zdrowo i bezpiecznie - Zespół Szkolno

PROGRAM PROFILAKTYKI
„ZDROWO I BEZPIECZNIE”
ZESPÓŁ SZKOLNO – PRZEDSZKOLNY NR 4
W CZĘSTOCHOWIE
1
Spis treści
1. Wstęp ................................................................................................................................. 2
2. Organizacja programu ....................................................................................................... 3
3. Program profilaktyki ..................................................................................................... 4
4. Problematyka programu ..................................................................................................... 5
5. Cele operacyjne .................................................................................................................. 6
6. Sposoby realizacji programu ............................................................................................... 8
7. Program dla przedszkola i dla klas I – III ............................................................................ 9
8. Program dla klas IV – VI .................................................................................................... 12
9. Bibliografia ......................................................................................................................... 15
10. Ankieta .............................................................................................................................. 16
2
Wstęp
W programie, który został zaadresowany do środowiska szkolnego podjęłyśmy próbę
ukazania prawidłowych postaw i zachowań związanych z bezpieczeństwem i zdrowiem
młodego człowieka. Opis programu zawiera cztery części. W pierwszej części omówione
zostały cele programu, a w ramach niego – cele pośrednie i bezpośrednie oraz wynikające z
nich umiejętności i wiadomości jakie powinien nabyć uczeń. W części drugiej została
przedstawiona organizacja wychowania i problematyka programu, ujęta w siedmiu blokach
tematycznych. W części trzeciej sformułowane zostały szczegółowe cele operacyjne do
realizacji z uczniem, w wyniku których uczeń uzyska określone umiejętności i wiadomości.
W części czwartej ujęte zostały szczegółowe zadania do realizacji w ramach określonych
lekcji i osoby odpowiedzialne za ich realizację. Ponadto przedstawiamy materiały źródłowe i
bibliografię oraz plan pracy na najbliższe lata.
W toku pracy nad tworzeniem programu korzystałyśmy z wyników diagnozy
przeprowadzonej w środowisku uczniów naszej szkoły oraz z najnowszej literatury opisującej
doświadczenia polskiej nauki, wieloletniego doświadczenia własnego jako pedagoga i
nauczyciela nauczania zintegrowanego.
Autorki
3
ORGANIZACJA PROGRAMU PROFILAKTYKI
„ZDROWO I BEZPIECZNIE”
Dyrekcja
Zespołu
Komisja opracowująca
szkolny program
profilaktyczny
Program
Organizacje uczniowskie
Rodzice
Nauczyciele
Służba
zdrowia
Straż
pożarna
Policja
Uczeń
4
PROGRAM PROFILAKTYKI
„ZDROWO I BEZPIECZNIE”
CELE PROGRAMU:
I.
Cel bezpośredni:
1. W wyniku realizacji programu uczeń ma posiąść zdolność samodzielnego
dokonywania zachowań właściwych dla zdrowia i bezpieczeństwa własnego i
innych ludzi.
II.
Cel pośredni:
1. W wyniku realizacji programu zostanie podniesiona jakość działań
podejmowanych na rzecz zdrowia i bezpieczeństwa ucznia przez osoby
sprawujące nad nim opiekę (rodziców, pedagogów).
W zakresie umiejętności:
1. Ukazanie uczniowi wartości zdrowia jako potencjału, którym dysponuje;
2. Kształtowanie umiejętności różnorodnego rozwiązywania własnych problemów
zdrowotnych oraz problemów zdrowotnych innych ludzi;
3. Rozwijanie zdolności do samokontroli, samoobserwacji, samo pielęgnacji zdrowia
oraz do wspierania innych ludzi w tych działaniach;
4. Kształtowanie umiejętności przewidywania własnych zachowań dla zdrowia i
bezpieczeństwa swego i innych ludzi;
5. Umiejętność publicznego promowania zdrowia i bezpieczeństwa na forum szkoły i
środowiska;
6. Posługiwanie się technologią informacyjną w zakresie promocji zdrowia i
bezpieczeństwa.
W zakresie wychowania:
1. Dążenie do wprowadzenia zmian otoczenia na zdrowsze i bezpieczniejsze;
2. Odpowiedzialność za zdrowie i bezpieczeństwo swoje i innych;
3. Dokonywanie właściwych i racjonalnych wyborów w zakresie zdrowia i
bezpieczeństwa;
4. Działanie na rzecz zdrowia i niwelowanie stanów zagrażających zdrowiu i
bezpieczeństwu.
