INSTRUKCJA LABORATORIUM „Zastosowanie inwersyjnej
Transkrypt
INSTRUKCJA LABORATORIUM „Zastosowanie inwersyjnej
Politechnika Łódzka Wydział Chemiczny INSTRUKCJA LABORATORIUM „Zastosowanie inwersyjnej chromatografii gazowej (IGC) do oznaczania właściwości powierzchniowych nanonapełniaczy” (Inverse gas chromatography applied for determination of nanofillers surface properties) realizowanego w ramach Zadania nr 9 pn. „Doposażenie laboratorium pod nazwą Materiały i nanomateriały polimerowe jako materiały inżynierskie” Instrukcję opracował: dr inż. Magdalena Przybyszewska Łódź, 2009 ul. Żwirki 36, 90-924 Łódź www. ife.p.lodz.pl tel. 042 278 45 31 042 638 38 26 Projekt realizowany w ramach Priorytetu IV - Działanie 4.1 - Poddziałanie 4.1.1. pn. „Przygotowanie i realizacja nowych kierunków studiów w odpowiedzi na współczesne potrzeby rynku pracy i wymagania gospodarki opartej na wiedzy” SPIS TREŚCI 1. CEL DWICZENIA (Aim of studies) .................................................................................................... 3 2. WPROWADZENIE (Introduction) .................................................................................................... 3 3. PRZEBIEG DWICZENIA (Procedure) ............................................................................................... 13 3.1. Aparatura pomiarowa .............................................................................................................. 14 3.2. Wykonanie dwiczenia ............................................................................................................... 15 4. OPRACOWANIE SPRAWOZDANIA (Report) ................................................................................. 16 4.1. Cel dwiczenia ............................................................................................................................. 16 4.2. Metodyka pomiarów ................................................................................................................ 16 4.3. Wyniki pomiarów...................................................................................................................... 16 4.4. Opracowanie wyników pomiarów ........................................................................................... 17 4.5. Wnioski...................................................................................................................................... 17 5. LITERATURA (References)............................................................................................................. 17 6. PYTANIA SPRAWDZAJĄCE (Problems) ......................................................................................... 18 7. EFEKTY KSZTAŁCENIA (Learning outcomes) ................................................................................. 18 7.1. Co student powinien wiedzied ................................................................................................. 18 7.2. Co student powinien umied ...................................................................................................... 19 8. TELEFONY ALARMOWE (Emergency numbers)............................................................................ 19 Laboratorium pn. „Zastosowanie inwersyjnej chromatografii gazowej (IGC) do oznaczania właściwości powierzchniowych nanonapełniaczy” realizowane w ramach Zadania nr 9 2 1. CEL DWICZENIA (Aim of studies) Celem dwiczenia pn. „Zastosowanie inwersyjnej chromatografii gazowej (IGC) do oznaczania właściwości powierzchniowych nanonapełniaczy” realizowanego w ramach Zadania 9 jest wykonanie charakterystyki energetycznej powierzchni badanego nanonapełniacza metodą inwersyjnej chromatografii gazowej przy nieskooczenie małym stężeniu sond oraz oznaczenie jego właściwości donorowo-akceptowych i zdolności do oddziaływao specyficznych. 