1 Podstawowe obiekty powierzchniowe w pracach kształtowania W

KSZTAŁTOWANIE I ZAGOSPODAROWANIE OBSZARÓW WIEJSKICH
Przestrzenne obiekty powierzchniowe
Podstawowe obiekty powierzchniowe w pracach kształtowania
W wyniku procesu podziału powierzchni ziemi, z uwagi na sposób jej użycia dla celów produkcji i
usług, bądź ze względu na władanie, powstają stałe różne obiekty powierzchniowe, to jest wyodrębniają się
części powierzchni o określonych zasięgach.
Jedne z tych obiektów nazywa się podstawowymi, ponieważ występują niemal w każdym pomiarze
obszarów rolnych i są jednocześnie przedmiotem inwentaryzacji, czyli opisu i wykazania na mapie bądź
projektowania, czyli podziału na nowe obiekty powierzchniowe.
Podstawowymi obiektami powierzchniowymi są użytek gruntowy, działka, parcela,
nieruchomość, gospodarstwo rolne, działka gospodarcza, obręb, terytorialna jednostka gospodarki
rolnej, kompleks gruntowy, obszar kształtowania.
Użytki gruntowe, określenie pojęć, systematyka
Jeśli za kryterium podziału przyjąć użytkowanie ziemi, to z powierzchni ziemi wyłonią się grupy
obiektów powierzchniowych, charakteryzujące się tym, że w każdej grupie znajdą się obiekty podobne do
siebie ze względu na wykorzystanie, jakiemu służą.
Takie właśnie obiekty powierzchniowe, bez względu na ich wielkość nazywają się użytkami
gruntowymi. A wiec użytkiem gruntowym będziemy nazywać część powierzchni ziemi użytkowanej w
jednolity sposób.
Istnieje - jak wiadomo - wiele sposobów użytkowania ziemi i dlatego istnieje też wielka różnorodność
użytków gruntowych, można je jednak usystematyzować w grupy według określonych kryteriów, którymi są
istotne cechy, jakie są wspólne dla pewnych zjawisk lub obiektów.
Jeśli jako pierwsze kryterium przyjmiemy cel, jakiemu użytki gruntowe służą, to otrzymamy 7 grup
użytków gruntowych:
Szczególną rejestracją użytków gruntowych zajmuje się specjalny dział z nauk geodezyjnych a mianowicie
ewidencja gruntów.
W
Polsce
ewidencję
gruntów
prowadzi
się
zgodnie
z
Rozporządzenie
Ministra Rozwoju Regionalnego I Budownictwa z dnia 29 marca 2001 r. w sprawie ewidencji gruntów i
budynków. (Dz. U. nr 38 z dnia 2 maja 2001 r. poz. 454)
Wymienione zarządzenie wprowadza pojęcie jednostki ewidencyjnej.
Jednostką taką jest obszar zwarty w granicach administracyjny gminy, miasta lub jego dzielnicy,
osiedla. Obszar jednostki ewidencyjnej dzieli się na mniejsze jednostki, które noszą nazwę obrębów.
Obrębem takim np. na terenie gminy jest obszar wiejski, jaki stanowi wieś w granicach ustalonych zgodnie z
obowiązującymi przepisami. Dla każdego obrębu prowadzony jest oddzielny operat ewidencyjny.
Wymienione grupy użytków gruntowych nie wyczerpują, rzecz jasna ich systematyki, a tylko ją
zaczyna,
Każdą z grup można podzielić na mniejsze składowe części.
Otóż daną grupę dzielimy na rodzaje użytków gruntowych – jako kryterium stanowi tu zasadniczy
sposób użytkowania. Np. w użytkach rolnych wyróżniamy: grunty orne, łąki, pastwiska, itd.
Rodzaje użytków gruntowych dzielą się z kolei na typy - kryterium podziału są tu właściwości
przyrodnicze, np. łąki dzieli się na łąki mineralne i łąki torfowe.
Typy dzielą się często na odmiany.
Często nie wystarczy dla określenia użytku gruntowego podany schemat: podział na grupy, rodzaje,
typy i odmiany, - mówi się użytek gruntowy naturalny, użytek gruntowy przysposobiony.
Użytek gruntowy naturalny jest to taki, który powstał w sposób naturalny, który wytworzyła sama
przyroda, a więc warunki klimatyczne, hydrograficzne, geotopograficzne. Takimi naturalnymi użytkami mogą
być np. lasy, jeziora, potoki, bagna, łąki , pastwiska itp.
