Stanisław Makara
Transkrypt
Stanisław Makara
Stanisław Makara Realizacja wybranych zajęć realizowanych w ramach programu ,, Przyroda w naszej okolicy jest nam bliska” Program jest rozwiniętą formą realizacji haseł programu przyrody obejmujących poznawanie gatunków roślin i zwierząt oraz elementów ścieŜek miedzyprzedmiotowych. Chciałbym zaprezentować scenariusze zajęć, które nieco odbiegają od przyjętych wzorców, według których odbywają się zajęcia terenowe. Jako nadrzędny cel zajęć terenowych przyjąłem kształtowanie postaw prośrodwiskowych. Inspiracje do pracy czerpałem z ksiąŜki pt. Jak kształtować postawy ekologiczne autorstwa R. Kulika będącą przyczynkiem do zrozumienia mechanizmów decydujących o pozytywnym stosunku człowieka wobec przyrody. Warto przypomnieć, iŜ jednym z istotnych załoŜeń wprowadzanej reformy było zwrócenie szczególnej uwagi na wychowanie. Nauczyciele przyrody mogą wnieść znaczący wkład w kształtowanie u uczniów właściwych postaw. Scenariusze zajęć zrealizowanych w ramach programu : ,,Przyroda jest nam bliska” 1.Temat: Jakie postawy moŜemy przyjmować wobec przyrody? Miejsce zajęć: łąka, zadrzewienia śródpolne znajdujące się niedaleko szkoły. Cele zajęć. Uczeń: -doskonali umiejętność prowadzenia obserwacji przyrodniczych -uświadamia sobie relacje, w jakie moŜe wchodzić podczas kontaktów z przyrodą -rozwija własną wraŜliwość w kontakcie z elementami przyrody -buduje emocjonalne związki z elementami przyrody -analizuje róŜne postawy wobec przyrody -aktywnie uczestniczy w realizacji zadań podczas zajęć Metody: pogadanka, obserwacja, dyskusja, gry i ćwiczenia terenowe Środki dydaktyczne: lupy, tekst - róŜne postawy wobec przyrody, inne wg uznania uczniów. Faza wprowadzająca.. Pogadanka. Skoro przyjęliśmy do realizacji program pod nazwą: Przyroda jest nam bliska, powinniśmy się zastanowić, jak rozumieć hasło naszego programu. W tym celu musimy odpowiedzieć na pytania : Co to znaczy być bliskim dla kogoś? Jakie elementy przyrody są wam bliskie? Jakie korzyści moŜecie osiągnąć będąc blisko przyrody? Jakie obowiązki mamy wobec przyrody uwaŜając ją za bliską nam? W toku dyskusji uczniowie formułują wnioski: Przebywając stale z kimś stajemy się sobie bliscy. Bliskość sprzyja wzajemnemu poznaniu się. Ktoś bliski moŜe stać się naszym przyjacielem. Przyroda równieŜ moŜe być nam bliska i moŜe być naszym przyjacielem. Przyjaźń daje nam wiele korzyści , ale wymaga od nas wyrzeczeń i poświęceń Właściwe korzystanie z zasobów przyrody wymaga wiedzy przyrodniczej Poznanie przyrody związane jest ściśle z rozpoznawaniem gatunków, które w naszym Ŝyciu pełnia róŜną rolę Faza realizacyjna. 1. Człowiek moŜe przyjmować wobec przyrody róŜne postawy. Wasi koledzy zaprezentują róŜne postawy. Nazwijcie je i ustosunkujcie się do nich.. Uczniowie odczytują teksty lub przedstawiają opisane postawy biorąc udział w scenkach. Wojtek wytrwale przyglądał się łaŜącym po łące owadom. Ania zrywała rosnące nad potokiem jeŜyny i delektowała się nimi, a Marek częstował wszystkich jabłkami. Marta pogardziła owocami i wyciągnęła chipsy. Adrian zwrócił uwagę na kawałek wypalonej łąki. Wypalanie łąk to problem, który musimy rozwiązać.