Zarządzanie wiedzą w gminach wiejskich województwa

ZARZDZANIE WIEDZ W GMINACH WIEJSKICH WOJEWÓDZTWA
MAZOWIECKIEGO
RYSZARD JURKOWSKI
Streszczenie
W artykule przedstawiono wyniki analiz rónych elementów procesów składajcych si na zarzdzanie wiedz w organizacji.
Analizie poddano gminy wiejskie województwa mazowieckiego. Analizowano
zagadnienia teoretyczne dotyczce zarzdzania wiedz oraz wyniki bada ankietowych przeprowadzonych w gminach w 2010 roku. Celem bada ankietowych było
ustalenie czy i w jakim stopniu gminy wiejskie stosuj mechanizmy zarzdzania wiedz. Do bada wykorzystano test zarzdzania wiedz nakierowany na samoocen jakoci zarzdzania z wykorzystaniem mechanizmów dotyczcych wiedzy organizacyjnej. Badaniami objto obszary strategii działania oraz systemów organizowania
procesów wykonawczych, a take obszary przywództwa i pracowników. W wyniku
analiz ustalono, e gminy wiejskie stosuj niektóre mechanizmy zarzdzania wiedz,
szczególnie w obszarach dotyczcych pracowników i kierowników. Głównie poprzez
sprzyjanie procesom rozwoju kompetencji zawodowych osób zatrudnionych. Natomiast uznano, e gminy wiejskie nie stosuj mechanizmów systemowego kształtowania organizacyjnej bazy wiedzy, w tym take w celu udostpniania jej w ramach procesów dzielenia si wiedz.
Słowa kluczowe: wiedza, zarzdzanie wiedz, dzielenie si wiedz, kompetencje zawodowe,
gospodarka oparta na wiedzy, społeczestwo wiedzy, gmina
1. Wprowadzenie
Harmonijny rozwój społeczno-gospodarczy społeczestw i pastw Unii Europejskiej oparto
o realizacj Strategii Lizboskiej z 2000 roku1, jej nowelizacji z 2005 roku2, gdzie podkrelano rol
społeczestwa opartego na wiedzy, jako istotny czynnik wspomagania konkurencyjnoci gospodarek europejskich. Wiedza stała si czynnikiem rozwoju gospodarczego.3 Gospodarka oparta na
wiedzy jest systemem skierowanym na tworzenie oraz przekazywanie wiedzy.4
Gminy, w tym gminy wiejskie uczestnicz w realizowaniu europejskich strategii gospodarki
opartej na wiedzy i społeczestwa wiedzy na terenie Polski, w szczególnoci poprzez realizowanie
działa w obszarze owiaty, działalnoci gospodarczej, systemów społecznych. Zarówno owiata,
1
Strategia lizboska, Droga do sukcesu zjednoczonej Europy, opr. zbiorowe, Departament Analiz Społecznych
i Ekonomicznych Urzdu Komitetu Integracji Europejskiej, Warszawa 2000.
J. Szomburg [red.], Polska i Unia wobec wyzwa globalizacji, Biała ksiga 2006, Polskie Forum Strategii Lizboskiej,
Instytut Bada Nad Gospodarka Rynkow, Warszawa-Gdask 2006.
3
A. Kukliski (red.), Gospodarka oparta na wiedzy. perspektywy Banku wiatowego, Oficyna Wydawnicza REWASZ,
Warszawa 2003.
4
OECD,
the
knowledge-based
economy,
Paris
1996,
za:
Strona
internetowa
http://www.ementor.edu.pl/artykul_v2.php?numer=6&id=75, Z DNIA 21.08.2010.
2
140
Ryszard Jurkowski
Zarzdzanie wiedz w gminach wiejskich województwa mazowieckiego
jak i kształcenie ustawiczne, pojmowane jako uczenie si przez całe ycie, maj przyczynia si
do rozwoju Wspólnoty, jako społeczestwa opartego na wiedzy, charakteryzujcego si trwałym
rozwojem gospodarczym, liczniejszymi i lepszymi miejscami pracy oraz wiksz spójnoci społeczn przy jednoczesnym zapewnieniu naleytej ochrony rodowiska naturalnego dla przyszłych
pokole5.
2. Zagadnienia metodyczne
Uczestnikami bada były gminy wiejskie województwa mazowieckiego. Celem głównym bada było ustalenie, w jakim stopniu gminy stosuj system zarzdzania wiedz. Badano zakres
celów i zada gmin oraz badano, czy stosowane s programy pozwalajce na uznanie, e
w gminach wykorzystywane sa narzdzia wchodzce w zakres zarzdzania wiedz. W badaniach
wykorzystano analiz treci zawartych w przepisach prawa oraz w publikacjach dotyczcych tematu. Do bada zastosowano take test zarzdzania wiedz6. Ankiet badawcz skierowano do
wszystkich gmin wiejskich województwa mazowieckiego. W badaniu wziło udział 5,24% gmin.
3. Przeprowadzone analizy
Gmin, jako wspólnot samorzdow, tworz jej mieszkacy7. Gminy wykonuj zadania publiczne w imieniu własnym i na własn odpowiedzialno. Posiadaj osobowo prawn. Do zakresu działania gminy wchodz wszystkie sprawy publiczne o znaczeniu lokalnym, niezastrzeone
ustawami na rzecz innych podmiotów, oraz zadania zlecone z zakresu administracji rzdowej.
