Rozdział 2 POŚ Kcynia - Urząd Miejski w Kcyni

Green Key
2.1.
Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kcynia
DANE ADMINISTRACYJNE
Gmina Kcynia utworzona została 1.01.1973 r. Stanowi ona część historycznego
regionu Pałuk w północno - wschodniej części Wielkopolski. Od 1.01.1999 roku gmina
Kcynia znajduje się na obszarze nowopowstałego powiatu nakielskiego w województwie
kujawsko - pomorskim. PołoŜona jest przy granicy z województwem wielkopolskim - gminy
Gołańcz i Wapno, a na terenie województwa kujawsko - pomorskiego sąsiaduje z gminami:
Szubin, Nakło, Sadki (powiat nakielski), oraz śnin (powiat Ŝniński). Gmina Kcynia zajmuje
29 702 ha. Pod względem zajmowanej powierzchni lokuje się na 102 pozycji wśród 2489
klasyfikowanych gmin Polski.
PoniŜsze ryciny przedstawiają połoŜenie gminy Kcynia na tle powiatu nakielskiego
oraz obraz analizowanego obszaru.
Ryc. 1. Gmina Kcynia na tle podziału administracyjnego
Źródło: Opracowanie własne
5
CHARAKTERYSTYKA GMINY
Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kcynia
Green Key
Ryc. 2. Mapa Gminy Kcynia
Źródło: Program Ochrony Środowiska i Plan Gospodarki Odpadami
dla miasta i gminy Kcynia na lata 2004 - 2008 z perspektywa na lata 2009 – 2013.
Region ten ze względu na połoŜenie w sąsiedztwie Bydgoszczy jest atrakcyjny pod
względem turystycznym i gospodarczym. Do jego głównych atutów naleŜą:
-
krajobraz urozmaicony rozległą doliną rzeczną, krawędzią wysoczyzn,
wzgórzami,
-
duŜe kompleksy leśne,
-
korzystne połoŜenie komunikacyjne (siec drogowa, kolejowa) pomiędzy duŜymi
ośrodkami miejskimi Poznań - Bydgoszcz i powiatowymi Nakło, śnin, Wągrowiec,
ChodzieŜ.
Teren gminy stanowi atrakcyjne miejsce dla róŜnorodnych form inwestycji. Miasto Kcynia
współcześnie jest lokalnym centrum administracyjnym i usługowym dla rolniczego zaplecza
gminy. Siedziba gminy oddalona jest ok. 38 km od Bydgoszczy będącej ośrodkiem
administracji rządowej i o ok. 17 km od Nakła nad Notecią, czyli obecnej siedziby powiatu.
Sieć osadnicza gminy składa się z miasta i 53 wsi w 36 sołectwach. W tabeli
nr 1 znajduje się wykaz jednostek administracyjnych w mieście i gminie Kcynia.
CHARAKTERYSTYKA GMINY
6
Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kcynia
Green Key
TABELA 1.
Wykaz jednostek administracyjnych
na terenie gminy Kcynia
L.p
Sołectwo
Miejscowości
1.
Chwaliszewo
Chwaliszewo
2.
Dębogóra
Dębogóra
3.
Dobieszewko
Dobieszewko
4.
Dobieszewo
Dobieszewo
5.
Dziewierzewo
Dziewierzewo
6.
Elizewo
Elizewo
Suchoręczek
7.
Głogowiniec
Głogowiniec
8.
Górki Zagajne
Górki Zagajne
Górki Dąbskie
9.
Grocholin
Grocholin
Karolinowo
Miaskowo
10.
Gromadno
Gromadno
11.
Iwno
Iwno
12.
Karmelita
Karmelita
Stalówka
13.
Kazimierzewo
Kazimierzewo
14.
Laskownica
Laskownica
15.
Ludwikowo
Ludwikowo
16.
Łankowice
Łankowice
17.
Malice
Malice
Krzepiszyn
Rzemieniewice
18.
Miastowice
Miastowice
19.
Mieczkowo
Mieczkowo
20.
Nowa Wieś Notecka
Nowa Wieś Notecka
21.
Palmierowo
Palmierowo
22.
Paulina
Paulina
Józefkowo
Kowalewko Folwark
23.
Piotrowo
Piotrowo
Kowalewko
Weronika
24.
Rozpętek
Pozpętek
25.
Sierniki
Sierniki
26.
Sipiory
Sipiory
27.
Słupowa
Słupowa
28.
Słupowiec
Słupowiec
29.
Smogulecka Wieś
Smogulecka Wieś
7
CHARAKTERYSTYKA GMINY
Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kcynia
Green Key
Wykaz jednostek administracyjnych
na terenie gminy Kcynia
TABELA 1.
L.p
Sołectwo
Miejscowości
30.
Studzienki
Studzienki
31.
Suchoręcz
Suchoręcz
32.
Szczepice
Szczepice
Rozstrzębowo
Zabłocie
33.
Tupadły
Tupadły
Bąk
Ujazd
34.
Turzyn
Turzyn
Mycielewo
35.
śarczyn
śarczyn
36.
