup
wyznaniowych i środowiskowych oraz nad zagadnieniami dziejów prasy lokalnej.
Kolejnym artykułem w części Prasa jako źródło badań naukowych jest szkic
Dawida Kotlarka Problematyka książki i czytelnictwa na łamach prasy zielonogórskiej w okresie pruskim, w którym autor podkreśla znaczącą rolę prasy w badaniach bibliologicznych na przykładzie wydawnictw periodycznych wydawanych
w Zielonej Górze w XIX i na początku XX wieku. Czasopismem o największych
tradycjach i zasięgu był liberalny „Grünberger Wochenblatt”, drukowany od 1825
roku. Od 1850 roku ukazywał się również „Grünberger Intelligenzblatt”. Wydawano także mniejsze periodyki popularne i branżowe. W zielonogórskiej prasie
w omawianym okresie obecne były treści o tematyce bibliologicznej. Ogłoszenia i reklamy wydawniczo-księgarskie dokumentują ofertę księgarń i zakładów
wydawniczych. Znacząco uzupełniają wiedzę, w szczególności na temat początków rynku książki w Zielonej Górze, m.in. działalności drukarzy i wydawców:
Heinricha Augusta Kriega, Martina Wilhelma Sieberta i Wilhelma Levysohna.
Na łamach tych czasopism drukowano artykuły poświęcone dziejom tutejszych
instytucji książki: drukarniom, księgarniom i bibliotekom, opisywano lokalne
zabytki piśmiennictwa, publikowano biogramy osób zasłużonych dla miejscowego
świata książki i literatury. Zgromadzone w zielonogórskiej prasie bibliologiczne
informacje dokumentują zjawiska obecne w miejscowej kulturze książki w skali
Wprowadzenie
11
lokalnej. Dla badacza stanowią cenny materiał do analiz porównawczych i wartościowe uzupełnienie wiedzy w obszarze dziejów książki w państwie pruskim
w XIX i na początku XX wieku.
Z kolei Przemysław Bartkowiak analizuje Obraz Niemca na Ziemiach Zachodnich na łamach „Głosu Wielkopolskiego” w latach 1945-1948. Na szpaltach tego
tytułu szeroko poruszana była kwestia pozostającej na obszarze Ziem Zachodnich ludności niemieckiej. Przedstawiony wybór artykułów współtworzących
obraz Niemca na opisywanych terenach dokonany został na podstawie kwerendy
przeprowadzonej w obrębie wspomnianego dziennika. Z pewnością wybór ten
jest tylko częścią prezentowanej na jego łamach bogatej publicystyki i posiada
subiektywny charakter. Stanowi jednak ciekawy przegląd wspomnianych uwarunkowań, które miały kształtować w sposób bezpośredni nowe społeczeństwo
Ziem Zachodnich. Stwierdzić należy, że „Głos Wielkopolski” trafnie wychwytywał
i wiarogodnie prezentował postawy polskich osadników w stosunku do ludności niemieckiej, ich oczekiwania oraz obawy, potępiał niepokojące zachowania
i zjawiska, jak ekonomiczne wykorzystywanie pracowników niemieckich. Podsumowując, autor pisze, że „Głos Wielkopolski” był w latach 1945-1948 rzetelnym źródłem przedstawiającym obraz ówczesnych relacji polsko-niemieckich
na Ziemiach Zachodnich
Katarzyna Taborska natomiast analizuje Portrety nadawców w wybranych
tekstach prasy postlandsberskiej. Jest to Szkic klasyfikacyjny. Autorka stwierdza:
Do polskich periodyków postlandsberskich można zaliczyć: „Ziemię Gorzowską”
1945, ,„Ziemię Lubuską” 1945/1946, ,„Biuletyn Okręgowy Starostwa Powiatowego” 1946/1947, mutację „Głosu Wielkopolskiego” (na łamach którego opublikowana w 1948 r. pierwszą polską powieść o nowym pograniczu Rubież Natalii
Bukowieckiej-Kruszony), „Zarządzenie Administracji Kamieńskiej, Lubuskiej
i Prałatury Pilskiej” (1945-1952), „Tygodnik Katolicki” (1946-1953), „Kalendarz
Ziem Odzyskanych” (1947, 1948, 1949).
