program wychowawczy p-8 treść

WYCHOWUJMY SIEBIE RAZEM, BO KREATYWNI
I ROZUMNI ZAWSZE DADZĄ SOBIE RADĘ
PROGRAM
WYCHOWAWCZY
PRZEDSZKOLA NR 8 W CIESZYNIE
CIESZYN STYCZEŃ 2004
1
ZESPÓŁ REDAKCYJNY
1. Czesława Itner – magister pracy kulturalno – oświatowej, dyrektor
Przedszkola nr 8 w Cieszynie z 13- letnim stażem pedagogicznym,
absolwentka studiów podyplomowych z zakresu zintegrowanej edukacji
wczesnoszkolnej, absolwentka studiów podyplomowych wychowania
przedszkolnego, autorka propozycji zabaw i zajęć dla dzieci w wieku
przedszkolnym wydawanych w czasopiśmie „Wiadomości Przedszkolaka”
RODN – „WOM” w Bielsku- Białej oraz w „ Wirtualnym Przewodniku
Nauczyciela” MAWI.
2. Krystyna Pilch- nauczyciel Przedszkola nr 8 w Cieszynie z 20 - letnim
stażem, studium nauczycielskie z zakresu wychowania przedszkolnego
wyższe studia zawodowe z zakresu zintegrowanej edukacji wczesnoszkolnej.
3. Troszok Bożena – nauczyciel Przedszkola nr 8 w Cieszynie z 24 – letnim
stażem, studium nauczycielskie z zakresu wychowania przedszkolnego,
wyższe studia zawodowe z zakresu zintegrowanej edukacji
wczesnoszkolnej.
2
WSTĘP
Z chwilą narodzin każdego człowieka pojawiają się zawsze obok
różnorodnych problemów i tematyk zagadnienia procesu wychowania.
Niewątpliwie pierwszym środowiskiem wychowawczym jest rodzina. Ona ma
swoją specyfikę wychowawczą, niesie określony system wartości, kreuje wzorce
zachowań, kształtuje pierwsze nawyki. Wydaje się, że funkcja wychowawcza
rodziny jest niezastąpiona, jednak obserwując i doświadczając codzienne
zachowania dzieci zauważamy wiele braków i nieprawidłowości. Współczesne
czasy narzucające określone warunki egzystencji zmusiły rodziców – opiekunów
do większej „aktywności zewnętrznej”. Generalnie brak czasu, przewartościowanie
życia, a co za tym idzie częste zaniedbywanie obowiązków wychowawczych
wobec swych dzieci spowodowało zachwianie funkcji wychowawczej rodziny
i pojawienie się u dzieci różnego rodzaju dysfunkcji. Zakłócony został proces
uspołecznienia związany z interanalizą wartości, określonych norm i wzorów
zachowań. Sprzyja to pojawianiu się u dzieci różnego typu zaburzeń
emocjonalnych, zachowań agresywnych, a konsekwencją jest nieprawidłowy
rozwój osobowości dziecka i jego sfery uczuciowej.
Jako pedagodzy wychowania przedszkolnego mamy świadomość
istniejących problemów, ponieważ to my jako pierwsi po środowisku rodzinnym
pracujemy z dziećmi w kolejnym etapie ich społecznego rozwoju. Wiek
rozwojowy dziecka przypadający na czas edukacji przedszkolnej to początek
kształtowania się cech jednostki dojrzałej. I kształtujemy je zgodnie z przyjętymi
zasadami etycznymi, zasadami współżycia w grupie, zachowując równocześnie
indywidualność każdego wychowanka. Na co dzień jednak w swojej pracy obok
pozytywnych zachowań i prawidłowych relacji między dziećmi zauważamy
zjawiska nas niepokojące tj. nieadekwatne zachowania dzieci do zaistniałych
sytuacji, konflikty, różnorodne formy agresji, kontinuum napięć emocjonalnych.