śurawia
śurawia
Włodzimierzewo
Źródło: Urząd Miejski w Kcyni
Gmina ma kształt dość zwarty, wydłuŜony w kierunku południowo – wschodnim.
Miasto Kcynia jest siedzibą władz gminnych. Obsługuje rejon sąsiadujących z nią
bezpośrednio sołectw w zakresie potrzeb administracyjnych, usługowo - handlowych,
oświatowych oraz obsługi rolnictwa. Kcynia pełni funkcje lokalnego centrum handlowo usługowego oraz kulturalnego i oświatowego. Na terenie gminy znajdują się następujące
jednostki organizacyjne:
-
Miejsko – Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej (Kcynia);
-
Miejsko – Gminny Ośrodek Kultury im. Klary Prillowej (Kcynia);
-
Biblioteka Publiczna (Kcynia);
-
Zakład Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej (Kcynia);
-
Gminny Zespół Oświaty (Kcynia);
-
Przedszkole Miejskie (Kcynia);
-
Szkoły Podstawowe: im. J. Czochralskiego (Kcynia), im. K. Korka
(Rozstrzębowo), im. Pamięci Obrońców Niepodległości (Sipiory), Szkoła
Podstawowa w Palmierowie, w Dobieszewie, w Laskownicy, w Dziewierzewie,
w Mycielewie;
-
Gimnazja: im. Powstańców Wielkopolskich (Kcynia), Gimnazjum
w Dziewierzewie, w Chwaliszewie, w Mycielewie;
-
Liceum Ogólnokształcące im. Karola Libelta (Kcynia).
Potrzeby wyŜszego rzędu mieszkańcy gminy zaspokajają głównie w ośrodku rangi
ponadregionalnej – Bydgoszczy.
CHARAKTERYSTYKA GMINY
8
Green Key
Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kcynia
Gmina Kcynia jest gminą typowo rolniczą, nie posiadającą przemysłu. Większość
mieszkańców zatrudnionych jest w rolnictwie, z którego się utrzymuje. Z 29 tys. ha ogólnej
powierzchni gminy 21 tys. ha stanowią uŜytki rolne.
Ciekawe połoŜenie gminy, obfitość kompleksów leśnych, bogata przeszłość
historyczna miasta, zabytki oraz bogactwo świata zwierzęcego i runa leśnego zachęcają
gości zagranicznych do łowiectwa, agroturystyki i wypoczynku w indywidualnych
gospodarstwach rolnych.
Miasto współcześnie jest lokalnym centrum administracyjnym i usługowym dla
rolniczego zaplecza.
2.2.
POŁOśENIE GEOGRAFICZNE
Zgodnie z podziałem Polski na regiony fizycznogeograficzne Kondrackiego (1988),
omawiany obszar połoŜony jest w granicach podprowincji Pojezierza Południowobałtyckie
(315). Gmina obejmuje dwa makroregiony: Pradolina Toruńsko – Eberswaldzka (315.3) oraz
Pojezierze Wielkopolskie (315.5). W dalszym, szczegółowym podziale gmina obejmuje
mezoregion Dolina Środkowej Noteci (315.34) i Kotlinę Toruńską (315.35) oraz mezoregion
Pojezierze Chodzieskie (315.53).
Pod względem fizjograficznym gmina leŜy na Wysoczyźnie Gnieźnieńskiej w obrębie
Niziny Wielkopolskiej.
2.3.
SPOŁECZEŃSTWO
2.3.1. LICZBA LUDNOŚCI I JEJ ROZMIESZCZENIE
Według danych gminnych na dzień 31.12.2007 roku, gminę Kcynia zamieszkuje
14 019 osób. Tabela nr 2 przedstawia liczbę ludności w poszczególnych miejscowościach
gminy.
9
CHARAKTERYSTYKA GMINY
Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kcynia
TABELA 2.
L.p.
l.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
Green Key
Liczba ludności w gminie Kcynia
(wyłączając miasto Kcynia)
Wieś
Bąk
Chwaliszewo
Dębogóra
Dobieszewko
Dobieszewo
Dziewierzewo
Elizewo
Liczba
ludności
14
368
167
143
235
702
71
Elizewo - Skórzewo
Głogowiniec
Górki Dąbskie
Górki Zagajne
Grocholin
Gromadno
Iwno
Józefkowo
16.
Karmelita
17.
18.
19.
20.
21.
22.
23.
24.
25.
26.
27.
28.
29.
30.
Karolinowo
Kazimierzewo
Kowalewko
Kowalewko - Folwark
Krzepiszyn
Laskownica
Ludwikowo
Łankowice
Malice
Miaskowo
Miastowice
Mieczkowo
Mycielewo
Nowa Wieś Notecka
L.p.
31.
32.
33.
34.
35.
36.
37.
1
38.
103
185
228
486
220
269
59
39.
39.
40.
39.
40.
41.
42.
Wieś
Palmierowo
Paulina
Piotrowo
Rozpętek
Rozstrzębowo
Rzemieniewice
Sierniki
Sipiory
w tym:
Czterdziestka
Dębogórski Młyn
Jeziornica
Kocewk
Michalinka
Zaborze
Słupowa
Słupowa
Słupowiec
Słupowa
Słupowiec
Smogulecka Wieś
Stalówka
83
43.
