Wspólny europejski system azylowy (WESA)

Wspólny europejski system azylowy
(WESA)
wg stanu na 01.07.2013
MATERIAŁY OIDE
26 czerwca 2013 przyjęto dyrektywy i rozporządzenia tworzące wspólny europejski system azylowy. Ich celem jest
ustanowienie wspólnej procedury azylowej oraz jednolitego statusu dla osób, którym udzielono ochrony. Przepisy te
modyfikują zasady przyznawania azylu wynikające z aktów prawnych uchwalonych w latach 2000-2005.
W informacji zebrano dokumenty programowe dotyczące WESA oraz akty prawne przyjęte w ramach pierwszego (19992005) i drugiego (2006-2013) etapu tworzenia systemu.
Słowa kluczowe: prawo azylu, uchodźca, przyjmowanie cudzoziemców, program unijny, przestrzeń wolności, bezpieczeństwa
i sprawiedliwości, polityka migracyjna UE
Spis treści
I.
II.
III.
IV.
V.
VI.
VII.
I.
WPROWADZENIE
WYBRANE DOKUMENTY
PROCES LEGISLACYJNY
INSTYTUCJE
WYBRANE STRONY INTERNETOWE
INFORMACJA NA POSIEDZENIU SEJMU
PUBLIKACJE ELEKTRONICZNE
WPROWADZENIE
Rada Europejska zobowiązała się do utworzenia wspólnego europejskiego systemu azylowego (WESA, ang. Common
European Asylum System, CEAS) podczas spotkania w Tampere w październiku 1999. W pierwszym etapie (1999-2005)
przyjęto akty prawne, w których przewidziano wspólne minimalne standardy dotyczące azylu oraz zasady określania
państwa członkowskiego właściwego do rozpatrywania wniosku o azyl (tzw. system dubliński).
W przyjętym w listopadzie 2004 programie haskim dotyczącym wzmocnienia obszaru wolności, bezpieczeństwa i
sprawiedliwości w Unii Europejskiej wyznaczono cele drugiego etapu tworzenia WESA (2006-2010): ustanowienie wspólnej
procedury azylowej oraz jednolitego statusu dla osób, którym udzielono ochrony. W programie haskim wezwano Komisję do
dokonania oceny istniejących mechanizmów harmonizacji standardów ochrony w państwach członkowskich oraz
przedłożenia projektów aktów, zgodnie z harmonogramem drugiej fazy tworzenia WESA. Komisja nakreśliła plan działań w
tym zakresie w zielonej księdze w sprawie przyszłego wspólnego europejskiego systemu azylowego z 2007 oraz w
komunikacie Plan polityki azylowej: zintegrowana strategia ochrony na całym obszarze UE z 2008 roku. Zgodnie z
przyjętymi w tych dokumentach zobowiązaniami, Komisja przedstawiła w latach 2008-2009 pakiet projektów aktów
prawnych dotyczących azylu (por. pkt 12-16).
W programie sztokholmskim, obejmującym harmonogram działań UE w ramach przestrzeni wolności, bezpieczeństwa i
sprawiedliwości na okres 2010-2014, Rada Europejska wezwała instytucje unijne do zakończenia prac nad wspólnym
systemem azylowym do końca 2012 roku. Dyrektywa w sprawie norm dotyczących kwalifikowania obywateli państw trzecich
lub bezpaństwowców jako beneficjentów ochrony międzynarodowej (pkt 12) została przyjęta w grudniu 2011. Komisja
przedstawiła zmienione projekty dyrektywy dotyczącej warunków przyjmowania (pkt 14) i dyrektywy proceduralnej (pkt 13) w
czerwcu 2011, a zmieniony projekt dotyczący systemu Eurodac (pkt 16) - w maju 2012.
Parlament Europejski przyjął 12 czerwca 2013 rezolucje ustawodawcze, w których zatwierdził stanowisko Rady w
odniesieniu do projektów dyrektyw i rozporządzeń w sprawie WESA. Przyjęte akty opublikowano w Dzienniku Urzędowym
UE z 29 czerwca 2013 (Dz.Urz.UE 2013 L 180).