Materiałem źródłowym, stanowiącym podstawę prezentowanego tu szkicu, są dwa
z wymienionych tytułów prasowych – pierwsze publikowane w Gorzowie tygodniki
– „Ziemia Gorzowska” i „Ziemia Lubuska”, które odgrywały rolę prasy codziennej. […] Celem tego artykułu jest przedstawienie reprezentatywnych wizerunków
nadawców, ujawniających się w tekstach wybranych periodyków. Podkreślenia
wymaga fakt, że w szkicu analizowane są obrazy nadawców medialnych, a nie
portrety dziennikarzy (autorów tekstów) – ludzi funkcjonujących poza tekstami
pośrednimi. W rozwinięciu szkicu przedstawiono w zarysie z perspektywy socjoliteraturoznawczej sześć typowych portretów nadawców występujących na łamach
„Ziemi Gorzowskiej” i w „Ziemi Lubuskiej”: drukarzy niemieckich, polskich
osiedleńców na pograniczu landsbersko-gorzowskim, propagatorów nowej władzy,
informatorów/sprawozdawców, nauczycieli projektowanych odbiorców publikacji,
współtwórców i przekazicieli treści mitycznych.
12
Andrzej Buck, Przemysław Bartkowiak
Małgorzata Czabańska-Rosada w artykule Ziemia międzyrzecka w prasie ziomkowskiej po 1945 roku zauważa:
Największe skupisko byłych międzyrzeczan znalazło się w Brandenburgii, w rejonie Prignitz. Wielu osiedliło się w Niemczech Zachodnich. Po 1961 roku, kiedy
wzniesiono mur berliński i ostatecznie uszczelniono granicę pomiędzy dwoma
państwami niemieckimi i równocześnie dwoma systemami politycznymi, kontakt
między niedawnymi krewnymi, przyjaciółmi i sąsiadami został bardzo utrudniony,
by nie powiedzieć uniemożliwiony. Jedynym ogniwem łączącym niedawnych krajan
stało się czasopismo „Heimatgruss” (Pozdrowienie Ojczyzny), które zaczęło się
ukazywać w 1949 roku.
Nazwa czasopisma posiada tradycję sięgającą czasów sprzed I wojny światowej,
kiedy to młodzi ludzie w poszukiwaniu możliwości zarobkowania opuszczali swoje
rodzinne strony położone na wschodnich rubieżach Prus i udawali się do wielkich
ośrodków przemysłowych położonych w głębi Niemiec. Aby zapobiec alienacji
z dotychczasowego środowiska, zaczęły się ukazywać pierwsze „pozdrowienia
ojczyzny” zwane także „wołaniami ojczyzny” – gazetki wydawane przez gminy
i parafie, a zawierające aktualne informacje ze stron rodzinnych.
Radosław Domke skupia się na udowodnieniu tezy, że „Nadodrze” było „czasopismem integrującym Ziemię Lubuską”. Artykuł podejmuje kwestię związku
pomiędzy procesami integracyjnymi na Ziemi Lubuskiej a artykułami zamieszczanymi w czasopiśmie „Nadodrze” w latach 1957-1990. Porusza kwestie związane
zarówno z integracją na polu politycznym i gospodarczym, jak i społecznym oraz
kulturalnym. W tekście próbowano też zmierzyć proporcje treści zamieszczanych
w „Nadodrzu”, a dotyczących północy oraz południa regionu. Wreszcie artykuł stara
się ukazać, jak istotne były wątki kulturalne podejmowane na łamach periodyku
w kontekście integracji całego regionu Środkowego Nadodrza.
Jak wiemy, prasa dokumentuje proces tworzenia instytucji życia literackiego.
Izabela Korniluk opisuje Lubuskie Sejmiki Kultury województwa zielonogórskiego
w latach 1957-1992 na łamach „Gazety Zielonogórskiej”/„Gazety Lubuskiej”.
Artykuł porusza problematykę przedstawiania na łamach prasy codziennej prac
i działalności Lubuskiego Towarzystwa Kultury. Przeanalizowano proces, jaki
zachodził na łamach tego dziennika w sposobie prezentowania i interpretowania
przez dziennikarzy schematycznych, z góry wyreżyserowanych spotkań działaczy
kultury w formie Sejmików Kultury, które odbywały się co cztery lata w Zielonej
Górze.
Robert Rudiak w artykule Literackie formy i gatunki na łamach „Gazety Nowej”, „Codziennego Expressu Zachodniego” i tygodnika „Extra” w latach 19901994 jako pierwszy badacz zajął się jednym z ważniejszych lubuskich czasopism
powstałych po roku 1989, tj. „Gazetą Nową”. Była ona pierwszym prywatnym
i niezależnym dziennikiem na Ziemi Lubuskiej.Tygodnik, który zaczął ukazywać
Wprowadzenie
13
się w Zielonej Górze w styczniu 1990 roku, 1 października tego samego roku został
przekształcony w gazetę codzienną, której mutacje ukazywały się w Głogowie,
Lubinie, Gorzowie, a od 1992 roku także w Żarach. Gazeta w krótkim czasie
pozyskała wielu znanych na lokalnym rynku prasowym dziennikarzy, głównie
z konkurencyjnej „Gazety Lubuskiej” i Radia Zachód, a także wielu ludzi pióra
należących do Związku Literatów Polskich i Stowarzyszenia Pisarzy Polskich.