Użytek przysposobiony powstał natomiast w wyniku celowej gospodarczej działalności człowieka.
Przykład: rowy melioracyjne, szosy, tereny kolejowe, stawy rybne, tereny budowlane itp. Często zamiast
użytek przysposobiony używa się nazwy sztuczny – antropogeniczny.
1
KSZTAŁTOWANIE I ZAGOSPODAROWANIE OBSZARÓW WIEJSKICH
Przestrzenne obiekty powierzchniowe
Według czasu użytkowania dzielimy użytki na:
a/ użytki gruntowe trwałe
b/ użytki gruntowe czasowe
W ewidencji użytków gruntowych /w rejestrze gruntów/ nie ujmujemy użytków czasowych, a podaje
się tylko użytki trwałe, na których urządzono użytek czasowy. Fakt istnienia użytków czasowych ujmujemy w
opisie i komentarzu do rejestru gruntów.
ROZPORZĄDZENIE
MINISTRA ROZWOJU REGIONALNEGO I BUDOWNICTWA
z dnia 29 marca 2001 r.
w sprawie ewidencji gruntów i budynków.
(Dz. U. nr 38 z dnia 2 maja 2001 r. poz. 454)
§ 5. Jednostkami powierzchniowymi podziału kraju dla celów ewidencji są:
1) jednostka ewidencyjna,
2) obręb ewidencyjny,
3) działka ewidencyjna.
§ 6. 1. Jednostkę ewidencyjną stanowi obszar gruntów położonych w granicach administracyjnych gminy,
a w przypadku gdy w skład gminy wchodzi miejscowość o statusie miasta - również w granicach
administracyjnych miasta.
§ 9. 1. Działkę ewidencyjną stanowi ciągły obszar gruntu, położony w granicach jednego obrębu,
jednorodny pod względem prawnym, wydzielony z otoczenia za pomocą linii granicznych.
§ 67. Użytki gruntowe wykazywane w ewidencji dzielą się na następujące grupy:
1) użytki rolne,
2) grunty leśne oraz zadrzewione i zakrzewione,
3) grunty zabudowane i zurbanizowane,
4) użytki ekologiczne, oznaczone symbolem złożonym z litery "E" oraz symbolu odpowiedniego
użytku gruntowego określającego sposób zagospodarowania lub użytkowania terenu, np. EWs, E-Wp, E-Ls, E-Lz, E-N, E-Ps, E-R,
5) nieużytki, oznaczone symbolem - N,
6) grunty pod wodami,
7) tereny różne oznaczone symbolem - Tr.
§ 68. 1. Użytki rolne dzielą się na:
1) grunty orne, oznaczone symbolem - R,
2) sady, oznaczone symbolem złożonym z litery "S" oraz symbolu odpowiedniego użytku
gruntowego, stanowiącego część składową oznaczenia klasy gleboznawczej gruntu, na którym
założony został sad, np. S-R, S-Ł, S-Ps,
3) łąki trwałe, oznaczone symbolem - Ł,
4) pastwiska trwałe, oznaczone symbolem - Ps,
5) grunty rolne zabudowane, oznaczone symbolem złożonym z litery "B" oraz symbolu
odpowiedniego użytku gruntowego, stanowiącego część składową oznaczenia klasy
gleboznawczej gruntu, na którym wzniesione zostały budynki, np. B-R, B-Ł, B-Ps,
6) grunty pod stawami, oznaczone symbolem - Wsr,
7) rowy, oznaczone symbolem - W.
2. Grunty leśne oraz zadrzewione i zakrzewione dzielą się na:
1) lasy, oznaczone symbolem - Ls,
2) grunty zadrzewione i zakrzewione, oznaczone symbolem - Lz, lub, w przypadku zadrzewień
śródpolnych, zaistniałych na gruntach objętych klasyfikacją gleboznawczą - symbolem
złożonym z liter "Lz" oraz symbolu odpowiedniego użytku gruntowego, stanowiącego część
składową oznaczenia klasy gleboznawczej gruntu, np. Lz-R, Lz-Ł, Lz-Ps.
