Problemy na tle wykładni art. 49 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o

INSTYTUT WYMIARU SPRAWIEDLIWOŚCI
Kamil Gołaszewski
Problemy na tle wykładni art. 49 ustawy z dnia 29 sierpnia
1997 r. o komornikach sądowych i egzekucji
Warszawa 2015
Spis treści
1.
Wstęp ............................................................................................................................. 1
2.
System opłat egzekucyjnych .......................................................................................... 2
3.
Opłata pobrana na podstawie art. 49 ust. 1 ustawy o komornikach sądowych i egzekucji
....................................................................................................................................... 3
3.1.
Opłata w wysokości 15% ......................................................................................... 4
3.1.1.
Opłata od wpłat dokonywanych bezpośrednio komornikowi ............................. 4
3.1.2.
Wpłata dokonana komornikowi jako podstawa miarkowania wysokości opłaty . 6
3.2.
Zakres pobrania opłaty w wysokości 8% ................................................................. 6
3.3. Opłata od środków złożonych w postępowaniu zabezpieczającym na rachunek
depozytowy ........................................................................................................................ 7
4. Opłata pobierana na podstawie art. 49 ust. 2 ustawy o komornikach sądowych i
egzekucji ............................................................................................................................... 8
4.1.
Wysokość opłaty od kwot uiszczonych przez dłużnika bezpośrednio wierzycielowi . 9
4.2. Podstawa ustalenia wysokości opłaty po zawarciu ugody między wierzycielem i
dłużnikiem.........................................................................................................................11
5.
Zakres stosowania art. 49 ust. 4 ustawy o komornikach sądowych i egzekucji ..............12
5.1. Zakres badania celowości wszczęcia egzekucji przez komornika i w postępowaniu
ze skargi na czynność komornika .....................................................................................12
5.2.
Pojęcie niecelowo wszczętej egzekucji...................................................................14
5.2.1. Spełnienie przez dłużnika świadczenia przed wszczęciem postępowania
egzekucyjnego ..............................................................................................................15
5.2.2.
Utrata mocy przez tytuł wykonawczy w toku postępowania egzekucyjnego ....15
5.2.3.
Brak zdolności sądowej dłużnika w chwili wszczęcia egzekucji .......................17
6. Zastosowanie art. 49 ustawy o komornikach sądowych i egzekucji w postępowaniu
zabezpieczającym ................................................................................................................18
7. Ustalenie wysokości opłaty we wcześniejszych czynnościach komornika (zajęcia,
zawiadomienia o wszczęciu egzekucji) .................................................................................19
8. Miarkowanie wysokości opłaty (art. 49 ust. 7–10 ustawy o komornikach sądowych i
egzekucji) .............................................................................................................................19
8.1.
Opłata od wniosku ..................................................................................................20
8.2.
Termin i dopuszczalność złożenia wniosku ............................................................21
8.3.
Przesłanki miarkowania opłaty (katalog otwarty czy zamknięty) .............................21
8.4.
Sytuacje uzasadniające miarkowanie .....................................................................22
8.5.
Zakres i sposób miarkowania .................................................................................23
8.6.
Przypadki oddalenia wniosków ...............................................................................25
8.7. Dopuszczalność wniesienia przez komornika zażalenia na postanowienie sądu
obniżające opłatę egzekucyjną .........................................................................................26
9.
Kierunki zmian wysokości opłat .....................................................................................27
9.1.
Projekty ..................................................................................................................27
9.2.
Ocena propozycji ...................................................................................................28
10.
Podsumowanie ..........................................................................................................33
Lista spraw wykorzystanych na potrzeby opracowania: ........................................................35
ii
1.
Wstęp
Przedmiotem opracowania jest analiza problemów wykładni art. 49 ustawy z dnia
29 sierpnia 1997 r. o komornikach sądowych i egzekucji1, jakie ujawniły się
w orzecznictwie sądowym. Ograniczono się przy tym do zasygnalizowania
dostrzeżonych problemów i rozbieżności, bez analizowania poprawności przyjętej
przez sądy wykładni.
Podstawą opracowania jest analiza orzecznictwa sądów rejonowych, którą objęto
sprawy ze skargi na czynności komornika (symbol 106)2 oraz sprawy o obniżenie
opłaty egzekucyjnej (symbol 106a) zakończone prawomocnie w latach 2014–2015.
Z danych statystycznych nadesłanych przez Ministerstwo Sprawiedliwości wynika, że
w 2014 r. w sądach rejonowych rozpoznano 69 313 spraw ze skargi na czynności
komornika, przy czym dane statystyczne nie różnicują przedmiotu zaskarżonej
czynności
komornika.
Na
potrzeby
opracowania
przebadano
305
spraw
rozstrzygniętych prawomocnie w latach 2014–2015 z 30 losowo wybranych sądów
rejonowych (w Białogardzie, Bochni, Brodnicy, Grudziądzu, Gdańsk-Południe
w Gdańsku, Kartuzach, Katowice-Wschód w Katowicach, Kielcach, Kłodzku, Kutnie,
Kwidzynie, Lubaniu, Łasku, dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi, Łomży, Mysłowicach,
Myślenicach, Ostrołęce, Przemyślu, Przysusze, Raciborzu, Sanoku, Trzciance, dla
Warszawy-Woli
w
Warszawie,
dla
Wrocławia-Śródmieścia
we
Wrocławiu,
Ząbkowicach Śląskich, Zgierzu).
Z przebadanych spraw:
−
139 spraw dotyczyło opłaty egzekucyjnej ustalonej na podstawie art. 49
u.k.s.e.,
−
1
2
94 sprawy dotyczyły obniżenia opłaty egzekucyjnej,
Tekst jedn. Dz.U. z 2015 r., poz. 790 ze zm., dalej również jako u.k.s.e.
Oznaczenia w repertoriach zgodnie z załącznikiem do zarządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia
12 grudnia 2003 r. w sprawie organizacji i zakresu działania sekretariatów sądowych oraz innych
działów administracji sądowej (Dz.Urz. Ministra Sprawiedliwości Nr 5 poz. 22 ze zm.).
pozostałe sprawy dotyczyły bądź opłat ustalonych na podstawie innych przepisów
ustawy o komornikach sądowych i egzekucji, bądź innych zagadnień związanych
z kosztami postępowania egzekucyjnego.
2.
System opłat egzekucyjnych
Zgodnie z art. 43 u.k.s.e. za prowadzenie egzekucji i inne czynności wymienione
w ustawie komornik pobiera opłaty egzekucyjne.
Zakres pobierania opłat i ich wysokość zostały określone w kolejnych przepisach
ustawy. Zawierają one różnorodne sposoby pobierania opłat obciążających:
−
wierzyciela: opłata za wykonania zabezpieczenia roszczenia pieniężnego
(art. 45 u.k.s.e.), opłata za egzekucję świadczeń niepieniężnych albo
wykonanie
postanowienia
o
udzieleniu
zabezpieczenia
roszczeń
niepieniężnych (art. 49a u.k.s.e.), opłata za zlecenie poszukiwania majątku
(art. 53a ust. 1 u.k.s.e.);
−
dłużnika, a w szczególnych przypadkach – wierzyciela (art. 49 u.k.s.e.) –
opłata stosunkowa za egzekucję świadczenia pieniężnego.
Podstawowym
przepisem
regulującym
zasady
pobrania
opłaty
stosunkowej
w sprawach o egzekucję świadczeń pieniężnych jest art. 49 u.k.s.e.
Przepis ten od początku obowiązywania ustawy podlegał licznym nowelizacjom3,
które stopniowo doprowadziły do jego przekształcenia się z jednozdaniowej normy4
w rozbudowaną jednostkę redakcyjną. Dokonując zmian, ustawodawca dążył do
powiązania wysokości opłaty z efektywnością i skutecznością egzekucji, obniżenia jej
3
Dokonanych: ustawą z dnia 18 września 2001 r. o zmianie ustawy o komornikach sądowych
i egzekucji oraz zmianie niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 130, poz. 1452), ustawą z dnia 24
września 2004 r. o zmianie ustawy o komornikach sądowych i egzekucji oraz o zmianie ustawy –
Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. Nr 236, poz. 2356), ustawą z dnia 24 maja 2007 r. o zmianie
ustawy o komornikach sądowych i egzekucji oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 112, poz. 769),
ustawą z dnia 12 lutego 2010 r. o zmianie ustawy o komornikach sądowych i egzekucji (Dz.U. Nr 40,
poz. 228), ustawą z dnia 22 lipca 2010 r. o zmianie ustawy o komornikach sądowych i egzekucji
(Dz.U. Nr 155, poz. 1038), ustawą z dnia 8 listopada 2013 r. o zmianie ustawy o komornikach
sądowych i egzekucji (Dz.U. poz. 1513).
4
W pierwotnym kształcie przepis brzmiał: „Cała opłata stosunkowa wynosi 21% wartości
egzekwowanego świadczenia, jednak nie może być niższa niż 1/10 i wyższa niż trzydziestokrotna
wysokość prognozowanego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w państwowej sferze
budżetowej, zwanego dalej <<prognozowanym przeciętnym wynagrodzeniem>>".
2
wysokości, a także odstąpienia od obciążania wierzycieli ciężarem ponoszenia
opłat5. W konsekwencji zmianie uległ system pobierania opłaty, którą w
początkowym okresie obowiązywania ustawy zobowiązany był uiścić w części (w
7%, a więc 1/3 całej opłaty wynoszącej ówcześnie 21%), wraz z wnioskiem o
wszczęcie egzekucji, wierzyciel (art. 45 ust. 1 u.k.s.e. w brzmieniu obowiązującym do
dnia 1 stycznia 2002 r).
Kolejne uregulowania art. 49 u.k.s.e. stały się również przedmiotem wielu orzeczeń
Trybunału Konstytucyjnego, który w wyrokach z dnia 8 maja 2006 r.6, z dnia
26 czerwca 2012 r.7 oraz z dnia 26 lutego 2013 r.8, uznał część istniejących
rozwiązań za niezgodne z Konstytucją RP.
3.
Opłata pobrana na podstawie art. 49 ust. 1 ustawy o komornikach
sądowych i egzekucji
Podstawowym
przepisem
regulującym
wysokość
i
zasady
poboru
opłaty
egzekucyjnej w egzekucji świadczeń pieniężnych jest ust. 1 art. 49 u.k.s.e. W swoim
aktualnym brzmieniu przewiduje on, że: „W sprawach o egzekucję świadczeń
pieniężnych komornik pobiera od dłużnika opłatę stosunkową w wysokości 15%
wartości wyegzekwowanego świadczenia, jednak nie niższej niż 1/10 i nie wyższej
niż
trzydziestokrotna
Jednakże
w
wysokość
przeciętnego
przypadku wyegzekwowania
wynagrodzenia
świadczenia
miesięcznego.
wskutek
skierowania
egzekucji do wierzytelności z rachunku bankowego, wynagrodzenia za pracę,
świadczenia z ubezpieczenia społecznego jak również wypłacanych na podstawie
przepisów o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, zasiłku dla
bezrobotnych, dodatku aktywizacyjnego, stypendium oraz dodatku szkoleniowego,
komornik pobiera od dłużnika opłatę stosunkową w wysokości 8% wartości
wyegzekwowanego świadczenia, jednak nie niższej niż 1/20 i nie wyższej niż
dziesięciokrotna wysokość przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego”.
5
Por. A. Marciniak Koszty egzekucji sądowej w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego [w:]
W poszukiwaniu prawa dobrego i sprawiedliwego. Księga pamiątkowa ku czci Jana Tredera, red.
K. Lubiński, Warszawa 2013.
6
Wyrok TK z dnia 8 maja 2006 r., P 18/05, Dz.U. z 2006 r. Nr 84, poz. 585.
7
Wyrok TK z dnia 26 czerwca 2012 r., P 13/11, Dz.U. z 2012 r., poz. 759.
8
Wyrok TK z dnia 26 lutego 2013 r., SK 12/11, Dz.U. z 2013 r., poz. 350.
3
Zgodnie z ust. 1a art. 49 u.k.s.e.: „W sprawach wymienionych w ust. 1 komornik
ściąga opłatę od dłużnika proporcjonalnie do wysokości wyegzekwowanego
świadczenia”.
Na gruncie powołanych wyżej uregulowań analiza akt doprowadziła do ujawnienia
kilku kwestii budzących wątpliwości i rozbieżności.
Pierwsza z nich dotyczyła rozdzielenia między przypadkami, w których pobierana jest
opłata według stawki 15% i 8%.
Druga dotyczy wątpliwości w zakresie ustalenia należnej stawki opłaty od kwot, które
zostały wpłacone bezpośrednio przez dłużnika komornikowi oraz kwot, które zostały
wyegzekwowane
z
środków
zajętych
uprzednio
w
ramach
postępowania
zabezpieczającego i zgromadzone na rachunku depozytowym.
3.1.
Opłata w wysokości 15%
3.1.1. Opłata od wpłat dokonywanych bezpośrednio komornikowi
Zgodnie z obecnie obowiązującymi unormowaniami nie ma podstaw do uznania za
odmiennie traktowaną sytuacji, w której do spełnienia świadczenia w toku egzekucji
dochodzi nie tyle na skutek działań komornika (dokonanych zajęć), ile na skutek
dokonania przez dłużnika wpłaty należności komornikowi. W sytuacji, w której po
wszczęciu egzekucji dłużnik spełnia świadczenie bezpośrednio wierzycielowi,
dominuje w orzecznictwie stanowisko, że odpowiednie kwoty będą stanowić
świadczenie pozostałe do wyegzekwowania i znajdzie zastosowanie art. 49 ust. 2
u.k.s.e. oraz przyjęta w nim stawka opłaty w wysokości 5% (kwestia ta zostanie
omówiona w punkcie 4). W przypadku spełnienia świadczenia w gotówce bądź na
rachunek komornika, odmienny adresat tej samej czynności dłużnika (wpłaty)
powoduje, że świadczenie zostaje wyegzekwowane i zastosowanie znajdzie art. 49
ust. 1 u.k.s.e. wraz z stawką opłaty stosunkowej w wysokości 15%.