Ustrój gminy okrela jej statut. Do organów gminy nale: rada gminy, jako organ prawodawczy
oraz wójt, jako organ wykonawczy (w gminach miejskich: burmistrz, prezydent miasta). Wójt
wykonuje zadania przy pomocy urzdu gminy, którego jest kierownikiem. Wójt nadaje urzdowi
gminy regulamin organizacyjny, okrelajcy organizacj i zasady funkcjonowania urzdu. Wójt,
jako kierownik urzdu, wykonuje uprawnienia zwierzchnika słubowego w stosunku do pracowników urzdu oraz kierowników gminnych jednostek organizacyjnych. Uznano zatem, e urzd
gminy jest organizacj, tj. całoci złoon z czci współdziałajcych ku powodzeniu całoci8.
Organizacja jest całoci ustrukturalizowan, złoon z nastpujcych podstawowych czci9:
• cele (zadania) realizowane przez organizacj i wynikajce std konkretne działania,
• ludzie wraz z ich indywidualnymi i zbiorowymi deniami i wzorcami zachowania,
• wyposaenie materialno – techniczne i technologiczne (rodki techniczne) oraz okrelone
zasady posługiwania si nim,
• formalna struktura, czyli przyjte zasady podziału zada i odpowiedzialnoci za nie, władzy i zwizanej z ni odpowiedzialnoci i informacji.
Do głównych cech organizacji zalicza si10:
5
R. Jurkowski, Polityka w dziedzinie edukacji i kształcenia ustawicznego, Polityki Europejskie, Finanse i Marketing,
Zeszyty Naukowe SGGW, nr 2 (51-T.II), Warszawa 2009.
6
H.K. Rampersad, Kompleksowa karta wyników, Place, Warszawa 2004.
7
Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorzdzie gminnym, Dz. U. z 2001r., nr 142, poz. 1591, z pón. zm.
8
T. Kotarbiski, Traktat o dobrej robocie, Ossolineum, Wrocław 1982.
9
B.R. Kuc, Od zarzdzania do przywództwa, Wydaw. Menederskie PTM, Warszawa 2003.
10
J. Kurnal [red.], Twórcy naukowych podstaw organizacji, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1967.
Studies & Proceedings of Polish Association for Knowledge Management
Nr 37, 2011
141
• specjalizacj – polegajc na wyranym rozgraniczeniu usprawnie i obowizków zwizanych z poszczególnymi pozycjami (rolami), przy załoeniu wysokiego szczebla specjalizacji funkcji, jak i kwalifikacji,
• hierarchi – polegajc na podporzdkowaniu niszych szczebli wyszym, uprawnionym
do kontrolowania i regulowania działalnoci tych pierwszych,
• formalizacj – polegajc na regulowaniu zachowa pracowników, koordynowaniu ich
działalnoci,
• profesjonalizacj – polegajc na traktowaniu przez pracowników swojej działalnoci jako zawodu i głównego nurtu kariery yciowej.
Zarzdzanie mona najogólniej zdefiniowa jako proces prowadzcy do osignicia konkretnych załoonych wczeniej celów w sposób sprawny oraz skuteczny. 11 Proces zarzdzania to nic
innego jak wieloetapowy proces podejmowania decyzji.12
Wiedza stanowi zbiór wiarygodnych informacji o rzeczywistoci oraz umiejtno ich praktycznego wykorzystania13. Na wiedz składaj si wszelkie zbiory pogldów, wierze, mdroci,
danych, które maj warto poznawcz, oraz praktyczn. W zakres wiedzy wchodzi take zdolno człowieka, wyróniajca go sporód innych jednostek, pozwalajca mu budowa
i interpretowa otoczenie.14
Wiedza w organizacji obejmuje zbiory procedur, danych oraz informacji, a take odpowiednie
wykształcenie pracowników, oraz dowiadczenie w posługiwaniu si procedurami, danymi, informacjami15. Wymogi formalne do zatrudnienia pracownika w urzdzie gminy okrelaj przepisy
ustawowe, wskazujc m.in., e pracownik powinien posiada kwalifikacje zawodowe wymagane
do wykonywania pracy na okrelonym stanowisku16, w tym wykształceni e i dowiadczenie17.
Nabór kandydatów do pracy powinien spełnia kryteria otwartoci i konkurencyjnoci. Do podstawowych obowizków pracownika samorzdowego naley dbało o wykonywanie zada publicznych oraz o rodki publiczne, z uwzgldnieniem interesów pastwa oraz indywidualnych
interesów obywateli.
Zarzdzanie wiedz stanowi jako zintegrowane, systematyczne podejcie do identyfikowania,
zarzdzania i dzielenia si całymi zasobami informacji organizacji, włczajc do tego bazy danych, dokumenty, polityk i procedury, a take przeszłe ekspertyzy i dowiadczenie posiadane
przez pojedynczych pracowników.18 Zarzdzanie wiedz jest systemem zaprojektowanym dla
zapewnienia organizacji zdobywania, analizowania, oraz wykorzystywania wiedzy w celu podejmowania szybszych, mdrzejszych i lepszych decyzji.19 Proces zarzdzania wiedz obejmuje nastpujce etapy20:
11
P. Drucker, Praktyka zarzdzania, Wydawnictwo MT Biznes, Warszawa 2003.
J. Gociski, Sterowanie i planowanie. Ujcie systemowe, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 1982.
13
Nowa encyklopedia powszechna, Powszwchne Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1997, t.6.