-orzekła zgodnie grupa uczniów. Nikodem złapał Ŝabę i próbował ją wrzucić za koszulę Magdzie Oburzyło to Darka. Jak moŜesz więzić i męczyć zwierzę-zwróciła mu uwagę. Wszystkie zwierzęta maja prawo do Ŝycia –powiedział Darek zyskując aprobatę większości uczestników wycieczki. Tylko Irek miał odmienne zdanie: stawać w obronie takiej wstrętnej Ŝaby-powiedział na przekór Darkowi. Bartek złamał gałąź z krzewu głogu i rzucił kamieniem w stronę uciekającego zająca. Piotrek oddalił się od grupy i skupił uwagę na kępie roślin, które całkowicie go pochłonęły. 2.Omówienie i nazwanie postaw uczniów zawartych w przeczytanym opisie wycieczki. -uczniowie formułują nazwy postaw: obserwator, konsument, obrońca, medytator, wandal 3.Która z tych postaw jest twoim zdaniem warta naśladowania? Dlaczego ludzie wykazują róŜne postawy wobec tworów przyrody? -Uczniowie wartościują kaŜdą z postaw i dochodzą do wniosków: -Człowiek współczesny moŜe przyjmować kaŜdą z tych postaw. -Na przyjmowanie określonych postaw wobec przyrody ma wpływ wiele czynników /wiedza, przekonania, uprzedzenia, brak kultury/ -Postawa wobec przyrody jest wyrazem kultury człowieka 4.Przyroda to róŜnorodność elementów. Obcując z elementami przyrodą wchodzimy z nimi w kontakt przy pomocy zmysłów. Wynikiem tego są róŜne wraŜenia, rodzące się w mózgu. Opowiedzcie o nich odpowiadając na następujące pytania: -które z elementów przyrody są ci szczególnie bliskie: skały, wody, powietrze, rośliny, zwierzęta czy jeszcze inne elementy? -spróbuj opisać swoje odczucia, jakie rodzą się w tobie przy kontakcie z róŜnymi elementami przyrody -czy chciałbyś szczególnie zająć się poznawaniem: przyrody nieoŜywionej, czy oŜywionej -czy dostrzegasz jakiejś zagroŜenia dla przyrody, w twojej okolicy? Uczniowie dzielą się swoimi wraŜeniami .Dochodzą do wniosku, iŜ róŜne elementy przyrody budzą u nich róŜne wraŜenia. WraŜenia te moŜna wyrazić słowami, gestami lub przedstawić je moŜna rysunkiem bądź utworem. 5.Zabawa ,, Szukam kogoś-czegoś mi bliskiego w przyrodzie’’ ma na celu budowanie pozytywnych relacji między uczniami a przyrodą oraz między nimi samymi. Uczniowie rozchodzą się , obserwują przyrodę wybierając gatunek rośliny lub zwierzęcia, ewentualnie element przyrody nieoŜywionej, który uznają za swojego bliskiego. 6.Spotkanie w kręgu. Uczniowie przedstawiają swojego bliskiego: roślinę, zwierzę lub jakiś element przyrody nieoŜywionej. KaŜdy uczeń wybiera formę prezentacji bliskiego mu elementu przyrody. .Są to opisy, rysunki, opowiadania, wiersze. Uczniowie wypowiadają się na temat: czy bliski im element przyrody mogą uwaŜać za swojego przyjaciela Faza podsumowująca. Uczniowie wypowiadają się na temat zajęć. Podsuwają temat kolejnych zajęć: rozpoznawanie gatunków, jako, Ŝe nie znają nazw gatunków wielu organizmów. Realizacja zajęć według wspomnianego programu wymaga przygotowania odpowiednich kluczy dydaktycznych dostosowanych do poziomu intelektualnego uczniów. Po raz pierwszy prezentuję uczniom klucz dydaktyczny do oznaczania drzew i krzewów podczas zajęć na terenie przyszkolnym. Lekcja jest elementem projektu Drzewa są nam bliskie realizowanego przez uczniów klas IV i V. Klucz jest środkiem pomocnym w kształtowaniu postaw badawczych uczniów. Niemniej waŜnym celem jest kształtowanie postaw przyjaznych naturze wyraŜających się w poszanowaniu tworów przyrody oraz przedmiotów z nich wykonanych, co znalazło odbicie w scenariuszu kolejnych zajęć. 