Takie stanowisko zajęte zostało jednolicie we wszystkich 7 przebadanych sprawach,
w których orzeczenie rozpoznające skargę na czynność komornika zawierało
4
rozstrzygnięcie dotyczące tej kwestii9. Wydaje się, że na gruncie obowiązujących
przepisów takie stanowisko nie budzi wątpliwości.
Warto zwrócić uwagę na to, że w orzecznictwie sądów dostrzeżono odmienną
pozycję prawną dłużnika w przypadkach pobierania opłat egzekucyjnych, gdy dłużnik
w toku egzekucji dokonał wpłaty komornikowi i gdy dłużnik w toku egzekucji dokonał
wpłaty wierzycielowi z pominięciem komornika. Na skutek skierowania przez jeden
z sądów rejonowych pytania prawnego, przed Trybunałem Konstytucyjnym toczy się
sprawa o sygnaturze P 63/14, w której przedmiotem rozstrzygnięcia będzie pytanie:
„czy art. 49 ust. 1 zdanie pierwsze ustawy z 29 sierpnia 1997 r. o komornikach
sądowych i egzekucji w zakresie, w jakim przewiduje pobranie od kwot wpłaconych
przez dłużnika bezpośrednio komornikowi opłaty stosunkowej w wysokości 15%
wartości wyegzekwowanego świadczenia, jednak nie niższej niż 1/10 i nie wyższej
niż trzydziestokrotna wysokość przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego, jest
zgodny z art. 2 i art. 32 ust. 1 Konstytucji RP”.
Wątpliwości sądu stawiającego pytanie prawne budzi przede wszystkim zgodność
z Konstytucją RP takiego stanu, w którym w przypadku samodzielnego spełnienia
świadczenia przez dłużnika wysokość obciążającej go opłaty egzekucyjnej będzie
znacząco (trzykrotnie) różna w zależności od tego, czy dłużnik uiści świadczenie do
rąk komornika czy też bezpośrednio do rąk wierzyciela. Sąd upatruje w takim stanie
rzeczy naruszenie wynikającej z art. 2 Konstytucji RP zasad poprawnej legislacji oraz
zaufania obywateli do państwa, jak również naruszenie wynikającej z art. 32 ust. 1
Konstytucji RP zasady równości.
Naruszenie zasad poprawnej legislacji oraz zaufania obywateli do państwa wynika
z tego,
że
kształt
uregulowań
nie
odpowiada
celowi
regulacji,
jaką
jest
doprowadzenie do pożądanego zachowania dłużnika, zgodnego z treścią tytułu
wykonawczego, a polegającego na spełnieniu świadczenia i zaspokojeniu przez to
interesów wierzyciela. Równocześnie dłużnik dostosowujący się do wystosowanego
do niego przez komornika wezwania do zapłaty (następującego zwykle wraz
z zawiadomieniem o wszczęciu egzekucji) wpada w swoistą pułapkę, gdyż zostaje
9
Tak m.in. Sąd Rejonowy dla Wrocławia-Śródmieścia, sygn. VIII Co 3107/13, Sąd Rejonowy
w Białogardzie, sygn. I Co 939/14 i rozpoznający zażalenie w tej sprawie Sąd Okręgowy w Koszalinie,
sygn. VII Cz 1205/14.
5
obciążony znacznie wyższą stawką opłaty egzekucyjnej niż gdyby to samo
świadczenie spełnił bezpośrednio wierzycielowi. Jest to przy tym stawka równa tej,
którą
zostałby
obciążony,
gdyby
całkowicie
zignorował
wezwania,
a
do
wyegzekwowania należności doszłoby jedynie na skutek czynności komornika.
Powyższa różnica stanowi również uzasadnienie zarzutu naruszenia zasady
równości.
3.1.2. Wpłata dokonana komornikowi jako podstawa miarkowania wysokości
opłaty
Zróżnicowanie sytuacji dłużnika w obu wskazanych wyżej przypadkach, jak również
niewielki nakład pracy komornika konieczny do przyjęcia wpłaty od dłużnika, znalazły
swoje odzwierciedlenie w jednej z przebadanych sprawach. Dotyczyło ono jednak nie
tyle
prawidłowości
czynności
komornika
polegających
na
ustaleniu
opłaty
w wysokości 15% wyegzekwowanego świadczenia, ile zaistnienia w takiej sytuacji
przesłanek do obniżenia opłaty. Sąd drugiej instancji10 przyjął, że do obniżenia opłaty
wystarczające jest spełnienie jednej z przesłanek określonych w art. 49 ust. 7
u.k.s.e., tj. niewielkiego nakładu pracy komornika, który wiązał się z faktem
dokonania bezpośredniej wpłaty11.
Jednak równocześnie dokonanie wpłaty przez dłużnika nie zostało uznane za
podstawę do obniżenia opłaty w dwóch innych sprawach12.
3.2.
Zakres pobrania opłaty w wysokości 8%
Artykuł 49 u.k.s.e. przewiduje podstawową stawkę opłaty w wysokości 15%,
natomiast na zasadzie wyjątku określa wysokość opłaty na 8% w odniesieniu do
enumeratywnie wymienionych sposobów egzekucji (art. 49 ust. 1 zd. 2 u.k.s.e.).
10
Postanowienie Sądu Okręgowego w Gliwicach, sygn. III Cz 1349/14. Podobne rozstrzygnięcie Sądu
Okręgowego w Świdnicy, sygn. II Cz 234/14 (postanowienie z dnia 13 marca 2014 r.) zostało
zamieszczone na Portalu Orzeczeń Sądów Powszechnych.
11
Na zasadność stosowania w takich sytuacjach instytucji miarkowania opłaty wskazuje również
K. Kamińska-Krawczyk; zob. K. Kamińska-Krawczyk, Obniżanie przez sąd opłaty egzekucyjnej,
„Przegląd Prawa Egzekucyjnego” 2012/1.
12
Sąd Rejonowy w Raciborzu, sygn. I Co 279/10, a następnie, rozpoznający zażalenia w tej sprawie,
Sąd Okręgowy w Gliwicach, sygn. III Cz 1349/14 oraz III Cz 1350/14.
6
Dotyczy to egzekucji z wierzytelności z rachunku bankowego, wynagrodzenia za
pracę, świadczenia z ubezpieczenia społecznego, jak również wypłacanych na
podstawie przepisów o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, zasiłku dla
bezrobotnych, dodatku aktywizacyjnego, stypendium oraz dodatku szkoleniowego.
Takie uregulowanie wywołuje w orzecznictwie pewne wątpliwości co do zakresu
stosowania wyjątkowej, obniżonej stawki opłaty.
Spośród 2 spraw dotykających omawianej kwestii, w jednej z nich przyjęto
kategorycznie, że zd. 2 ust. 1 art. 49 u.k.s.e. stanowi wyjątek, który nie podlega
wykładni rozszerzającej13.
W kolejnej sprawie14 przyjęto jednak, że w przypadku skierowania egzekucji do
świadczenia wypłacanego na podstawie ustawy z dnia 18 lutego 1994 r.
o zaopatrzeniu
emerytalnym
funkcjonariuszy
Policji,
Agencji
Bezpieczeństwa
Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby
Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej,
Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich
rodzin15, zasadne jest pobranie opłaty w wysokości 8%, mimo że podlegające
egzekucji świadczenie nie jest świadczeniem z ubezpieczenia społecznego. Jednak
analogiczny do tych świadczeń charakter świadczenia podlegającego egzekucji
i identyczny nakład pracy komornika uzasadniały przyjęcie obniżonej stawki16.
3.3.
Opłata od środków złożonych w postępowaniu zabezpieczającym na
rachunek depozytowy
W jednej ze spraw17 przyjęto, że świadczenie złożone na rachunku depozytowym nie
stanowi
wierzytelności
przysługującej
dłużnikowi,
13
Sąd Rejonowy w Kartuzach, sygn. I Co 1275/14.
14
Sąd Rejonowy w Kielcach, sygn. I Co 968/14.
15
Tekst jedn. Dz.U. z 2015 r., poz. 900 ze zm.
16
należność
ta
przysługuje
Na pobranie w takiej sytuacji opłaty w wysokości 15% wskazuja A. Marciniak [w:] Ustawa o
komornikach sądowych i egzekucji, Komentarz, LEX/el. 2014, komentarz do art. 49 oraz J.
Świeczkowski [w:] Ustawa o komornikach sądowych i egzekucji. Komentarz, LEX/el. 2012, komentarz
do art. 49.
17
Sąd Rejonowy dla Warszawy-Woli, sygn. II Co 2887/13.
7
wierzycielowi i podlega wypłacie na jego rzecz w postępowaniu egzekucyjnym.
W konsekwencji skierowanie przez komornika egzekucji do takich kwot nie
uzasadnia pobrania opłaty stosunkowej. Rozstrzygnięcie to zostało poddane kontroli
instancyjnej i zmienione przez sąd odwoławczy18, który jednak zastosował niższą
stawkę opłaty (8%), uzasadniając takie rozstrzygnięcie faktem, że w ramach
postępowania zabezpieczającego środki zostały wyegzekwowane z rachunku
bankowego.
W innej sprawie19 przyjęto jednak, że egzekucja z środków złożonych na rachunku
depozytowym nie mieści się pośród przypadków uzasadniających zastosowanie
niższej stawki.
4.
Opłata pobierana na podstawie art. 49 ust. 2 ustawy o komornikach
sądowych i egzekucji
Zgodnie z art. 49 ust. 2 u.k.s.e.: „w sprawach o egzekucję świadczeń pieniężnych
w przypadku umorzenia postępowania egzekucyjnego na wniosek wierzyciela oraz
na podstawie art. 823 Kodeksu postępowania cywilnego komornik pobiera od
dłużnika opłatę stosunkową w wysokości 5% wartości świadczenia pozostałego do
wyegzekwowania, jednak nie niższej niż 1/20 i nie wyższej niż dziesięciokrotna
wysokość przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego. Jednakże w razie umorzenia
postępowania egzekucyjnego na wniosek wierzyciela zgłoszony przed doręczeniem
dłużnikowi zawiadomienia o wszczęciu egzekucji, komornik pobiera od dłużnika
opłatę stosunkową w wysokości 1/20 przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego”.20
Na skutek wyroku TK z dnia 26 czerwca 2012 r.21, w którym stwierdzono, że „art. 49.
ust. 2 zdanie pierwsze ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o komornikach sądowych
i egzekucji (Dz.U. z 2011 r. Nr 231, poz. 1376) przez to, że w każdym wypadku
18
Sąd Okręgowy w Warszawie, sygn. V Cz 924/14.
19
Sąd Rejonowy w Kartuzach, sygn. I Co 1275/14.
20
Powołany przepis ulega z dniem 8 września 2016 roku, na podstawie ustawy z dnia 10 lipca 2015
roku o zmianie ustawy – Kodeks cywilny, ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych
innych ustaw (Dz.U. z 2015 r., poz. 1311 ze zm.), zmianie polegającej na zastąpieniu art.823 Kodeksu
postępowania cywilnego przez art.824 § 1 pkt 4 tej ustawy – w ślad za przeniesieniem obecnej
regulacji zawartej w art.823 k.p.c. do art.824 § 1 pkt 4 k.p.c.
21
Wyrok TK z dnia 26 czerwca 2012 r., P 13/11, Dz.U. z 2012 r., poz. 759.
8
umorzenia na podstawie art. 823 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks
postępowania cywilnego (Dz.U. Nr 43, poz. 296, ze zm.) zawieszonego wcześniej
postępowania egzekucyjnego przewiduje pobieranie od dłużnika opłaty stosunkowej
w wysokości nie niższej niż 1/10 wysokości przeciętnego wynagrodzenia
miesięcznego, jest niezgodny z art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej”,
unormowanie dotyczące umorzenia postępowania egzekucyjnego na wniosek
wierzyciela albo na podstawie art. 823 k.p.c. zostało rozszerzone o szczególne
regulacje zawarte w art. 49 ust. 2a–2c u.k.s.e.
Dotyczą one przypadków, w których orzeczenie, na którym oparto klauzulę
wykonalności, zostało uchylone lub zmienione w taki sposób, że nie nadaje się do
wykonania, utraciło moc lub tytuł wykonawczy został pozbawiony wykonalności
z przyczyn innych niż zaspokojenie wierzyciela. Wprowadzenie tego przepisu nie
pozostało bez wpływu na kształt orzecznictwa.
4.1.
Wysokość opłaty od kwot uiszczonych przez dłużnika bezpośrednio
wierzycielowi
Na gruncie stosowania art. 49 ust. 2 u.k.s.e. podstawowym problemem jest kwestia
stosowania zawartego w tym przepisie unormowania do sytuacji, w których wniosek
wierzyciela o umorzenie postępowania egzekucyjnego jest skutkiem zapłaty
dokonanej przez dłużnika bezpośrednio wierzycielowi, z pominięciem komornika.
Zgodnie ze stanowiskiem przyjmowanym przez znaczną część komorników
i podzielanym przez sądy w części przebadanych spraw, kwota, jaką w trakcie
trwania postępowania egzekucyjnego dłużnik płaci wierzycielowi, stanowi kwotę
wyegzekwowaną, co uzasadnia zastosowanie art. 49 ust. 1 u.k.s.e. i stawkę 15%.
Pogląd ten znajduje swoje oparcie w doktrynie22.
Drugi z poglądów opiera się na stanowisku, że komornik nie jest uprawniony do
badania,
z
jakich
przyczyn
wierzyciel
22
wnosi
o
umorzenie
postępowania
M. Bieżuński, P. Bieżuński, Ustawa o komornikach sądowych i egzekucji Komentarz, LEX/el. 2010,
komentarz do art. 49; M. Brulińska Koszty postępowania egzekucyjnego [w:] Wybrane zagadnienia
egzekucji sądowej, red. J. Gołaczyński, Warszawa 2008, s.8 i nast., jak również stanowisko wcześniej
prezentowane przez A. Marciniaka, przy czym obecnie autor zmienił swoje stanowisko, przyjmując
zasadność pobrania opłaty na podstawie art. 49 ust. 2 u.k.s.e. (A. Marciniak, Ustawa..., komentarz do
art. 49).