14
J. Baruk, Zarzdzanie wiedz i innowacjami, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toru 2006.
15
H. Grudzewski, I. Hejduk [RED.], Zarzdzanie wiedz w przedsibiorstwach, Difin, Warszawa 2004.
16
Ustawa z dnia 22 marca 1990 r. o pracownikach samorzdowych, Dz. U. z 2001r., nr 142, poz. 1593, z pón. zm.
17
Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r.Kodeks pracy,tj. Dz. U. z 1998r., nr21, poz.94, z pón. zm.
18
A. Błaszczuk, J.J. Brdulak, M. Guzik, A. Pawluczuk, Zarzdzanie wiedz w polskich przedsibiorstwach, Szkoła Główna
Handlowa w Warszawie- Oficyna Wydawnicza, Warszawa 2004.
19
A. Mazurkiewicz, Znaczenie zarzdzania wiedz dla organizacji, Zakład Ekonomiki Przedsibiorstw Uniwersytetu Rzeszowskiego, Zeszyt numer 7, Rzeszów 2003.
20
G.Probst, S.Raub, K.Romhardt, Zarzdzanie wiedz w organizacji., Oficyna Ekonomiczna, Kraków 2002.
12
142
Ryszard Jurkowski
Zarzdzanie wiedz w gminach wiejskich województwa mazowieckiego
• lokalizowanie wiedzy
• pozyskiwanie wiedzy
• weryfikowanie i rozwijanie wiedzy
• dzielenie si wiedz
• zachowywanie i chronienie wiedzy
Model organizacji zorientowanej na wiedz posiada nastpujce cechy bazowe21:
• wiedza stanowi podstawowy czynnik wytwórczy, inicjuje tworzenie wartoci, podkrela
koncentracj na niematerialne dobra organizacji,
• ukierunkowanie pracownika na przewidywanie przyszłych decyzji klienta,
• zarzdzanie wewntrzne, poprzez tworzenie wewntrznej bazy danych i sprawna wymiana danych pomidzy pracownikami,
• udostpnianie otoczeniu wytworów, tworzonych z wykorzystaniem wiedzy technicznej
z narzdziami technologicznymi (m.in. patentów, programów, metod, technik),
• tworzenie warunków współpracy słucych wieloletniej relacji,
• zapewnienie systemów informacyjnych majcych za zadanie wesprze procesy komunikowania si oraz rozwijania kompetencji pracowników,
• zatrudnianie specjalistów o adekwatnych kompetencjach zawodowych,
• ukierunkowanie ostaw pracowników na samorealizacj i zaangaowanie w tworzenia dobra klienta.
Do badania ankietowego zastosowano test zarzdzania wiedz. Test zawierał 50 stwierdze
dotyczcych:
• samodzielnoci mylenia i działania pracowników,
• stylów kierowania,
• dostpnoci wiedzy organizacyjnej,
• alokacji wiedzy organizacyjnej,
• uznawania wiedzy za element strategiczny organizacji,
• dzielenia si wiedz,
• rozwijania wiedzy organizacyjnej.
Kademu ze stwierdze przypisano 4 odpowiedzi do jednokrotnego wyboru, charakteryzujce
wystpowanie zjawiska opisanego danym stwierdzeniem. Uzyskano nastpujcy uredniony wynik wskaza poszczególnych odpowiedzi:
• odpowied: nigdy / nie / nie zgadza si, wskazało 12,29% gmin,
• odpowied: co jaki czas / troch mniej, wskazało 20,43% gmin,
• odpowied: czsto / zazwyczaj, wskazało 35,57% gmin,
• odpowied: zawsze / tak / zgadza si, wskazało 31,71% gmin.
W zakresie stwierdzenia „Dopuszcza
si popełnianie błdów; niepowodzenia nie
s karane; ludzie ucz si wzajemnie ze
swoich pomyłek i otwarcie na ich temat
dyskutuj”, wikszo gmin (42,86%)
wskazało odpowied: co jaki czas / troch
21
H. Grudzewski, I. Hejduk [RED.], Zarzdzanie wiedz w przedsibiorstwach, Difin, Warszawa 2004.
Studies & Proceedings of Polish Association for Knowledge Management
Nr 37, 2011
143
mniej. Szczegółowy rozkład odpowiedzi przedstawiono na rysunku obok22.
W zakresie stwierdzenia: „Pracownicy
wiedz gdzie w urzdzie naley szuka
okrelonej wiedzy; dokładnie wiadomo,
kto dysponuje jak wiedz”, wikszo
gmin (71,43%)wskazało odpowied: zawsze / tak / zgadza si. Szczegółowy rozkład
odpowiedzi przedstawiono na rysunku
obok.
W zakresie stwierdzenia: „Pracownikom pozostawia si przestrze na mylenie, nauk (wiadom i niewiadom), działanie, nawizywanie nieformalnych kontaktów, zdobywanie dowiadcze, eksperymentowanie i
podejmowanie ryzyka”, wikszo gmin
(42,86%)wskazało odpowied: czsto /
zazwyczaj. Szczegółowy rozkład odpowiedzi przedstawiono na rysunku obok.
