Jak różni się rzeczywista ekspozycja na pył PM2,5

mgr inż. Anna Gayer, dr inż. Artur Badyda
Politechnika Warszawska, Wydział Inżynierii Środowiska
[email protected]
Jak różni się rzeczywista ekspozycja na pył PM2,5 mieszkańca aglomeracji miejskiej od ekspozycji
teoretycznej, wyliczonej na podstawie wyników pomiarów wykonywanych w ramach monitoringu
środowiska?
Zdj. 1. Widok na Warszawę
Zarówno długotrwała jak i krótkotrwała ekspozycja na zanieczyszczenia pyłowe powietrza niesie ze
sobą ryzyko wystąpienia negatywnych skutków zdrowotnych. Przegląd literatury związanej
z wynikami badań epidemiologii środowiskowej wykazały, że wnioskowanie dotyczące narażenia
personalnego na pyłowe zanieczyszczenia powietrza bazuje wyłącznie na uśrednionych wartościach
stężeń – wynikach pomiarów pochodzących z stacji monitoringu powietrza. W podsumowaniu wielu
artykułów, autorzy podkreślają, że kolejnym krokiem w analizie wpływu zanieczyszczeń powietrza na
zdrowie ludzkie powinno być badanie rzeczywistego narażenia.
Zgodnie z tym nurtem badań, doktorantka Wydziału Inżynierii Środowiska Politechniki Warszawskiej
podjęła się rozwinięcia niniejszej tematyki. Tytuł realizowanej pracy doktorskiej brzmi: Ocena
personalnego narażenia na zanieczyszczenie powietrza pyłem PM 2,5 w środowisku miejskim,
z uwzględnieniem dziennych aktywności mieszkańców.
Celem głównym pracy jest ocena rzeczywistej ekspozycji na zanieczyszczenie powietrza pyłem
drobnym (PM2,5) na przykładzie wybranej grupy mieszkańców Warszawy, a wśród celów
szczegółowych znajduje się m.in. analiza zmienności narażenia na różne stężenia PM2,5 przy
uwzględnieniu dziennych aktywności osób badanych.
Rzeczywista ekspozycja na zanieczyszczenia pyłowe mieszkańców aglomeracji miejskiej różni się od
„średniej” ekspozycji wyliczonej na podstawie pomiarów wykonywanych w ramach Państwowego
Monitoringu Środowiska. Na poziom tej ekspozycji mają wpływ określone źródła emisji (przede
wszystkim transport drogowy i źródła komunalno-bytowe), kształtujące jakość powietrza
zewnętrznego (w analizowanym przypadku mierzonym na podstawie stężeń pyłu PM2,5), wpływające
1
również pośrednio na jakość powietrza wewnętrznego. Tym samym różnego rodzaju dzienne
aktywności społeczeństwa (w tym lokalizacja miejsca zamieszkania, miejsca pracy, wykorzystywane
środki transportu, aktywności wykonywane w czasie wolnym od pracy, aktywność sportowa, itp.)
warunkują skalę wyeksponowania poszczególnych osób na określone stężenia pyłu drobnego.
Zmienność ta jest obserwowana zarówno w skali krótkookresowej (dobowa, tygodniowa,
miesięczna), jak i długookresowej (roczna, wieloletnia).
Poziom ekspozycji na zanieczyszczenia pyłowe powietrza jest jednym z czynników wpływających na
występowanie negatywnych skutków zdrowotnych, które mogą być uwarunkowane zarówno w skali
krótko-, jak i długookresowej.
Metodyka badawcza zakłada 25 tygodni pomiarowych. W badaniach weźmie udział łącznie 25 osób
wyselekcjonowanych przez badaczkę. Każda z osób będzie wyposażona w przenośny pyłomierz
(Zdj. 1.) oraz rejestrator pozycji GPS (smartfon wyposażony w GPS wraz z odpowiednim
oprogramowaniem). Badane osoby będą szczegółowo notować (również z wykorzystaniem
dedykowanej,
stworzonej
w ramach pracy, aplikacji na smartfona) wykonywane w trakcie dnia aktywności (np. wyjście
z budynku, uruchomienie samochodu, wyjście z tramwaju, itp.) oraz zdarzenia, które mogą mieć
wpływ na chwilowe podwyższenie stężenia zanieczyszczeń. W trakcie trwania pomiarów osoby
badane będą wykonywały rutynowe czynności , które wykonują w trakcie tygodnia (tj. codzienne
chodzenie do pracy, zakupy, zajęcia sportowe, itp.).
Zdj. 2. Sidepak Personal Aerosol Monitor AM510
(źródło: http://www.tsi.com/sidepak-personal-aerosol-monitor-am510/)
Niniejsze badania, które rozpoczęły się w maju 2014 roku zostały poprzedzone pilotażowym
projektem. Zrealizowane w 2012 roku badania wstępne wykazały istnienie zależności pomiędzy
wykonywanymi czynnościami a zmiennością narażeniem na pył drobny zawieszony w powietrzu,
a zatem potwierdziły zakładane tezy badawcze.
Wyniki badań realizowanych w ramach niniejszej pracy doktorskiej planuje się zastosować
w praktyce. Ze względu na fakt, iż wartość wskaźnika średniego narażenia (wyliczonego na podstawie
stacjonarnych pomiarów wykonywanych w ramach Państwowego Monitoringu Powietrza) wpływa na
kształt Programów Ochrony Powietrza, autorka badań, na podstawie uzyskanych wyników badań,
chciałaby rozważyć rozwinięcie metodyki obliczania tegoż wskaźnika tak, aby uwzględniał on
obecność innych (faktycznych) czynników wpływających na rzeczywiste narażenie na
2
zanieczyszczenia pyłowe. Jedną z metod rozwinięcia (urealnienia) aktualnie stosowanej metodyki
mogłoby być dodanie współczynnika korygującego, którego metoda obliczania mogłaby powstać
w oparciu o wyniki proponowanej pracy.
3