9
egzekucyjnego, zaś różnica pomiędzy kwotą, co do której wszczęto postępowanie,
a kwotami wyegzekwowanymi bezpośrednio na skutek działań komornika (zajęć),
zawsze będzie stanowić świadczenie pozostałe do wyegzekwowania – bez względu
na to, czy wierzyciel został zaspokojony bezpośrednio przez dłużnika.
Rozbieżności nie usunęła definitywnie uchwała SN z dnia 29 października 2009 r.23,
w której stwierdzono, że „w przypadku umorzenia postępowania egzekucyjnego na
wniosek wierzyciela po zawiadomieniu dłużnika o wszczęciu egzekucji, od
świadczenia spełnionego przez dłużnika bezpośrednio wierzycielowi, komornik
pobiera opłatę określoną w art. 49 ust. 2 zdanie pierwsze ustawy z dnia 29 sierpnia
1997 r. o komornikach sądowych i egzekucji (jedn. tekst: Dz.U. z 2006 r. Nr 167, poz.
1191 ze zm.) w brzmieniu nadanym ustawą z dnia 24 maja 2007 r. o zmianie ustawy
o komornikach sądowych i egzekucji oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 112,
poz. 769)”24.
Z przebadanych spraw 45 dotyczyło ustalenia wysokości opłaty egzekucyjnej
w przypadku umorzenia postępowania. W 34 spośród nich sądy przyjęły, że
w przypadku umorzenia postępowania egzekucyjnego na wniosek wierzyciela, od
kwot uiszczonych przez dłużnika wierzycielowi, należy pobrać opłatę w wysokości
5%25.
W 11 sprawach sądy rejonowe zaakceptowały ustalenie opłaty na 15%, przy czym
w 3 przypadkach orzeczenie sądu rejonowego zostało zmienione po rozpoznaniu
zażalenia, zaś sąd odwoławczy stwierdził konieczność ustalenia opłaty w wysokości
5%. Należy przy tym podkreślić, że spośród tych 11 spraw, 7 to rozstrzygnięcia
zapadłe w dwóch sądach rejonowych26.
23
Uchwała SN z dnia 29 października 2009 r., III CZP 82/09, OSNC 2010/5, poz. 67.
24
Aktualne brzmienie art. 49 ust. 2 u.k.s.e. zostało ukształtowane, poza zmianą dotyczącą minimalnej
wysokości opłaty w przypadku umorzenia postępowania egzekucyjnego przed doręczeniem
dłużnikowi zawiadomienia o wszczęciu egzekucji, właśnie ustawą z dnia 24 maja 2007 r.
25
Tak konsekwentnie m.in. Sąd Rejonowy Gdańsk-Południe (3 sprawy), Sąd Rejonowy
w Myślenicach (3 sprawy), Sąd Rejonowy w Grudziądzu (3 sprawy), Sąd Rejonowy w Zgierzu
(3 sprawy), ale też Sąd Rejonowy w Lubaniu (2 sprawy), Sąd Rejonowy w Trzciance (2 sprawy), Sąd
Rejonowy w Kielcach (2 sprawy), Sąd Rejonowy w Kutnie (2 sprawy).
26
Sąd Rejonowy dla Warszawy-Woli (przy czym 2 z 3 takich orzeczeń zostało zmienione przez Sąd
Okręgowy w Warszawie) i Sąd Rejonowy w Białogardzie.
10
Ostatecznie zatem podgląd o należnej w omawianych przypadkach opłacie
w wysokości 5% został wyrażony w 82% spraw. Podgląd ten dominuje również
wśród orzeczeń opublikowanych w Portalu Orzeczeń Sądów Powszechnych27.
W sprawach, w których sądy przyjęły zasadność zastosowania art. 49 ust. 2 u.k.s.e.,
powszechne jest powołanie się na uchwałę SN w sprawie III CZP 82/09 i wyrażone
w niej stanowisko.
Natomiast w nadsyłanych przez komorników uzasadnieniach zaskarżonej czynności
częste jest powoływanie się, obok wskazanych wcześniej poglądów doktryny, na
kilka tych samych orzeczeń sądów powszechnych (bez względu na siedzibę
komornika, którego czynności dotyczy skarga)28.
4.2.
Podstawa ustalenia wysokości opłaty po zawarciu ugody między
wierzycielem i dłużnikiem
Co do zasady sądy przyjmują, że podstawą określenia wysokości opłaty jest stan
świadczenia pozostałego do wyegzekwowania ustalony w dacie złożenia wniosku
przez wierzyciela bądź orzekania przez komornika, zaś w przypadku umorzenia
postępowania na podstawie art. 823 k.p.c. – w dacie upływu określonego w tym
przepisie terminu. Zastosowanie znajduje przy tym art. 46 u.k.s.e.
Jednak w jednej ze spraw sąd przyjął, że w przypadku umorzenia postępowania
egzekucyjnego będącego konsekwencją ugody zawartej pomiędzy wierzycielem
i dłużnikiem, przez kwotę pozostałą do wyegzekwowania należy rozumieć kwotę
wskazaną przez strony w ugodzie29
27
M.in. postanowienia Sądu Okręgowego w Poznaniu z dnia 7 marca 2014 r., sygn. XV 257/14; Sądu
Okręgowego w Bydgoszczy z dnia 13 maja 2014 r., sygn. II Cz 216/14, z dnia 14 marca 2014 r., sygn.
II Cz 66/14, z dnia 29 kwietnia 2014 r., sygn. II Cz 187/14; Sądu Okręgowego w Świdnicy z dnia
15 kwietnia 2014 r., sygn. II Cz 335/14 i dnia 17 lipca 2014 r. w sprawie II Cz 696/14; Sądu
Okręgowego w Gliwicach z dnia 6 maja 2014 r., sygn. II Cz 238/14 i z dnia 14 stycznia 2014 r., sygn.
III Cz 1526/13, Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 14 sierpnia 2014 r., sygn. II Cz 1276/14 i z dnia
8 września 2014 r., sygn. II Cz 1167/14 oraz Sądu Okręgowego w Jeleniej Górze z dnia 29 stycznia
2014 r., sygn. II Cz 34/14.
28
Należą do nich m.in. postanowienia Sądu Okręgowego w Warszawie, sygn. V Cz 1388/13, Sądu
Okręgowego w Gliwicach, sygn. III Cz 1423/13 oraz Sądu Rejonowego w Kraśniku, sygn. I Co 839/13
29
Tak Sąd Rejonowy w Bochni, sygn. I Co 254/14.
11
5.
Zakres stosowania art. 49 ust. 4 ustawy o komornikach sądowych i
egzekucji
Zgodnie z art. 49 ust. 4 u.k.s.e. „w przypadku niecelowego wszczęcia postępowania
egzekucyjnego opłaty, o których mowa w ust. 1 i 2, uiszcza wierzyciel. W celu ich
pobrania komornik wydaje postanowienie, w którym wzywa wierzyciela do uiszczenia
należności z tego tytułu w terminie 7 dni od dnia doręczenia postanowienia (...)”.
Niedookreślone pojęcie niecelowości wszczęcia egzekucji, a także wyraźnie
widoczne uchylanie się komorników od dokonywania oceny tego, czy wszczęcie
egzekucji było celowe, powoduje, że omawiana kwestia jest często przedmiotem
skarg na czynności komornika i ich rozstrzygnięć. Wśród badanych spraw
rozstrzygnięcie
odnośnie
do
celowości
wszczęcia
egzekucji
nastąpiło
w 53 sprawach.
5.1.
Zakres
badania
celowości wszczęcia
egzekucji
przez
komornika
i w postępowaniu ze skargi na czynność komornika
Treść przedstawianych przez komorników uzasadnień zaskarżonych czynności
prowadzi do wniosku, że komornicy unikają dokonywania oceny tego, czy egzekucja
została wszczęta celowo, nawet gdy dysponują materiałem pozwalającym na taką
ocenę. Pojawia się również stanowisko, zgodnie z którym komornik może być
uprawniony do obciążenia wierzyciela opłatą na podstawie art. 49 ust. 4 u.k.s.e.,
jednak nie jest uprawiony do oceny celowości poniesienia przez wierzyciela innych
kosztów i zobowiązany jest, w myśl art. 770 k.p.c., do obciążenia nimi dłużnika30. Na
poparcie takiego stanowiska powoływane są: postanowienie SN z dnia 27 września
2012 r.31, uchwała SN z dnia 28 kwietnia 2004 r.32 i postanowienie SN z dnia
29 listopada 2005 r.33.
30
Pogląd taki został również wyrażony w orzeczeniach sądu w dwóch badanych sprawach: Sądu
Rejonowego w Przemyślu w sprawie I Co 438/14 oraz Sądu Rejonowego dla Łodzi Śródmieścia,
sygn. II 1 Co 8893/13.
31
Postanowienie SN z dnia 27 września 2012 r., III CZP 47/12, „Monitor Prawniczy” 2012/20, s. 1064.
32
Uchwała SN z dnia 28 kwietnia 2004 r., III CZP 16/04, OSNC 2005/6, poz. 103.
33
Postanowienie SN z dnia 29 listopada 2005 r., III CZP 102/05, LEX nr 177297.
12
Nie znalazło natomiast szerszego zastosowania stanowisko wyrażone w uchwale SN
z dnia 8 marca 2013 r.34, w którym wskazano, że: „Po zmianie art. 49 u.k.s.e.,
dokonanej ustawą z dnia 24 maja 2007 r. o zmianie ustawy o komornikach sądowych
i egzekucji oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 112, poz. 769), w ust. 4
przyznano komornikowi uprawnienie do obciążenia wierzyciela obowiązkiem
uiszczenia opłaty egzekucyjnej, gdy wszczęcie postępowania egzekucyjnego było
niecelowe. Spójność podstawy obciążenia wierzyciela opłatą i granicy obowiązku
ponoszenia przez dłużnika kosztów egzekucji, którymi są koszty niezbędne do
celowego przeprowadzenia egzekucji, uprawnia do wniosku, że obecnie komornik
upoważniony jest do oceny celowości prowadzenia egzekucji i niezbędności jej
kosztów także na podstawie art. 770 k.p.c. Rozdzielenie uprawnień między
komornika i sąd prowadziłoby – w razie stosowania przez komornika art. 49 ust. 4
u.k.s.e. – do konieczności przyjmowania przez niego sprzecznych wewnętrznie
zasad rozdziału opłat (wierzyciel) i pozostałych kosztów (dłużnik)”.
Jednakże w jednej z badanych spraw sąd rozpoznający skargę uchylił postanowienie
komornika, polecając mu zbadanie i rozstrzygnięcie o celowości wszczęcia
egzekucji35.
Również w praktyce sądowej (5 z badanych spraw, z czego 4 z okręgu Sądu
Okręgowego
w
Gdańsku)36
przewijają
się
poglądy,
zgodnie
z
którymi
w postępowaniu ze skargi na czynność komornika niedopuszczalne jest badanie
okoliczności dotyczących spełnienia przez dłużnika świadczenia przed wszczęciem
egzekucji – jako naruszające zakaz badania zasadności i wymagalności obowiązku
objętego tytułem wykonawczym. Sąd miałby pozostawać w tym zakresie związany
stanowiskiem wierzyciela.
W jednej z powyższych spraw za celowością wszczęcia egzekucji miało przemawiać
istnienie tytułu wykonawczego, zaś toczące się i niezakończone postępowanie
o pozbawienie
wykonalności
tytułu
wykonawczego
nie
miało
34
Uchwała SN z dnia 8 marca 2013 r., III CZP 1/13, OSNC 2013/12, poz. 136.
35
Sąd Rejonowy w Kielcach, sygn. I Co 293/14.
36
wpływu
na
Sąd Rejonowy Gdańsk-Południe, sygn. XII Co 6994/13 i XII Co 7276/13, Sąd Rejonowy
w Kartuzach, sygn. I Co 1347/14 oraz Sąd Rejonowy dla Łodzi Śródmieścia, sygn. II 1 Co 1836/14.
13
rozstrzygnięcie sądu. Przyjął on, że skoro w dacie rozstrzygania o skardze tytuł nie
został pozbawiony wykonalności, egzekucja została wszczęta celowo37.
Zdecydowanie przeważało jednak badanie przez sądy w ramach postępowania ze
skargi na czynność komornika również okoliczności związanych z ewentualnym
spełnieniem przez dłużnika świadczenia przed wszczęciem egzekucji bądź
zawarciem – już po powstaniu tytuły egzekucyjnego – ugody z wierzycielem (tak
w 15 badanych sprawach).
W szczególności w 2 sprawach wyraźnie zostało wskazane przez sąd, że przyczyną
oddalenia skargi jest niewykazanie przez dłużnika okoliczności, na które się powołuje
(w obu sprawach było to zawarcie ugody z wierzycielem)38.
5.2.
Pojęcie niecelowo wszczętej egzekucji
W badanych sprawach akcentowany był brak ustawowej definicji egzekucji wszczętej
niecelowo. Dokonując wykładni tego podjęcia, sądy bądź odwoływały się do
poglądów doktryny, bądź konstruowały własne definicje, wskazując m.in., że
egzekucją niecelową jest egzekucja, w której już w chwili złożenia wniosku o jej
wszczęcie czynności podejmowane przez komornika nie mogły doprowadzić do
zrealizowania obowiązku. W niektórych sprawach sądy ograniczały się do uznania
konkretnego przypadku za spełniający kryteria celowo bądź niecelowo wszczętej
egzekucji, bez konstruowania ogólnej definicji tego pojęcia.
Wyróżnić można natomiast kilka powtarzających się sytuacji, w których wszczęcie
egzekucji zostało uznane za niecelowe. Należą do nich:
– spełnienie przez dłużnika świadczenia przed wszczęciem egzekucji,
– utrata mocy przez tytuł wykonawczy w toku postępowania egzekucyjnego.
Ujawniły się również rozbieżności odnośnie do możliwości uznania egzekucji za
wszczętą niecelowo, jeśli w chwili złożenia wniosku o jej wszczęcie dłużnik nie miał
zdolności sądowej (na skutek wcześniejszej śmierci).
37
Sprawa o sygn. XII Co 7276/13.
38
Sąd Rejonowy w Trzciance, sygn. I Co 128/14 i Sąd Rejonowy w Zgierzu, sygn. I Co 3304/13.