Te problemy dotykają nas bezpośrednio i szukając odpowiedzi naszą uwagę
kierujemy najpierw na środowisko rodzinne dziecka a następnie na jego rozwój
osobniczy oraz na stosunki panujące w grupie rówieśniczej. Aby dziecko w wieku
przedszkolnym miało możliwość nabywania pozytywnych wzorców
normatywnych zwracamy uwagę na objawy pochodzące ze środowiska
rodzinnego i sugerujące min. :
o Zaniedbanie dziecka
o Maltretowanie emocjonalne dziecka
o Maltretowanie fizyczne dziecka
o Molestowanie seksualne dziecka
Te problemy rozpatrujemy analizując objawy pochodzące ze środowiska
rodzinnego i zachowania dzieci w przedszkolu posługując się opracowanymi
materiałami zamieszczonymi jako załączniki do programu. Są podstawą do
rozpoznawania problemów i jednocześnie dają podstawy do przeciwdziałania.
Zakładając, że większość okresu dziecko przebywa w przedszkolu to zadaniem
3
nauczyciela jest kierowanie procesem wychowania i skierowania zachowań
aspołecznych na drogę prospołeczną. Ogromne znaczenie ma tu specyficzny
indywidualny kontakt nauczyciela – wychowawcy z dzieckiem oraz relacje w
grupie rówieśniczej.
Rozwój intelektualny dziecka przedszkolnego pozwala już na zrozumienie
ogólnych zasad postępowania społecznego i wymusza kontrolowanie reakcji
emocjonalnych przez dziecko. To bardzo trudny mechanizm wymagający
prawidłowych oddziaływań wychowawczych opartych jednak na odpowiednim
doborze metod. Do podstawowych metod pracy wychowawczej należą: metody
nagradzania i karania, modelowania, perswazji i metoda zadaniowa. Dobierając
indywidualnie metody należy pamiętać, że każda wprowadzana norma moralna
musi być zrozumiała, nie może być narzucona, musi wypływać z przekonania, że
tak należy, że tak wymaga tego sytuacja społeczna. Stosowanie metod uruchamia
aktywność dziecka, a dziecko uczy się uruchamiać procesy orientacyjne, myślowe i
uczuciowe. Strategiem winien być nauczyciel i dokonywać wyboru strategii
postępowania przez:
o konsekwentne nagradzanie i karanie zgodnie z postulatami psychologii
behawioralnej, że cała aktywność życiowa jest nastawiona na osiąganie
nagród i unikanie kar
o ułatwienie dziecku rozwoju jego potencjalnych możliwości kierowanie nimi
zgodnie z założeniami psychologii humanistycznej
o opracowanie własnej strategii wychowawczej opartej na diagnozie
wychowanka i własnym doświadczeniu pedagogicznym.
Kształtowaniu pozytywnych postaw moralnych i etycznych ma umożliwić
niniejszy program wychowawczy. Określa on kierunki i formy oddziaływań
wychowawczych realizowanych w przedszkolu. Ukierunkowany jest na
wychowanie dziecka w poczuciu własnych wartości, świadomego swoich
obowiązków, na pobudzanie aktywności, ciekawości poznawczej oraz motywacji
do dalszego rozwijania swoich zainteresowań.
PODSTAWOWE ZASADY REALIZACJI PROGRAMU WYCHOWAWCZEGO
• Wszyscy członkowie społeczności przedszkolnej znają założenia programu i
są jego współtwórcami w kolejnych etapach realizacji
• Wszyscy pracownicy przedszkola zgodnie realizują program wychowawczy,
podejmują odpowiedzialność za efekty jego realizacji
• Wszyscy członkowie przykładem i konsekwencją wspierają się wzajemnie w
rozwiązywaniu problemów wychowawczych, przyjmując za nadrzędny cel
rozwój dziecka we wszystkich sferach jego osobowości
ZADANIA PRZEDSZKOLA JAKO ŚRODOWISKA WYCHOWAWCZEGO
1. Opieka wychowawców nad fizycznym , psychicznym rozwojem
wychowanków
2. Wdrażanie wychowanków do życia w grupie rówieśniczej
4
3. Skoordynowanie działań wychowawczych domu, przedszkola
i środowiska lokalnego
ZADANIA NAUCZYCIELA WYCHOWAWCY
1. Tworzenie takich sytuacji, w których dziecko aktywnie rozwija swoją
osobowość pod względem intelektualnym, psychicznym, społecznym,
zdrowotnym, estetycznym, moralnym i duchowym.
2. Kształtowanie umiejętności budowania obrazu własnej osoby w oparciu o
zdobywane doświadczenia.