5
Problematyka programu została podzielona na
siedem bloków tematycznych:
RUCH W ŻYCIU
CZŁOWIEKA
ŻYCIE W RODZINIE
HIGIENA
OSOBISTA I
OTOCZENIA
ZDROWIE
PSYCHICZNE
BEZPIECZEŃST
WO W ŻYCIU
CODZIENNYM
ŻYCIE BEZ
NAŁOGU
ZDROWY STYL
ODŻYWIANIA
6
CELE OPERACYJNE:
I. Życie w rodzinie:
1. Zna pojęcia: koleżeństwo, przyjaźń, akceptacja, odpowiedzialność, szczęście,
cierpienie, trud, osobowość, wartości rodzinne, miłość rodzicielska;
2. Dostrzega różnice między ludźmi i akceptuje je;
3. Potrafi zobaczyć siebie na tle swojej rodziny;
4. Umie rozmawiać ze swoją rodziną i przyczynia się do tworzenia w niej dobrych więzi
międzyludzkich;
5. Zna cechy dobrej rodziny;
6. Umie zorganizować prywatkę.
II. Zdrowie psychiczne:
1. Zna pojęcia: zdrowie psychiczne, stres, konflikt, relaks, odpoczynek bierny i czynny,
zmęczenie itp.;
2. Zna zasady „dobrego”– czyli zdrowego komunikowania się z innymi ludźmi;
3. Potrafi prowadzić obserwację własnego organizmu pod kątem reakcji emocjonalnych
na różne bodźce;
4. Umie kontaktować się z ludźmi w sposób niekonfliktowy i unikać konfliktów w
swoim środowisku;
III. Życie bez nałogu:
1. Zna pojęcia: nałóg, uzależnienie, narkotyki, alkohol, tytoń, pijak, palacz, narkoman,
lekoman, uzależnienie itp.;
2. Umie stosować różne sposoby (warianty) odmawiania w różnych sytuacjach życia
ucznia;
3. Zna przyczyny i skutki palenia, picia alkoholu i brania środków odurzających;
4. Potrafi wskazać sytuacje związane ze stosowaniem nieuczciwej reklamy;
5. Umie wskazać związki między paleniem tytoniu, nadużywaniem alkoholu, braniem
środków narkotycznych a zmianami w funkcjonowaniu organizmu człowieka;
6. Ma przekonanie o prawie człowieka do obrony przed dymem tytoniowym,
nadużyciem alkoholu.
IV. Zdrowy styl odżywiania:
1. Zna pojęcia: styl odżywiania, żywność, błąd żywieniowy, jakościowy, ilościowy,
składnik spożywczy, cykl trawienny, itp.;
2. Umie zidentyfikować produkt spożywczy pod względem jego przyswajalności przez
organizm człowieka (lekko – strawny, ciężko strawny, konserwowany, bez
konserwantów);
3. Zna związki stanu zdrowia z jakością i ilością spożywanych pokarmów;
4. Potrafi zmienić styl odżywiania się na bardziej sprzyjający zdrowiu;
5. Potrafi ułożyć prosty jadłospis codzienny dla siebie i członków swojej najbliższej
rodziny.
7
V. Bezpieczeństwo w codziennym życiu:
1. Zna pojęcia dotyczące bezpieczeństwa: bezpieczeństwo, zagrożenie,
niebezpieczeństwo, katastrofa, wypadek, zakaz, przepis, norma, znak ostrzegawczy,
pierwsza pomoc, systemy ratownictwa i organy bezpieczeństwa publicznego, zasady
bezpieczeństwa pracy, nauki i ruchu drogowego;
2. Potrafi korzystać z pomocy systemów ratownictwa i organów bezpieczeństwa
publicznego (pogotowie ratunkowe, straż pożarna, policja, straż miejska);
3. Potrafi rozpoznać znaki informacyjne o miejscach i sytuacjach niebezpiecznych;
4. Potrafi pewnie poruszać się po ulicy – zgodnie z zasadami ruchu drogowego;
5. Umie bezpiecznie używać narzędzi w gospodarstwie domowym i przy
majsterkowaniu;
6. Potrafi przewidywać skutki swoich zachowań;
7. Umie dbać o bezpieczeństwo własne i innych ludzi;
8. Umie dokonać oceny własnych dyspozycji zawodowych i wybrać właściwy zawód z
uwzględnieniem wymogów bezpieczeństwa;