Studzienki
Długoszyn
Lisi Kąt
Wisławica
7
106
253
61
21
158
183
266
215
53
341
282
31
160
44.
45.
46.
47.
48.
49.
50.
51.
52.
53.
54.
Suchoręcz
Suchoręczek
Szczepice
Tupadły
Turzyn
Ujazd
Weronika
Włodzimierzewo
Zabłocie
śarczyn
śurawia
Razem obszar wiejski
Miasto Kcynia
Razem obszar wiejski i miejski
Liczba
ludności
100
90
52
142
115
35
152
383
256
20
55
4
10
38
163
163
55
163
55
202
148
101
2228
63
85
28
63
85
270
283
41
54
101
41
238
352
9 271
4 748
14 019
Źródło: Urząd Miejski w Kcyni
Miasto Kcynia zamieszkuje 4 748 osób. W poniŜszej tabeli znajduje się podział
miasta na liczbę ludności według ulic.
CHARAKTERYSTYKA GMINY
10
Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kcynia
Green Key
TABELA 3.
L.p.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
20.
21.
22.
23.
24.
25.
26.
27.
28.
29.
30.
31.
32.
33.
34.
35.
36.
37.
38.
39.
40.
41.
42.
43.
44.
45.
46.
47.
48.
49.
50.
Liczba ludności w mieście Kcynia
Nazwa ulicy
Asnyka
Brzozowa
Ceglana
Ciasna
Cmentarna
Dąbrowskiej
Dworcowa
Farna
Garncarska
Gliniana
Jurczyka
Kantego
Kasztanowa
Klasztorna
Konopnickiej
Krótka
Krzywa
Kwiatowa
Libelta
Łąkowa
Młyńska
Nakielska
Nałkowskiej
Nowa
Ogrodowa
OkręŜna
Orzeszkowej
Pałucka
Parkowa
Podgórna
Polna
Powstańców Wielkopolskich
Poznańska
Prusa
Rynek
Sądowa
Sienkiewicza
Słoneczna
StraŜacka
Szewska
Szubińska
Tupadzka
Wiejska
Wisławy Szymborskiej
Witosa
Wybudowanie
Wyrzyska
Zielona
śeromskiego
22 Stycznia
Liczba ludności
145
3
28
16
59
45
436
1
41
23
55
47
13
89
20
7
95
10
298
3
256
125
64
88
95
33
64
16
28
81
314
152
310
46
336
69
47
45
37
166
114
36
27
9
147
6
401
89
63
50
Źródło: Urząd Miejski w Kcyni
Od końca 2000 roku liczba ludności gminy zmalała o 240 osób. W ostatnich latach
moŜna zauwaŜyć tendencję spadku ilości mieszkańców gminy oraz samego miasta.
11
CHARAKTERYSTYKA GMINY
Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kcynia
Green Key
Największy odpływ ludności zauwaŜa się na obszarze wiejskim gminy, z którego, od 2000
roku odpłynęło 158 osób. Z miasta, natomiast, odpłynęły 82 osoby. Oznacza to, ze ludność
emigruje ze wsi, ale takŜe emigruje z gminy, prawdopodobnie do większych miast
i miejscowości, gdzie istnieją lepsze warunki pracy, zamieszkania, rozwoju.
Zmiany liczby ludności gminy i miasta Kcynia w latach 2000 - 2008 obrazuje tabela
nr 4. PoniŜej znajduje się takŜe wykres przedstawiający zmiany liczby ludności w gminie.
TABELA 4.
Liczba ludności w gminie Kcynia
Liczba mieszkańców
Rok
2000
Miasto
4 830
Obszar wiejski
9 429
Razem
14 259
2001
4 823
9 373
14 196
2002
4 811
9 397
14 208
2003
4 800
9 397
14 197
2004
4 777
9 381
14 158
2005
4 757
9 363
14 120
2006
4 746
9 319
14 065
2007
4 748
9 271
14 019
Źródło: Ewidencja ludności UM w Kcyni
14300
14250
14200
14150
14100
14050
14000
13950
13900
13850
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
Wykres 1. Zmiany liczby ludności w gminie Kcynia
Źródło: Dane Urzędu Miejskiego w Kcyni
Według danych Urzędu Miejskiego w Kcyni z końca roku 2007 wynika, Ŝe najwięcej
osób spośród całego obszaru gminy zamieszkuje w miejscowości Kcynia (4 478 osób),
a w dalszej kolejności w takich miejscowościach jak: Dziewierzewo (702 osoby), Grocholin
CHARAKTERYSTYKA GMINY
12
Green Key
Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kcynia
(486 osób), Sipiory (383 osoby), Chwaliszewo (368 osób), śurawia (352 osoby) i Miastowice
(341 osób).
2.3.2. PRZYROST NATURALNY
Analizując przyrost naturalny całego obszaru gminy Kcynia w roku 2007 wartości
przyrostu przedstawiały się następująco:
-
liczba urodzeń – 157 osób,
-
liczba zgonów – 126 osoby,
-
przyrost naturalny – 31 osoby.