Pozyskała również młodych i zdolnych adeptów dziennikarstwa, naukowców
z kilku regionalnych ośrodków i uczelni, nawiązała współpracę z uznanymi w kraju
publicystami, popularnymi satyrykami i rysownikami, a także z korespondentami
zagranicznymi, m.in. z Niemiec, Rosji, USA i Afryki. Szybko stała się przeciwwagą
dla jedynego dotąd dziennika w regionie lubuskim – „Gazety Lubuskiej”, ukazującej się od 1952 roku (jako „Gazeta Zielonogórska”). Łamy nowej gazety szybko
zdominowały artykuły komercyjne, strony i kolumny tematycznie poświęcone
życiu towarzyskiemu elit i celebrytów, biznesowi, ekonomii, polityce, sensacji,
turystyce, ogrodnictwu, poradom praktycznym, z czasem pojawiły się szpalty
poświęcone młodym i dla dzieci. Sporo miejsca poświęcano także kulturze, sztuce,
omówieniom wydarzeń kulturalnych w regionie i mieście, spektaklom teatralnym,
książkom autorów lubuskich. Zaczęto również zamieszczać wiersze, a nawet
fragmenty prozy i powieści w odcinkach lubuskich twórców. W 1992 roku gazeta
ukazywała się w nakładzie 60 tys. egzemplarzy i objętości 12 stron. Wówczas
właściciel gazety odsprzedał tytuł poznańskiemu koncernowi prasowemu. Rok
później przemianowano gazetę na „Codzienny Express Zachodni”. Z końcem
lipca 1994 roku gazeta zakończyła swój żywot jako dziennik. Zaczęła ponownie
ukazywać się w formie tygodnika „Extra”, który nie spełnił oczekiwań czytelników
i we wrześniu 1994 roku został zlikwidowany.
Longin Dzieżyc kontynuuje zaczęte przez Roberta Rudiaka badania nad prasą
prywatną powstałą w regionie lubuskim po 1989 roku. Opracowanie zatytułowane
Proces budowy porozumienia i współpracy między społecznościami regionu lubuskiego i państw Unii Europejskiej w latach 1993-1994 na łamach „Codziennego
Expressu Zachodniego” ukazuje zachodzący proces porozumienia i współpracy
między społecznościami regionu lubuskiego i Unii Europejskiej. Jego zasadniczym
warunkiem były przemiany w sferze obywatelskiej podmiotowości kształtujące
postawę świadomego otwarcia i zaangażowania miejscowej społeczności. Duże
znaczenie w przybliżaniu i stymulowaniu przemian miała codzienna prasa regionalna prezentująca rodzące się przejawy współpracy, począwszy od budowy
międzyludzkich kontaktów poprzez sferę administracyjno-gospodarczą, współpracę
graniczną czy szeroką wymianę w sferze kultury. Zagadnienie zostało przedstawione w oparciu o wybrane artykuły i doniesienia prasowe zamieszczone na
łamach „Codziennego Expressu Zachodniego” od sierpnia 1993 roku do końca
lipca 1994 roku. Określone ramy artykułu oraz szeroki merytorycznie zakres tematu sprawiają, że przedstawione zagadnienia nie wyczerpują wszystkich wątków
obrazujących proces.
14
Andrzej Buck, Przemysław Bartkowiak
Prasa parafialna w diecezji zielonogórsko-gorzowskiej. Rekonesans badawczy
to niezwykle istotny problem badawczy podjęty przez Krzysztofa Wasilewskiego.
Artykuł przedstawia stan ilościowy i jakościowy prasy parafialnej w diecezji zielonogórsko-gorzowskiej. Podstawę analizy stanowiły dotychczasowe opracowania
na ten temat, jak również badania własne. Obok prasy drukowanej, zbadano także
inne formy medialnej aktywności parafii, jak obecność w internecie. Jak wskazuje
analiza, to właśnie internet stanowi dla parafii dogodne narzędzie przedstawiania
ważnych informacji i opinii. W niektórych przypadkach można mówić o zjawisku
konwergencji, gdzie prasa drukowana uzupełniana jest obecnością w internecie.