14
5.2.1. Spełnienie przez dłużnika świadczenia przed wszczęciem postępowania
egzekucyjnego
Powyższego zagadnienia dotyczyło 12 badanych spraw.
O ile nie budziło wątpliwości sądów, że wierzyciela powinna obciążać opłata
egzekucyjna w sytuacji, w której dłużnik spełnił świadczenie przed wszczęciem
egzekucji (jednolicie w 3 sprawach39), o tyle ujawniły się rozbieżności w zakresie
oceny zasad obciążenia kosztami w sytuacji, w której wszczęcie egzekucji było
niecelowe w stosunku do części egzekwowanej należności.
W tym zakresie w 3 sprawach przyjęto, że całość kosztów, w tym opłaty, powinna
obciążać dłużnika. Sądy stanęły przy tym na stanowisku, że istnienie choć części
niezaspokojonej należności powoduje, iż wszczęcie egzekucji jest celowe40.
W kolejnych 3 sprawach przyjęto natomiast, że w omawianej sytuacji koszty i opłata
powinny zostać rozdzielone stosunkowo pomiędzy wierzyciela i dłużnika41.
5.2.2. Utrata
mocy
przez
tytuł
wykonawczy
w
toku
postępowania
egzekucyjnego
Omawianego zagadnienia dotyczyło 21 pośród przebadanych spraw. Należy przy
tym zwrócić uwagę, że w sprawach, w których ostatecznie doszło do obciążenia
kosztami wierzyciela, była to dopiero decyzja sądu, nie zaś komornika.
Wykładnię przepisów w tym zakresie wydaje się określać treść uchwały SN z dnia
8 marca 2013 r.42. Sąd Najwyższy wskazał w niej, że: „Artykuł 49 ust. 2 ustawy z dnia
29 sierpnia 1997 r. o komornikach sądowych i egzekucji (jedn. tekst: Dz.U. z 2001 r.
Nr 231, poz. 1376 ze zm.) ma zastosowanie także w przypadku umorzenia
39
Sąd Rejonowy dla Łodzi Śródmieścia, sygn. II 1 Co 1096/14 i II 1 Co 7018/13 oraz Sąd Okręgowy
w Łodzi, sygn. III Cz 737/15 – zmieniający postanowienie Sądu Rejonowego w Zgierzu, sygn. I Co
1028/14.
40
Tak. m.in. Sąd Rejonowy Katowice-Wschód, sygn. I 1 Co 1060/14.
41
Tak m.in. Sąd Rejonowy w Kartuzach, sygn. I Co 690/14 i rozpoznający zażalenie w tej sprawie Sąd
Okręgowy w Gdańsku, sygn. III Cz 434/15 oraz Sąd Rejonowy dla Łodzi Śródmieścia, sygn. II 1 Co
8876/13.
42
Uchwała SN z dnia 8 marca 2013 r, III CZP 109/12, OSNC 2013/10, poz. 115.
15
postępowania egzekucyjnego na wniosek wierzyciela w sytuacji, gdy będący
podstawą egzekucji nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym utracił moc po
wszczęciu egzekucji”. Powszechne jednak jest stanowisko, że o ile sama utrata
mocy przez tytuł wykonawczy nie powoduje konieczności obciążenia kosztami
postępowania egzekucyjnego, w tym opłatą, wierzyciela, o tyle wykazanie przez
dłużnika określonych przyczyn takiego stanu powinno powodować obciążenie
kosztami wierzyciela. Jak wskazał jeden z sądów: „wierzyciela obciąża ryzyko
złożenia tytułu wykonawczego, który w chwili składania wprawdzie istnieje, jednak
w dalszym toku postępowania upada”43.
Podstawową przyczyną, dla której dochodzi do obciążenia kosztami wierzyciela, jest
wskazanie przez niego błędnego czy nieaktualnego adresu dłużnika na etapie
postępowania rozpoznawczego. Sądy przyjęły tak w 11 z badanych spraw44, w jednej
zaś sąd stanął na stanowisku, że skoro wierzyciel nie mógł przewidzieć w dacie
składania wniosku o wszczęcie egzekucji, iż posiadany przez niego tytuł egzekucyjny
przestanie nim być, jego działanie nie może zostać uznane za niecelowe.
Wśród analizowanych spraw pojawił się również pogląd, że po uchyleniu klauzuli
dłużnik nie jest dłużnikiem, zatem nie można obciążyć go kosztami (nie ma kosztów
niezbędnych do celowego prowadzenia egzekucji przeciwko jego osobie)45.
Wśród innych przyczyn uznania wszczęcia egzekucji za niecelowe, w związku
z utratą mocy przez tytuł wykonawczy, były przypadki cofnięcia pozwu (w trakcie
trwania postępowania egzekucyjnego)46, konsekwentnego podnoszenia przez
dłużnika zarzutu przedawnienia (i ostatecznie pozbawienia wykonalności tytułu
wykonawczego z tego powodu)47.
43
Sąd Rejonowy Gdańsk-Południe w Gdańsku, sygn. XII Co 7175/13.
44
Tak. m.in. Sąd Rejonowy dla Warszawy-Woli w sprawach I Co 2540/14 i I Co 3289/14 i Sąd
Rejonowy dla Łodzi-Śródmieścia w sprawach II 1 Co 8895/13, II 1 Co 8893/13, II 1 Co 88/14, II 1 Co
7103/13.
45
Dwie sprawy rozstrzygnięte w Sądzie Rejonowym Gdańsk-Południe w Gdańsku – sygn. XII Co
6560/13 i XII Co 2708/13.
46
Sąd Rejonowy dla Warszawy-Woli, sygn. I Co 1070/14.
47
Sąd Okręgowy w Warszawie, sygn. V Cz 3424/14 rozpoznający zażalenie w sprawie o sygn. II Co
169/14 Sądu Rejonowego dla Warszawa-Woli.
16
Omawiając skutki utraty mocy przez tytuł wykonawczy, należy podkreślić, że od dnia
26 grudnia 2013 r. zagadnienie jest częściowo regulowane przez przepisy ust. 2a–2c
art. 49 u.k.s.e., wprowadzone ustawą z dnia 8 listopada 2013 r. o zmianie ustawy
o komornikach sądowych i egzekucji48. Przepis ten nie obowiązywał jeszcze w dacie
wydawania przez komorników części zaskarżonych rozstrzygnięć, był natomiast już
stosowany przez sądy i powoływany jako podstawa rozstrzygnięcia.
Jednakże
zakres
jego
stosowania
obejmuje
jedynie
przypadki
umorzenia
postępowania egzekucyjnego na wniosek wierzyciela, nie obejmując częstych
przypadków, w których postępowanie egzekucyjne jest na tyle skuteczne, że całość
egzekwowanej należności zostaje ściągnięta wraz z opłatą, a następnie następuje
rozliczenie kosztów, jeszcze przed nastąpieniem zdarzeń skutkujących utratą mocy
przez tytuł wykonawczy. Wówczas obciążenie wierzyciela opłatą stosunkową może
nastąpić jedynie przy zastosowaniu art. 49 ust. 4 u.k.s.e., na podstawie orzeczenia
sądu, bądź też komornika uwzględniającego wniesioną na jego rozstrzygnięcie
skargę.
5.2.3. Brak zdolności sądowej dłużnika w chwili wszczęcia egzekucji
W uchwale z dnia 17 grudnia 2010 r.49 Sąd Najwyższy wskazał, że: „Przepis art. 49
ust. 4 w związku z ust. 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o komornikach sądowych
i egzekucji (jedn. tekst: Dz.U. z 2006 r. Nr 167, poz. 1191 ze zm.) w brzmieniu
ustalonym ustawą z dnia 24 maja 2007 r. o zmianie ustawy o komornikach sądowych
i egzekucji oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 112, poz. 769) nie stanowi
podstawy pobrania przez komornika opłaty egzekucyjnej od wierzyciela w przypadku
umorzenia postępowania egzekucyjnego ze względu na brak zdolności sądowej
dłużnika (art. 824 § 1 pkt 2 k.p.c.), który istniał już w chwili złożenia wniosku
egzekucyjnego”.
Jednakże – choć zakres obserwacji obejmuje tylko 3 sprawy, które dotyczyły takiej
sytuacji – pogląd ten nie został przyjęty bez zastrzeżeń w praktyce. Spośród 3 spraw,
w 2 sądy rejonowe przyjęły, że zastosowanie znajdzie art. 49 ust. 4 u.k.s.e., a opłata
48
Dz.U. z 2013 r., poz. 1513.
49
Uchwała SN z dnia 17 grudnia 2010 r., III CZP 93/10, OSNC 2011/7–8, poz. 80.
17
egzekucyjna będzie obciążać wierzyciela. Jak wskazał jeden z sądów, „odesłanie
w ust. 4 nie odnosi się do całej treści ust. 1 i 2, a jedynie do wskazanych wysokości
należnych opłat; warunkiem zastosowania ust. 4 jest jedynie niecelowość wszczęcia
postępowania”50. Jedno z tych orzeczeń zostało zmienione na skutek zażalenia
przez sąd okręgowy51.
6.
Zastosowanie art. 49 ustawy o komornikach sądowych i egzekucji
w postępowaniu zabezpieczającym
W jednej z badanych spraw pojawił się problem zastosowania art. 49 u.k.s.e.
w postępowaniu egzekucyjnym prowadzonym w celu wykonania orzeczenia
o zabezpieczeniu. Chodzi przy tym o wykonanie zabezpieczenia nowacyjnego,
udzielonego najczęściej w zakresie roszczeń alimentacyjnych, tj. na podstawie
art. 753 k.p.c.
Obserwacja znanej autorowi praktyki przyjętej przez komorników prowadzi do
wniosku, że w analogicznych sprawach od wyegzekwowanych kwot pobierana jest
opłata na podstawie art. 49 u.k.s.e. (ściągana stosunkowo zgodnie z ust. 1a), nie
znajduje
natomiast
tj. obciążenie
zastosowania
wierzyciela
konstrukcja
obowiązkiem
przyjęta
uiszczenia
w
opłaty
art.
przed
45
u.k.s.e.,
wszczęciem
postępowania egzekucyjnego, jak również wynikająca z art. 745 k.p.c. zasada
rozstrzygania o kosztach postępowania zabezpieczającego przez sąd, który udzielił
zabezpieczenia.
W badanej sprawie52, w której pojawiło się zagadnienie kosztów postępowania
w przedmiocie wykonania zabezpieczenia, sąd przyjął, że stosowanie art. 49 u.k.s.e.
nie jest możliwe. Analogiczny pogląd można znaleźć w 2 orzeczeniach Sądu
Okręgowego
w
Świdnicy,
opublikowanych
na
Portalu
Orzeczeń
Sądów
Powszechnych53.
50
Sąd Rejonowy w Zgierzu, sygn. I Co 775/14.
51
Sąd Okręgowy w Łodzi, sygn. III Cz 1477/14, zmieniający cytowane wyżej postanowienie Sądu
Rejonowego w Zgierzu.
52
Sąd Rejonowy dla Warszawy-Woli, sygn. I Co 2416/14.
53
Sygnatury II Cz 393/14 i II Cz 370/14.
18
7.
Ustalenie wysokości opłaty we wcześniejszych czynnościach
komornika (zajęcia, zawiadomienia o wszczęciu egzekucji)
W 3 z badanych spraw skargi dotyczyły nie tyle postanowienia komornika
ustalającego wysokość kosztów postępowania egzekucyjnego, ile określenia
wysokości kosztów podlegających ściągnięciu w chwili dokonywania przez
komornika wcześniejszych czynności w postępowaniu, tj. zajęć bądź samego
zawiadomienia o wszczęciu egzekucji.
W jednej ze spraw sąd stwierdził, że taka skarga jest przedwczesna, gdyż
zaskarżeniu
będzie
podlegać
dopiero
orzeczenie
komornika
rozstrzygające
o kosztach54.
W 2 kolejnych sprawach przyjęto, że o ile sama skarga jest dopuszczalna i podlega
rozpoznaniu, o tyle jednak na postanowienie sądu nie przysługuje zażalenie, gdyż
takie rozstrzygnięcie nie jest objęte zakresem art. 770 k.p.c.55
8.
Miarkowanie wysokości opłaty (art. 49 ust. 7–10 ustawy o
komornikach sądowych i egzekucji)
Obok ustalenia zasad i wysokości opłat stosunkowych w egzekucji świadczeń
pieniężnych, art. 49 u.k.s.e. reguluje również instytucję obniżenia (miarkowania)
opłaty. Instytucja ta została wprowadzona ustawą z dnia 12 lutego 2010 r. o zmianie
ustawy o komornikach sądowych i egzekucji56, przede wszystkim w celu ochrony
publicznych zakładów opieki zdrowotnej, w odniesieniu do których nakład pracy
komorników związany z prowadzeniem postępowania egzekucyjnego jest z reguły
niewielki57. Znajduje jednak zastosowanie wobec wszystkich dłużników. Celem
regulacji jest zapobieganie ustalaniu bardzo
54
wysokich opłat stosunkowych
Sąd Rejonowy dla Warszawy-Woli, sygn. II Co 2721/14.
55
M.in. Sąd Okręgowy w Warszawie, sygn. V Cz 2942/14, rozpoznający zażalenie w sprawie o sygn. I
Co 771/14 Sądu Rejonowego dla Warszawy-Woli.
56
Dz.U. Nr 40, poz. 228.
57
Stanowisko Ministra Zdrowia powołane zostało w uzasadnieniu ustawy (Sejm RP VI kadencji, druk
nr 1810, s.5 uzasadnienia) w zasadzie jako jedyny argument.
19
w sytuacjach, gdy wyegzekwowanie roszczenia znacznej wartości jest czynnością
prostą, tanią i mało czasochłonną.
Miarkowania opłaty egzekucyjnej dotyczyło 93 z podlegających badaniu spraw. Ich
analiza prowadzi do wniosku, że praktyka stosowania omawianej instytucji jest
bardzo zróżnicowana. O ile nie jest zaskoczeniem stosowanie nieco odmiennych
kryteriów i podstaw miarkowania opłaty, o tyle pewne zdziwienie może budzić fakt,
że bardzo zróżnicowana pozostaje ocena dopuszczalności wniosku, jego wymagań
formalnych i dopuszczalności zaskarżenia rozstrzygnięć sądu.