2.3.3. BEZROBOCIE
Problem bezrobocia dotyka znacząco rejon gminy Kcynia. Bez pracy pozostaje tutaj
wiele osób. Według danych uzyskanych z GUS-u stopa bezrobocia w gminie wynosiła
w 2007 roku 8,57 % (1202 osoby). NajbliŜszym ośrodkiem gdzie istnieje moŜliwość
znalezienia pracy jest miasto Nakło oraz zlokalizowane w większym oddaleniu miasto
wojewódzkie Bydgoszcz. Podobnie jak w innych gminach województwa większość
bezrobotnych stanowiły kobiety – 715 osób (męŜczyźni – 487 osób).
2.4.
UśYTKOWANIE TERENU
Podstawową formą uŜytkowania terenu gminy Kcynia jest uŜytkowanie rolnicze.
Rozpatrując kryterium obszarowe gminy moŜna stwierdzić, iŜ jest to gmina wybitnie rolnicza.
UŜytki rolne zajmują ponad 71 % powierzchni gminy (21 113 ha). Znaczący udział
w powierzchni gminy mają takie uŜytki leśne, które zajmują niecałe 25 % gminy (6 649 ha).
Niekorzystnym jest niski odsetek wód powierzchniowych, stanowią one zaledwie 0,34 %
gminy.
Szczegółową strukturę uŜytkowania gruntów na terenie gminy Kcynia, przedstawiono
w tabeli nr 5 natomiast jej uproszczony schemat na wykresie 2.
13
CHARAKTERYSTYKA GMINY
Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kcynia
TABELA 5.
Green Key
UŜytkowanie ziemi w gminie Kcynia
Rodzaje gruntów
Powierzch.
geodezyjna
ogółem
Udział w
ogólnej
powierzchni
Powierzch.
geodezyjna
obszaru
miasta
Udział w
ogólnej
powierzchni
Powierzch.
geodezyjna
obszaru
wiejskiego
Udział w
ogólnej
powierzchni
[ha]
[%]
[ha]
[%]
[ha]
[%]
Powierzchnia ogólna
29 663
100
684
2,3
28 979
97,7
UŜytki rolne
21 113
71,2
536
1,8
20 577
69,4
grunty orne
16 522
55,7
449
1,5
16 073
54,2
270
0,9
5
0,02
265
0,89
2 856
9,6
52
0,17
2 804
9,4
pastwiska trwałe
grunty rolne
zabudowane
grunty pod stawami
857
2,9
14
0,05
843
2,8
390
1,3
10
0,03
380
1,3
13
0,04
-
-
13
0,04
grunty pod rowami
205
0,7
6
0,02
199
0,67
UŜytki leśne
6 649
22,4
-
-
6 649
22,4
lasy
6 492
21,9
-
-
6 492
21,9
grunty zadrzewione i
zakrzewione
157
0,53
-
-
157
0,53
Grunty zabudowane
i zurbanizowane
937
3,1
132
0,4
805
2,71
tereny mieszkalne
111
0,37
40
0,13
71
0,24
13
0,04
4
0,01
9
0,03
28
0,09
13
0,04
15
0,05
2
0,006
2
0,006
-
-
36
0,12
14
0,05
22
0,07
sady
łąki trwałe
tereny przemysłowe
inne tereny
zabudowane
zurbanizowane tereny
niezabudowane
tereny rekreacyjne
wypoczynkowe
drogi
tereny
komuni kolej
kacyjne
inne
661
2,2
39
0,13
622
2,09
69
3
0,2
0,01
15
1
0,05
0,003
54
2
0,18
0,006
14
0,05
4
0,01
10
0,03
Wody
100
0,34
1
0,003
99
0,33
powierzchniowe płynące
100
0,34
1
0,003
99
0,33
powierzchniowe stojące
-
-
-
-
-
-
864
2,91
15
0,05
849
2,86
25
0,08
-
-
25
0,08
830
2,8
15
0,05
815
2,75
9
0,03
-
-
9
0,03
uŜytki kopalne
Tereny inne
uŜytki ekologiczne
nieuŜytki
tereny róŜne
Źródło: Starostwo Powiatowe w Nakle n. Notecią, wg stanu na dzień 01.01.2008 r.
CHARAKTERYSTYKA GMINY
14
Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kcynia
Green Key
3,1
0,34
UŜytki rolne
2,91
UŜytki leśne
22,4
Grunty zabudowane
i zurbanizowane
Wody
71,2
Tereny inne
Wykres 2. Struktura uŜytkowania terenu w gminie Kcynia
2.5.