1
II. WYBRANE DOKUMENTY
Dokumenty ogólne/programowe
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu
Regionów. Przestrzeń wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości dla europejskich obywateli. Plan działań służący
realizacji programu sztokholmskiego, COM(2010) 171 wersja ostateczna, 20.04.2010
Program sztokholmski – Otwarta i bezpieczna Europa dla dobra i ochrony obywateli – pkt 6.2. Azyl: wspólna przestrzeń
ochrony i solidarności, Dz.Urz. UE 2010 C 115, s. 32
Europejski pakt o imigracji i azylu, przyjęty przez Radę Europejską 17 października 2008, dokument Rady nr 13440/08
Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu
Regionów. Plan polityki azylowej: zintegrowana strategia ochrony na całym obszarze UE, COM(2008) 360 wersja
ostateczna, 17.6.2008
Wnioski Prezydencji, posiedzenie Rady Europejskiej w Tampere, 15-16 października 1999 r. – pkt II. Wspólny
Europejski System Azylowy, Monitor Integracji Europejskiej, s. 290
Zielona księga w sprawie przyszłego wspólnego europejskiego systemu azylowego, COM(2007) 301 wersja ostateczna,
6.06.2007
Komunikat Komisji w sprawie wzmożonej współpracy praktycznej – nowe struktury, nowe koncepcje: poprawa jakości
procesu decyzyjnego w ramach wspólnego europejskiego systemu azylowego, COM(2006) 67 wersja ostateczna,
17.02.2006
Program haski: wzmacnianie wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości w Unii Europejskiej - 1.3 Wspólny Europejski
System Azylowy, Dz.Urz. UE 2005 C 53, s. 3
Rezolucje Parlamentu Europejskiego
Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 10 marca 2009 r. w sprawie przyszłości wspólnego europejskiego systemu
azylowego (2008/2305(INI))94
10. Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 21 czerwca 2007 r. w sprawie azylu: współpraca praktyczna, jakość
procesu decyzyjnego w ramach wspólnego europejskiego systemu azylowego (2006/2184(INI))
11. Rezolucja Parlamentu Europejskiego w sprawie procedury azylowej i ochrony w rejonach pochodzenia
(2004/2121(INI)), 15.12.2004
9.
Akty prawne przyjęte w ramach I etapu tworzenia WESA oraz ocena ich stosowania
Akty prawne określające minimalne standardy dotyczące azylu
12. Dyrektywa Rady 2001/55/WE z dnia 20 lipca 2001 r. w sprawie minimalnych standardów przyznawania tymczasowej
ochrony na wypadek masowego napływu wysiedleńców oraz środków wspierających równowagę wysiłków między
Państwami Członkowskimi związanych z przyjęciem takich osób wraz z jego następstwami, Dz.Urz. UE wyd. spec.
