Pobierz - Fundacja Otwarty Dialog

Fundacja Otwarty Dialog
Al. J. Ch. Szucha 11a/21
00-580 Warszawa
T: +48 22 307 11 22
Sąd podtrzymuje wyrok, o losie
Pavlova zdecyduje rząd
08.11.2013 pełny skład izby karnej sądu Audiencia Nacional stosunkiem głosów 10:7
podtrzymał wyrok z 27.07.2013 zatwierdzający ekstradycję Alexandra Pavlova do Kazachstanu.
2 tygodnie później, 22.11.2013 sąd opublikował uzasadnienie wyroku, które ujawniło głęboki
podział wśród sędziów co do prawnej i moralnej pozycji Hiszpanii w sprawie Pavlova. Obecnie,
ostatnie słowo w tej sprawie należy do rządu, któremu przysługuje prawo decyzji politycznej o
niewykonaniu ekstradycji. Posiedzenie rządu, na którym zapaść ma decyzja o Pavlovie spodziewane jest w ciągu
najbliższych tygodni. Zgodnie z własnymi zapewnieniami, przesłanymi w odpowiedziach na
interpelacje posłów Irene Lozano i Jona Inarritu, rząd samodzielnie oceni wiarygodność
gwarancji dyplomatycznych, jakie daje Kazachstan zapewniając o gotowości przeprowadzenia
uczciwego procesu, a także weźmie pod uwagę pełną treść sądowego uzasadnienia wyroku.
Publikacja uzasadnienia wyroku rzuciła światło na zasadniczy spór toczyli sędziowie badający
sprawę. Pod głosem odrębnym, stanowczo odrzucającym przyjętą przez sąd linię interpretacji
sprawy, podpisało się 7 sędziów: Ramón Sáez Valcárcel, Manuela Fernández de Prado, Teresa
Palacios, Javier Martínez Lázaro, Antonio Díaz Delgado, José Ricardo de Prada i Clara Bayarri.
Argumentacja sądu, w którym uzasadnia wyrok, sprawia wrażenie tendencyjnej. Sąd uznaje, że
nie ma podstaw do oceny, że wniosek motywowany jest politycznie, a jedynie chodzi o postawienie
osoby przed sądem za przestępstwa pospolite.
Sąd uznaje, że dokumenty przedstawione przez Kazachstan są całkowicie obiektywne i
bezstronne w porównaniu z dokumentami przedłożonymi przez obronę. Nie można się z tym
zgodzić. Zaprezentowana w żądaniu ekstradycji argumentacja Kazachstanu powtarzała
wielokrotnie zdyskredytowaną wersję o przygotowaniach do zamachu terrorystycznego w Ałmaty,
jaki miała opracowywać w 2012 r. "grupa przestępcza" Pavlova, Muratbeka Ketebayeva i
Mukhtara Ablyazova. Polska prokuratura oceniła, że oskarżenia kryminalne, kierowane również
wobec przebywającego w Polsce Ketebayeva, są niewiarygodne i prawdopodobnie motywowane
politycznie.
Według sądu przedstawione przez obronę raporty, które pochodzą od organizacji i instytucji
międzynarodowych (takich jak Parlament Europejski), powstały specjalnie na potrzeby
przedłożenia ich w przedmiotowym postępowaniu ekstradycyjnym. Tymczasem raporty
przedłożone sądowi na dowód ryzyka, jakie grozi Pavlovowi, powstawały na długo zanim
rozpoczął się jego drugi proces ekstradycyjny. Raport Fundacji Otwarty Dialog dotyczący tortur
podczas procesów sądowych związanych ze sprawą Zhanaozen sygnowany jest datą 2012 r., a
raport Naczelnej Rady Adwokackiej opisuje przebieg misji w Kazachstanie, która odbyła się 2129.04.2013 r. Pavlov został aresztowany 01.06.2013 roku. Tego typu opracowania potwierdzają
ogólną, systemową dysfunkcjonalność wymiaru sprawiedliwości w Kazachstanie, borykąjącego
się nie tylko ze wszechobecną korupcją, ale także upolitycznieniem sądów i brakiem niezależnej
adwokatury.