DZIAŁALNOŚĆ GOSPODARCZA
Gmina Kcynia jest gminą typowo rolniczą. Spośród pozostałych dziedzin gospodarki
wyróŜnić naleŜy:
-
przetwórstwo rolno - spoŜywcze - na terenie gminy istnieje baza do inwestycji
w takich dziedzinach jak: młynarstwo, przetwórstwo owocowo - warzywne,
przetwórstwo ziemniaczane i paszowe, mleczarstwo;
-
przemysł drzewny - moŜliwość podjęcia produkcji w zakresie: tarcicy uŜytkowej do
celów gospodarczych, meblarstwa uŜytkowego i artystycznego, stolarki
budowlanej;
-
przemysł odzieŜowy;
-
przemysł materiałów budowlanych - ze względu na bogate złoŜa Ŝwiru istnieje
moŜliwość wytwarzania trylinki, polbruku, płytek chodnikowych, bloczków
cementowo - Ŝwirowych, krawęŜników, kręgów betonowych, pustaków. MoŜna
równieŜ wykorzystać istniejące pokłady kredy jeziornej w Studzienkach.
Biorąc pod uwagę dane z Urzędu Statystycznego w Bydgoszczy dotyczące
podmiotów gospodarczych zarejestrowanych w rejestrze REGON (stan na 2007 r.), na
terenie gminy Kcynia działało 897 podmiotów gospodarczych, z czego 859 w sektorze
prywatnym, a 38 w publicznym.
15
CHARAKTERYSTYKA GMINY
Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kcynia
TABELA 6.
Green Key
Podmioty gospodarcze wg rejestru Regon –
struktura własnościowa (stan na 2007r.)
897
Ogółem
Sektor publiczny:
podmioty gospodarki narodowej ogółem
W tym:
- państwowe i samorządowe jednostki prawa
budŜetowego ogółem
Sektor prywatny:
podmioty gospodarki narodowej ogółem
W tym:
- osoby fizyczne prowadzące działalność
gospodarczą
- spółki handlowe
- spółki handlowe z udziałem kapitału
zagranicznego
- spółdzielnie
- stowarzyszenia i organizacje społeczne
38
36
859
730
28
5
9
29
Źródło: Główny Urząd Statystyczny – Regionalne Bazy Danych
W poniŜszej tabeli przedstawiono uszczegółowione dane dotyczące działalności
gospodarczej na terenie gminy. Wynika z niej, Ŝe najwięcej zarejestrowanych podmiotów jest
w sekcji G – handel, usługi naprawcze, sekcji D – przetwórstwo przemysłowe oraz sekcji F –
budownictwo. Najmniejszy udział mają podmioty z sekcji C – Górnictwo oraz sekcji E –
działalność związana z wytwarzaniem i dostarczaniem wody, energii oraz gazu.
CHARAKTERYSTYKA GMINY
16
Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kcynia
Green Key
Struktura podmiotów gospodarczych na
TABELA 7. podstawie PKD (stan na 2007 r.)
Nazwa Sekcji według PKD
Ilość podmiotów
gospodarczych
[szt.]
Gmina ogółem
Sekcja A - Rolnictwo, łowiectwo i leśnictwo
60
Sekcja C - Górnictwo
1
Sekcja D - Przetwórstwo przemysłowe
116
Sekcja E - Wytwarzanie i zaopatrywanie w energię
elektryczną, gaz, wodę
3
Sekcja F - Budownictwo
108
Sekcja G - Handel hurtowy i detaliczny; naprawa
pojazdów samochodów, motocykli oraz
artykułów uŜytku osobistego i domowego
313
Sekcja H - Hotele i restauracje
Sekcja I - Transport, gospodarka magazynowa i
łączność
Sekcja J - Pośrednictwo finansowe
Sekcja K - Obsługa nieruchomości, wynajem i
usługi związane z prowadzeniem
działalności gospodarczej
Sekcja L - Administracja publiczna i obrona
narodowa; obowiązkowe ubezpieczenie
społeczne i powszechne ubezpieczenie
zdrowotne
Sekcja M - Edukacja
20
47
22
74
18
30
Sekcja N - Ochrona zdrowia i pomoc społeczna
34
Sekcja O - Działalność usługowa komunalna,
społeczna i indywidualna, pozostała
51
Źródło: Główny Urząd Statystyczny – Regionalne Bazy Danych
W gminie Kcynia w 2007 roku pracowało ogółem 1266 osób (biorąc pod uwagę ilość
osób pracujących w głównym miejscu pracy). Więcej pracowało kobiet, o 66 osób więcej niŜ
męŜczyzn (600 osób).
2.6.
ROLNICTWO
Rolnictwo stanowi jeden z podstawowych działów gospodarki gminy Kcynia.
Zadaniem jego jest uzyskanie produktów roślinnych i zwierzęcych w wyniku uprawy i hodowli
roślin
oraz
chowu
i
hodowli
zwierząt
gospodarskich,
dla
zaspokojenia
potrzeb
Ŝywnościowych ludzi i inwentarza Ŝywego. Dostarcza ono równieŜ surowców dla róŜnych
17
CHARAKTERYSTYKA GMINY
Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kcynia
Green Key
działów przemysłu, otrzymuje teŜ w zamian potrzebne w produkcji rolniczej środki, jak
nawozy chemiczne, pestycydy, maszyny i energię.
Struktura uŜytków rolnych
w gminie Kcynia
TABELA 8.
Powierzchnia
ha
Udział
procentowy
UŜytki rolne
21 113
100
grunty orne
16 522
78,25
sady
270
1,28
2 856
13,53
pastwiska trwałe
grunty rolne
zabudowane
grunty pod stawami
857
4,06
390
1,85
13
0,06
grunty pod rowami
205
0,97
łąki trwałe
Źródło: Starostwo Powiatowe w Nakle n. Notecią,
wg stanu na dzień 01.01.2008 r.