9. Umie nawiązać kontakt z osobą obcą zachowując własne bezpieczeństwo.
VI. Higiena osobista i otoczenia:
1. Zna pojęcia: higiena osobista, zasady higieny osobistej i pielęgnacji ciała, odporność a
czystość, higiena środowiska, zanieczyszczenie środowiska, ekologia;
2. Zna zasady higieny osobistej i stosuje je w codziennym życiu;
3. Potrafi dbać o swoje zdrowie i piękne zęby;
4. Potrafi utrzymać w czystości miejsce swojego życia i aktywności.
5. Stosuje środki ekologiczne do pielęgnacji ciała i utrzymania czystości;
6. Dba o estetyczny wygląd;
7. Potrafi hartować organizm zgodnie z obowiązującymi zasadami.
VII. Ruch w życiu człowieka:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Zna pojęcia: sport, dyscyplina sportowa, aktywność fizyczna, trening, turystyka,
środki dopingujące, zabawy ruchowe, postawa ciała;
Umie systematycznie dozować swój wysiłek;
Potrafi przyjąć prawidłowa pozycję podczas nauki, oglądania telewizji, itp.;
Zna znaczenie aktywności fizycznej człowieka dla jego rozwoju;
Wie jakie znaczenie moją codzienne ćwiczenia fizyczne dla zdrowia;
Potrafi wybrać zestaw ćwiczeń możliwy do wykonania w każdych warunkach.
8
Sposoby realizacji programu:
Nasz program będzie realizowany:








w korelacji z różnymi przedmiotami,
na godzinach do dyspozycji wychowawcy klasy, na lekcjach wychowania
fizycznego,
w czasie przerw,
na zebraniach z rodzicami,
podczas spotkań z ekspertami,
w czasie wycieczek i spacerów,
na imprezach okolicznościowych,
zgodnie z inwencją wychowawców i nauczycieli.
9
PROGRAM DLA PRZEDSZKOLA I KLAS I – III
SZKOŁY PODSTAWOWEJ
BLOK TEMATYCZNY
PROBLEMATYKA
SPOSOBY
REALIZACJI
WSPÓŁUDZIAŁ
W REALIZACJI
HIGIENA
OSOBISTA I
OTOCZENIA
1.Dlaczego muszę się myć?
2.Co jest mi potrzebne, aby
być czystym i ładnie
wyglądać?
3.Wypowiadamy wojnę
próchnicy.
4.Jak korzystać z
sanitariatów?
5.Kto pomaga mi zachować
czystość w domu i w
szkole?
6.Kto i jak dba o czystość
twojej miejscowości?
7.Dlaczego nie należy
śmiecić i niszczyć zieleni?
8.Czy przestrzegając zasad
higieny mogę zapobiec
chorobom?
-pogadanki,
-spotkanie z
pielęgniarką,
-spotkanie ze
stomatologiem,
-udział w akcji
„Sprzątanie
świata”,
-zbieranie
surowców
wtórnych,
-rozmowy z
rodzicami na temat
higieny
-wychowawcy,
-nauczyciele,
-pielęgniarka,
-stomatolog
BEZPIECZEŃSTWO 1.Jak zachować się na
W CODZIENNYM drodze i bezpiecznie przejść
ŻYCIU
przez jezdnię?
2.Czy moja szkoła jest
bezpieczna?
3.Dlaczego należy pamiętać
o bezpieczeństwie podczas
zabawy?
4.Jak bezpiecznie
posługiwać się różnymi
narzędziami?
5.Jak unikać
niebezpieczeństw
związanych z
kontaktowaniem się z
nieznajomymi?
6.Jedziemy na wycieczkę
rowerową. Czy znamy
zasady ruchu drogowego?
7.Do kogo mogę się
zwrócić w przypadku, gdy
coś mi grozi?
8.Jak bezpiecznie
opiekować się
zwierzątkiem?