W zakresie stwierdzenia: „Systemy informacyjne zarzdzania s zintegrowane i
stale uaktualniane”, wikszo gmin
(35,71%)wskazało odpowied: czsto /
zazwyczaj. Szczegółowy rozkład odpowiedzi przedstawiono na rysunku obok.
W zakresie stwierdzenia: „Wiedza niezbdna dla podejmowania wanych decyzji
jest zazwyczaj łatwo dostpna”, wikszo
gmin (50,00%)wskazało odpowied: czsto
/ zazwyczaj, natomiast odpowied: zawsze
/ tak / zgadza si, wskazało 42,86% gmin.
Szczegółowy rozkład odpowiedzi przedstawiono na rysunku obok.
W zakresie stwierdzenia: „Nie ma barier utrudniajcych wykorzystywanie i
wymian wiedzy”, wikszo gmin
(57,14%)wskazało odpowied: zawsze /
tak / zgadza si. Szczegółowy rozkład
odpowiedzi przedstawiono na rysunku
obok.
22
Wszystkie rysunki w wykonaniu autora.
144
Ryszard Jurkowski
Zarzdzanie wiedz w gminach wiejskich województwa mazowieckiego
W zakresie stwierdzenia: „Pracownicy posiadaj wiedz pozwalajc na prawidłowe kategoryzowanie, wykorzystywanie i podtrzymywanie wiedzy”, gminy wskazywały
odpowiedzi: zawsze / tak / zgadza si
(57,14% gmin) oraz czsto / zazwyczaj
(42,86% gmin). Szczegółowy rozkład
odpowiedzi przedstawiono na rysunku
obok.
W zakresie stwierdzenia: „Urzd posiada sie pracowników wiedzy”, wikszo gmin (42,86%)wskazało odpowied:
nigdy / nie / nie zgadza si. Szczegółowy
rozkład odpowiedzi przedstawiono na
rysunku obok.
W zakresie stwierdzenia: „Struktura
urzdu jest prosta, ma niewiele szczebli w
hierarchii i składa si z autonomicznych
jednostek organizacyjnych”, wikszo
gmin (85,71%)wskazało odpowied: zawsze / tak / zgadza si. Szczegółowy rozkład
odpowiedzi przedstawiono na rysunku
obok.
W zakresie stwierdzenia: „Urzd charakteryzuje rónorodno (ludzie o rónych korzeniach
kulturowych i stylach uczenia si), łczenie
podejcia planowego z intuicyjnym, ludzie
pełnicy róne role w zespołach etc”,
wikszo gmin (42,86%)wskazało odpowied: zawsze / tak / zgadza si. Szczegółowy rozkład odpowiedzi przedstawiono na
rysunku obok.
W zakresie stwierdzenia: „Istnieje aktywny program rozwoju nowych idei, generujcy stale now wiedz”, jednakowe
liczby gmin (po 35,71% ) odpowied: nigdy / nie / nie zgadza si, oraz odpowied:
czsto / zazwyczaj. Szczegółowy rozkład
odpowiedzi przedstawiono na rysunku
obok.
W zakresie stwierdzenia: „Nie ma rywalizacji midzy pracownikami; nie podsyca si wewntrznej konkurencji”, wikszo
gmin (35,71%)wskazało odpowied: czsto
/ zazwyczaj. Szczegółowy rozkład odpowiedzi przedstawiono na rysunku obok.
W zakresie stwierdzenia: „W organiza-
Studies & Proceedings of Polish Association for Knowledge Management
Nr 37, 2011
145
cji nie ma atmosfery strachu i nieufnoci”, wikszo gmin (50,00%)wskazało odpowied: zawsze
/ tak / zgadza si. Szczegółowy rozkład odpowiedzi przedstawiono na rysunku obok.
W zakresie stwierdzenia: „Najwysze kierownictwo angauje si w powikszanie organizacyjnej zdolnoci do nauki i w tworzenie
organizacji uczcej si”, wikszo gmin
(50,00%)wskazało odpowied: zawsze / tak
/ zgadza si. Szczegółowy rozkład odpowiedzi przedstawiono na rysunku obok.
W zakresie stwierdzenia: „Pracowników zachca si stale do identyfikowania i
rozwizywania zespołowo wspólnych problemów, udziału w burzach mózgów, generowania kreatywnych idei oraz dzielenia si
nimi z kolegami”, wikszo gmin
(42,86%)wskazało odpowied: co jaki czas
/ troch mniej. Szczegółowy rozkład odpowiedzi przedstawiono na rysunku obok.
W zakresie stwierdzenia: „Kierownicy
posiadaj wiedz istotn dla sukcesu organizacji”, wikszo gmin (57,14%)wskazało
odpowied: zawsze / tak / zgadza si.
Szczegółowy rozkład odpowiedzi przedstawiono na rysunku obok.
W zakresie stwierdzenia: „Pełnic funkcje przywódcze, kierownicy łcz w optymalnych proporcjach coachingowy, inspirujcy i słuebny styl przywództwa; zachcaj do powanego traktowania zagadnie nauki, intensywnej wymiany wiedzy oraz wewntrznej przedsibiorczoci, a take wspieraj nauk zespołow i
indywidualn”, jednakowe liczby gmin (po
42,86% ) odpowied: czsto / zazwyczaj,
oraz odpowied: zawsze / tak / zgadza si.