Ogólna powierzchnia uŜytków rolnych gminy Kcynia wynosi 21 113 ha, co stanowi ok.
71 % ogólnej powierzchni gruntów gminy.
0,06
1,85
4,06
0,97
13,53
grunty orne
sady
1,28
łąki trw ałe
pastw iska trw ałe
grunty rolne zabudow ane
grunty pod staw ami
grunty pod row ami
78,25
Wykres 3. Struktura uŜytków rolnych na terenie gminy Kcynia
Nad poszczególnymi typami rolniczego uŜytkowania ziemi dominują grunty orne nad
łąkami, pastwiskami i sadami. Zajmują one 16 522 ha, co stanowi około 78 % powierzchni
uŜytków rolnych. Strukturę uŜytków rolnych gminy Kcynia przedstawia wykres nr 3.
Rolnictwo odgrywa bardzo waŜną rolę w tworzeniu struktury gospodarczej tego
terenu. Skupia ono znaczne zasoby siły roboczej oraz majątku trwałego.
CHARAKTERYSTYKA GMINY
18
Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kcynia
Green Key
Główne kierunki produkcji rolnej to:
•
uprawy,
•
produkcja zwierzęca.
Według przeprowadzonego w 2002 roku Powszechnego Spisu Rolnego struktura
gospodarki rolnej przedstawia się następująco:
TABELA 9.
Powierzchnia zasiewów w gminie Kcynia
Powierzchnia
upraw
[ha]
15 151,46
3 331,07
357,03
2 310,94
258,78
2 025,76
379,25
1 297,73
119,37
79,18
1 030,30
0,75
238,28
424,87
61,89
965,24
840,93
613,47
1,8
96,86
91,22
9,21
Rodzaj upraw
ogółem
pszenica ozima
pszenica jara
Ŝyto
jęczmień ozimy
jęczmień jary
owies
pszenŜyto ozime
pszenŜyto jare
mieszanki zboŜowe ozime
mieszanki zboŜowe jare
gryka, proso i inne zboŜowe
kukurydza na ziarno
kukurydza na zielonkę
strączkowe jadalne
ziemniaki
buraki cukrowe
rzepak ozimy
rzepak jary
okopowe pastewne
warzywa gruntowe
truskawki
Udział
procentowy
[%]
100
21,98
2,35
15,25
1,70
13,37
2,50
8,56
0,78
0,52
6,80
0,004
1,57
2,80
0,40
6,37
5,55
4,04
0,01
0,63
0,60
0,06
Źródło: Powszechny Spis Rolny 2002r.
19
CHARAKTERYSTYKA GMINY
Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kcynia
Green Key
21,98
13,37
15,25
2,350
8,56
6,8
6,37 5,55
4,04
2,8
0,52 1,57
0,630,6
0,06
0,4
1,7 2,5 0,78 0,004
0,01
pszenica ozima
pszenica jara
Ŝyto
jęczmień ozimy
jęczmień jary
owies
pszenŜyto ozime
pszenŜyto jare
mieszanki zboŜowe ozime
mieszanki zboŜowe jare
gryka, proso i inne zboŜowe
kukurydza na ziarno
kukurydza na zielonkę
strączkowe jadalne
ziemniaki
buraki cukrowe
rzepak ozimy
rzepak jary
okopowe pastewne
warzywa gruntowe
truskawki
Wykres 4. Udział procentowy poszczególnych upraw w gminie Kcynia
Niecałe 70 % zasiewów, w 2002 roku stanowiły uprawy zboŜowe, w których
największy udział miały: pszenica ozima, Ŝyto i jęczmień jary.
W strukturze produkcji zwierzęcej największy udział miała hodowla drobiu (90 529
szt.), trzody chlewnej (30 376 szt.) oraz bydła (7 588 szt.). Najmniejszy udział miała hodowla
owiec (17 szt.). Dane dotyczące pogłowia pozostałych zwierząt gospodarskich znajduje się
w tabeli nr 10.
CHARAKTERYSTYKA GMINY
20
Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kcynia
Green Key
TABELA 10.
Produkcja zwierzęca na terenie gminy
Produkcja zwierzęca
Rodzaj hodowli
Liczba pogłowia [szt.]
Bydło
7588
w tym krowy
3097
w tym krowy mleczne
3045
Trzoda chlewna
30376
w tym lochy
3347
Owce
17
Kozy
101
w tym samice 1-roczne i starsze
55
Konie
169
w tym konie 3-letnie i starsze
104
Króliki (samice)
309
Pnie pszczele
402
Drób ogółem
90529
w tym drób kurzy
84627
Obsada zwierząt gospodarskich
w sztukach duŜych na 100 ha
57
uŜytków rolnych
Źródło: Powszechny Spis Rolny 2002r.
Tabela nr 11 przedstawia wykaz duŜych gospodarstw rolnych zajmujących się hodowlą
zwierząt gospodarskich.