-nauka i
przestrzeganie
„Kodeksu pieszych
i rowerzystów”,
-konkurs w
rozpoznawaniu
znaków
drogowych oraz
znajomości
przepisów
związanych z
zachowaniem się w
ruchu drogowym,
-nauka i ćwiczenia
umiejętności
bezpiecznego
krojenia, cięcia,
itp.,
-rozmowy na
zajęciach
edukacyjnych
-nauczyciele i
inni specjaliści,
-policjant,
-przedstawiciele
PPPP i
TKOPDz
10
RUCH I
ODPOCZYNEK
1.Czy gimnastyka jest mi
potrzebna?
2.Jak mam siedzieć w
ławce i przy odrabianiu
lekcji?
3.Czy aktywność fizyczna
może poprawić mi humor?
4.Ruch i muzyka
5.Czy przebywanie na
świeżym powietrzu służy
zdrowiu?
-zabawy ruchowe
w trakcie zajęć
edukacyjnych,
-edukacja ruchowa,
-turniej sportowy,
-wycieczka
rowerowa, spacery,
-dyskoteka,
-gry i zabawy
terenowe
ZDROWY STYL
ODŻYWIANIA
1.Czy to, co mi smakuje
najbardziej, jest zawsze
dobre dla mojego
organizmu?
2.Gdzie i jak należy jeść i
pić?
3.Co to jest głód?
4.Idę z mamą na zakupy.
5.Dlaczego nie powinienem
niszczyć żywności?
-wspólne
-nauczyciele,
spożywanie
-rodzice
posiłków
(śniadania),
-gazetka,
-rozmowy,
-przygotowanie
kanapek i surówek,
-konkurs pt.:
”Kulturalne
spożywanie
posiłków”
EDUKACJA DO
ŻYCIA W
RODZINIE
1.Moja rodzina i mój dom.
2.Rodzeństwo – kto to taki?
3.Kim jest dziewczynka, a
kim chłopiec? – ich role
4.Moje prawa i obowiązki
w rodzinie.
-spotkanie z
rodzicami,
-uroczystości
okolicznościowe
wg kalendarza
imprez,
-prezenty,
-rozmowy na
zajęciach
-nauczyciele,
-rodzice,
-rodzeństwo,
-członkowie
rodziny
ŻYJEMY BEZ
NAŁOGÓW I
PRZEMOCY
1.Dymek papierosowy – to
dymek dobry, czy zły,
2.Czy mogę żyć bez
telewizora i gier
komputerowych?
3.Jakie są zasady
przyjmowania leków i kto
może mi je podawać?
4.Czy zawsze mogę
przyjmować do swojego
organizmu to, czym
poczęstuje mnie kolega?
5.”Kodeks zachowania się”
w naszej szkole.
6.Włączanie się w
-rozmowy z
rodzicami,
-zajęcia
edukacyjne,
-spotkanie z
pielęgniarką,
-plakaty,
-opracowanie
scenariuszy zajęć z
zakresu
profilaktyki i
przeciwdziałania
przemocy oraz
wulgaryzmom,
-warsztaty dla
-nauczyciele,
-rodzice,
-pielęgniarka,
-pedagog lub
psycholog z
PPPP,
-Straż Miejska,
-policja,
-TKOPDz
11
-nauczyciele,
-nauczyciele
wychowania
fizycznego,
-rodzice,
-filharmonia,
teatr
ZDROWIE
PSYCHICZNE
ogólnopolskie akcje z
zakresu profilaktyki
uzależnień i przemocy.
rodziców,
-zebrania z
rodzicami
1.Jestem uczniem! Czy
podoba mi się szkoła?
2.Model zdrowego dnia; co
lepiej wybrać: film, grę czy
może spacer?
3.Znaczenie odpoczynku
dla zdrowia człowieka.
4.Jak komunikować się z
innymi ludźmi?
5.Czego się boję i jak sobie
z tym poradzić?
6.Czy hałas jest szkodliwy?
-psychozabawy,
-pomoc dzieciom
w usuwaniu źródła
lęku,
-korzystanie ze
sprzętu
technicznego w
umiarkowanym
nagłośnieniu,
-rozmowa z
rodzicami na temat
przestrzegania
higieny dnia
12
-rodzice,
-nauczyciele i
inni specjaliści
z PPPP i
TKOPDz
PROGRAM DLA KLAS IV – VI
SZKOŁY PODSTAWOWEJ
BLOK TEMATYCZNY
WSPÓŁUDZIAŁ W
REALIZACJI
PROBLEMATYKA
SPOSOBY
REALIZACJI
1.Dlaczego i jak
dbać o czystość
skóry, włosów i
zębów?