Zdaniem sądu sprawa jest ze swojej natury kryminalna a nie polityczna. Przeczy temu w
oczywisty sposób notowana w całej Europie seria aresztowań i wniosków ekstradycyjnych
kierowanych przez Kazachstan, a także pośrednio przez Ukrainę i Rosję, wobec osób z kręgu
współpracowników Mukhtara Ablyazova. Należy do nich oprócz Pavlova, m.in. Tatyana
Paraskevich (Czechy) i Muratbek Ketebayev (Polska). Również samemu Ablyazovowi,
aresztowanemu we Francji grozi ekstradycja. Wcześniej jego żona Alma Shalabayeva i córka Alua
zostały bezprawnie deportowane z Włoch. Reżim w Kazachstanie uważa Ablyazova za głównego
przeciwnika politycznego, a osoby z kręgu za wspólników działań antypaństwowych. Według sądu brak jest obiektywnych podstaw, by poddawać w wątpliwość dotrzymanie gwarancji
złożonych przez Kazachstan. Sąd podkreśla, że Hiszpania utrzymuje z tym państwem znakomite
stosunki polityczne, prawne i gospodarcze. Tymczasem hiszpański oddział Amnesty International
uznaje na podstawie doświadczeń innych ekstradycji takie gwarancje jako absolutnie
niewiarygodne. W ostatnich latach obywatele Rosji (Murat Gasayev, 2008), Syrii (Basel Galyoun,
2008), Maroka (Alii Arras, 2011, zostali wydani przez władze hiszpańskie do ich krajów
pochodzenia. Mimo gwarancji dyplomatycznych dawanych przez kraje wnioskujące o ekstradycje,
ostrzeżenia organizacji broniących praw człowieka o grożącym im niebezpieczeństwie
potwierdziły się. Znakomite relacje gospodarcze z Kazachstanem, potwierdzone wizytą premiera
Rajoya w Astanie na przełomie września i października 2013 i zawartymi w jej trakcie
kontraktami, są w tym przypadku czynnikiem, który może powodować większą spolegliwość
Madrytu wobec naruszeń praw człowieka w tym środkowoazjatyckim kraju. Sąd argumentuje, że ani dla przestępstwa terroryzmu, ani przywłaszczenia lub
sprzeniewierzenia, które stanowią przedmiot wniosku, prawo w Kazachstanie nie przewiduje kar
nieludzkich lub poniżających stojących w sprzeczności z hiszpańską Konstytucją. Tymczasem
liczne raporty dokumentujące warunki odbywania kar w Kazachstanie, zwłaszcza w sprawach
politycznych, wskazują na rażącą dysproporcję między przepisami a rzeczywistością. Więźniów
nęka się w różny sposób, który trudno uznać formalnie za niezgodny prawem. np. umieszcza w
celach z osobami zakaźnie chorymi, aby następnie argumentować, że osadzony był już chory
zanim trafił do zakładu zamkniętego. O realnym ryzyku takiego scenariusza sąd wiedział znając
choćby prośbę Pavlova o wykonanie w hiszpańskim areszcie testów na gruźlicę. Znane było
również jego oświadczenie wydane 01.10.2013, w którym ostrzegał o niedawanie wiary jego
ewentualnym wymuszonym zeznaniom. Władze Kazachstanu liczą, że Pavlov oskarży swoich
byłych współpracowników i znajomych z kręgów opozycji i niezależnych mediów i są w tym celu
gotowe stosować wobec niego wszelki, legalny i nielegalny nacisk, zachowując pozory
praworządności.
Linię argumentacji, którą przyjęła nieznaczna większość sędziów, kategorycznie odrzuciło 7
sędziów. W głosie odrębnym przywołali odmienne rozumienie powinności władz hiszpańskich w
sprawie Pavlova:
Obowiązkiem państwa rozpatrującego ekstradycję jest ochrona podstawowych praw i swobód
osoby, zwłaszcza prawa do życia, wolności, prawa do tego, by nie być poddanym nieludzkiemu lub
poniżającemu traktowaniu. Jak podkreślają, w świetle hiszpańskiego orzecznictwa
konstytucyjnego, los ekstradowanego nie może być obojętny władzom właściwym w sprawach
ekstradycji.
Sąd nie może ograniczać się jedynie do zaufania, jakim wzajemnie darzą się państwa. Należy
zbadać okoliczności osobiste ekstradowanego, które mogłyby czynić go podatnym na zagrożenia,
oraz funkcjonowanie państwa wnioskującego. Sędziowie podpisani pod głosem odrębnym
argumentują, że w toku obrad wykazali, że bilateralne gwarancje dyplomatyczne nie są prawnie
wiążące, gdyż brak środków, by zmusić drugą stronę do ich dotrzymania. Tzw. gwarancje
dyplomatyczne zostały zdyskredytowane w powszechnym systemie ochrony praw człowieka
(sędziowie przytaczają w tej materii dwie opinie specjalnego sprawozdawcy ONZ ds. tortur,
Manfreda Nowaka).