2004, rozdz. 19, t. 4, s. 162
13. Dyrektywa Rady 2003/9/WE z dnia 27 stycznia 2003 r. ustanawiająca minimalne normy dotyczące przyjmowania osób
ubiegających się o azyl, Dz.Urz. UE wyd. spec. 2004, rozdz. 19, t. 6, s. 101
14. Dyrektywa Rady 2004/83/WE z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie minimalnych norm dla kwalifikacji i statusu obywateli
państw trzecich lub bezpaństwowców jako uchodźców lub jako osoby, które z innych względów potrzebują
międzynarodowej ochrony oraz zawartości przyznawanej ochrony, Dz.Urz. UE wyd. spec. 2004, rozdz. 19, t. 7, s. 96
15. Dyrektywa Rady 2005/85/WE z dnia 1 grudnia 2005 r. w sprawie ustanowienia minimalnych norm dotyczących procedur
nadawania i cofania statusu uchodźcy, Dz.Urz. UE 2005 L 326, s. 13
16. Sprawozdanie Komisji dla Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie stosowania dyrektywy 2004/83/WE z dnia 29
kwietnia 2004 r. w sprawie minimalnych norm dla kwalifikacji i statusu obywateli państw trzecich lub bezpaństwowców
jako uchodźców lub jako osoby, które z innych względów potrzebują międzynarodowej ochrony oraz zawartości
przyznawanej ochrony, COM (2010) 314
17. Sprawozdanie Komisji dla Parlamentu Europejskiego i Rady na temat stosowania dyrektywy 2005/85/WE z dnia 1
grudnia 2005 r. w sprawie ustanowienia minimalnych norm dotyczących procedur nadawania i cofania statusu uchodźcy
w państwach członkowskich, COM(2010) 465 wersja ostateczna, 8.09.2010
18. Sprawozdanie Komisji dla Rady i Parlamentu Europejskiego w sprawie stosowania dyrektywy 2003/9/WE z dnia 27
stycznia 2003 r. ustanawiającej minimalne normy dotyczące przyjmowania osób ubiegających się o azyl, COM(2007)
745
2
System dubliński
19. Rozporządzenie Rady (WE) nr 2725/2000 z dnia 11 grudnia 2000 r. dotyczące ustanowienia systemu Eurodac do
porównywania odcisków palców w celu skutecznego stosowania Konwencji Dublińskiej, Dz.Urz. UE wyd. spec. 2004,
rozdz. 19, t. 4, s. 26
20. Rozporządzenie Rady (WE) nr 407/2002 z dnia 28 lutego 2002 r. ustanawiające niektóre zasady wykonania
rozporządzenia (WE) nr 2725/2000 dotyczącego ustanowienia systemu „Eurodac” do porównywania odcisków palców w
celu skutecznego stosowania Konwencji dublińskiej, Dz.Urz. UE wyd. spec. 2004, rozdz. 19, t. 4, s. 192
21. Rozporządzenie Rady (WE) nr 343/2003 z dnia 18 lutego 2003 r. ustanawiające kryteria i mechanizmy określania
Państwa Członkowskiego właściwego dla rozpatrywania wniosku o azyl, wniesionego w jednym z Państw
Członkowskich przez obywatela państwa trzeciego, Dz.Urz. UE wyd. spec. 2004, rozdz. 19, t. 6, s. 109
22. Rozporządzenie Komisji (WE) nr 1560/2003 z dnia 2 września 2003 r. ustanawiające szczegółowe zasady stosowania
rozporządzenia Rady (WE) nr 343/2003 ustanawiającego kryteria i mechanizmy określania Państwa Członkowskiego
właściwego dla rozpatrywania wniosku o azyl, złożonego w jednym z Państw Członkowskich przez obywatela państwa
trzeciego, Dz.Urz. UE wyd. spec. 2004, rozdz. 19, t. 6, s. 200
23. Sprawozdanie Komisji do Parlamentu Europejskiego i Rady z oceny systemu dublińskiego, COM(2007) 299 wersja
ostateczna, 6.06.2007
24. Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 2 września 2008 r. w sprawie oceny systemu dublińskiego (2007/2262(INI))
Akty prawne przyjęte w ramach II etapu tworzenia WESA
25. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/95/UE z dnia 13 grudnia 2011 r. w sprawie norm dotyczących
kwalifikowania obywateli państw trzecich lub bezpaństwowców jako beneficjentów ochrony międzynarodowej,
jednolitego statusu uchodźców lub osób kwalifikujących się do otrzymania ochrony uzupełniającej oraz zakresu
udzielanej ochrony (wersja przekształcona), Dz.Urz.UE 2011 L 337 s. 9
26. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2013/32/UE z dnia 26 czerwca 2013 r. w sprawie wspólnych procedur
udzielania i cofania ochrony międzynarodowej (Dz.Urz.UE 2013 L 180, s. 60)
27. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2013/33/UE z dnia 26 czerwca 2013 r. w sprawie ustanowienia norm
dotyczących przyjmowania wnioskodawców ubiegających się o ochronę międzynarodową (Dz.Urz.UE 2013 L 180, s.