TABELA 11.
Rodzaj zwierząt
Wykaz duŜych ferm zwierząt gospodarskich
Miejscowość
Własciciel
Grocholin
Gospodarstwo Rolne Grocholin
Sp. z o.o.
Grocholi , 89-240 Kcynia
Górki Dabskie
Przedsiębiorstwo Rolno – Przetwórcze
"BRZYSKO – ROL" Sp. z o.o.
Brzyskorzystewko, 88-400 śnin
Tupadły
Gospodarstwo Tupadły Sp. z o.o.
Tupadły, 89-240 Kcynia
Kazimierzewo
Radosław ZadroŜny, Kazimierzewo 4
śurawia
Stanisław Skimina
śurawia, 89-240 Kcynia
Rzemieniewice
Eugeniusz Stachowiak
Rzemieniewice 5, 89-240 Kcynia
Bydło
Drób
Źródło: Dane z Urzędu Miejskiego w Kcyni
Łączna liczba gospodarstw rolnych na terenie gminy Kcynia, według Spisu Rolnego
z roku 2002 wynosi 1220. Najwięcej jest gospodarstw małych o powierzchni do 1 ha. Jest ich
21
CHARAKTERYSTYKA GMINY
Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kcynia
Green Key
314, co stanowi ok. 25,7 % wszystkich gospodarstw gminy. Wysoki udział procentowy
posiadają teŜ gospodarstwa duŜe o powierzchni większej niŜ 15 ha. Jest ich 359, z czego
188 gospodarstw stanowią gospodarstwa o powierzchni 20 – 50 ha i 126 gospodarstwa
o powierzchni 15 – 20 ha. Gospodarstwa o powierzchni powyŜej 15 ha stanowią ok. 29,4 %
wszystkich gospodarstw. PoniŜsza tabela (nr 12) przedstawia charakterystykę wielkościową
gospodarstw rolnych:
Charakterystyka gospodarstw rolnych według wielkości
TABELA 12. gospodarstwa
Grupy
obszarowe
uŜytków
rolnych
Liczba gospodarstw
[szt.]
Ogółem
do 1 ha
1 – 5 ha
5 – 10 ha
10 – 15 ha
15 ha i więcej
Procentowy udział
gospodarstw
w stosunku
do wszystkich
gospodarstw gminy
1220
314
207
162
178
359
100
25,7
17,0
13,3
14,6
29,4
W tym
gospodarstwa
indywidualne
[szt.]
1214
314
206
162
178
354
Źródło: Powszechny Spis Rolny 2002r.
2.6.1. ROLNICTWO EKOLOGICZNE
W obecnych czasach coraz większą rolę przywiązuje się do rolnictwa ekologicznego.
Jest to rodzaj rolnictwa wykorzystujący naturalne mechanizmy przyrodnicze w pielęgnacji
roślin i podnoszeniu ich wydajności z równoczesnym podnoszeniem Ŝyzności gleb i walorów
zdrowotnych produktów rolnych.
W gminie Kcynia nie zlokalizowano działającego na większą skalę typowego
„gospodarstwa ekologicznego”.
2.7.
TURYSTYKA I REKREACJA
PołoŜenie geograficzne, walory krajobrazowe, a w pewnym stopniu, bogata tradycja
kulturowa składają się na korzystne warunki dla rozwoju turystyki i rekreacji na terenie
miasta i gminy Kcynia. Z drugiej jednak strony połoŜenie marginalne względem metropolii
powoduje, iŜ nie ma wykształconych, typowych ośrodków letniskowych z charakterystyczną
bazą pobytową.
CHARAKTERYSTYKA GMINY
22
Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kcynia
Green Key
Miejscowość Kcynia połoŜona jest na wysokim wzgórzu morenowym (136 m n.p.m.),
które dominuje nad okolicą. Wyjątkowa lokalizacja miasta sprawia, iŜ jest ono widoczne
z odległości wielu kilometrów i prezentuje się bardzo malowniczo.
Zdj. 1. Widok na miasto Kcynia
Źródło: www.kcynia.pl
2.7.1. RYS HISTORYCZNY MIASTA I GMINY KCYNIA
Na terenie miasta i w jego okolicach prowadzono liczne badania archeologiczne,
które zaowocowały bardzo ciekawymi znaleziskami. Na ich podstawie badacze określili, iŜ
człowiek na omawianym terenie pojawił się około 8000 lat p.n.e. (w okresie dolnego
paleolitu). Były to przewaŜnie grupy rodzinne, w zaleŜności od trybu eksploatacji środowiska,
takŜe grupy łowieckie, które przemieszczały się w poszukiwaniu zwierzyny zakładając przy
tym doraźne obozowiska. Z biegiem czasu ludzie przeszli z koczowniczego do osiadłego
trybu Ŝycia. WiąŜe się z tym coraz większa liczba świadectw ich Ŝycia, działalności, kultury.