Fakt, że w momencie przesłania wniosku nie weszła jeszcze w życie hiszpańsko-kazachstańska
umowa o ekstradycji zobowiązuje do zwiększenia stopnia kontroli, czy wydanie jest zgodne z
prawem.
Hiszpańska ustawa o ekstradycji w art 5.1 zakazuje wydania osoby, jeśli wniosek uzasadniany
przestępstwem pospolitym został złożony w celu ścigania lub karania osoby za jej przekonania
polityczne. Dowody przedstawione przez obronę pozwalają przypuszczać, że w sprawie Pavlova
mamy do czynienia z prześladowaniem z przyczyn politycznych. Jak podkreślają, według
hiszpańskiej służby wywiadowczej CNI, wniosek o ekstradycję Pavlova mógłby stanowić
przykrycie dla celów innych niż przypisywane mu przestępstwa.
Sędziowie wydający głos odrębny zwracają uwagę na intensywną międzynarodową kampanię na
rzecz uwolnienia Pavlova. Oceniają, że nie jest zwyczajowo przyjęte w postępowaniach
ekstradycyjnych, by ważni członkowie instytucji europejskich i akredytowanych organizacji
broniących praw człowieka zajmowali stanowisko w sposób tak bezpośredni i twierdzący,
zarzucając ściganie z powodów politycznych i zagrożenie dla życia i integralności osoby, której
dotyczy wniosek. Dlatego podkreślają, że tak ważne jest, by uwzględnić te opinie. Przywołują tym
na list 7 eurodeputowanych opisujących sprawę Pavlova jako "część operacji ścigania na większą
skalę przedsięwziętej przez rząd Kazachstanu przeciwko oponentom politycznym". Szczególną
uwagę zwrócił wśród sygnatariuszy podpis europosła Rinaldiego, wiceprezesa Porozumienia
Liberałów i Demokratów na rzecz Europy, a także stanowiska renomowanych organizacji obrony
praw człowieka, Amnesty International i Stowarzyszenia na rzecz Praw Człowieka w Hiszpanii
(APDHE). Podkreślają także wartość informacji dostarczonych przez Fundację Otwarty Dialog,
ocenionej jako organizacja ekspercka w dziedzinie ochrony praw człowieka w Azji Centralnej. 1. Obowiązkiem państwa rozpatrującego ekstradycję jest ochrona podstawowych praw i swobód
osoby, zwłaszcza prawa do życia, wolności, prawa do tego, by nie być poddanym nieludzkiemu lub
poniżającemu traktowaniu. Jak podkreślają, w świetle hiszpańskiego orzecznictwa
konstytucyjnego, los ekstradowanego nie może być obojętny władzom właściwym w sprawach
ekstradycji.
2. Sąd nie może ograniczać się jedynie do zaufania, jakim wzajemnie darzą się państwa. Należy
zbadać okoliczności osobiste ekstradowanego, które mogłyby czynić go podatnym na zagrożenia,
oraz funkcjonowanie państwa wnioskującego. Sędziowie podpisani pod głosem odrębnym
argumentują, że w toku obrad wykazali, że bilateralne gwarancje dyplomatyczne nie są prawnie
wiążące, gdyż brak środków, by zmusić drugą stronę do ich dotrzymania. Tzw. gwarancje
dyplomatyczne zostały zdyskredytowane w powszechnym systemie ochrony praw człowieka
(sędziowie przytaczają w tej materii dwie opinie specjalnego sprawozdawcy ONZ ds. tortur,
Manfreda Nowaka).
3. Fakt, że w momencie przesłania wniosku nie weszła jeszcze w życie hiszpańskokazachstańska umowa o ekstradycji zobowiązuje do zwiększenia stopnia kontroli, czy wydanie
jest zgodne z prawem.
4. Hiszpańska ustawa o ekstradycji w art 5.1 zakazuje wydania osoby, jeśli wniosek uzasadniany
przestępstwem pospolitym został złożony w celu ścigania lub karania osoby za jej przekonania
polityczne. Dowody przedstawione przez obronę pozwalają przypuszczać, że w sprawie Pavlova
mamy do czynienia z prześladowaniem z przyczyn politycznych. Jak podkreślają, według
hiszpańskiej służby wywiadowczej CNI, wniosek o ekstradycję Pavlova mógłby stanowić
przykrycie dla celów innych niż przypisywane mu przestępstwa.