Szczegółowy rozkład odpowiedzi przedstawiono na rysunku obok.
146
Ryszard Jurkowski
Zarzdzanie wiedz w gminach wiejskich województwa mazowieckiego
W zakresie stwierdzenia: „Kierownicy skupiaj si stale na rozwijaniu i mobilizowaniu wiedzy pracowników; przekazuj im regularnie
informacje zwrotne na temat podejmowanych przez nich działa w zakresie doskonale-nia, rozwoju i nauki”, jednakowe liczby
gmin (po 35,71% ) odpowied: czsto /
zazwyczaj, oraz odpowied: zawsze / tak /
zgadza si. Szczegółowy rozkład odpowiedzi przedstawiono na rysunku obok.
W zakresie stwierdzenia: „Kierownicy
posługuj si prostym jzykiem w mowie i
pimie; s zorientowani na działanie i staraj
si ułatwia „nauk przez praktyk"”, wikszo gmin (71,43%)wskazało odpowied:
zawsze / tak / zgadza si. Szczegółowy rozkład odpowiedzi przedstawiono na rysunku
obok.
W zakresie stwierdzenia: „Kierownicy
wiedz, którzy pracownicy dysponuj cenn i rzadk wiedz; wewntrzne ródła
specjalistycznej wiedzy zostały zlokalizowane”, wikszo gmin (64,29%)wskazało
odpowied: zawsze / tak / zgadza si.
Szczegółowy rozkład odpowiedzi przedstawiono na rysunku obok.
W zakresie stwierdzenia: „Wyznaczono kierownika wiedzy, osob która ukierunkowuje, stymuluje i ułatwia proces nauki; jej najwaniejszymi umiejtnociami s rozumienie,
przetwarzanie, przekazywanie i wymiana
wiedzy”,
wikszo
gmin
(64,29%)wskazało odpowied: nigdy / nie /
nie zgadza si. Szczegółowy rozkład odpowiedzi przedstawiono na rysunku obok.
W zakresie stwierdzenia: „Zarzdzanie
wiedz jest zagadnieniem strategicznym
bdcym istotn czci wspólnych ambicji
urzdu”,
wikszo
gmin
(42,86%)wskazało odpowied: czsto /
zazwyczaj. Szczegółowy rozkład odpowiedzi przedstawiono na rysunku obok.
Studies & Proceedings of Polish Association for Knowledge Management
Nr 37, 2011
147
W zakresie stwierdzenia: „Podstawowe
kompetencje urzdu rozwijane s w nieprzerwanym procesie zbiorowej nauki”,
wikszo gmin (42,86%)wskazało odpowied: czsto / zazwyczaj. Szczegółowy
rozkład odpowiedzi przedstawiono na rysunku obok.
W zakresie stwierdzenia: „Podstawowe
kompetencje urzdu rozwijane s w nieprzerwanym procesie zbiorowej nauki”,
wikszo gmin (57,14%)wskazało odpowied: nigdy / nie / nie zgadza si. Szczegółowy rozkład odpowiedzi przedstawiono
na rysunku obok.
W zakresie stwierdzenia: „W osobistych celach kierowników znajduj si co najmniej trzy cele ogólne oraz odnone mierniki wyników
dotyczce wiedzy i nauki uzgodnione z
ambicjami organizacji”, wikszo gmin
(42,86%)wskazało odpowied: nigdy / nie /
nie zgadza si. Szczegółowy rozkład odpowiedzi przedstawiono na rysunku obok.
W zakresie stwierdzenia: „Informacje o
klientach maja warto strategiczn”, wikszo gmin (35,71%)wskazało odpowied:
co jaki czas / troch mniej. Szczegółowy
rozkład odpowiedzi przedstawiono na rysunku obok.
W zakresie stwierdzenia: „Pracownicy nie chomikuj wiedzy, ale spontanicznie si ni dziel,
systematyczna, intensywna wymiana wiedzy odbywa si nie tylko midzy jednostkami, ale równie midzy zespołami i działami
organizacji”,
wikszo
gmin
(57,14%)wskazało odpowied: czsto /
zazwyczaj. Szczegółowy rozkład odpowiedzi przedstawiono na rysunku obok.
148
Ryszard Jurkowski
Zarzdzanie wiedz w gminach wiejskich województwa mazowieckiego
W zakresie stwierdzenia: „Kultura organizacyjna sprzyja wzrostowi zasobów wiedzy; akcent
kładzie si w niej raczej na działanie, ni
przesadne gadulstwo; charakteryzuje j
prostota i otwarta komunikacja”, wikszo
gmin (57,14%)wskazało odpowied: czsto
/ zazwyczaj. Szczegółowy rozkład odpowiedzi przedstawiono na rysunku obok.
W zakresie stwierdzenia: „Do problemów podchodzi si holistyczne i systemowo; w tym celu opracowuje si i stosuje
rutynowe procedury”, wikszo gmin
(42,86%)wskazało odpowied: co jaki czas
/ troch mniej. Szczegółowy rozkład odpowiedzi przedstawiono na rysunku obok.