2. WPROWADZENIE (Introduction) Działanie wzmacniające (ang. reinforcing effect) nanonapełniaczy zależy przede wszystkim od wielkości ich cząstek, ich dyspersji w elastomerze, powierzchni właściwej, wymiarów fraktalnych oraz zdolności do tworzenia elastomerowym [1,2+. Istotną rolę własnej sieci, tzw. „struktury” w ośrodku odgrywa również aktywnośd powierzchni nanonapełniaczy, a więc jej natura chemiczna oraz stan energetyczny, czyli: energia powierzchniowa, rozkład centrów energetycznych, struktura krystalograficzna i defekty struktury oraz zanieczyszczenia [3]. Z aktywnością nanonapełniacza ściśle związana jest wielkośd oddziaływao (adhezja) pomiędzy nanonapełniaczem a polimerem oraz między cząstkami nanonapełniacza. Termodynamiczną pracę adhezji W można obliczyd z równania (1) *4+. W = 2( 1 D 2 D 1/2 ) + 2( 1 P P 1/2 2 ) gdzie: 1D, 2D -składowe dyspersyjne energii powierzchniowej, energii powierzchniowej. (1) 1 P , 2 P składowe polarne Wielkośd składowej dyspersyjnej decyduje o zdolności cząstek nanonapełniacza do oddziaływao z elastomerem i ich dyspersji w ośrodku elastomerowym, zaś składowa Laboratorium pn. „Zastosowanie inwersyjnej chromatografii gazowej (IGC) do oznaczania właściwości powierzchniowych nanonapełniaczy” realizowane w ramach Zadania nr 9 3 polarna energii powierzchniowej odpowiada w znaczącym stopniu za oddziaływania między cząstkami nanonapełniacza. Jej wzrost przy niezmiennej składowej dyspersyjnej powoduje zwiększenie tendencji do aglomeracji cząstek nanonapełniacza i pogorszenie jego dyspersji w nie polarnym elastomerze. Należy oczekiwad, że najlepsza dyspersja nanonapełniacza w elastomerze a co za tym idzie większy efekt wzmacniania wystąpi wtedy, gdy zaistnieją termodynamiczne warunki zwilżania cząstek nanonapełniacza przez ośrodek elastomerowy, a więc wówczas gdy właściwości powierzchniowe obu składników (nanonapełniacza i polimeru) będą zbliżone *4+. Poza energią powierzchniową wpływ na aktywnośd nanonapełniaczy mają również ich właściwości donorowo-akceptorowe, a więc obecnośd na powierzchni centrów aktywnych, będących donorami lub akceptorami elektronów. Nie mniej ważną rolę w oddziaływaniach między nanonapełniaczem a elastomerem odgrywa dostępnośd centrów aktywnych na powierzchni napełniacza *4+. Wpływ energii powierzchniowej nanonapełniacza na jego aktywnośd jest problemem bardzo złożonym. Do oznaczania energii powierzchniowej nanonapełniaczy i ich właściwości donorowo-akceptorowych stosowanych jest kilka metod. Energię powierzchniową obliczyd można z pomiarów kąta zwilżania, a właściwości donorowoakceptorowe oznaczyd metodą pomiaru potencjału zeta. W ostatnich czasach gwałtownie rozwinęła się metoda inwersyjnej chromatografii gazowej (IGC) pozwalająca zbadad energię powierzchniową ciał stałych poprzez pomiary dynamicznej charakterystyki adsorpcji sond. Podstawowe zalety IGC to: możliwośd jednoczesnego oznaczenia wartości składowych dyspersyjnych energii powierzchniowej, zdolności nanonapełniaczy do oddziaływao specyficznych oraz ich właściwości donorowo-akceptorowych, możliwośd prowadzenia pomiarów w szerokim zakresie temperatury *4+. Inwersyjna chromatografia gazowa jest również stosowana do badania właściwości fizykochemicznych materiałów porowatych, tendencji do agregacji substancji sypkich oraz m.in. do badania oddziaływao pomiędzy związkami zapachowymi a polimerami używanymi jako opakowania żywności. Laboratorium pn. „Zastosowanie inwersyjnej chromatografii gazowej (IGC) do oznaczania właściwości powierzchniowych nanonapełniaczy” realizowane w ramach Zadania nr 9 4 Co więcej IGC dostarcza informacji o parametrach fizykochemicznych leków (np. stabilnośd struktur krystalicznych leków), kosmetyków, produktów spożywczych, minerałów, materiałów budowlanych, perfum (trwałośd perfum na bawełnie), czy włókien. Stosowana jest również do charakterystyki powierzchni katalizatorów. Inwersyjna chromatografia