2.Temat: Drzewa i krzewy w naszym środowisku są nam bliskie. Cele szczegółowe. Uczeń: -wymienia pospolite gatunki drzew i krzewów występujące w środowisku -określa rolę drzew i krzewów w tym środowisku oraz w Ŝyciu człowieka -obserwuje drzewa i krzewy -oznacza pospolite gatunki roślin i zwierząt korzystając z kluczy dydaktycznych -prawidłowo zachowuje się na terenie przyszkolnym, nie zaśmieca go, nie niszczy roślin i zwierząt -czuje się współgospodarzem szkoły, odpowiedzialnym za jej otoczenie -wyraŜa swoje sądy i dzieli się swoimi odczuciami z innymi -buduje związki emocjonalne z drzewami i krzewami -wykazuje chęć zwalczania wandalizmu Metody: pogadanka wstępna, obserwacje, zajęcia praktyczne, oznaczanie roślin , drama Środki dydaktyczne: klucze dydaktyczne do oznaczania drzew i krzewów, karty ćwiczeń, lupy, tekst dramy Faza wstępna. Pogadanki wprowadzająca. N. Czym jest dla was teren szkoły? U. Środowiskiem Ŝycia. N.Z kim dzielimy to środowisko? U.Z roślinami i zwierzętami. N. Jaką rolę w środowisku pełnią rośliny? W toku pogadanki uczniowie określają rolę roślin w środowisku. Największą rolę mają duŜe drzewa i krzewy, które dostarczają tlenu i pochłaniają zanieczyszczenia docierające tu z ulicy. Stanowią teŜ zaporę chroniącą szkołę przed hałasem. N. Czy znacie nazwy gatunków drzew rosnących obok szkoły i wzdłuŜ ulicy? Faza realizacyjna. -Oznaczanie gatunków drzew i krzewów liściastych i iglastych przy pomocy kluczy dydaktycznych opracowanych przez nauczyciela. Wypełnianie kart ćwiczeń. Następnie uczniowie siadają w kręgu na placu zabaw. -Uczniowie dzielą się wraŜeniami z obserwacji drzew i krzewów. -Nauczyciel zwraca szczególną uwagę na morwę. Opowiada w jakim celu dawniej sadzono morwę przy szkołach i prezentuje poczwarki jedwabników, które pozostały mu z ich hodowli. Następnie opisuje metody hodowli jedwabników, co zwykle wywołuje u uczniów duŜe zainteresowanie. W toku pogadanki uczniowie określają rolę drzew, zwracając szczególną uwagę na to, iŜ ławki równieŜ są wykonane z drewna, które kiedyś drzewem. W ten sposób przechodzimy do drugiej części lekcji zwanej refleksyjną. Temat refleksji: Ławka jako drugie wcielenie drzewa. Drama: rozmowa z ławką? -Jak to się stało, iŜ stałaś się ławką szkolną? -Na wstępie wyjaśnię, iŜ zanim zaczęłam drugie Ŝycie jako ławka byłam sosną rosnącą w środku lasu. Byłam smukła, wysoka, i z tego powodu bardzo dumna. Las to przecieŜ królestwo przyrody, czułam się jego cząstką, dając mu to co dają rośliny jako producenci czyli tlen i dodatkowo róŜne inne substancje jak olejki eteryczne, Ŝywicę i wiele innych. W moich konarach znajdowało się gniazdo ptaków, które wyjadały owady podjadające moje pędy i innych drzew. -Czy pamiętasz swój ostatni dzień Ŝycia w lesie, który nazywasz królestwem? -Tak przyszli ludzie z piłami i zadzierając głowy do góry szukali drzewa, które dla nich miało być materiałem na ławki. PoniewaŜ byłam dorodnym drzewem wybór padł na mnie. -I co było dalej? -Po prosto ścięto mój pień. Tak straciłam Ŝycie, a ptaki miejsce gniazdowania. Dalej juŜ nic nie pamiętam, kiedy się obudziłam byłam juŜ ławką, którą zawieziono do szkoły. -Jak czujesz się będąc ławką? -CóŜ, o