W części Prasa jako źródło badań naukowych zamieszczono przede wszystkim artykuły dotyczące prasy lubuskiej. Artykuł Jolanty Chwastyk-Kowalczyk
zatytułowany Zasoby Biblioteki Polskiej w Londynie – przegląd polskich tytułów
prasy emigracyjnej dla inteligencji przenosi wspomnianą perspektywę badawczą
poza obszar Ziem Zachodnich. Artykuł podejmuje kwestie obecności segmentu
polskich emigracyjnych czasopism przeznaczonych dla inteligencji powstałych na
obczyźnie, głównie w Wielkiej Brytanii od czasów II wojny światowej do chwili
obecnej przez pryzmat funkcjonowania Biblioteki Polskiej w Londynie. Przywołane zostały tytuły redagowane przez przedwojennych wytrawnych dziennikarzy,
reaktywowane w Paryżu, przeniesione do Londynu, a także nowo powstałe na
Wyspach Brytyjskich dzienniki, czasopisma wojskowe, periodyki kulturalno-społeczne, literacko-artystyczne i naukowe. Obok czasopism pokolenia „niezłomnych”
autorka prezentuje pisma utworzone przez pokolenie Polaków epoki unijnej, akcentując rolę opiniotwórczego „Nowego Czasu” powstałego w Londynie w 2006
roku. Autorka analizuje fazy powstania i rozwoju Biblioteki Polskiej w Londynie
od 1942 roku, zmiany profilu gromadzenia zbiorów, celów działania oraz rolę tej
placówki w integrowaniu i budowaniu tożsamości narodowej naszych rodaków
w Zjednoczonym Królestwie.
Drugą część publikacji zatytułowaną Varia otwiera artykuł Małgorzaty Korczyńskiej-Derkacz „Kocia mama” na indeksie, czyli o decyzjach komisji oceny
i selekcji księgozbiorów bibliotek publicznych, szkolnych i pedagogicznych, wprowadzający do tomu jeszcze jeden obszar badawczy. Przedstawiona została sytuacja
w polskim bibliotekarstwie powojennym, zwłaszcza w okresie nasilającej się walki
ideologicznej. Skupiono się na działalności komisji oceny i selekcji księgozbiorów
bibliotecznych i – wykorzystując materiały archiwalne ze zbiorów Archiwum Akt
Nowych w Warszawie oraz Archiwum Państwowego we Wrocławiu – przedstawiono zadania tych komisji, regulamin, przybliżono postacie członków, omówiono
kryteria decydujące o dalszych losach książek. Oryginalne protokoły komisji z lat
50. zostały wykorzystane do zilustrowania sposobu recenzowania twórczości
znanych autorów, np. Marii Rodziewiczówny, Józefa Meissnera, Tadeusza Dołęgi-Mostowicza, Wacława Sieroszewskiego, Włodzimierza Perzyńskiego, Józefa
Weyssenhoffa. Wskazano też na działalność recenzyjną i oceniającą w zakresie
literatury społeczno-politycznej i popularnonaukowej oraz broszur propagando-
Wprowadzenie
15
wych. Zwrócono uwagę na prace komisji związane z opracowaniem wzorcowego
katalogu książek biblioteki gminnej.
Małgorzata Góralska pokazuje Księgarnie, ich asortyment i usługi w cyfrowym
środowisku sieciowym. W artykule omówione zostało zjawisko internetowego
handlu księgarskiego. Podjęto próbę typizacji księgarń internetowych oraz określenia podstawowych kierunków ich rozwoju. Omówiono specyfikę asortymentu
oferowanego przez e-księgarnie, a także narzędzia ułatwiające dotarcie do określonych produktów. W zakresie usług wskazano na pojawienie się nowych obszarów
działania księgarń internetowych.
Małgorzata Kowalska w tekście pt. Crowdsourcing – angażowanie użytkowników bibliotek w tworzenie kolekcji cyfrowych zwraca uwagę na nową usługę,
którą zajmują się niektóre współczesne biblioteki. Krótki i wybiórczy przegląd
inicjatyw crowdsourcingowych pozwala uświadomić sobie, że angażowanie użytkowników w tworzenie kolekcji cyfrowych staje się w wielu bibliotekach coraz
bardziej powszechne.
Daniel Koteluk w szkicu „Kuźnia socjalizmu”. Biblioteka we wsi Płoty w województwie zielonogórskim w latach 1950-1956 podejmuje badania szczegółowe.
W 1950 roku utworzono bibliotekę w Płotach. Do 1955 roku jej kierownikiem była
Tatiana Girdwojn. W 1952 roku księgozbiór tej placówki stanowiło 1450 tytułów.