gazowa (ang. inverse gas chromatography) jest rozszerzeniem tradycyjnej chromatografii gazowej, w której badany, nielotny materiał jest umieszczony wewnątrz kolumny. Faza stacjonarna jest następnie charakteryzowana na podstawie jej oddziaływao z celowo dobranymi sondami o znanych właściwościach, transportowanych przez kolumnę w strumieniu gazu nośnego *5+. Czasy retencji lotnych sond oraz profile pików chromatograficznych są uzależnione od oddziaływao międzycząsteczkowych pomiędzy nimi a fazą stacjonarną i mogą byd wykorzystane do wyznaczania charakterystyk badanych substancji [5]. Pomiary IGC mogą byd wykonane zarówno przy nieskooczonym stężeniu, jak i przy skooczonym stężeniu sond. W pierwszym przypadku pary sondy są nastrzykiwane na kolumnę, stężenie w warstwie adsorpcyjnej dąży do zera. Sonda oddziałuje z silnymi miejscami aktywnymi na badanej powierzchni. Na podstawie danych możemy obliczyd np. składową dyspersyjną swobodnej energii powierzchniowej (ang. dispersive component of surface energy) lub składową specyficzną energii adsorpcji (ang. specific component of adsorption energy). W drugim przypadku, tj. przy skooczonym stężeniu sond, do opisywania właściwości powierzchniowych wyznaczane są izotermy adsorpcji [5]. Laboratorium pn. „Zastosowanie inwersyjnej chromatografii gazowej (IGC) do oznaczania właściwości powierzchniowych nanonapełniaczy” realizowane w ramach Zadania nr 9 5 Rys. 1. Izoterma adsorpcji Langmuira Izoterma Langmuira odpowiada adsorpcji monowarstwowej, która dla dostatecznie wysokich ciśnieo substancji adsorbującej się osiąga wartośd graniczną, tworząc warstwę monomolekularną całkowicie pokrywającą powierzchnię adsorbentu. W zakresie Henry'ego (żółty obszar na Rys. 1.) zmiana energii adsorpcji (∆GA) jest proporcjonalna do nachylenia wykresu a(p) = f(P/Po). Zasada oznaczeo metodą IGC polega na pomiarze różnic czasów retencji (przepływu) sondy małocząsteczkowej i gazu nieadsorbującego się - metanu. Czas przepływu substancji małocząsteczkowej przez kolumnę wypełnioną badanym materiałem jest proporcjonalny do energii jej adsorpcji na ciele stałym (∆GA). Laboratorium pn. „Zastosowanie inwersyjnej chromatografii gazowej (IGC) do oznaczania właściwości powierzchniowych nanonapełniaczy” realizowane w ramach Zadania nr 9 6 Rys. 2. Schemat przepływu sondy przez kolumnę wypełnioną badanym materiałem Zmianę energii adsorpcji (ang. free adsorption energy) przedstawid można równaniem (2): - GA = RT lnVn + K (2) gdzie: ∆GA - zmiana energii adsorpcji [kJ/mol]; R - uniwersalna stała gazowa; Vn - objętośd retencji; K - stała zależna od temperatury, masy wypełnienia kolumny i powierzchni właściwej badanej substancji sypkiej. Stąd można przyjąd, iż zmiana energii adsorpcji wynosi: GA RT ln B Vn S W (3) gdzie: B = 2,99•102 - z definicji De Boer’a; S – powierzchnia właściwa adsorbenta [m2/g]; W – masa wypełnienia kolumny [g]. Objętośd retencji można określid równaniem (4): Vn jD' t r t0 jD' t n (4) oraz D' D TE P0 P0W TR P0 (5) Laboratorium pn. „Zastosowanie inwersyjnej chromatografii gazowej (IGC) do oznaczania właściwości powierzchniowych nanonapełniaczy” realizowane w ramach Zadania nr 9 7 gdzie: j – współczynnik Jamesa – Martina, związany ze ściśliwością gazu [6]; tr – czas przepływu sondy przez kolumnę; t0 – czas przepływu substancji nieadsorbującej się – metanu; tn – czas retencji sondy; D – szybkośd przepływu gazu nośnego; TE – temperatura kolumny; TR – temperatura otoczenia; P0 – ciśnienie atmosferyczne; Pow – prężnośd pary wodnej w danej temperaturze. W badanym układzie wyróżnia się dwa rodzaje oddziaływao pomiędzy powierzchnią badanego materiału stanowiącego wypełnienie kolumny a cząstkami nastrzykiwanych sond: oddziaływania dyspersyjne Londona i oddziaływania specyficzne, zatem: G GD G SP (6) gdzie: GD – składowa dyspersyjna energii powierzchniowej; GSP – składowa specyficzna