3. Kształtowanie postawy umiejętności słuchania i rozumienia innych
4. Kształtowanie umiejętności współistnienia i współdziałania w grupie
rówieśniczej i społecznej poprzez wspólną zabawę i naukę.
5. Uczenie właściwego reagowania w sytuacjach trudnych, wyrażania
własnych ocen, sądów dotyczących swojego zachowania i innych.
Realizacja tego programu będzie dokonywać się w sytuacjach pedagogiczno –
wychowawczego oddziaływania na wychowanków. Zamierzamy wykorzystać w
pracy współcześnie propagowane SYSTEMY PRACY z dzieckiem tj.
1. Pedagogika Zabawy KLANZA
2. Aktywne słuchanie muzyki Carla Orffa i Bati Strauss
3. Ruch Rozwijający Weroniki Sherborne
4. Gimnastyka twórcza Rudolfa Labana
5. Elementy metod terapeutycznych / techniki autoterapeutyczne propagowane
przez H. Olechnowicz( metoda medali, praca w diadzie, drama, metoda
cofniętego zegara rejestr upodobań, królowanie, gniazdowanie, dzienniki
terapii, listy do rodziców), bajka terapeutyczna, techniki antystresowerelaksacja, wizualizacja, techniki asertywne – stawianie czoła. /
METODY PRACY
o Twórczość plastyczna i techniczna dzieci
o Gry
o Zabawy
o Krótkie opowiadania
o Bajki terapeutyczne
o Zajęcia relaksacyjne, wyciszające
o Wycieczki tematyczne
o Zestawy ćwiczeń gimnastycznych
o Słuchanie i tworzenie muzyki
o Kąciki pracy twórczej
o Kąciki teatralne- dramy i improwizacji
FORMY PRACY
o Praca indywidualna
o Praca w małych grupach
5
o Praca w zespołach
o Praca z całą grupą
o Spotkania integracyjne z rodzicami
o Zajęcia otwarte dla rodziców
W programie nakreślono cele ogólne wychowania ,kierunki działania w
wydzielonych 5 obszarach wychowania, określono cele szczegółowe , efekty
oddziaływań wychowawczych oraz zaznaczono standard zachowania jako
końcowe osiągnięcie.
CELE WYCHOWANIA:
o Kształtowanie osobowości dziecka i wspieranie jego rozwoju w wymiarze
intelektualnym, psychicznym, społecznym, zdrowotnym, estetycznym,
moralnym i duchowym.
o Wychowanie dziecka radzącego sobie z rozwiązywaniem problemów,
których dostarcza mu życie, dziecka lepiej siebie rozumiejącego, umiejącego
współżyć z innymi, potrafiącego w samym sobie znajdować oparcie w
sytuacjach trudnych.
KIERUNKI DZIAŁANIA
I OBSZAR: Moje miejsce wśród innych
Cele szczegółowe :
• Zachowuję ład i porządek w sali zabaw
• Znam zasady zgodnego bycia w grupie
• Jestem otwarty dla kolegów i koleżanek
• Mam poczucie sprawstwa
• Umiem wyrażać serdeczność i wdzięczność
• Staram się pomagać innym
• Rozumiem, że są młodsi ode mnie
• Wiem, że są dzieci sprawne inaczej
• Wiem, że jestem wśród najbliższych
• Staram się brać udział w życiu rodzinnym
• Żyję dobrze z sąsiadami
• Mam prawa jako dziecko
EFEKTY ODDZIAŁYWAŃ WYCHOWAWCZYCH
o Dziecko zdaje sobie sprawę, że otwarta komunikacja wzmacnia relacje
między rówieśnikami
o Dziecko zdaje sobie sprawę, że otwarta komunikacja wzmacnia relacje
między nim a nauczycielem i dorosłymi pracującymi w placówce
6
o Ćwiczy umiejętności komunikacyjne w różnych sytuacjach
o Umie rozpoznawać sytuacje konfliktu i odpowiednio na nią reagować
o Zna ogólnie przyjęte normy współżycia
Standard zachowania : respektuję zasady współżycia
II OBSZAR : Mam poczucie własnej wartości
Cele szczegółowe:
• Umiem nazywać swoje uczucia
• Umiem uzewnętrzniać własne emocje
• Zgodnie z przyjętymi zasadami współżycia szukam rozładowywania
własnych emocji /nawet negatywnych/
• Prezentuję stanowisko JA w sytuacjach prawa własnego zdania
• Szukam kompromisu i szanuję zdanie innych
• Okazuję uczucia wobec kolegów: troskliwości, serdeczności, szacunku i