8.1.
Opłata od wniosku
Z art. 49 ust. 9 u.k.s.e. wynika, że do wniosku o obniżenie opłaty egzekucyjnej
stosuje się odpowiednio przepisy art. 767–7674 k.p.c., tj. przepisy dotyczące skargi
na czynność komornika. Jednakże kształt odesłania wskazujący na konkretne
przepisy, nie zaś na odpowiednie stosowanie przepisów o skardze na czynności
komornika, powoduje wątpliwości odnośnie do wysokości opłaty należnej od wniosku
o obniżenia opłaty. Wysokość opłat określona jest w przepisach ustawy z 28 lipca
2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych58, zaś do tych przepisów brak
odesłania.
W rezultacie w poszczególnych sądach ukształtowała się odmienna praktyka
w zakresie pobierania opłaty od wniosku o obniżenie opłaty egzekucyjnej. Przy czym
przyjmuje się zarówno brak podstaw do pobrania opłaty, jak i konieczność pobrania
opłat w wysokości 30 zł, 40 zł albo 100 zł.
Opłata w wysokości 100 zł została ustalona w 19 z 93 spraw (20,5%), opłata
w wysokości 30 zł w jednej sprawie, opłata w wysokości 40 zł w jednej sprawie,
w pozostałych 72 (77,5%) sprawach przyjęto, że wniosek jest wolny od opłaty
sądowej.
Wątpliwości wynikają zapewne z faktu, że art. 3 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych
w sprawach cywilnych stanowi, że opłacie podlega pismo, jeżeli przepis ustawy
przewiduje jej pobranie. Żaden z dalszych przepisów ustawy nie wskazuje, aby
58
Tekst jedn. Dz.U. z 2014 r., poz. 1025 ze zm.
20
wniosek o obniżenie opłaty egzekucyjnej podlegał opłacie. Stąd też dominujące
stanowisko, że wniosek ten jest wolny od opłat.
Z kolei zwolennicy poglądu o konieczności pobrania opłaty zdają się rozszerzać
odesłanie do przepisów dotyczących skargi na czynności komornika w ten sposób,
że obejmuje ono również przepis dotyczący opłaty.
8.2.
Termin i dopuszczalność złożenia wniosku
Zgodnie z art. 49 ust. 8 u.k.s.e. wniosek o obniżenie opłaty wnosi się w terminie 7 dni
od dnia uzyskania informacji o ściągnięciu opłaty albo od dnia doręczenia
postanowienia komornika ustalającego wysokość opłaty. Nie jest zatem możliwe
obniżenia opłaty zanim nie zostanie ona bądź ściągnięta, bądź ustalona
w postanowieniu komornika (w przypadku umorzenia postępowania egzekucyjnego
albo obciążenia opłatą dłużnika). Jest to o tyle oczywiste, że wśród przesłanek
uzasadniających obniżenie opłaty znajduje się nakład pracy komornika, którego nie
sposób ocenić przed ściągnięciem opłaty albo umorzeniem postępowania.
Odmienna jest jednak praktyka wydania rozstrzygnięć w przypadku przedwczesnego
wniosku o obniżenie opłaty. W 2 sprawach, w których zaistniała taka sytuacja,
wniosek został odrzucony59; w 7 kolejnych – oddalony60.
W jednej ze spraw, w których doszło do oddalenia wniosku, miało to miejsce już po
ściągnięciu opłaty wraz z wyegzekwowanym z rachunku bankowego świadczeniem,
jednak sąd przyjął, że skoro dłużnik nie otrzymał od komornika informacji
o ściągnięciu opłaty, to wniosek jest przedwczesny61.
8.3.
Przesłanki miarkowania opłaty (katalog otwarty czy zamknięty)
Zgodnie z art. 49 ust. 10 u.k.s.e. „Po rozpoznaniu wniosku, o którym mowa w ust. 7,
sąd może, uwzględniając w szczególności nakład pracy komornika lub sytuację
59
Sąd Rejonowy w Łasku, sygn. I Co 587/14; Sąd Rejonowy dla Łodzi-Śródmieścia, sygn. II 1 Co
9032/13.
60
Tak m.in. Sąd Rejonowy dla Warszawy-Woli, sygn. I Co 1487/14, II Co 2059/14, II Co 3361/12; Sąd
Rejonowy dla Wrocławia-Śródmieścia, sygn. IX Co 247/14.
61
Sąd Rejonowy dla Łodzi-Śródmieścia, sygn. II 1 Co 9032/13.
21
majątkową wnioskodawcy oraz wysokość jego dochodów, obniżyć wysokość opłat,
o których mowa w ust. 1 i 2”. Brzmienie tego przepisu wywołuje odmienną ocenę
w zakresie tego, czy katalog przesłanek uzasadniających obniżenie opłaty został
ograniczony do wymienionych w przepisie, czy też pozostaje otwarty.
W 3 sprawach62 sądy wyraźnie opowiedziały się, oddalając wniosek, za zamkniętym
katalogiem przesłanek obniżenia opłaty, podnosząc m.in., że obniżenie opłaty nie
może się opierać na swobodnym uznaniu sądu, czy też że przesłanką obniżenia
opłaty nie jest profil działalności dłużnika63.
W innych sprawach widoczne jest jednak, że poza odwołaniem się do przesłanek
wynikających wprost z treści art. 49 ust. 10 u.k.s.e. istotne względy odgrywają
zasady słuszności i niemalże swobodna ocena sądu, czy w konkretnych
okolicznościach wysokość opłaty nie jest nadmierna.
8.4.
Sytuacje uzasadniające miarkowanie
Powtarzające się w wielu sprawach przesłanki obniżenia opłat egzekucyjnych
odpowiadają zamierzeniom ustawodawcy. Nadal jest to instytucja wykorzystywana
przez publiczne zakłady opieki zdrowotnej, przede wszystkim szpitale, szczególnie
w sytuacjach, w których czynności egzekucyjne ograniczają się do zajęcia rachunku
bankowego bądź wierzytelności przysługującej od Narodowego Fundusz Zdrowia.
Sytuacja taka stanowiła podstawę obniżenia opłaty w 15 sprawach, podczas gdy
tylko w jednej wniosek został oddalony64.
Również wykonywanie innych zadań publicznych (dostawa wody), w połączeniu
z niewielkim nakładem pracy komornika, stanowiło podstawę obniżenia opłaty
(1 sprawa).
W innych sytuacjach, w których doszło do obniżenia opłaty, podstawowe znaczenia
miała bardzo trudna sytuacja majątkowa dłużników, przy czym również niezależnie
od nakładu pracy komornika. Warto przy tym zauważyć, że obniżenie w takich
62
Sąd Rejonowy Katowice-Wschód, sygn. I 1Co 1203/14; Sąd Rejonowy dla Warszawy-Woli, sygn.
II Co 1770/14 i Sąd Rejonowy w Kartuzach, sygn. I Co 1484/14.
63
Sprawa dotyczyła wniosku organizacji harcerskiej.
64
W sprawie nie sporządzono uzasadnienia.
22
sytuacjach opłaty było uzależnione raczej od oceny słuszności jej pobrania
w określonej wysokości w konkretnym stanie faktycznym, niż od pełnej analizy
spełnienia przesłanek obniżenia opłaty. W innych bowiem sprawach, w podobnych
stanach faktycznych i analogicznym uzasadnieniu wniosku, sądy motywowały
oddalenie wniosku niewykazaniem przez dłużnika przesłanek obniżenia opłaty.
W pełni uwidoczniała się zatem swoboda decyzji sądu w zakresie obniżenia opłaty.
Zauważalnie występującą, a niewymienioną w przepisach ustawy o komornikach
sądowych i egzekucji, przesłanką obniżenia opłaty był również fakt umorzenia
postępowania egzekucyjnego na wniosek wierzyciela, który zbył swoją wierzytelność.
W 2 badanych sprawach w takiej sytuacji komornik samodzielnie obniżył opłatę po
doręczeniu mu odpisu wniosku65, w jednej ze spraw uczynił to sąd66, by w innej
wskazać, że zbycie wierzytelności nie stanowi samodzielnie przesłanki obniżenia
opłaty.
8.5.
Zakres i sposób miarkowania
Odnośnie do granic miarkowania opłaty pojawiły się 2 stanowiska. W myśl jednego
nie jest dopuszczalne całkowite zwolnienie od obowiązku uiszczenia opłaty. Drugie
wskazywało, że nie jest dopuszczalne obniżenie opłaty poniżej minimalnej wysokości
określonej w art. 49 ust. 1 u.k.s.e. Były to jednak stanowiska jednostkowe,
a w przeważającej części spraw obniżenie opłat odbywało się na wyższym ich
poziomie.
Różna pozostawała przy tym technika obniżania opłaty. W części spraw sądy
określały nową procentową stawkę opłaty (np. obniżając opłatę z 5% do 3%, z 15%
do 10%), samodzielnie przy tym wyliczając wysokość opłaty bądź pozostawiając to
komornikowi.
Zdecydowanie przeważało jednak obniżenie opłaty do konkretnej kwoty, przy czym
najczęściej był to ułamek (1/2, 1/3, 2/3, 1/4 itp.) opłaty ustalonej przez komornika.
Rzadkością było obniżenie opłaty do kwoty całkowicie oderwanej od tej ustalonej
przez komornika, a uznanej za adekwatną przez sąd.
65
Sprawy Sądu Rejonowego dla Łodzi-Śródmieścia, sygn. II 1 Co 738/14 i II 1 Co 984/14.
66
Sąd Rejonowy dla Łodzi-Śródmieścia, sygn. II 1 Co 2300/14.
23
Zwraca uwagę, szczególnie wśród sądów, które z racji położenia w ich okręgu
zakładów opieki zdrowotnej rozstrzygały znaczną liczbę wniosków kierowanych
przez tego samego dłużnika, że obok sytuacji dłużnika podkreślano również
konieczność uwzględnienia sytuacji komornika i systemu finansowania egzekucji
z opłat. Najczęściej prowadziło to do obniżenia opłaty w mniejszym stopniu niż
wnioskował to dłużnik67.
Przykładowo można wskazać, że w sprawach, w których dłużnikami były zakłady
opieki zdrowotnej, zaś egzekucja ograniczała się do pojedynczych skutecznych
zajęć, obniżenie opłaty następowało:
– z kwoty ok. 9000 zł do 3000 zł,
– z kwoty 36 515 zł do 12 000 zł,
– z kwoty 21 708,85 do kwoty 17 367,08 (o 1/5),
– z kwoty 17 680 do 4420 zł,
– z kwoty 17 589,26 zł do 14 000 zł,
– z kwoty 18 004,89 zł do kwoty 9002,45 zł,
– z kwoty 11 758,33 zł do 5 789,16 zł,
– z kwoty 10 939,72 zł do 5 469,86 zł,
– z kwoty 12 643,83 zł do 6321,91 zł,
W innych sprawach obniżenie opłaty egzekucyjnej następowało:
– z kwoty 11 160,36 zł do 2000 zł68,
– z kwoty 59 316 zł do 9316 zł69,
67
Tak w orzeczeniach Sądu Rejonowego w Zgierzu oraz Sądu Okręgowego w Gdańsku.
68
Sprawa, w której jedyną czynnością komornika było zajęcie nieruchomości, świadczenie zostało
spełnione przez dłużnika.
69
Podobna sytuacja, opłata ustalona po umorzeniu postępowania egzekucyjnego, a w egzekucji
z nieruchomości nastąpiło przyłączenie do egzekucji prowadzonej przez innego wierzyciela.
24
– z kwoty 2374,12 zł do 159,59 zł, tj. opłaty minimalnej70,
– z kwoty 900 zł do 500 zł71.
8.6.
Przypadki oddalenia wniosków
W przebadanych sprawach można zauważyć, że – co do zasady – prowadzenie
egzekucji z nieruchomości wyklucza w ocenie sądów obniżenie opłaty. Podobnie
przysługiwanie dłużnikowi prawa własności nieruchomości.
Silnie akcentowana w uzasadnieniach była konieczność wykazania przez dłużników
wyjątkowo trudnej sytuacji majątkowej. Skutkowało to oddaleniem wniosków zarówno
w sytuacji, gdy żadne dowody nie zostały przedstawione, jak w i sytuacji, w której
w ocenie sądu sytuacja dłużnika nie była nadzwyczajnie trudna. Sądy dość
konsekwentnie wymagały wykazania przez dłużników, że ich sytuacja jest
zdecydowanie gorsza od sytuacji innych osób niebędących w stanie spełnić swoich
zobowiązań. Podkreślana przy tym była wyjątkowość instytucji obniżenia opłaty
egzekucyjnej. Wreszcie wskazywano, że znajdowanie się w trudnej sytuacji
finansowej samo nie uzasadnia obniżenia opłaty egzekucyjnej, jeśli dłużnik nie podjął
próby wykazania, iż taki stan rzeczy powstał po jego stronie z nadzwyczajnych czy
niezależnych od jego woli i podejmowanych przez niego działań.
Sądy dość konsekwentnie wskazywały również, że niewielki wkład pracy komornika,
ale adekwatny do potrzeb i wniosków wierzyciela, nie stanowi samodzielnej
przesłanki obniżenia opłaty. Nie miało przy tym znaczenia, że postępowania
egzekucyjne były prowadzone sprawnie i szybko się kończyły wyegzekwowaniem
należności.
70
Uzasadnieniem obniżenia opłaty był fakt, że komornik przez pół roku nie rozpoznał wniosku
wierzyciela o umorzenie postępowania.
71
Obniżenie było uzasadnione trudną sytuacją materialną dłużnika.
25
8.7.
Dopuszczalność wniesienia przez komornika zażalenia na postanowienie
sądu obniżające opłatę egzekucyjną
W praktyce znaczne rozbieżności budzi zagadnienie dopuszczalności zaskarżenia
przez komornika postanowienia sądu o obniżeniu opłaty egzekucyjnej.