Jest wiele moŜliwości pochodzenia nazwy miejscowości Kcynia. Jedni historycy
twierdzą, Ŝe nazwa ta pochodzi od słowa "koftfica". Miały być tutaj dawniej wody i moczary,
w których przy zakładaniu osady znaleziono kotwice. Jeszcze dzisiaj (1928 r.) okolica Kcyni,
a zwłaszcza północna, za Grabowem połoŜona (tzw. Bielawy) w czasie roztopów pełna jest
wody. Dawniej, jak opowiadają „starzy kcynianie”, przez te łąki, z powodu bagien, trudno było
się przedostać. Dzikie gęsi gnieździły się w pobliŜu. TakŜe między starym cmentarzem,
a dzisiejszą gazownią była dawniej woda. TakŜe niedaleko miejsca, gdzie dziś znajduje się
dworzec kolejowy, istniały dawniej moczary. Potwierdza to teŜ historyk - amator Andrzej
Stempniewski, który wywodzi pochodzenie nazwy Kcynia od staropolskiego "Krca" - trzcina.
23
CHARAKTERYSTYKA GMINY
Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kcynia
Green Key
Jest to teŜ prawdopodobne, poniewaŜ sporo trzciny rośnie pod Kcynią, a nawet w granicach
administracyjnych miasta.
2.7.2. DZIEDZICTWO KULTUROWE
Do czasów dzisiejszych na terenie gminy zachowało się wiele zabytków architektury.
Wśród nich na szczególną uwagę zasługują:
-
Pałac w Chwaliszewie,
-
Dwór w Dobieszewie,
-
Zespół Dworsko – Parkowy we wsi Smogulecka Wieś,
-
Zespół Dworski w Grocholinie,
-
Pałac w miejscowości Rozpętek,
-
Dwór w Siernikach,
-
Dwór w Tupadłach,
-
Ruiny pałacu we wsi śurawia,
-
Zespół Dworsko – Parkowy w Iwnie,
-
Młyn Wodny w Kowalewku Folwark,
-
Zabudowania gospodarcze we wsi Weronika,
-
Kościół poewangelicki w Kowalewku,
-
domy, studnia z Ŝurawiem oraz ruiny Miejskiego Młyna w Ludwikowie,
-
domy w Mieczkowie,
-
Kościół p.w. Najświętszej Maryi Panny w Kcyni,
-
Kościół farny p.w. św. Michała Archanioła w Kcyni.
2.7.3. TURYSTYKA
Ze względu na brak jezior na opisywanym obszarze, w gminie nie ma ośrodków
wczasowych. Istnieją jednak gospodarstwa agroturystyczne:
-
Gospodarstwa agroturystyczne - Zofia Ososko, Dziewierzewo 7, 89-240 Kcynia;
-
Gospodarstwo agroturystyczne - Halina Hornung, Sipiory – Kocewka, 89-240
Kcynia.
Gmina, w Studium Uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego
gminy (1998), zakłada promowanie tego typu atrakcji związanych z wypoczynkiem
pobytowym na terenie gminy przy istniejących siedliskach rolnych.
CHARAKTERYSTYKA GMINY
24
Green Key
Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kcynia
Baza noclegowa przedstawia się następująco:
-
Specjalny Ośrodek Wychowawczy – Dom Św. Mikołaja w Kcyni,
-
Pałac w Grocholinie.
Gmina Kcynia przystąpiła uchwałą Nr XXXI/228/2005 Rady Miejskiej w Kcyni z dnia
31 marca 2005 r. do Stowarzyszenia Organizacja Turystyczna „Szlak Piastowski".
W związku z tym, Ŝe gmina Kcynia leŜy w obrębie historycznej krainy Pałuki, w Programie
zadań inwestycyjnych i gospodarczych gminy przewidziano utworzenie Izby Muzeum tradycji
i historii ziemi pałuckiej kcyńskiej (lata 2009 – 2010).
Lokalnym centrum rekreacji będzie zaplanowana w w/w Programie, na lata 2009 –
2015 rewitalizacja terenu po byłym wyrobisku gliny, właśnie dla celów rekreacji sportowej
i wypoczynku masowego.
Gmina posiada ubogą sieć płynących wód powierzchniowych. Jednak istniejące małe
rzeki pozwalają na organizowanie spływów kajakowych. Na lata 2009 – 2013 zaplanowano
budowę przystani kajakowej wraz z infrastrukturą przy śluzie, znajdującą się w miejscowości
Ludwikowo.
Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy (1998)
zakłada realizację systemu spójnej sieci dróg rowerowych: wojewódzkich i lokalnych,
stwarzających oprócz funkcji rekreacyjnej, alternatywę dojazdów do pracy, szkół i usług,
atrakcyjną i konkurencyjną w stosunku do transportu samochodowego. Gmina Kcynia
sukcesywnie rozwija sieć ścieŜek rowerowych.
Przez obszar gminy przebiegają następujące szlaki rowerowe:
-
Szlak Nakielsko – Kcyński – zaczyna się w Paterku na skrzyŜowaniu dróg
w stronę Kcyni i Szubina.
Kcyński odcinek szlaku przebiega skarpą doliny Noteci, gdzie rozciągają się wspaniałe
widoki w kierunku północnym.
25
CHARAKTERYSTYKA GMINY
Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kcynia
CHARAKTERYSTYKA GMINY
26
Green Key