2.Przestrzeganie
zasad higieny w
szkole i w domu.
3.Najczęstsze
problemy okresu
dojrzewania – jak im
zaradzić?
4.Co mogę zrobić,
aby nie zaśmiecać i
nie niszczyć swego
otoczenia?
5.Kiedy ludzie nie
chorują? Zdrowi
ludzie chcą się od
nich uczyć.
-rozmowy na
lekcjach do
dyspozycji
wychowawcy klasy,
-ścieżki między
przedmiotowe
-udział w akcji
„Sprzątanie świata”,
-zbieranie surowców
wtórnych,
-rozmowy z
pielęgniarką,
stomatologiem,
-opieka nad zielenią
szkolną,
-współpraca z PCK,
-gazetki „Recepta na
zdrowie”
-nauczyciele
przyrody
-wychowawcy klas,
-pielęgniarka,
-stomatolog,
-opiekun PCK,
-uczniowie
BEZPIECZEŃSTWO 1.Jak zachować się
W CODZIENNYM na drodze jako
ŻYCIU
pieszy i rowerzysta?
2.Bezpieczne
użytkowanie
sprzętów i urządzeń
w domu.
3.Jak zachować się,
gdy inni mi
dokuczają?
4.Jak moje
zachowanie może
zagrażać innym?
5.Zasady korzystania
z pomocy pogotowia
ratunkowe, policji i
straży pożarnej?
-filmy edukacyjne,
-pogadanki na
lekcjach,
-zdobywanie karty
rowerowej,
-wycieczka
rowerowa,
-spotkanie ze strażą
pożarną,
plansze z numerami
telefonicznymi służb
ratunkowych
-nauczyciele,
-policjant,
-strażacy,
-pracownicy szkoły
-turniej klas 5 – 6,
-rozmowy na
lekcjach,
-mecze i rozgrywki
między klasami,
-dyskoteka,
-nauczyciele,
-nauczyciele
wychowania
fizycznego,
-wychowawcy klas,
-rodzice,
HIGIENA
OSOBISTA I
OTOCZENIA
RUCH I
ODPOCZYNEK
1.Jak ruch wpływa
na budowę i postawę
ciała?
2Niewielka porcja
ruchu sposobem na
dobre rozpoczęcie
13
dnia.
-wycieczki
3.Jak i kiedy
korzystać z TV,
video, gier
komputerowych?
4.Jak odnosić się do
kolegów mniej
sprawnych fizycznie
i jak im pomagać?
5.Jak wypoczywają
członkowie mojej
rodziny?
-SKS, DOS
ZDROWY STYL
ODŻYWIANIA
1.Jakie są
konsekwencje
niedoboru lub
nadmiaru pokarmu w
moim organizmie?
2.Jakie produkty są
niezbędne, a jakich
należy unikać?
3.Jak chronić
produkty
żywnościowe przed
zanieczyszczeniem i
zepsuciem?
4.Dolegliwości,
zaburzenia, choroby
spowodowane
nieprawidłowym
odżywianiem się.
-rozmowy,
-prezentacja
wykonanych przez
siebie zestawów
pokarmowych dla:
rodziców, grup
rówieśniczych,
nauczycieli,
-opracowanie
„Recepty na
zdrowie” w formie
plakatu (dowcip,
humor) - konkurs
-nauczyciele,
-wychowawcy
EDUKACJA DO
ŻYCIA W
RODZINIE
1.Świętowanie w
rodzinie.
2.Okres dorastania, a
bycie dorosłym.
3.Jaki jest wpływ
mój i innych ludzi na
środowisko?
4.Jakie są potrzeby
ludzi w różnym
wieku?
5.Dlaczego nie
wszystkie rodziny są
podobne do mojej?
-wigilie klasowe z
udziałem rodziców,
-święta rodzinne,
-pogadanki,
-samodzielne
wykonanie
prezentów np.:
życzeń z użyciem
technik
komputerowych.
-nauczyciele,
-wychowawcy,
-członkowie rodziny,
-Dyrekcja Szkoły
ŻYJEMY BEZ
NAŁOGÓW I
PRZEMOCY
1.Co to jest alkohol,
wyroby tytoniowe,
narkotyki i jak
można odmówić ich
-zajęcia
profilaktyczno –
edukacyjne;
-konkurs plastyczno
-wychowawcy,
-Dyrekcja Szkoły,
-PPPP
14
ZDROWIE
PSYCHICZNE
przyjmowania?