Zagadnienie to pojawiło się w 11 z badanych spraw. Wśród tych spraw w 4 sądy
okręgowe przyjęły, że komornikowi nie przysługuje prawo wniesienia zażalenia na
postanowienie sądu72. Odmienna ocena nastąpiła w 7 kolejnych sprawach73 – przy
czym wynika to bądź z rozpoznania zażalenia wniesionego przez komornika, bądź
też z wyraźnej wypowiedzi odnoszącej się do zarzutu niedopuszczalności zażalenia
(tak w jednej ze spraw).
Pogląd o nieprzysługiwaniu komornikowi zażalenia na postanowienie obniżające
wysokość opłaty egzekucyjnej wywodzi się z wyroku TK z dnia 29 stycznia 2013 r.74
Trybunał Konstytucyjny wprost rozstrzygając o zgodności takiego uregulowania
z Konstytucją RP, przyjął, że taki właśnie jest stan prawny.
Odmienna ocena zdaje się natomiast wynikać z uzasadnienia uchwały SN z dnia
27 czerwca 2013 r,75, gdyż uznano w nim, że na podstawie art. 770 zd. 4 k.p.c.
stronom przysługuje zażalenie na każde postanowienie sądu pierwszej instancji
w przedmiocie kosztów postępowania, w tym na postanowienie wydane po
rozpoznaniu wniosku strony postępowania egzekucyjnego o obniżenie opłaty
egzekucyjnej.
W konsekwencji należałoby przyjąć, że skoro podstawą dopuszczalności zażalenia
jest art. 770 k.p.c., to powołany przepis przyznaje analogiczne uprawnienie
komornikowi76.
72
Sąd Okręgowy w Gdańsku, Sąd Okręgowy w Warszawie (2 sprawy), Sąd Okręgowy w Łodzi.
73
Sąd Okręgowy w Łodzi (3 sprawy), Sąd Okręgowy w Przemyślu, Sąd Okręgowy w Krośnie, Sąd
Okręgowy w Katowicach, Sąd Okręgowy w Toruniu.
74
Wyrok TK z dnia 29 stycznia 2013 r., K 1/11, Dz.U. z 2013 r., poz. 161.
75
Uchwała SN z dnia 27 czerwca 2013 r,, III CZP 32/13, OSNC 2014/2, poz. 12.
76
Tak też K. Kamińska-Krawczyk, ObniżanieS.
26
Niewątpliwie do ujednolicenia praktyki przyczyni się uchwała z dnia 20 listopada
2015 r.77, zgodnie z którą: „Komornikowi przysługuje zażalenie na postanowienie
Sądu pierwszej instancji w przedmiocie obniżenia opłaty egzekucyjnej na podstawie
art. 49 ust. 7 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o komornikach sądowych i egzekucji
(jedn. tekst: Dz.U. z 2015 r., poz. 790)”.
9.
Kierunki zmian wysokości opłat
Z analizy kształtu kolejnych wersji uregulowań ustawy o komornikach sądowych
i egzekucji związanych z wysokością opłat egzekucyjnych wynika tendencja do
obniżania tych opłat (chociażby podstawowa stawka opłaty stosunkowej została
obniżona z 21% do 15%). Połączone jest z tym wprowadzanie wielu szczegółowych
uregulowań dotyczących konkretnych przypadków, będące zazwyczaj reakcją na
stanowisko Trybunału Konstytucyjnego stwierdzającego niezgodność z Konstytucją
RP dotychczasowych uregulowań – najczęściej nie w całości, lecz w ściśle
określonym zakresie.
9.1.
Projekty
W toku zakończonych już prac Sejmu VIII kadencji pojawił się, zawarty w druku
nr 1842, projekt kolejnego, dość radykalnego obniżenia opłat egzekucyjnych.
Obniżenie opłat egzekucyjnych powiązane zostało przy tym z odejściem od
sztywnych stawek tych opłat (określona miała być jedynie maksymalna wysokość
opłaty).
Podstawowa wysokość opłaty zostałaby obniżona z 15% do 10%, a równocześnie
maksymalna
wysokość
opłaty
zostałaby
obniżona
z
trzydziestokrotności
przeciętnego wynagrodzenia do dwudziestokrotności.
W miejsce obniżonej stawki 8% pojawiłaby się stawka 5%, przy czym maksymalna
wysokość takiej opłaty nie mogłaby przekraczać dziesięciokrotności przeciętnego
wynagrodzenia.
77
Uchwała SN z dnia 20 listopada 2015 r., III CZP 79/15, „Biuletyn Sądu Najwyższego” 2015/11,
poz. 11.
27
Stawkę 5% określoną w art. 49 ust. 2 u.k.s.e. miałaby zastąpić stawka 2%,
a maksymalna
wysokość
opłaty
wynosiłaby
dziesięciokrotność
przeciętnego
wynagrodzenia
Pojawiłaby się dodatkowa stawka opłaty – 3%, pobierana w przypadku wpłaty całości
lub części egzekwowanego roszczenia bezpośrednio komornikowi lub na rachunek
jego kancelarii w terminie nie dłuższym niż 14 dni od wszczęcia egzekucji.
9.2.
Ocena propozycji
Oceniając tak formułowane wnioski, należy przede wszystkim mieć na uwadze, że
zgodnie z interpretacją wydaną przez Ministra Finansów78, komornicy zostali uznani
od dnia 1 października 2015 r. za podatników podatku od towarów i usług w zakresie
wykonywanych przez nich czynności egzekucyjnych. Niewielki upływ czasu od tego
momentu oraz brak jednoznacznych regulacji uniemożliwiają wskazanie, w jaki
sposób okoliczność ta wpłynie na przychody i dochody komorników, a także
obciążenie opłatami stron postępowania egzekucyjnego. Przede wszystkim niejasne
pozostaje, czy w praktyce obecnie obowiązujące stawki opłat zostaną zwiększone
o stawkę podatku od towarów i usług wynoszącą 23% (takie stanowisko prezentuje
samorząd komorników), co spowoduje wzrost obciążenia stron postępowania,
pozostawiając przychody komorników teoretycznie na dotychczasowym poziomie,
czy też sytuacja będzie się przedstawiać odmiennie. Możliwe jest bowiem również
ukształtowanie się takiej praktyki, w której dotychczasowa stawka opłaty stanie się
stawką
obejmującą również
pozostawienie
obciążenia
podatek od
uczestników
towarów
i
postępowania
usług.
Spowoduje to
egzekucyjnego
na
dotychczasowym poziomie, jednakże spowoduje spadek przychodów komorników
z tytułu opłat o 18,7%79.
78
Interpretację ogólną z dnia 9 czerwca 2015 r., sygn. PT1.050.1.2015.LJU.19 w sprawie
opodatkowania podatkiem od towarów i usług czynności wykonywanych przez komorników sądowych
(Dz.Urz. Ministra Finansów z 2015 r. poz. 41).
79
Jak się wydaje, za taką interpretacją opowiada się Ministerstwo Finansów, skoro została ona
zawarta w opublikowanej przez to ministerstwo broszurze informacyjnej OPODATKOWANIE
PODATKIEM VAT CZYNNOŚCI WYKONYWANYCH PRZEZ KOMORNIKÓW SĄDOWYCH por.
http://www.finanse.mf.gov.pl/documents/766655/3160814/Broszura_+komornicy.pdf .
28
Równocześnie dokonując zmian wysokości opłat egzekucyjnych, należy mieć na
uwadze funkcje pełnione przez opłaty. W szczególności należy pamiętać, że obok
roli, jaką odgrywają w konkretnej sprawie egzekucyjnej, gdzie przede wszystkim
mają motywować dłużnika do spełnienia świadczenia, podstawowym zadaniem opłat
egzekucyjnych jest – zgodnie z art. 35 u.k.s.e. – pokrywanie kosztów działalności
egzekucyjnej komornika, na którą składają się m.in. koszty osobowe i rzeczowe
ponoszone w związku z prowadzoną działalnością egzekucyjną, koszty ochrony
zajętego mienia i niezbędnej ochrony osobistej oraz ubezpieczenia mienia kancelarii
i
własnego
ubezpieczenia
odpowiedzialności
cywilnej,
koszty
przejazdów
w miejscowości będącej siedzibą komornika, korespondencji, obrotu pieniężnego,
przewozu drobnych ruchomości niewymagających transportu specjalistycznego,
obowiązkowe opłaty na samorząd komorniczy ponoszone zgodnie z przepisami
ustawy (art. 34 u.k.s.e.).
Biorąc pod uwagę niewielką efektywność egzekucji (w 2013 r. wyniosła ona 22%80),
oczywista staje się konieczność określenia takiej wysokości opłat egzekucyjnych,
aby nie pozbawić ich roli finansowania całego systemu egzekucji.
Wreszcie, ocena skutków ewentualnego obniżenia opłat egzekucyjnych dla całego
systemu egzekucji musi uwzględniać zmianę art. 8 u.k.s.e., dokonaną przez ustawę
z dnia 9 kwietnia 2015 r. o zmianie ustawy o komornikach sądowych i egzekucji81.
Ogranicza ona swobodę wyboru wierzyciela przez komornika w taki sposób, że
uniemożliwia przyjęcie sprawy przez komornika spoza jego właściwości, jeżeli m.in.,
wpływ wszystkich spraw w danym roku przekroczył 10.000, bądź wpływ wszystkich
spraw w danym roku przekroczył 5000, a skuteczność w zakresie prowadzonych
przez niego egzekucji w roku poprzednim (tj. procentowy stosunek liczby spraw
załatwionych poprzez wyegzekwowanie świadczenia w roku poprzednim do liczby
spraw, które wpłynęły w roku poprzednim) nie przekroczyła 35%.
Przyjęta konstrukcja ma doprowadzić do bardziej równomiernego rozłożenia spraw
egzekucyjnych pomiędzy komorników i poprawienia efektywności egzekucji. Nie
wiadomo jednak, czy zmiany nie doprowadzą do spadku ogólnej liczby spraw
80
P. Ostaszewski, Opłaty i koszty w systemie egzekucji komorniczej – obraz statystyczny, Warszawa
2014.
81
Dz.U. z 2015 r., poz. 624.
29
kierowanych do egzekucji. Obserwowana nadmierna koncentracja spraw wśród
niewielkiej liczby komorników dotyczyła w dużej mierze spraw kierowanych przez
„wierzycieli masowych”, kierujących bardzo dużą liczbę wniosków egzekucyjnych do
konkretnych komorników, z którymi współpracowali. Nie wiadomo, czy te same
podmioty będą zainteresowane kierowaniem egzekucji do innych komorników.
Analiza skutków zmian przeprowadzona przez P. Ostaszewskiego82 wykazała, że
proponowane w nowelizacji regulacje doprowadziłyby do spadku przychodów
komorników z tytułu opłat egzekucyjnych o około 35%. Opłaty te odpowiadały zaś za
około 64% ogólnych przychodów komorników i gdyby pozostałe przychody
komorników oraz efektywność ich pracy pozostały na niezmienionym poziomie,
nowelizacja oznaczałaby obniżenie przychodów tej grupy zawodowej o około 23%.
Przy czy powyższe wartości oznaczałyby dla części komorników poniesienie straty
z prowadzonej działalności bądź znaczący spadek dochodów. Jak wskazał autor,
można dlatego szacować, że przynajmniej część ze 184 komorników (18%
wszystkich) z 47 obszarów sądów rejonowych musiałaby rozważyć restrukturyzację
kancelarii, poprawienie efektywności prowadzonych egzekucji, lub zakończenie
działalności.
Należy przy tym zauważyć, że analiza nie obejmowała skutków obciążenia opłat za
czynności komornika podatkiem od towarów i usług oraz zmian przepisów
regulujących właściwość komornika.
Wobec zakończenia prac Sejmu VII kadencji zakończeniu uległy również prace nad
omawianymi propozycjami zmian. Niewątpliwie jednak kwestia regulacji opłat
egzekucyjnych powróci. Wydaje się jednak, że bez jednoznacznego uregulowania
zagadnienia obciążenia opłat egzekucyjnych podatkiem VAT oraz oceny skutków
innego rozłożenia spraw egzekucyjnych między komorników nie sposób podejmować
racjonalnych decyzji dotyczących wysokości i kształtu opłat. Decyzji, które będą
uwzględniać nie tylko obciążenia dłużników w konkretnych sprawach egzekucyjnych,
lecz też funkcję opłat polegającą na finansowaniu całego systemu egzekucji.
Co do zasady należałoby stwierdzić, że w przypadku przyjęcia, iż aktualnie
obowiązujące stawki opłaty zawierają w sobie podatek od towarów i usług, margines
82
P. Ostaszewski Opłaty i kosztyS, s. 25.
30
możliwych obniżek opłaty nie jest zbyt duży. Ewentualne zmiany powinny zatem
polegać na usunięciu niespójności istniejącego systemu.
Niewątpliwie pozytywnie należałoby ocenić wprowadzenie odrębnej stawki opłaty
egzekucyjnej w przypadku niezwłocznej reakcji dłużnika na wszczęcie egzekucji
i zapłaty egzekwowanego świadczenia w zakreślonym terminie (w projekcie miałoby
to być 14 dni). Takie rozwiązanie spełniać będzie ugruntowane już w orzecznictwie
Trybunału Konstytucyjnego postulaty powiązania wysokości pobieranej przez
komornika opłaty z rzeczywistym nakładem jego pracy w danym postępowaniu
egzekucyjnym oraz kształtowania odpowiedniego zachowania dłużnika przez
motywowanie go do samodzielnego spełnienia świadczenia.
Rozważenia wymagałaby przy tym potrzeba konstruowania zachęt dla dłużnika do
spełnienia świadczenia na bardziej zaawansowanych etapach egzekucji bądź też
skala takich zachęt, tj. skala obniżenia opłaty w stosunku do podstawowej
obowiązującej stawki. Obecnie, w przypadku spełnienia świadczenia przez dłużnika
do rąk wierzyciela, komornik ma prawo do pobrania (przy założeniu, że wierzyciel
złoży wniosek o umorzenie postępowania egzekucyjnego) opłaty w wysokości 5%,
na podstawie art. 49 ust. 2 u.k.s.e. Wysokość opłaty jest taka sama bez względu na
to, czy do spełnienia świadczenia dojdzie na wstępnym etapie postępowania
egzekucyjnego,
czy
po
dokonaniu
przez
komornika
szeregu
czynności
egzekucyjnych w długotrwałym postępowaniu. Nie ma również znaczenia, na ile
skierowanie egzekucji do konkretnych składników majątku (dokonanie ich zajęć
i przystąpienie do dalszych etapów egzekucji) miało wpływ na spełnienie
świadczenia przez dłużnika.