poszanowania ich godności
• Jestem tolerancyjny, akceptuję inność
• Oczekuję aprobaty i zrozumienia ze stronny innych dla własnej wartości
• Dziecko ma poczucie własnej wartości
EFEKTY ODDZIAŁYWAŃ WYCHOWAWCZYCH
o Dziecko wie, że może liczyć na siebie
o Umie być asertywnym
o Porusza się pewniej w otaczającej go rzeczywistości
o Ma rozwinięty prawidłowo obraz JA
Standard zachowania: rozumiem, że każdy z nas jest inną osobowością oraz że
każdy ma swoją wartość
III OBSZAR: Rozumiem wartości uniwersalne
Cele szczegółowe:
• Wiem, że prawda jest wartością
• Wyrażam prawdę w każdej sytuacji
• Umiem rozróżnić prawdę od fałszu, fantazji żartu w różnych sytuacjach
• Nie kłamię i znam konsekwencje kłamstwa
• Staram się mówić miłe rzeczy innym, ale również potrafię wyrażać
dezaprobatę w sytuacji koniecznej
• Doceniam pozytywne zachowania
• Staram się być dobrym dla innych, sprawiać im radość poprzez dobre
uczynki
7
• Rozumiem, że zachowania agresywne są złe
• Obchodzi mnie krzywda innych i deklaruję swoją pomoc w konkretnej
sytuacji
EFEKTY ODDZIAŁYWAŃ WYCHOWAWCZYCH
o Stosowanie wartości uniwersalnych w grupie
o Stosowanie wartości uniwersalnych w życiu społecznym
Standard zachowania: rozumiem swoje zachowanie, wiem co jest dobre a co złe i
potrafię je korygować w zaistniałej sytuacji
IV OBSZAR: Uczę się rozumieć rzeczywistość, która mnie otacza
Cele szczegółowe:
• Jestem członkiem lokalnej społeczności
• Dostrzegam zmiany w miejscu zamieszkania
• Zwracam uwagę na estetykę najbliższego środowiska
• Poznaję moje miasto rodzinne dawniej i dziś
• Znam piękno, tradycje i oryginalność swojego regionu
• Żyję w Polsce, jestem Polakiem
• Interesuję się życiem na naszej planecie
• Bliskie są mi zagadnienia ekologii
EFEKTY ODDZIAŁYWAŃ WYCHOWAWCZYCH
o Zachowywanie prostych relacji społecznych
o Dziecko ma poczucie przynależności społecznej
o Dziecko ma rozbudzone zainteresowania historią własnego regionu
i kraju
o Dziecko jest świadome, że są inne narody na świecie
o Stosowanie w życiu codziennym zasad proekologicznych
Standard zachowania: rozumiem, że jestem integralną częścią realnego świata i
mogę mieć wpływ na jego kształt i zmiany.
V OBSZAR :Rozwijam swoje zainteresowania
Cele szczegółowe:
• Wyrażam zawsze chęć do przyswajania nowych rzeczy
• Prezentuję stanowisko odkrywcy
• Staram się kształtować umiejętności koncentracji, staranności,
wytrwałości w każdym moim działaniu
• Mam krytyczny stosunek do wykonywanej pracy
• Staram się przezwyciężać napotykane trudności
8
• Wiem, że podejmowanie każdego działania wzbogaca mnie
• Wiem, że wnikliwa obserwacja, dociekanie dostarcza mi nowych
doświadczeń i wzbogaca mnie o nowe wartości.
EFEKTY ODDZIAŁYWAŃ WYCHOWAWCZYCH
o Wykształcona gotowość do podejmowania zadań
o Wykształcona gotowość do rozwiązywania sytuacji problemowych
Standard zachowania: chcę być bogatą osobowością
Program wychowawczy zatwierdzony przez Radę Pedagogiczną Przedszkola nr 8
w Cieszynie w dniu...............................................................................................
1. ...........................................
2. ...........................................
3. ...........................................
4. ...........................................
5. ...........................................
6. ...........................................
Program zatwierdzony przez Komitet Rodzicielski Przedszkola nr 8
1. ............................................
2. ............................................