energii powierzchniowej. Składową dyspersyjną ( D s ) można obliczyd w oparciu o wzór Dorris i Gray’a [7], wykorzystując czasy retencji serii n-alkanów. W przypadku sond niepolarnych wykazujących wyłącznie oddziaływania Londona, energia powierzchniowa jest funkcją tylko składowej dyspersyjnej ( GSP =0) i zmienia się liniowo z liczbą atomów węgla w cząsteczce (Rys. 3). Umożliwia to wyznaczenie składowej energii adsorpcji dla grupy metylenowej, stąd: D s GCH 2 GCH 2 4 N A2 aCH 2 RT ln Vn 2 (7) 2 CH 2 1 Cn H 2 n Vn C n H 2 n 4 (8) 2 gdzie: - GCH2 – wartośd energii adsorpcji/desorpcji pojedynczej grupy CH2; NA – liczba Avogadro; aCH2 – pole powierzchni jednej grupy CH2, równe 0,06 nm2; CH2 – energia powierzchniowa ciała stałego zbudowanego tylko z ugrupowao CH2; CH2 = 35,6 – 0,058 (t – 20) [mJ/m2][7]; T – temperatura. Laboratorium pn. „Zastosowanie inwersyjnej chromatografii gazowej (IGC) do oznaczania właściwości powierzchniowych nanonapełniaczy” realizowane w ramach Zadania nr 9 8 Rys. 3. Zmiana energii adsorpcji w funkcji liczby atomów węgla w cząsteczce n-alkanów Zależnośd G w funkcji parametru oddziaływao dyspersyjnych ( G = f(χT)) dla serii n-alkanów jest zależnością prostoliniową, natomiast sondy polarne silniej oddziałują z ciałem stałym i punkty im odpowiadające leżą powyżej „linii alkanów”. Energia adsorpcji sondy polarnej jest zatem większa niż odpowiednich alkanów. Różnica ta jest miarą składowej specyficznej energii adsorpcji sond polarnych, wg Papirer’a [4]: G ASP RT ln Vn s. p. Vn s.w. (9) gdzie: Vn (s.p.) – objętośd retencji sondy polarnej; Vn (s.w.) – objętośd retencji sondy węglowodorowej. Stan energetyczny powierzchni ciała stałego jest również charakteryzowany na podstawie parametru oddziaływao specyficznych Sf (ang. specific interaction parameter) (równanie 10) zdefiniowanego jako stosunek energii adsorpcji sondy polarnej na ciele stałym ( GA) do energii adsorpcji alkanu rzeczywistego lub hipotetycznego o takiej samej charakterystyce strukturalnej, co użyta sonda polarna ( Galk) [3] (Rys. 4): Sf GA Galk (10) Laboratorium pn. „Zastosowanie inwersyjnej chromatografii gazowej (IGC) do oznaczania właściwości powierzchniowych nanonapełniaczy” realizowane w ramach Zadania nr 9 9 Rys. 4. Sposób wyznaczania parametru oddziaływao specyficznych Sf Z heterogeniczności powierzchni ciała stałego, które stanowi obiekt badao wynikają różnice w energiach oddziaływao z izomerycznymi alkanami. Miarą szorstkości powierzchni adsorbatu są indeksy morfologiczne: Im oraz I*m. W praktyce indeksy te wyznacza się ze stosunku objętości retencji liniowego alkanu – oktanu, do rozgałęzionego odpowiednio 2,3,4-trimetylopentanu i 2,5-dimetyloheksanu [14] zgodnie z równaniami (11), (12). Im V0 VTMP (11) I *m V0 VDMH (12) Indeks morfologiczny (ang. morphology index) może byd również określany na podstawie adsorpcji alkanów liniowych i rozgałęzionych na płaskiej powierzchni ciała stałego. Jako stan odniesienia przyjmuję się płaską powierzchnię krzemionki pirogenicznej *4+. Wówczas indeks morfologiczny wyznaczany jest z równania (13): (13) Laboratorium pn. „Zastosowanie inwersyjnej chromatografii gazowej (IGC) do oznaczania właściwości powierzchniowych nanonapełniaczy” realizowane w ramach Zadania nr 9 10 gdzie: Vn i Vb - objętośd retencji odpowiednio n-oktanu i jego rozgałęzionego izomeru, Vnref i Vbref - objętośd retencji tych samych alkanów ale wyznaczona na płaskiej powierzchni krzemionki. W oparciu o wyniki pomiarów GA w różnych temperaturach wyznacza się entalpię i entropię adsorpcji (ang. enthalpy and entropy of adsorption): GA d Ha Sa T d 1 T d GA dT (14) (15) gdzie: T – temperatura absolutna [K]. Analogicznie w oparciu o wartości składowej specyficznej energii adsorpcji GASP wyznaczana jest entalpia i entropia oddziaływao specyficznych, odpowiednio: HaSP, SaSP. Energia adsorpcji sond na ciele stałym powinna