ile w lesie czułam się jak w królestwie, to w szkole czuje się jak niewolnicą. Jestem niszczona, odrapana i wyglądam okropnie. Moja twarz jest porysowana obrzydliwymi mazakami , noszę teŜ ślady zarysowań ostrymi przedmiotami. -Jest nam jako uczniom bardzo przykro, iŜ tak jesteś traktowana. Niestety są wśród nas tacy, którzy bezmyślnie niszczą ławki, nazywamy ich wandalami. -Szkoda bo Ŝeby wyprodukować nowe ławki potrzeba ściąć kolejne drzewa, a tych jest coraz mniej. -Ławko, bardzo nas wzruszyły twoje wyznania, przyrzekamy, iŜ dołoŜymy starań by chronić ciebie i twoje koleŜanki przed wandalami. Choć musimy przyznać, iŜ nie będzie to łatwe Musimy zorganizować akcję uświadamiającą uczniom potrzebę dbałości o ławki i inne sprzęty szkolne. Akcja będzie jednym z elementów realizowanego przez nas projektu, któremu nadaliśmy nazwę: Drzewa w naszej okolicy są nam bliskie. Kto uwaŜa się za bliskiego przyrody dba o sprzęty wykonane z surowców, których ona dostarcza. Faza podsumowująca. .Sprawdzenie znajomości nazw gatunków poznanych drzew i krzewów. Ewaluacja zajęć. KLUCZ DYDAKTYCZNY DO OZNACZANIA DRZEW I KRZEWÓW 1. Liście a) pojedyncze → 2 b) złoŜone → 16 2. Kształt blaszki a) lancetowaty lub podłuŜnoeliptyczny → 3 b) eliptyczny lub jajowaty → 4 c) trójkątny lub rombowy → 11 d) klapowany lub wrębny → 13 3. Brzeg blaszki 3.’Ulistnienie a) cały a)naprzeciwległe b) piłkowany i cały b)skrętoległe 3.’’Owoce a) czarne jagody ⇒ LIGUSTR POSPOLITY b) mieszki ⇒ TAWUŁA WIERZBOLISTNA 4. Brzeg blaszki a) cały → 5 b) piłkowany lub ząbkowany → 6 5. Nasada blaszki a) sercowata b) inna 6. Szczyt blaszki a) wycięty b) inny 5.’Owoce a) torebki ⇒ BEZ POSPOLITY b) białe jagody ⇒ ŚNIEGULICZKA BIAŁA 6.’’Owoce a) orzeszki w ,,szyszeczkach ‘’ ⇒ OLSZA CZARNA b) inne → 7 7. Nasada blaszki a) sercowata → 8 b) inna → 10 8. Dł. ogonka a) do 2 cm b) do ½ dł. blaszki 8.’Owoce a) orzechy w okrywach ⇒ LESZCZYNA POSPOLITA b) orzeszki → LIPA → 9 9. Spód blaszki a) siny, włoski brązowe b) lśniący, włoski białe 10. Nasada blaszki a) symetryczna b) asymetryczna 9.’Orzeszki a) gładkie ⇒ LIPA DROBNOLISTNA b) z Ŝeberkami ⇒ LIPA SZEROKOLISTNA 10.’Orzeszki . a) w trójklapowej okrywie ⇒ GRAB POSPOLITY b) w płaskich skrzydlakach ⇒ WIĄZ SZYPUŁKOWY 11. Ogonek liściowy 11’.Kora 11.’’Owoce a) spłaszczony bocznie a) biała a) torebki z włoskami ⇒ TOPOLA CZARNA b) inny b) szara b) orzeszki ⇒ BRZOZA POSPOLITA 13. Nasada blaszki 13. ‘Ulistnienie a) sercowata a)naprzeciwległe 13.’’ Owoce a) orzeszki ze skrzydełkami → KLON → 14 b) klinowata b)skrętoległe b) orzechy zwane Ŝołędziami → DĄB → 15 14. Klapy liści a) karbowane b) inne 14.’ Orzeszki a) kuliste ⇒ KLON JAWOR b) płaskie ⇒ KLON POSPOLITY 15. Dł. ogonka a) 4 – 8 mm b) 10 –15 15.’Orzechy-Ŝołędzie a) siedzące ⇒ DĄB BEZSZYPUŁKOWY b) na szypułkach ⇒ DĄB SZYPUŁKOWY 16. Liście a) dłoniasto złoŜone b) inne 16.’Owoce a) kolczaste torebki ⇒ KASZTANOWIEC BIAŁY b) inne → 17 17. Brzeg blaszki a) cały b) inny 17.’Owoce a) strąki ⇒ ROBINIA AKACJOWA b) inne → 18 18. Ulistnienie a) skrętoległe b) naprzeciwległe 18.’ Owoce a) soczyste, czerwone ⇒ JARZĄB POSPOLITY b) orzeszki z 1 skrzydełkiem ⇒ JESION WYNIOSŁY 3.Temat: Poznajemy gatunki ryb Ŝyjące w naszych stawach. Cele. Uczeń : - nazywa elementy budowy ciała ryb i wskazuje je na okazach - wskazuje przystosowania ryb do Ŝycia w środowisku wodnym -rozpoznaje przy pomocy klucza dydaktycznego kilka gatunków ryb -potrafi wskazać cechy charakterystyczne poznanych gatunków ryb -określa rolę ryb w Ŝyciu ludzi -potrafi przeprowadzić wywiad z wędkarzami na temat Ŝycia ryb i ich pasji wędkowania -wyraŜa swój stosunek do wędkowania Metody: pogadanka, obserwacja, oznaczanie gatunków, wywiad z wędkarzami Faza wstępna. Przypomnienie wiadomości o budowie ryb. Faza realizacyjna. Spotkanie z wędkarzami. Przywitanie się. -Obserwacja okazów ryb złowionych przez wędkarzy, wyróŜnienie części ciała ryb -Oznaczanie kilku gatunków ryb przy pomocy prostego klucza dydaktycznego. -Wskazanie na okazach ryb cech charakterystycznych róŜniących je miedzy sobą -Wywiad z wędkarzami na temat sposobów wędkowania, Faza podsumowująca.. Sprawdzenie czy uczniowie zapamiętali nazwy gatunków ryb i czy potrafią je wskazać na okazach. Ocena zajęć. Klucz dydaktyczny do oznaczania ryb 1.Płetwy brzuszne a) nie występują ⇒ WĘGORZ b)występują → 2 2.Wąsy a) bardzo długie b) krótkie lub ich brak 2’.Skóra a)bez łusek ⇒ SUM b)pokryta łuskami → 2 3.Głowa a) bocznie spłaszczona, jak kaczy dziób ⇒ SZCZUPAK b) inna → 4 4. Płetwa grzbietowa a) z kolcami → 5 b) bez kolców → 7 5.Płetwy grzbietowe a) zrośnięte w jedną ⇒ J AZGARZ b) oddzielone od siebie → 6 6.Pokrywa skrzelowa a) z kolcem ⇒ OKOŃ b) bez kolca ⇒ SANDACZ 7.Między płetwą grzbietową a ogonową a) występuje płetwa tłuszczowa → 8 b) nie ma płetwy tłuszczowej → 10 8.Płetwa ogonowa a) równo ścięta lub wypukła ⇒ TROĆ WĘDROWNA b)wyraźnie wcięta →.9 9.Płetwa grzbietowa a) 2 razy dłuŜsza niŜ odbytowa b) nie tak długa 10.Otwór gębowy a) z wąsikami → 11 b) bez wąsików → 12 9’.Boki ciała a) z czerwonymi plamkami ⇒ LIPIEŃ b)z barwną pręga lub plamkami ⇒ PSTRĄG 11.Ilość wąsików a) dwa ⇒ LIN b) cztery ⇒ KARP 12.Płetwa grzbietowa a) długa b) krótka 12’.Płetwa ogonowa a) płytko ucięta ⇒KARAŚ b) głęboko wycięta → 13 13.Kształt ciała a) wysokie, krępe ⇒ LESZCZ b) niezbyt wysokie → 14 14. Łuski a) duŜe, mocno osadzone b) łatwo odpadające 14’.Otwór gębowy a) końcowy ⇒ PŁOĆ b)górny ⇒ UKLEJA Płazy, w odróŜnieniu od ryb łatwo moŜemy obserwować w środowisku. Do ich oznaczania opracowałem proste klucze, jeden z nich w wersji planszowej dołączam do niniejszej pracy. Uczniowie chętnie obserwują napotkane głównie Ŝaby, choć moŜna tu równieŜ spotkać ropuchy i traszki. Zajęcia składają się z 2 części. Część pierwsza,, badawcza’’ poświęcona jest obserwacjom płazów w środowiskach wodnym i lądowym i ich oznaczaniu oraz druga ,,refleksyjna” to zajęcia w kręgu, których fragment przedstawiam. 4.Temat: Czy płazy Ŝyjące w naszym środowisku są nam bliskie? Cele. Uczeń: -wymienia i rozpoznaje poznane wcześniej gatunki płazów -określa rolę tych gatunków w środowisku -określa skutki zmniejszania się liczebności gatunków płazów -wskazuje w budowie płazów elementy budowy, które przystosowują je do Ŝycia w obu środowiskach -prezentuje swoje wraŜenia z obserwacji płazów -ocenia postawy ludzi wobec płazów -prezentuje pomysły podejmowania działań na rzecz ochrony płazów Metody: pogadanka, obserwacja, ,,burza mózgów’’ Środki dydaktyczne: klucz dydaktyczny do oznaczania płazów, okazy płazów Faza