W zakresie stwierdzenia: „Luki wiedzy
s stale i systematycznie identyfikowane;
podejmuje si działania w celu ich zmniejszania i eliminacji”, wikszo gmin
(57,14%)wskazało odpowied: czsto /
zazwyczaj. Szczegółowy rozkład odpowiedzi przedstawiono na rysunku obok.
W zakresie stwierdzenia: „Wana wiedza ukryta jest przekształcana w jawn za pomoc obrazów i metafor, a nastpnie analizowana i
rozpowszechniana w całej organizacji”,
wikszo gmin (42,86%)wskazało odpowied: nigdy / nie / nie zgadza si. Szczegółowy rozkład odpowiedzi przedstawiono
na rysunku obok.
W zakresie stwierdzenia: „Do szerokiego rozpowszechniania wiedzy wród
pracowników wykorzystuje si łatwe w
obsłudze systemy informatyczne i komunikacyjne”, wikszo gmin (57,14%) wskazało odpowied: zawsze / tak / zgadza si.
Szczegółowy rozkład odpowiedzi przedstawiono na rysunku obok.
W zakresie stwierdzenia: „Zdobyta i
wypracowana wiedza jest stale rejestrowana i udostpniana kademu członkowi organizacji”, wikszo gmin (35,71%)
wskazało odpowied: czsto / zazwyczaj.
Szczegółowy rozkład odpowiedzi przedstawiono na rysunku obok.
W zakresie stwierdzenia: „Pracownicy
posiadajcy cenn i rzadk wiedz kr
Studies & Proceedings of Polish Association for Knowledge Management
Nr 37, 2011
149
midzy działami i uczestnicz w licznych zespołach doskonalcych”, wikszo gmin (42,86%)
wskazało odpowied: co jaki czas / troch mniej. Szczegółowy rozkład odpowiedzi przedstawiono na rysunku obok.
W zakresie stwierdzenia: „W urzdzie panuje atmosfera sprzyjajca nauce, któr cechuje pozytywne mylenie, poczucie własnej wartoci, wzajemne zaufanie, gotowo do działa zapobiegawczych, podejmowanie odpowiedzialnoci za wyniki firmy, otwarto, rado i pasja; pracowników zachca si do cigłego analizowania
sposobu, w jaki pracuj i do modyfikowania go w razie potrzeby”, wikszo gmin
(50,00%) wskazało odpowied: czsto /
zazwyczaj. Szczegółowy rozkład odpowiedzi przedstawiono na rysunku obok.
W zakresie stwierdzenia: „Pocztek i kierunek procesów nauki wynika z istniejcych lub
oczekiwanych problemów; problemy postrzegane s jako okazja do nauki i zmian;
konflikty traktuje si jako przeszkody do
pokonania”, wikszo gmin (57,14%)
wskazało odpowied: czsto / zazwyczaj.
Szczegółowy rozkład odpowiedzi przedstawiono na rysunku obok.
W zakresie stwierdzenia: „Ludzie pracuj i ucz si razem w harmonijnie działajcych, samodzielnych zespołach; wiedza pracowników w zespołach pokrywa si czciowo, a ich osobowoci,
umiejtnoci i style uczenia si pozostaj w
równowadze; członkowie zespołów znaj
ulubione style uczenia si, zarówno własne
jak i swoich kolegów”, wikszo gmin
(42,86%) wskazało odpowied: czsto /
zazwyczaj. Szczegółowy rozkład odpowiedzi przedstawiono na rysunku obok.
W zakresie stwierdzenia: „Wiedza jest
stale rozpowszechniana i wcielana w nowe
usługi i procesy”, wikszo gmin (42,86%)
wskazało odpowied: zawsze / tak / zgadza
si. Szczegółowy rozkład odpowiedzi
przedstawiono na rysunku obok.
150
Ryszard Jurkowski
Zarzdzanie wiedz w gminach wiejskich województwa mazowieckiego
W zakresie stwierdzenia: „Do zdobywania wiedzy wykorzystuje si systematycznie benchmarking; identyfikuje si i propaguje
najlepsze praktyki, zarówno te z urzdu jak
i spoza niego; zdobyta wiedza jest uogólniana”, wikszo gmin (71,43%) wskazało
odpowied: czsto / zazwyczaj. Szczegółowy rozkład odpowiedzi przedstawiono na
rysunku obok.
W zakresie stwierdzenia: „Wskaniki
wiedzy i nauki s regularnie obliczane i
wykorzystywane jako punkt wyjcia dla
doskonalenia procesów”, wikszo gmin
(42,86%) wskazało odpowied: nigdy / nie /
nie zgadza si. Szczegółowy rozkład odpowiedzi przedstawiono na rysunku obok.
W zakresie stwierdzenia: „Wymiana wiedzy w urzdzie odbywa si przez nieformalne kontakty, wewntrzne wykłady, konferencje,
spotkania powicone rozwizywaniu problemów i analizie projektów, sesje dialogu,
raporty wewntrzne, notatki słubowe,
etc.”, wikszo gmin (35,71%) wskazało
odpowied: zawsze / tak / zgadza si.
Szczegółowy rozkład odpowiedzi przedstawiono na rysunku obok.