2
KSZTAŁTOWANIE I ZAGOSPODAROWANIE OBSZARÓW WIEJSKICH
Przestrzenne obiekty powierzchniowe
3. Grunty zabudowane i zurbanizowane dzielą się na:
1) tereny mieszkaniowe, oznaczone symbolem - B,
2) tereny przemysłowe, oznaczone symbolem - Ba,
3) inne tereny zabudowane, oznaczone symbolem - Bi,
4) zurbanizowane tereny niezabudowane, oznaczone symbolem - Bp,
5) tereny rekreacyjno-wypoczynkowe, oznaczone symbolem - Bz,
6) użytki kopalne, oznaczone symbolem - K,
7) tereny komunikacyjne, w tym:
a) drogi, oznaczone symbolem - dr,
b) tereny kolejowe, oznaczone symbolem - Tk,
c) inne tereny komunikacyjne, oznaczone symbolem - Ti.
4. Grunty pod wodami dzielą się na:
1) grunty pod morskimi wodami wewnętrznymi, oznaczone symbolem - Wm,
2) grunty pod wodami powierzchniowymi płynącymi, oznaczone symbolem - Wp,
3) grunty pod wodami powierzchniowymi stojącymi, oznaczone symbolem - Ws.
5. Sadów o powierzchni mniejszej od 0,1000 ha oraz innych użytków gruntowych o powierzchni mniejszej
od 0,0100 ha nie wykazuje się w ewidencji.
DZIAŁKI
Na powierzchni ziemi można w zależności od przyjętego kryterium, wyodrębnić różne obiekty
powierzchniowe. Jednym z takich kryteriów jest władanie. Pod tym terminem rozumie się własność,
użytkowanie, zarząd i dzierżawę.
Podział ziemi według władania nie pokrywa się oczywiście z podziałem na użytki gruntowe. Podział
ziemi według władania stwarza niezależnie od użytków gruntowych, obiekty, które nazywamy działkami.
Pod pojęciem działki będziemy rozumieć ciągłą część powierzchni ziemi, stanowiącą przedmiot
jednego władania.
Przez wyodrębnienie na terenie rozłogu działek ulegają podziałowi kontury poszczególnych użytków
gruntowych na mniejsze części. Powstają w ten sposób dalsze obiekty powierzchniowe, które zgodnie z
dawną nomenklaturą nazywają się parcelami.
Użytek gruntowy jest to ciągła część powierzchni ziemi, wyodrębniająca się w działce ze względu
na odmienność sposobu użytkowania.
Działka więc może się składać z kilku użytków, których może być w działce więcej niż rodzaju
użytków. Gdy w skład działki wchodzi tylko jeden użytek, wówczas kontury działki i użytku gruntowego
pokrywają się.
Działkę ewidencyjną stanowi ciągły obszar gruntu, położony w granicach jednego obrębu, jednorodny pod
względem prawnym, wydzielony z otoczenia za pomocą linii granicznych
Działka gruntowa – należy przez to rozumieć niepodzieloną, ciągłą część powierzchni ziemskiej stanowiącą
część lub całość nieruchomości gruntowej;
Działka budowlana – należy przez to rozumieć zabudowaną działkę gruntu, której wielkość, cechy
geometryczne, dostęp do drogi publicznej oraz wyposażenie w urządzenia infrastruktury technicznej
umożliwiają prawidłowe i racjonalne korzystanie z budynków i urządzeń położonych na tej działce;
Za nieruchomość gruntową – należy rozumieć grunt wraz z częściami składowymi, z wyłączeniem
budynków i lokali, jeżeli stanowią odrębny przedmiot własności;
Za gospodarstwo rolne uważa się grunty rolne wraz z gruntami leśnymi, budynkami lub ich częściami,
urządzeniami i leśnymi, budynkami lub ich częściami, urządzeniami i
inwentarzem, jeżeli stanowią lub mogą stanowić zorganizowaną całość gospodarczą, oraz prawami
związanymi z prowadzeniem gospodarstwa rolnego.
Gospodarstwo rolne - za gospodarstwo rolne uważa się gospodarstwo rolne w rozumieniu Kodeksu
Cywilnego o powierzchni użytków rolnych wynoszącej co najmniej 1 ha lub działy specjalne produkcji rolnej
3
KSZTAŁTOWANIE I ZAGOSPODAROWANIE OBSZARÓW WIEJSKICH
Przestrzenne obiekty powierzchniowe
w rozumieniu ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2000 r. Nr
14, poz. 176 z póżn. zm.) oraz ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych
(Dz. U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654 z póżn. zm.)
4