2.Dlaczego ludzie
używają środków
uzależniających?
3.Co uczeń powinien
wiedzieć o lekach?
4.Co warto jest robić
z kolegami, a czego
nie warto?
5.Gdzie szukać
wsparcia w razie
kłopotów
życiowych?
6.Włączanie szkoły
w ogólnopolskie
akcje z zakresu
profilaktyki,
uzależnień i
przemocy.
literacki;
-realizacja
programów
profilaktyczno –
edukacyjnych;
-współudział w
akcjach,
-warsztaty dla
rodziców
1.Co to jest stres?
Jak sobie z nim
radzić?
2.Jak pomóc osobom
nieśmiałym i z
kompleksami?
3.Co jest moją
mocną, a co słabą
stroną? Od czego to
zależy? Jaki jest
wpływ pozytywnych
emocji?
4.Co pozwala mi
współpracować z
innymi?
-pogadanki,
-nauczyciele,
-zapoznanie uczniów -wychowawcy,
z instytucjami
-pracownicy szkoły
udzielającymi
konsultacji i
pomocy,
-przeprowadzenie
warsztatów
15
BIBLIOGRAFIA – wybrane pozycje
1. Bleja – Sosna B., Program: Kim jestem, kim mogę być? Ścieżki edukacyjne szkoła
podstawowa IV – VI, BEA-BLEJA s.c., Toruń 1999.
2. Charzyńska – Gula M., Środowiskowy program wychowania zdrowotnego w
szkole podstawowej i ponadpodstawowej – Założenia, cele, treści, sposób
realizacji, Lublin 1997
3. Chomczyńska – Miliszkiewicz M., Pankowska D., Polubić szkołę, WSiP,
Warszawa 1995.
4. Gajewska G., Szczęsna A., Doliński A., Warsztat pracy pedagoga, COGITO,
Zielona Góra1999.
5. Kołodziejczyk A., Profilaktyka uzależnień, MEN, Warszawa 1991.
6. Rozporządzenie MENiS z dn. 31.01.2002 r. dot. ramowych statutów publicznego
przedszkola oraz publicznych szkół.
7. Słońska Z., Misiuna M., Promocja zdrowia. Słownik podstawowych terminów,
Agencja Promo – Lider, Warszawa 1993.
8. Ustawy:
 Ustawa o systemie oświaty (zapis postulujący wprowadzenie programów
profilaktycznych),
 Ustawa o przeciwdziałaniu narkomanii z 24.04.1997r.,
 Ustawa o ochronie zdrowia psychicznego z dn. 19.08.1994 r.,
 Ustawa o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu z dn.
9.11.1995 r.,
 Ustawa o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi z dn.
26.10.1982r.
Program opracowały:
mgr Grażyna Jędrzejczyk
mgr Zofia Świstak
Aktualizacja: mgr Zofia Świstak
16
ANKIETA
Ankieta przeznaczona jest dla uczniów naszej szkoły. Ma na celu diagnozę realizowania Programu
Zdrowo i Bezpiecznie. Ankieta jest anonimowa, a jej wyniki pomogą w realizacji programu.
Odpowiedź zakreśl kołem.
1. Czy uprawiasz jakiś sport?
TAK
NIE
JAKI? ......................................................................
2. Czy ćwiczysz w domu w czasie wolnym?
 często
 rzadko
 wcale
3. Czy znasz zasady higieny jamy ustnej?
 czyszczę zęby po każdym posiłku,
 czyszczę zęby raz dziennie,
 czyszczę nieregularnie
5. Czy znasz zasady prawidłowego żywienia?
TAK
NIE
6. Czy używałeś(aś) leków w ciągu ostatniego miesiąca z powodu:




bólu głowy,
bólu brzucha,
choroby,
innych przyczyn
7. Ile czasu spędzasz przed telewizorem, komputerem dziennie?
 od 1 – 2 godz.
 od 2 – 3 godz.
 4 godz. i dłużej
8. Czy znasz zasady ruchu drogowego?
TAK
NIE
 posiadam kartę rowerową,
 nie posiadam
9. Czy miałeś(aś) kontakt z papierosami
TAK
NIE
 jeden raz
 więcej razy
17
z alkoholem?
TAK
NIE