wprowadzająca. Pogadanka wstępna. Czy po pierwszej części zajęć moŜecie powiedzieć, czy płazy stały się wam bliskie? Faza realizacyjna.. Jakie cechy płazów przystosowują je do Ŝycia w dwóch środowiskach? Jakie cechy budowy i czynności płazów budzą u niektórych ludzi mieszane uczucia? Jakie znasz postawy ludzi wobec płazów? -W wyniku ,,burzy mózgów’’ uczniowie dochodzą do wniosków. Płazy podobnie, jak inne zwierzęta przystosowane są do Ŝycia w dwóch środowiskach. Przystosowania te uwidaczniające się w ich budowie nie mogą być powodem do ich dyskryminacji czy sprawiania im jakichkolwiek krzywd. Płazy mają waŜne znaczenie w środowiskach, w których Ŝyją. Następnie uczniowie zastanawiają się, jak propagować wiedzę na temat płazów. Padają propozycje: artykuł do miejscowego kwartalnika, audycja radiowa. komiks. -Praca w grupach .nad realizacją wysuniętych propozycji. -Odczytanie listu Ŝaby przygotowanego przez grupę uczniów. Drodzy mieszkańcy Pozwólcie, iŜ w imieniu wszystkich płazów przekaŜe wam swoje przesłanie. My płazy, jak na to wskazuje nazwa łacińska: Amphibia jesteśmy zwierzętami przystosowanymi do Ŝycia w dwóch środowiskach: wodnym i lądowym. Wiemy, iŜ u wielu z Was wygląd naszej skóry budzi niemiłe wraŜenia, podobnie jak kształt ciała. Ale zrozumcie, iŜ skóra płazów pełni rolę narządu wymiany gazowej. Nasze płuca maja małą pojemność i nie zapewniają komórkom naszego ciała niezbędnej ilości tlenu. Dlatego musi je wspomagać skóra. śeby skóra mogła pełnią taka funkcję musi być nawilŜona Ŝeby nie wyschła. Tak więc płacimy cenę za to, iŜ powstaliśmy bardzo dawno temu i ewolucja nie objęła nas tak jak te grupy zwierząt, które powstały później. Pełnimy waŜną rolę w środowisku, Ŝywiąc się owadami i ślimakami zmniejszamy ich ilość. Często padamy ofiarą bezpodstawnych oskarŜeń. Jedna z ropuch, która przebywała w ogrodzie wśród truskawek została oskarŜona o to ,iŜ wyŜera truskawki. Gdy tymczasem ona polowała na ślimaki zjadające smaczne owoce truskawek N. Jaki wniosek wypływa z treści przesłania Ŝaby. U .Podstawą opinii o roli zwierzęcia w przyrodzie moŜe być tylko rzetelna wiedza ekologiczna. A zatem szerzmy w środowisku wiedzę ekologiczną w naszym środowisku. -Inni uczniowie prezentują fragmenty komiksu poświęconego płazom, fragmenty artykułów o tematyce ekologicznej do gazetki szkolnej i prasy lokalnej. Faza podsumowująca.. Uczniowie prezentują gatunki płazów, które poznali. Dzielą się wraŜeniami z zajęć. Składają deklaracje podjęcia akcji na rzecz ochrony płazów przed bezmyślnym ich zabijaniem. Załącznik nr 1 Oświadczenie uczestnika „Ja, niŜej podpisany Stanisław Makara oświadczam, Ŝe praca zgłoszona przeze mnie do konkursu „Ekoscenariusz” (organizator: Abrys Sp. z o.o.) stanowi mój wytwór i przysługują mi do niej prawa autorskie. Jednocześnie wyraŜam zgodę na wielokrotne, nieodpłatne publikowanie nadesłanych prac konkursowych oraz opublikowanie imienia, nazwiska, nazwy miejscowości zamieszkania w materiałach promocyjnych związanych z Konkursem, w wydawnictwach i na stronach internetowych Organizatora, a takŜe zgadzam się na ich wykorzystywanie w celach promocyjnych i marketingowych Organizatora. Akceptuję warunki regulaminu. 30 VIII 2009r. Stanisław Makara …………………………………………………………. Data i czytelny podpis