3. ............................................
4. ............................................
5. ............................................
9
Załącznik nr 1
ZANIEDBANIE DZIECKA
OBJAWY:
• Zaniedbanie w zakresie higieny ciała
• Nieodpowiednie ubranie dziecka do pory roku i pogody jak też rozmiarów
ciała dziecka
• Odzież brudna stale noszona
• Zarażenie pasożytami
• Owrzodzenia
• Liczne uszkodzenia skóry
• Przegłodzenia, odwodnienie
• Brak zainteresowania dzieckiem ze strony rodziców lub opiekunów
ZACHOWANIE:
•
•
•
•
Zasypianie w czasie zajęć lub zabaw z rówieśnikami
Zachowanie zbliżone do dorosłych – pseudodorosłość
Wczesne przychodzenie i późne odbieranie z przedszkola
Częste izolowanie się od innych dzieci i nauczycielki, płaczliwość
10
Załącznik nr 2
MALTRETOWANIE EMOCJONALNE DZIECKA
OBJAWY:
• Opóźnienie wzrastania i rozwoju
• Zaburzenia mowy
• Objawy fizycznego maltretowania
ZACHOWANIE:
•
•
•
•
•
•
Ssanie palca, kołysanie się
Moczenie w czasie dnia oraz w czasie leżakowania
Zaburzenie snu
Zachowanie „dorosłe” – opiekowanie się nad dziećmi młodszymi
Późnienie rozwoju emocjonalnego i intelektualnego
Zachowanie ekstremalne agresja – uległość
11
Załącznik nr 3
MALTRETOWANIE FIZYCZNE DZIECKA
OBJAWY:
• Objawy urazów tkanek miękkich na twarzy, policzkach, wargach, karku,
pośladkach, udach, tułowiu
• Liczne uszkodzenia skóry
• Wygląd uszkodzeń nieadekwatny do opisywanego wypadku( rodzaju) urazu
• Siniaki, pręgi po uderzeniach w różnych stadiach gojenia się
• Ślady po oparzeniach na stopach, dłoniach, karku, pośladkach, okolicy
narządów płciowych, symetrycznie i ostro ograniczonym brzegiem
• Złamania, skręcenia niezgodne z opisywanym wypadkiem
• Ślady po wyrwach we włosach
• Obrzęki w okolicy brzucha, wymioty
• Obecność uszkodzeń ciała po weekendach, nieobecności w przedszkolu
ZACHOWANIE:
•
•
•
•
•
Zachowanie ekstremalne agresja – izolacja
Wyrażanie lęku przed rodzicami
Niechęć powrotu do domu z przedszkola
Lękliwość w stosunku do dorosłych
Noszenie ubrań zakrywających kończyny górne i dolne nawet w dni upalne
12
Załącznik nr 4
MOLESTOWANIE SEKSUALNE DZIECKA
OBJAWY:
• Dyskomfort w czasie chodzenia i siedzenia
• Objawy urazów i uszkodzeń w okolicy ust
• Otarcie naskórka w okolicy narządów płciowych i wewnętrznej stronie
uda
• Zaburzenia w oddawaniu moczu
• Skargi i bóle w okolicy narządów płciowych lub w dole brzucha
• Świąd w okolicy narządów płciowych
ZACHOWANIE:
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Zmiany w sposobie chodzenia
Nieuzasadnione nowe leki, fobie
Zaburzenia snu, koszmary, lęki
Zmiana osobowości ( wrogość, agresja, nadmierna uległość)
Wycofywanie się z kontaktów społecznych, złe relacje z rówieśnikami
Poziom wiedzy o seksie wyszukany i nieadekwatny do wieku
Zachowanie regresywne
Lęki ujawnione nagle wobec rodzica danej płci
Nieoczekiwane, nagłe zainteresowanie się ciałem własnym lub innej osoby
Uchylanie się przed dotykiem
Unikanie sytuacji, w których dochodzi do rozbierania
Poczucie wstydu i winy
13
LITERATURA PRZEDMIOTU
1. M. Bogdanowicz „Psychologia kliniczna dziecka w wieku przedszkolnym”
2. T. Opolska, E. Potempska „Dziecko nadpobudliwe – program korekcji
zachowań”
3. Vasta R. Marshal M. Scott H. Miller A. „Psychologia dziecka”
14