Dominowały w nim ideologiczne książki w jednoznaczny sposób idealizujące
państwo polskie i radzieckie, a także ich komunistycznych przywódców. Ponadto
nawoływano w nich do bezkrytycznego angażowania się w kolektywizację, której
ukrytym celem było ubezwłasnowolnienie rolników pod względem ekonomicznym
przez państwo, na podobieństwo robotników. W sprzyjających warunkach, tzn.
w następstwie dojścia do władzy w kraju nowego kierownictwa Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, w Płotach upadła spółdzielnia produkcyjna. Ciekawe,
że w 1956 roku zamknięta została również miejscowa biblioteka. Wznowiła ona
działalność w marcu 1957 roku.
Kolejny artykuł Roberta Rudiaka Robotnicze środowiska pisarskie na Ziemi
Lubuskiej w latach 1976-2015 podejmuje zagadnienia związane z życiem literackim okresu PRL-u i III Rzeczpospolitej. W Polsce Ludowej kontynuowano rozwój
kultury współtworzonej przez klasę robotniczą. Stąd już w 1950 roku powstała
warszawska grupa piszących robotników „Budujemy”, tworząca w duchu socrealizmu typowe „produkcyjniaki” zamieszczane w prasie. W 1962 roku powstał
Klub Robotników Piszących w Warszawie, a w 1976 roku także Klub w Gorzowie
Wlkp., który działał przy największej w mieście fabryce ZWCh „Chemitex-Stilon”.
Twórcy robotniczy publikowali swoje teksty w pismach zakładowych – „Stilonie
Gorzowskim” i „Gorzowskiej Przemysłówce”. W 1980 roku w Warszawie przemianowano KRP w ogólnopolski ruch kulturalny pn. Robotnicze Stowarzyszenie
Twórców Kultury, a jednym z pierwszych oddziałów terenowych było koło gorzowskie, założone na bazie wcześniej funkcjonującego Klubu. Na fali dynamiki
działań RSTK w kraju, już w 1986 roku założono także oddział w Zielonej Górze,
16
Andrzej Buck, Przemysław Bartkowiak
który skupiał twórców i działaczy kultury przy fabryce Zastal. Piszący robotnicy
publikowali w jednodniówce „Zastalowiec” i radiowęźle zakładowym, a z czasem
wydawali liczne antologie poetyckie i organizowali sporadyczne konkursy. Pod
koniec lat 80. XX wieku istniało już w kraju 46 oddziałów Stowarzyszenia. Wraz
z końcem lat 90. ubiegłego wieku zamarła jednak działalność zielonogórskiej sekcji
RSTK, na co wpływ miała likwidacja w mieście wielu zakładów przemysłowych.
Kamil Banaszewski i Katarzyna Bartosiak są autorami artykułu Badania satysfakcji użytkowników Biblioteki Uniwersytetu Zielonogórskiego składnikiem kultury
oceny w nowoczesnej bibliotece akademickiej. Mnogość zmian zachodzących w otoczeniu bibliotecznym sprawia, że biblioteki – jeśli chcą uchodzić za nowoczesne
– muszą dostosować swą ofertę do tych nowych warunków, a zwłaszcza do potrzeb
i oczekiwań użytkowników. Autorzy podkreślają znaczenie tworzenia kultury oceny
w bibliotece, która polega na gotowości do prowadzenia szeroko zakrojonych badań
nad funkcjonowaniem, jakością usług i środowiskiem bibliotecznym. Omówiwszy
standardy, wytyczne, przykłady i metodologię badań bibliotecznych na wszystkich
tych płaszczyznach, autorzy prezentują (w niewielkim fragmencie) wyniki badań
ankietowych przeprowadzonych w Bibliotece Uniwersytetu Zielonogórskiego
związanych z satysfakcją użytkownika, sugerując, że mogą się one stać punktem
wyjścia do budowania kultury oceny w tej bibliotece.
W rozdziale Recenzje i sprawozdania zamieszczono omówienie książki Eweliny
Szpak, Mentalność ludności wiejskiej w PRL. Studium zmian (Warszawa 2013)
autorstwa Daniela Koteluka. Anna Urbaniak i Paweł Kalisz piszą zaś o konferencji
Bibliografia wobec wyzwań nowych technologii (Kraków, 18-19 czerwca 2015 roku).
Niniejszy zeszyt zamyka In memoriam – Dawid Kotlarek prezentuje sylwetkę
i bibliografię publikacji Grzegorza Chmielewskiego (1929-2014).