5. Sędziowie wydający głos odrębny zwracają uwagę na intensywną międzynarodową kampanię
na rzecz uwolnienia Pavlova. Oceniają, że nie jest zwyczajowo przyjęte w postępowaniach
ekstradycyjnych, by ważni członkowie instytucji europejskich i akredytowanych organizacji
broniących praw człowieka zajmowali stanowisko w sposób tak bezpośredni i twierdzący,
zarzucając ściganie z powodów politycznych i zagrożenie dla życia i integralności osoby, której
dotyczy wniosek. Dlatego podkreślają, że tak ważne jest, by uwzględnić te opinie. Przywołują tym
na list 7 eurodeputowanych opisujących sprawę Pavlova jako "część operacji ścigania na większą
skalę przedsięwziętej przez rząd Kazachstanu przeciwko oponentom politycznym". Szczególną
uwagę zwrócił wśród sygnatariuszy podpis europosła Rinaldiego, wiceprezesa Porozumienia
Liberałów i Demokratów na rzecz Europy, a także stanowiska renomowanych organizacji obrony
praw człowieka, Amnesty International i Stowarzyszenia na rzecz Praw Człowieka w Hiszpanii
(APDHE). Podkreślają także wartość informacji dostarczonych przez Fundację Otwarty Dialog,
ocenionej jako organizacja ekspercka w dziedzinie ochrony praw człowieka w Azji Centralnej. W chwili obecnej w obronie Alexandra Pavlova i pozostałych uchodźców politycznych z
Kazachstanu, stojących w obliczu ekstradycji, wystąpili z oficjalnymi reakcjami politycznymi (w
trybie oświadczeń, wystąpień i zapytań parlamentarnych):
Elmar Brok, Przewodniczący Komisji Spraw Zagranicznych Parlamentu Europejskiego,
Barbara Lochbihler, Przewodnicząca Podkomisji Praw Człowieka Parlamentu
Europejskiego, pisemne zapytanie do Catherine Ashton, Wysokiego Przedstawiciela Unii
Europejskiej do Spraw Zagranicznych i Polityki Bezpieczeństwa (20.11.2013)
Deputowany Kongresu Królestwa Hiszpanii Ion Inarritu (Amaiur), pytanie do Rządu
Królestwa Hiszpanii (11.11.2013)
Deputowany Kongresu Królestwa Hiszpanii Ricardo Sixto Iglesias (EUPV-Els Verds PV),
pytanie do Rządu Królestwa Hiszpanii (12.11.2013)
- Deputowany Parlamentu Europejskiego Niccolò Rinaldi (ALDE), list do premiera Mariano
Rajoya (20.11.2013)
Deputowani Parlamentu Europejskiego Ramón Termosa (ALDE), Izaskun Bilbao (ALDE),
Inaki Irazabalbeita (Greens/EFA), apel do Cecilii Malmström, Komisarza UE do spraw
Wewnętrznych (21.11.2013)
Deputowani Parlamentu Europejskiego Izaskun Bilbao (ALDE), Inaki Irazabalbeita
(Greens/EFA), apel do Viviane Reding, komisarza ds. sprawiedliwości, praw podstawowych i
obywatelstwa w Komisji Europejskiej (21.11.2013)
Ana Gomes, członek Podkomisji ds Praw Człowieka Parlamentu Europejskiego, pytanie do
Europejskiej Służby Działań Zewnętrznych (22.11.2013)
Manuela Serra, Specjalna Komisja ds. Praw Człowieka Senatu Republiki Włoskiej, list do
Premiera Mariano Rajoya (28.11.2013)
Poseł Tomasz Makowski (Twój Ruch), list do premiera Mariano Rajoya; list do Alberto RuizGallardona, Ministra Sprawiedliwości Królestwa Hiszpanii (29.11.2013)
W związku z powyższym, Fundacja Otwarty Dialog stanowczo apeluje o informowanie rządu
hiszpańskiego o obowiązku samodzielnego zbadania wiarygodności "gwarancji dyplomatycznych"
oraz ryzyka tortur grożących Pavlovowi w razie ekstradycji, a także konieczności uwzględnienia
treści głosów odrębnych przed podjęciem decyzji o zatwierdzeniu lub odrzuceniu ekstradycji. facebook.com/OpenDialogFoundation | [email protected] | www.odfoundation.eu