Negatywnie należy ocenić propozycję dalszego kazuistycznego rozszerzania
przypadków, w których zastosowanie znajdowałaby obniżona stawka opłaty (obecnie
8%, w projekcie proponowano 5%). O wiele racjonalniejszym rozwiązaniem byłoby
odwrócenie zasady, polegające na wprowadzeniu, jako podstawowej, stawki
w niższej wysokości i wskazanie sposobów egzekucji, w których zastosowanie
znajdowałaby podwyższona stawka. Taka propozycja zawarta została w stanowisku
Rady Ministrów do projektu ustawy zawartego w druku 184283. Wskazano przy tym,
83
Por. http://sejm.gov.pl/Sejm7.nsf/druk.xsp?nr=1842.
31
że wyższa stawka opłaty powinna dotyczyć egzekucji z ruchomości, z nieruchomości
i praw, do których stosuje się odpowiednio przepisy o egzekucji z nieruchomości.
Takie rozwiązanie wydaje się zasadne również z tego względu, że trudno dostrzec
chociażby przesłanki, które stoją za zróżnicowaniem opłaty w przypadku egzekucji
z rachunku bankowego i egzekucji z wierzytelności. Rozważyć należałoby jedynie,
czy katalog sposobów egzekucji, w których zastosowanie miałaby wyższa stawka
opłaty, nie powinien być poszerzony np. o egzekucję z innych praw majątkowych
(art. 909–912 k.p.c.). Stopień skomplikowania takiej egzekucji i wymagane w jej
trakcie czynności podejmowane przez komornika (konieczność zawiadamiania
o zajęciu innych podmiotów, np. sądu rejestrowego, szacowania prawa, możliwość
jego opisu) wykazują podobieństwa raczej do konstrukcji egzekucji z ruchomości niż
egzekucji
z
rachunku
bankowego,
wynagrodzenia
za
pracę
czy
innych
wierzytelności.
Należałoby postulować rozszerzenie zakresu stosowania instytucji przewidzianej
w art. 49 ust. 2b u.k.s.e., tj. wniosku dłużnika o uchylenie postanowienia ustalającego
wysokość
opłaty
w
przypadku
umorzenia
postępowania
egzekucyjnego,
a w przypadku pobrania opłaty – także o jej zwrot, na sytuacje, w których dłużnik
może po zakończeniu skutecznego postępowania egzekucyjnego wykazać, że
orzeczenie, na którym oparto klauzulę wykonalności, zostało uchylone lub zmienione
w taki sposób, iż nie nadaje się do wykonania, utraciło moc lub tytuł wykonawczy
został pozbawiony wykonalności z przyczyn innych niż zaspokojenie wierzyciela.
Brak bowiem podstaw do różnicowania pozycji dłużnika dotkniętego niesłusznym
skierowaniem wobec niego egzekucji jedynie od tego, czy komornik był w stanie
dostatecznie szybko wyegzekwować całą należność. Co prawda przeważająca
praktyka przyznaje w takiej sytuacji dłużnikowi ochronę przy wykorzystaniu
możliwości obciążenia wierzyciela kosztami niecelowej egzekucji, jednakże może to
nastąpić tylko w przypadku wniesienia w terminie tygodniowym skargi na orzeczenie
komornika rozstrzygającego o kosztach postępowania. Nie zawsze zaś w tym
terminie dłużnik będzie mógł wykazać zaistnienie okoliczności uzasadniających
obciążenie kosztami wierzyciela.
Obecnie, zgodnie z art. 49 ust. 2b i 2c u.k.s.e., jedynie w przypadku umorzenia
postępowania egzekucyjnego dłużnik może doprowadzić do zmiany postanowienia
32
komornika po ukończeniu odrębnego postępowania, w którym badaniu podlegała
prawidłowość wydania bądź dalszego obowiązywania tytułu egzekucyjnego.
Zmian nie wydaje się wymagać aktualnie obowiązujący system miarkowania opłat
egzekucyjnych. Pozostawienie sądom w dużej mierze swobodnej oceny w tym
zakresie pozwala elastycznie reagować w konkretnych, znacznie zróżnicowanych,
stanach faktycznych, przy uwzględnieniu, że zasadą jest ponoszenie przez strony
(przede wszystkim dłużnika) opłat.
Należałoby jedynie postulować jednoznaczne uregulowanie wysokości opłaty, którą
należałoby pobierać od wniosku o obniżenie opłaty egzekucyjnej. Nie ma żadnych
podstaw, by wniosek taki był całkowicie zwolniony od opłaty, równocześnie wydaje
się, że opłata w wysokości 100 zł byłaby wygórowana.
10.
Podsumowanie
Będącą podstawą niniejszej pracy analizę orzecznictwa sądów powszechnych
w zakresie spraw, w których stosowany był art. 49 u.k.s.e., nie można uznać za
wyczerpującą.
Szeroki zakres zagadnień objętych zakresem stosowania omawianego przepisu
powoduje, że niektóre ujawniły się jedynie w jednostkowych sprawach. Na takiej
podstawie trudno formułować ogólne wnioski.
Równocześnie charakter postępowań ze skargi na czynności komornika (w których
często przyczyną wniesienia skargi są nie tyle konkretne i umotywowane zarzuty
wobec rozstrzygnięć komornika, ile ogólne negowanie zasadności prowadzenia
egzekucji) powoduje, że znacząca część rozstrzygnięć sądów ograniczała się do
potwierdzenia konieczności ponoszenia przez dłużnika kosztów egzekucji. W takich
sprawach nie następują problemy z wykładnią art. 49 u.k.s.e. i ewentualne
rozbieżności.
Ujawnione w toku badań rozbieżności zostały omówione we wcześniejszych
częściach pracy. Zauważono jednolitość wykładni wybranych przepisów prawa
w orzecznictwie sądów rejonowych, które mają siedzibę w tym samym okręgu sądu
okręgowego – kształtowaną przez orzecznictwo sądu odwoławczego. Jednakże
33
dostrzeżono, że przepisom tym nadaje się odmienną wykładnię w orzecznictwie
sądów mających siedzibę w innych okręgach sądów okręgowych. Również w ramach
sądów rejonowych zdecydowanie większą spójność zarówno rozstrzygnięć, jak i ich
uzasadnień dostrzec można w tych sądach, w których istnieją wyspecjalizowane
sekcje egzekucyjne.
Niestety zauważalne pozostaje dążenie komorników do maksymalizowania swoich
dochodów przez stosowanie takiej wykładni przepisów, która umożliwi pobranie opłat
w jak największej wysokości. Dotyczy to również kwestii, w których praktyka sądowa
ukształtowała się z wyraźnie dominującym stanowiskiem (sytuacja taka dotyczy
w szczególności wysokości opłaty ustalanej w przypadku umorzenia postępowania
egzekucyjnego na wniosek wierzyciela, po spełnieniu przez dłużnika świadczenia
bezpośrednio do rąk wierzyciela).
34
Lista spraw wykorzystanych na potrzeby opracowania:
Skarga na czynności komornika
1.
Sąd Rejonowy dla Łodzi-Śródmieścia, sygn. II 1 Co 10011/13,
2.
Sąd Rejonowy dla Łodzi-Śródmieścia, sygn. II 1 Co 10743/13,
3.
Sąd Rejonowy dla Łodzi-Śródmieścia, sygn. II 1 Co 1085/13,
4.
Sąd Rejonowy dla Łodzi-Śródmieścia, sygn. II 1 Co 1096/14,
5.
Sąd Rejonowy dla Łodzi-Śródmieścia, sygn. II 1 Co 1836/14,
6.
Sąd Rejonowy dla Łodzi-Śródmieścia, sygn. II 1 Co 507/14,
7.
Sąd Rejonowy dla Łodzi-Śródmieścia, sygn. II 1 Co 580/14,
8.
Sąd Rejonowy dla Łodzi-Śródmieścia, sygn. II 1 Co 6603/14,
9.