W zakresie stwierdzenia: „Dzieleniu si wiedz sprzyja Internet, intranet, biblioteka, wygodne
sale konferencyjne, audytorium, skomputeryzowane archiwum oraz system dokumentacji, etc.”, wikszo gmin (64,29%)
wskazało odpowied: zawsze / tak / zgadza
si. Szczegółowy rozkład odpowiedzi
przedstawiono na rysunku obok.
W zakresie stwierdzenia: „Praca jest
ciekawa i zrónicowana. Stosuje si rotacj
zada”, wikszo gmin (64,29%) wskazało
odpowied: czsto / zazwyczaj. Szczegółowy rozkład odpowiedzi przedstawiono na
rysunku obok.
W zakresie stwierdzenia: „Ocena pracy
i rozwój kompetencji s przejrzycie powizane z osobistymi ambicjami jednostek i
wspólnymi ambicjami urzdu”, wikszo
gmin (35,71%) wskazało odpowied: zawsze / tak / zgadza si. Szczegółowy rozkład
odpowiedzi przedstawiono na rysunku
obok.
Studies & Proceedings of Polish Association for Knowledge Management
Nr 37, 2011
151
W zakresie stwierdzenia: „Kierowników i pracowników ocenia si po tym co robi, a nie po
tym jak bardzo wydaj si by inteligentni,
czy jak duo mówi”, wikszo gmin
(57,14%) wskazało odpowied: zawsze /
tak / zgadza si, natomiast pozostałe gminy
(42,86%) wskazały odpowied: czsto /
zazwyczaj. Szczegółowy rozkład odpowiedzi przedstawiono na rysunku obok.
W zakresie stwierdzenia: „Wiedza pracowników jest stale rozwijana i uaktualniana przez
szkolenia, coaching i programy rozwoju
talentów”, wikszo gmin (50,00%) wskazało odpowied: czsto / zazwyczaj, natomiast pozostałe gminy (42,86%) wskazały
odpowied: zawsze / tak / zgadza si.
Szczegółowy rozkład odpowiedzi przedstawiono na rysunku obok.
W zakresie stwierdzenia: „Realizuje si
aktywny program rozwoju kompetencji
obejmujcy wewntrzne i zewntrzne szkolenia, kursy, konferencje robocze, sympozja
i seminaria”, wikszo gmin (42,86%)
wskazały odpowied: zawsze / tak / zgadza
si. Szczegółowy rozkład odpowiedzi
przedstawiono na rysunku obok.
W zakresie stwierdzenia: „Kompetencje dotyczce wiedzy i nauki s czci
profilu kompetencji kadego pracownika”,
wikszo gmin (50,00%) wskazało odpowied: czsto / zazwyczaj. Szczegółowy
rozkład odpowiedzi przedstawiono na rysunku obok.
W zakresie stwierdzenia: „Wiedza pracowników odchodzcych z organizacji jest
przekazywana ich nastpcom”, wikszo
gmin (50,00%) wskazało odpowied: czsto
/ zazwyczaj. Szczegółowy rozkład odpowiedzi przedstawiono na rysunku obok.
152
Ryszard Jurkowski
Zarzdzanie wiedz w gminach wiejskich województwa mazowieckiego
W zakresie stwierdzenia: „Pracownicy, którzy wspomagaj zbiorow nauk w interesie całej
organizacji oraz stale dziel si swoj wiedz z kolegami, s lepiej wynagradzani i
maj wiksze szans na awans”, wikszo
gmin (35,71%) wskazało odpowied: czsto
/ zazwyczaj. Szczegółowy rozkład odpowiedzi przedstawiono na rysunku obok.
4. Podsumowanie
Wdraanie strategii gospodarki opartej na wiedzy i społeczestwa wiedzy wymaga wysokiej
jakoci kadr jednostek organizacyjnych uczestniczcych w tych procesach oraz wysokiej jakoci
zarzdzania. Przyjto, e ze wzgldu na swoje cele i zadania, do takich jednostek nale gminy, w
tym gminy wiejskie. Kształtuj, bowiem przestrze gospodarcz na obszarach wiejskich i realizuj
przedsiwzicia z zakresu organizowania ycia zbiorowego. W wyniku badania potwierdzono, e
kierownicy urzdów gmin wiejskich podejmuj i realizuj przedsiwzicia dotyczce rozwoju
kompetencji zawodowych pracowników, szczególnie, jeeli pracownicy sami wykazuj zainteresowanie własnym rozwojem. Naley uzna to za pozytywne zjawisko, gdy jako kadr tych urzdów ma wpływ na tempo i zakres przemian na obszarach wiejskich.
W wyniku bada ustalono, e orientacja kierownictwa urzdów gmin wiejskich na systemowe
narzdzia zarzdzania wiedz jest niewielka. Nie s tworzone i wykorzystywane wyspecjalizowane stanowiska, których celem byłoby kształtowanie mechanizmów tworzenia, rozwijania i powielania wiedzy organizacyjnej. Urzdy, jako organizacje, nie stymuluj procesów nauki i dzielenia
si wiedz. W strategiach działania gmin oraz na stanowiskach kierowniczych nie formułuje si
celów zwizanych ze wiadomym kształtowaniem i rozwijaniem wiedzy organizacyjnej. Urzdy
nie podejmuj działa nakierowanych na pozyskanie wiedzy ukrytej w celu jej wprowadzenia do
zasobów organizacyjnych, dostpnych dla innych pracowników. W zasadzie nie stosuje si lub
stosuje w niewielkim stopniu wskaników wiedzy i nauki, w tym jako podstawy do doskonalenia
procesów organizacyjnych.