96)
28. Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 604/2013 z dnia 26 czerwca 2013 r. w sprawie ustanowienia
kryteriów i mechanizmów ustalania państwa członkowskiego odpowiedzialnego za rozpatrzenie wniosku o udzielenie
ochrony międzynarodowej złożonego w jednym z państw członkowskich przez obywatela państwa trzeciego lub
bezpaństwowca (Dz.Urz.UE 2013 L 180, s. 31)
29. Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 603/2013 z dnia 26 czerwca 2013 r. w sprawie ustanowienia
systemu Eurodac do porównywania odcisków palców w celu skutecznego stosowania rozporządzenia (UE) nr 604/2013
w sprawie ustanowienia kryteriów i mechanizmów ustalania państwa członkowskiego odpowiedzialnego za rozpatrzenie
wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej złożonego w jednym z państw członkowskich przez obywatela państwa
trzeciego lub bezpaństwowca oraz w sprawie występowania o porównanie z danymi Eurodac przez organy ścigania
państw członkowskich i Europol na potrzeby ochrony porządku publicznego, oraz zmieniające rozporządzenie (UE) nr
1077/2011 ustanawiające Europejską Agencję ds. Zarządzania Operacyjnego Wielkoskalowymi Systemami
Informatycznymi w Przestrzeni Wolności, Bezpieczeństwa i Sprawiedliwości (Dz.Urz.UE 2013 L 180, s. 1)
III.
PROCES LEGISLACYJNY – II etap tworzenia WESA
COM(2009) 551
Obserwatorium Legislacyjne
EDL-S
EUR-Lex
COM(2009) 554
Obserwatorium Legislacyjne
COM(2009) 554 - EDL-S
COM(2011) 319 - EDL-S
EUR-Lex
COM (2008) 815
Obserwatorium Legislacyjne
COM(2008) 815 - EDL-S
COM(2011) 320 - EDL-S
EUR-Lex
3
COM (2008) 820
Obserwatorium Legislacyjne
EUR-Lex
EDL-S
COM (2008) 825
Obserwatorium Legislacyjne
COM(2008) 825 - EDL-S
COM(2009) 342 - EDL-S
COM(2010) 555 - EDL-S
COM(2012) 254 - EDL-S
EUR-Lex
IV. INSTYTUCJE
30. Europejski Urząd Wsparcia w dziedzinie Azylu (European Asylum Support Office, EASO)
V.
WYBRANE STRONY INTERNETOWE
31. Komisja Europejska: Home affairs - Asylum
VI. INFORMACJA NA POSIEDZENIU SEJMU
32. Informacja ministra spraw wewnętrznych oraz ministra sprawiedliwości na temat utworzenia Wspólnego Europejskiego
Systemu Azylowego (WESA) – 21. posiedzenie Sejmu, 11 września 2012 (stenogram, pkt 1 porządku dziennego, s. 8)
VII. PUBLIKACJE ELEKTRONICZNE
33. Annual Report on the Situation of Asylum in the European Union and on the Activities of the European Asylum Support
Office for 2011, chapter: The Common European Asylum System, s. 35-49
Komunikaty prasowe
34.
35.
36.
37.
38.
39.
40.
PE daje zielone światło nowemu systemowi przyznawania azylu, 12.06.2013
Common European Asylum System: what's at stake? , 7.06.2013
Civil Liberties Committee backs plan to improve asylum procedures, 24.04.2013
MEPs back deal with Council on police access to asylum seekers' fingerprints, 24.04.2013
Wniosek dotyczący EURODAC: ukończenie wspólnego europejskiego systemu azylowego, IP/12/522, 30.05.2012
Frequently asked questions: The new EURODAC proposal, MEMO/12/390, 30.05.2012
Wspólny europejski system azylowy: większe bezpieczeństwo i solidarność z osobami ubiegającymi się o ochronę
międzynarodową, IP/11/665, 1.06.2011
4