Sąd Rejonowy dla Łodzi-Śródmieścia, sygn. II 1 Co 7018/13,
10. Sąd Rejonowy dla Łodzi-Śródmieścia, sygn. II 1 Co 7103/13,
11. Sąd Rejonowy dla Łodzi-Śródmieścia, sygn. II 1 Co 737/14,
12. Sąd Rejonowy dla Łodzi-Śródmieścia, sygn. II 1 Co 7594/13,
13. Sąd Rejonowy dla Łodzi-Śródmieścia, sygn. II 1 Co 8172/13,
14. Sąd Rejonowy dla Łodzi-Śródmieścia, sygn. II 1 Co 88/14,
15. Sąd Rejonowy dla Łodzi-Śródmieścia, sygn. II 1 Co 8876/13,
16. Sąd Rejonowy dla Łodzi-Śródmieścia, sygn. II 1 Co 8893/13,
17. Sąd Rejonowy dla Łodzi-Śródmieścia, sygn. II 1 Co 8895/13,
18. Sąd Rejonowy dla Łodzi-Śródmieścia, sygn. II 1 Co 9265/13,
19. Sąd Rejonowy dla Łodzi-Śródmieścia, sygn. II 1 Co 7092/13,
20. Sąd Rejonowy dla Warszawy-Woli, sygn. II Co 2887/13,
21. Sąd Rejonowy dla Warszawy-Woli, sygn. I Co 3289/14,
22. Sąd Rejonowy dla Warszawy-Woli, sygn. I Co 1070/14,
23. Sąd Rejonowy dla Warszawy-Woli, sygn. I Co 1273/14,
24. Sąd Rejonowy dla Warszawy-Woli, sygn. I Co 1464/14,
25. Sąd Rejonowy dla Warszawy-Woli, sygn. I Co 2385/14,
26. Sąd Rejonowy dla Warszawy-Woli, sygn. I Co 2416/14.
27. Sąd Rejonowy dla Warszawy-Woli, sygn. I Co 2540/14,
28. Sąd Rejonowy dla Warszawy-Woli, sygn. I Co 777/14,
29. Sąd Rejonowy dla Warszawy-Woli, sygn. I Co 978/14,
30. Sąd Rejonowy dla Warszawy-Woli, sygn. II Co 1193/13,
35
31. Sąd Rejonowy dla Warszawy-Woli, sygn. II Co 2091/13,
32. Sąd Rejonowy dla Warszawy-Woli, sygn. II Co 2721/14,
33. Sąd Rejonowy dla Warszawy-Woli, sygn. II Co 490/14,
34. Sąd Rejonowy dla Warszawy-Woli, sygn. II Co 506/14,
35. Sąd Rejonowy dla Warszawy-Woli, sygn. II Co 944/14,
36. Sąd Rejonowy dla Warszawy-Woli, sygn. I Co 771/14,
37. Sąd Rejonowy dla Warszawy-Woli, sygn. II Co 169/14,
38. Sąd Rejonowy dla Wrocławia-Śródmieścia, sygn. I Co 854/14,
39. Sąd Rejonowy dla Wrocławia-Śródmieścia, sygn. I Co 1303/14,
40. Sąd Rejonowy dla Wrocławia-Śródmieścia, sygn. I Co 820/14,
41. Sąd Rejonowy dla Wrocławia-Śródmieścia, sygn. VIII Co 1160/14,
42. Sąd Rejonowy dla Wrocławia-Śródmieścia, sygn. VIII Co 1592/14,
43. Sąd Rejonowy dla Wrocławia-Śródmieścia, sygn. VIII Co 2403/13,
44. Sąd Rejonowy dla Wrocławia-Śródmieścia, sygn. VIII Co 2730/13,
45. Sąd Rejonowy dla Wrocławia-Śródmieścia, sygn. VIII Co 3107/13,
46. Sąd Rejonowy dla Wrocławia-Śródmieścia, sygn. VIII Co 414/14,
47. Sąd Rejonowy Gdańsk-Południe, sygn. XII 1 Co 5219/13,
48. Sąd Rejonowy Gdańsk-Południe, sygn. XII 1 Co 6560/13,
49. Sąd Rejonowy Gdańsk-Południe, sygn. XII 1 Co 6291/13
50. Sąd Rejonowy Gdańsk-Południe, sygn. XII 1 Co 6994/13,
51. Sąd Rejonowy Gdańsk-Południe, sygn. XII Co 1035/14,
52. Sąd Rejonowy Gdańsk-Południe, sygn. XII Co 1839/14,
53. Sąd Rejonowy Gdańsk-Południe, sygn. XII Co 3121/13,
54. Sąd Rejonowy Gdańsk-Południe, sygn. XII Co 4368/13,
55. Sąd Rejonowy Gdańsk-Południe, sygn. XII Co 447/14,
56. Sąd Rejonowy Gdańsk-Południe, sygn. XII Co 7276/13,
57. Sąd Rejonowy Gdańsk-Południe, sygn. XII Co 7175/13,
58. Sąd Rejonowy Katowice-Wschód, sygn. I 1 Co 1060/14,
59. Sąd Rejonowy Katowice-Wschód, sygn. I 1 Co 1994/14,
60. Sąd Rejonowy w Białogardzie, sygn. I Co 129/14,
61. Sąd Rejonowy w Białogardzie, sygn. I Co 27/14,
62. Sąd Rejonowy w Białogardzie, sygn. I Co 361/14,
63. Sąd Rejonowy w Białogardzie, sygn. I Co 362/14,
64. Sąd Rejonowy w Białogardzie, sygn. I Co 693/14,
36
65. Sąd Rejonowy w Białogardzie, sygn. I Co 698/14,
66. Sąd Rejonowy w Białogardzie, sygn. I Co 889/14,
67. Sąd Rejonowy w Bochni, sygn. I Co 2/14,
68. Sąd Rejonowy w Bochni, sygn. I Co 203/14,
69. Sąd Rejonowy w Bochni, sygn. I Co 254/14,
70. Sąd Rejonowy w Grudziądzu, sygn. I Co 1869/14,
71. Sąd Rejonowy w Grudziądzu, sygn. I Co 3089/13,
72. Sąd Rejonowy w Grudziądzu, sygn. I Co 3187/13,
73. Sąd Rejonowy w Grudziądzu, sygn. I CO 3228/14,
74. Sąd Rejonowy w Grudziądzu, sygn. I Co 594/14,
75. Sąd Rejonowy w Kartuzach, sygn. I Co 1046/14
76. Sąd Rejonowy w Kartuzach, sygn. I Co 1064/14,
77. Sąd Rejonowy w Kartuzach, sygn. I Co 1275/14,
78. Sąd Rejonowy w Kartuzach, sygn. I Co 1347/14,
79. Sąd Rejonowy w Kartuzach, sygn. I Co 690/14,
80. Sąd Rejonowy w Kielcach, sygn. I Co 1115/14,
81. Sąd Rejonowy w Kielcach, sygn. I Co 1598/13,
82. Sąd Rejonowy w Kielcach, sygn. I Co 262/14,
83. Sąd Rejonowy w Kielcach, sygn. I Co 293/14,
84. Sąd Rejonowy w Kielcach, sygn. I Co 446/14,
85. Sąd Rejonowy w Kielcach, sygn. I Co 646/14,
86. Sąd Rejonowy w Kielcach, sygn. I Co 968/14,
87. Sąd Rejonowy w Kielcach, sygn. VIII Co 1706/14,
88. Sąd Rejonowy w Kielcach, sygn. VIII Co 1994/13,
89. Sąd Rejonowy w Kielcach, sygn. VIII Co 810/14,
90. Sąd Rejonowy w Kłodzku, sygn. I Co 1818/14,
91. Sąd Rejonowy w Kłodzku, sygn. I Co 205/14,
92. Sąd Rejonowy w Kłodzku, sygn. I Co 3142/14,
93. Sąd Rejonowy w Kłodzku, sygn. I Co 380/14,
94. Sąd Rejonowy w Kłodzku, sygn. I Co 462/14,
95. Sąd Rejonowy w Kutnie, sygn. I Co 18/14,
96. Sąd Rejonowy w Kutnie, sygn. I Co 24/14,
97. Sąd Rejonowy w Kutnie, sygn. I Co 250/14,
98. Sąd Rejonowy w Kutnie, sygn. I Co 44/14,
37
99. Sąd Rejonowy w Kwidzynie, sygn. I Co 1358/14,
100. Sąd Rejonowy w Kwidzynie, sygn. I Co 1702/13,
101. Sąd Rejonowy w Kwidzynie, sygn. I Co 941/14,
102. Sąd Rejonowy w Lubaniu, sygn. I Co 174/14,
103. Sąd Rejonowy w Lubaniu, sygn. I Co 579/14,
104. Sąd Rejonowy w Łasku, sygn. I Co 1479/14,
105. Sąd Rejonowy w Łasku, sygn. I Co 748/14,
106. Sąd Rejonowy w Łasku, sygn. I Co 804/14,
107. Sąd Rejonowy w Mysłowicach, sygn. I Co 2239/13,
108. Sąd Rejonowy w Myślenicach, sygn. I Co 1634/13,
109. Sąd Rejonowy w Myślenicach, sygn. I Co 51/14,
110. Sąd Rejonowy w Myślenicach, sygn. I Co 53/14,
111. Sąd Rejonowy w Myślenicach, sygn. I Co 782/14,
112. Sąd Rejonowy w Myślenicach, sygn. I Co 877/14,
113. Sąd Rejonowy w Ostrołęce, sygn. I Co 145/14,
114. Sąd Rejonowy w Ostrołęce, sygn. I Co 1512/13,
115. Sąd Rejonowy w Ostrołęce, sygn. I Co 1574/13,
116. Sąd Rejonowy w Przemyślu, sygn. I Co 438/14,
117. Sąd Rejonowy w Przysusze, sygn. I Co 176/14,
118. Sąd Rejonowy w Przysusze, sygn. I Co 244/14,
119. Sąd Rejonowy w Raciborzu, sygn. I Co 322/14,
120. Sąd Rejonowy w Raciborzu, sygn. I Co 323/14,
121. Sąd Rejonowy w Raciborzu, sygn. I Co 67/14,
122. Sąd Rejonowy w Raciborzu, sygn. I Co 745/14,
123. Sąd Rejonowy w Raciborzu, sygn. I Co 82/14,
124. Sąd Rejonowy w Sanoku, sygn. I Co 258/14,
125. Sąd Rejonowy w Sanoku, sygn. I Co 79/14,
126. Sąd Rejonowy w Trzciance, sygn. I Co 128/14,
127. Sąd Rejonowy w Trzciance, sygn. I Co 1064/14,
128. Sąd Rejonowy w Trzciance, sygn. I Co 129/14,
129. Sąd Rejonowy w Trzciance, sygn. I Co 215/14,
130. Sąd Rejonowy w Trzciance, sygn. I Co 351/14,
131. Sąd Rejonowy w Trzciance, sygn. I Co 352/14,
132. Sąd Rejonowy w Trzciance, sygn. I Co 353/14,
38
133. Sąd Rejonowy w Ząbkowicach Śląskich, sygn. I Co 800/14
134. Sąd Rejonowy w Zgierzu, sygn. I Co 1028/14,
135. Sąd Rejonowy w Zgierzu, sygn. I Co 1656/14,
136. Sąd Rejonowy w Zgierzu, sygn. I Co 1835/14,
137. Sąd Rejonowy w Zgierzu, sygn. I Co 2397/14,
138. Sąd Rejonowy w Zgierzu, sygn. I Co 2735/14
139. Sąd Rejonowy w Zgierzu, sygn. I Co 2910/13,
140. Sąd Rejonowy w Zgierzu, sygn. I Co 3304/13,
141. Sąd Rejonowy w Zgierzu, sygn. I Co 775/14,
Obniżenie opłaty
1.
Sąd Okręgowy w Gdańsku, sygn. XVI Cz 1419/13,
2.
Sąd Okręgowy w Gdańsku, sygn. XVI Cz 1498/13,
3.
Sąd Okręgowy w Gdańsku, sygn. XVI Cz 621/14,
4.
Sąd Okręgowy w Łodzi, sygn. III Cz 187/15,
5.
Sąd Okręgowy w Łodzi, sygn. III Cz 351/15,
6.
Sąd Okręgowy w Łodzi, sygn. III Cz 352/14,
7.
Sąd Okręgowy w Łodzi, sygn. III Cz 824/14,
8.
Sąd Okręgowy w Przemyślu, sygn. I Cz 113/15,
9.
Sąd Okręgowy w Świdnicy, sygn. II Cz 234/14,
10. Sąd Okręgowy w Warszawie, sygn. V Cz 903/14,
11. Sąd Rejonowy dla Łodzi-Śródmieścia, sygn. II 1 Co 2300/14,
12. Sąd Rejonowy dla Łodzi-Śródmieścia, sygn. II 1 Co 10757/13,
13. Sąd Rejonowy dla Łodzi-Śródmieścia, sygn. II 1 Co 1542/14,
14. Sąd Rejonowy dla Łodzi-Śródmieścia, sygn. II 1 Co 157/14,
15. Sąd Rejonowy dla Łodzi-Śródmieścia, sygn. II 1 Co 2226/14,
16. Sąd Rejonowy dla Łodzi-Śródmieścia, sygn. II 1 Co 2790/14,
17. Sąd Rejonowy dla Łodzi-Śródmieścia, sygn. II 1 Co 585/14,
18. Sąd Rejonowy dla Łodzi-Śródmieścia, sygn. II 1 Co 6327/13,
19. Sąd Rejonowy dla Łodzi-Śródmieścia, sygn. II 1 Co 737/14,
20. Sąd Rejonowy dla Łodzi-Śródmieścia, sygn. II 1 Co 738/14,
21. Sąd Rejonowy dla Łodzi-Śródmieścia, sygn. II 1 Co 984/14,
22. Sąd Rejonowy dla Łodzi-Śródmieścia, sygn. II 1 Co 7620/13,
39
23. Sąd Rejonowy dla Łodzi-Śródmieścia, sygn. II 1 Co 8367/13,
24. Sąd Rejonowy dla Łodzi-Śródmieścia, sygn. II 1 Co 9032/13,
25. Sąd Rejonowy dla Warszawy-Woli, sygn. I Co 1487/14,
26. Sąd Rejonowy dla Warszawy-Woli, sygn. I Co 3479/14,
27. Sąd Rejonowy dla Warszawy-Woli, sygn. I Co 3566/14,
28. Sąd Rejonowy dla Warszawy-Woli, sygn. I Co 535/15,
29. Sąd Rejonowy dla Warszawy-Woli, sygn. II Co 1770/14,
30. Sąd Rejonowy dla Warszawy-Woli, sygn. II Co 2059/14,
31. Sąd Rejonowy dla Warszawy-Woli, sygn. II Co 2887/13,
32. Sąd Rejonowy dla Warszawy-Woli, sygn. II Co 3361/12,
33. Sąd Rejonowy dla Warszawy-Woli, sygn. II Co 3361/12,
34. Sąd Rejonowy dla Warszawy-Woli, sygn. II Co 944/14,
35. Sąd Rejonowy dla Wrocławia-Śródmieścia, sygn. VIII Co 1160/14,
36. Sąd Rejonowy dla Wrocławia-Śródmieścia, sygn. IX Co 247/14,
37. Sąd Rejonowy dla Wrocławia-Śródmieścia, sygn. VIII Co 243/14,
38. Sąd Rejonowy dla Wrocławia-Śródmieścia, sygn. VIII Co 244/14,
39. Sąd Rejonowy dla Wrocławia-Śródmieścia, sygn. VIII Co 245/14,
40. Sąd Rejonowy Gdańsk-Południe, sygn. XII Co 103/14,
41. Sąd Rejonowy Gdańsk-Południe, sygn. XII Co 1972/13,
42. Sąd Rejonowy Gdańsk-Południe, sygn. XII Co 3069/13,
43. Sąd Rejonowy Gdańsk-Południe, sygn. XII Co 5092/13,
44. Sąd Rejonowy Gdańsk-Południe, sygn. XII Co 5354/13,
45. Sąd Rejonowy Katowice-Wschód, sygn. I 1 Co 1203/14,
46. Sąd Rejonowy Katowice-Wschód, sygn. I 1 Co 1502/14,
47. Sąd Rejonowy Katowice-Wschód, sygn. I 1 Co 2095/14,
48. Sąd Rejonowy Katowice-Wschód, sygn. I 1 Co 2295/14,
49. Sąd Rejonowy w Białogardzie, sygn. I Co 277/14,
50. Sąd Rejonowy w Białogardzie, sygn. I Co 939/14,
51. Sąd Rejonowy w Bochni, sygn. I Co 1095/13,
52. Sąd Rejonowy w Bochni, sygn. I Co 404/14,
53. Sąd Rejonowy w Grudziądzu, sygn. I Co 2769/13,
54. Sąd Rejonowy w Grudziądzu, sygn. I Co 45/14,
55. Sąd Rejonowy w Grudziądzu, sygn. I Co 829/14,
56. Sąd Rejonowy w Kartuzach, sygn. I Co 1090/14,
40
57. Sąd Rejonowy w Kartuzach, sygn. I Co 1274/14,
58. Sąd Rejonowy w Kartuzach, sygn. I Co 1275/14,
59. Sąd Rejonowy w Kartuzach, sygn. I Co 1484/14,
60. Sąd Rejonowy w Kartuzach, sygn. I Co 1714/14,
61. Sąd Rejonowy w Kielcach, sygn. I Co 968/14,
62. Sąd Rejonowy w Kielcach, sygn. VII Co 296/14,
63. Sąd Rejonowy w Kielcach, sygn. VIII Co 969/14,
64. Sąd Rejonowy w Kielcach, sygn. VIII Co 207/14,
65. Sąd Rejonowy w Kłodzku, sygn. I Co 1427/14,
66. Sąd Rejonowy w Kłodzku, sygn. I Co 2193/14,
67. Sąd Rejonowy w Kutnie, sygn. I Co 1096/14,
68. Sąd Rejonowy w Kutnie, sygn. I Co 511/13,
69. Sąd Rejonowy w Kutnie, sygn. I Co 822/14,
70. Sąd Rejonowy w Kwidzynie, sygn. I Co 968/14,
71. Sąd Rejonowy w Łasku, sygn. I Co 587/14,
72. Sąd Rejonowy w Łasku, sygn. I Co 99/14,
73. Sąd Rejonowy w Łomży, sygn. I Co 339/14,
74. Sąd Rejonowy w Łomży, sygn. I Co 395/14,
75. Sąd Rejonowy w Mysłowicach, sygn. I Co 1807/13,
76. Sąd Rejonowy w Mysłowicach, sygn. I Co 1960/13,
77. Sąd Rejonowy w Myślenicach, sygn. I Co 1305/14,
78. Sąd Rejonowy w Myślenicach, sygn. I Co 877/14,
79. Sąd Rejonowy w Przemyślu, sygn. I Co 1715/14,
80. Sąd Rejonowy w Przemyślu, sygn. I Co 641/14,
81. Sąd Rejonowy w Raciborzu, sygn. I Co 1332/14,
82. Sąd Rejonowy w Raciborzu, sygn. I Co 279/14,
83. Sąd Rejonowy w Sanoku, sygn. I Co 1080/13,
84. Sąd Rejonowy w Sanoku, sygn. I Co 1192/13,
85. Sąd Rejonowy w Sanoku, sygn. I Co 24/14,
86. Sąd Rejonowy w Sanoku, sygn. I Co 25/14,
87. Sąd Rejonowy w Trzciance, sygn. I Co 208/14,
88. Sąd Rejonowy w Trzciance, sygn. I Co 347/14,
89. Sąd Rejonowy w Zgierzu, sygn. I Co 1711/14,
90. Sąd Rejonowy w Zgierzu, sygn. I Co 1843/14,
41
91. Sąd Rejonowy w Zgierzu, sygn. I Co 2151/14,
92. Sąd Rejonowy w Zgierzu, sygn. I Co 2307/14,
93. Sąd Rejonowy w Zgierzu, sygn. I Co 2351/14,
94. Sąd Rejonowy w Zgierzu, sygn. I Co 705/14.
42