Walorem gmin wiejskich jest prosta struktura organizacyjna i kompetencje zawodowe pracowników.
Studies & Proceedings of Polish Association for Knowledge Management
Nr 37, 2011
153
Bibliografia
[1] Baruk J., Zarzdzanie wiedz i innowacjami, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toru 2006.
[2] Błaszczuk A., Brdulak J.J., Guzik M., Pawluczuk A., Zarzdzanie wiedz w polskich przedsibiorstwach, Szkoła Główna Handlowa w Warszawie – Oficyna Wydawnicza, Warszawa
2004.
[3] Drucker P., Praktyka zarzdzania, Wydawnictwo MT Biznes, Warszawa 2003.
[4] Gociski J., Sterowanie i planowanie. Ujcie systemowe, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 1982.
[5] Grudzewski H., Hejduk I. [red.], Zarzdzanie wiedz w przedsibiorstwach, Difin, Warszawa
2004.
[6] Jurkowski R., Polityka w dziedzinie edukacji i kształcenia ustawicznego, Polityki Europejskie, Finanse i Marketing, Zeszyty Naukowe SGGW, nr 2 (51-T.II), Warszawa 2009.
[7] Kotarbiski T., Traktat o dobrej robocie, Ossolineum, Wrocław 1982.
[8] Kuc B.R., Od zarzdzania do przywództwa, Wydaw. Menederskie PTM, Warszawa 2003.
[9] Kukliski A. (red.), Gospodarka oparta na wiedzy. Perspektywy Banku wiatowego, Oficyna
Wydawnicza Rewasz, Warszawa 2003.
[10] Kurnal J. [red.], Twórcy naukowych podstaw organizacji, Wydawnictwo Naukowe PWN,
Warszawa 1967.
[11] Mazurkiewicz A., Znaczenie zarzdzania wiedz dla organizacji, Zakład Ekonomiki Przedsibiorstw Uniwersytetu Rzeszowskiego, Zeszyt numer 7, Rzeszów 2003.
[12] Nowa encyklopedia powszechna, Powszwchne Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1997, t.6
[13] Probst G., Raub S., Romhardt K., Zarzdzanie wiedz w organizacji., Oficyna Ekonomiczna,
Kraków 2002.
[14] Rampersad H.K., Kompleksowa karta wyników, Place, Warszawa 2004.
[15] Strategia lizboska, Droga do sukcesu zjednoczonej Europy, opr. zbiorowe, Departament
Analiz Społecznych i Ekonomicznych Urzdu Komitetu Integracji Europejskiej, Warszawa
2000.
[16] Szomburg J. [red.], Polska i Unia wobec wyzwa globalizacji, Biała ksiga 2006, Polskie
Forum Strategii Lizboskiej, Instytut Bada Nad Gospodarka Rynkow, Warszawa-Gdask
2006.
[17] The Knowledge-Based Economy, OECD, Paris 1996, za: strona internetowa
http://www.e-mentor.edu.pl/artykul_v2.php?numer=6&id=75, z dnia 21.08.2010.
[18] Ustawa z dnia 22 marca 1990 r. o pracownikach samorzdowych, Dz. U. z 2001r., nr 142,
poz. 1593, z pón. zm.
[19] Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r.Kodeks pracy,tj. Dz. U. z 1998r., nr21, poz.94, z pón. zm.
[20] Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorzdzie gminnym, Dz. U. z 2001r., nr 142, poz. 1591,
z pón. zm.
154
Ryszard Jurkowski
Zarzdzanie wiedz w gminach wiejskich województwa mazowieckiego
KNOWLEDGE MANAGEMENT IN RURAL COMMUNES OF THE MAZOVIAN
PROVINCE
Summary
In the article results of analyses of various components of processes resulting in
the knowledge management in the organization were presented.
Rural communes of the Mazovian province were analysed. The theoretical issues
concerning the knowledge management and results of the questionnaire survey conducted in communes in 2010 were being analysed. An establishment was a goal of
the questionnaire survey whether and what step rural boroughs apply mechanisms of
the knowledge management in. A test of the knowledge management aimed at the
self-assessment of qualities concerning managing with using mechanisms was used
for examinations of organizational knowledge. Areas of the game plan and systems
of organising implementation processes, as well as areas of the leadership and employees were provided with examinations. In the result of analyses they established
that rural boroughs applied some mechanisms of the knowledge management, particularly in areas concerning employees and managers. Mainly by supporting processes of the development of competence of professional persons the employed.
However they acknowledged that rural boroughs didn't apply mechanisms of system
shaping the organizational knowledge base, including in order to make available to
her as part of processes of sharing know.
Keywords: knowledge, knowledge management, sharing the knowledge, professional competence, the economy based on the knowledge, society of the knowledge, commune
Ryszard Jurkowski
Katedra Polityki Europejskiej, Finansów Publicznych i Marketingu
Wydział Nauk Ekonomicznych
Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego
ul. Nowoursynowska 166, 02-787 Warszawa
e-mail: [email protected]
[email protected]