maled w miarę wzrostu temperatury. Wzrost czasu retencji sond, a co za tym idzie wzrost energii ich adsorpcji wraz z temperaturą pomiaru świadczy o występowaniu chemisorpcji, a więc adsorpcji chemicznej. Chemisorpcja związana jest z przejściem elektronów pomiędzy ciałem stałym a substancją adsorbującą się. Proces ten związany jest z powstawaniem związku chemicznego pomiędzy adsorbentem i pierwszą warstwą zaadsorbowanej substancji. Zgodnie z koncepcją Drago *8+ i Gutmanna *9+ oddziaływania adsorbent-adsorbat, a więc ciało stałe – małocząsteczkowa sonda mogą byd rozpatrywane w sensie oddziaływao kwasowo-zasadowych. Stąd na podstawie równania (16) wyznaczane są stałe oddziaływao akceptorowych (KA) i donorowych (KD) ciała stałego (ang. acceptor and donor interaction parameters), określające zdolnośd badanej powierzchni do oddziaływania odpowiednio jako akceptor i donor elektronów: H aSP K A DN K D AN (16) Laboratorium pn. „Zastosowanie inwersyjnej chromatografii gazowej (IGC) do oznaczania właściwości powierzchniowych nanonapełniaczy” realizowane w ramach Zadania nr 9 11 gdzie: HaSP – składowa oddziaływao specyficznych entalpii adsorpcji; DN, AN – liczby donorowe i akceptorowe sond. Liczba donorowa DN jest miarą zasadowości Lewisa i jest definiowana jako ujemna molowa entalpia reakcji badanej zasady (donor elektronów) z wzorcowym kwasem Lewisa SbCl5 (akceptor) w 10-3 M roztworze 1,2-dichloroetanu. Liczba akceptorowa AN oznaczana jest względem przesunięcia chemicznego w widmie 31 P NMR tlenku trietylofosfiny (donora) rozpuszczonego w badanym akceptorze i jest to liczba bezwymiarowa, wyrażona w jednostkach umownych (0=heksan, 100=1,2-dichloroetan). Wyznaczenie parametrów KA i KD z zastosowaniem tak zdefiniowanych liczb AN i DN uniemożliwia na skutek niezgodności ich jednostek określenie charakteru badanej powierzchni, a więc stosunku (równanie 17): (17) Sc = KD / KA Stąd wprowadzona została zmodyfikowana liczba akceptorowa AN*, określająca entalpię tworzenia adduktu trietylofosfiny z badanym kwasem. Umożliwia to bezpośrednie porównanie wyznaczonych wartości KA i KD oraz określenie charakteru powierzchni. Energia oddziaływao specyficznych jest proporcjonalna do parametrów określających charakter akceptorowo-donorowy ciała stałego, zatem w oparciu o wyznaczone wartości HaSP dla sond polarnych o różnych liczbach donorowych DN i akceptorowych AN* można określid parametry KA i KD dla badanego ciała stałego jako współczynniki a i b linii prostej opisanej równaniem (17), gdzie: K A = a – współczynnik kierunkowy prostej, KD = b – miejsce przecięcia z osią y wykresu równania 18. H aSP AN * KA DN AN * (18) KD Jako sondy małocząsteczkowe (ang. molecular probes) oddziałujące z powierzchnią badanego ciała stałego, stanowiącego wypełnienie kolumny stosowane są rozpuszczalniki o określonej charakterystyce donorowo-akceptorowej. Są to zwykle sondy Laboratorium pn. „Zastosowanie inwersyjnej chromatografii gazowej (IGC) do oznaczania właściwości powierzchniowych nanonapełniaczy” realizowane w ramach Zadania nr 9 12 węglowodorowe polarne i niepolarne. Stosowane sondy niepolarne to: n-alkany od pentanu do dekanu (C5 – C10), oraz alkany rozgałęzione: 2,5-dimetyloheksan (DMH) i 2,3,4-trimetylopentan (TMP). Jako sondy polarne stosowane są substancje o przewadze właściwości donorowych (eter etylowy EtE, tetrahydrofuran THF), akceptorowych (chloroform CHCl3, benzen C6H6) lub amfoteryczne (acetonitryl ACN). Tabela 1 przedstawia charakterystykę stosowanych w IGC sond. Tabela 1. Liczby donorowe, akceptorowe [10] oraz parametr Papirera stosowanych sond Sonda DN (kcal/mol) AN* (kcal/mol) Pentan 0 0 Heksan 0 0 Heptan 0 0 Oktan 0 0 Nonan 0 0 Dekan 0 0 2,3,4-trimetylopentan 0 0 2,5-dimetyloheksan 0 0 Tetrahydrofuran 20,1 0,5 Chloroform 0 5,4 Eter dietylowy 19,2 1,4 Benzen 0,1 0,17 Acetonitryl 14,1 4,7 DN/AN 40,2 0,0 13,7 0,6 3,0 T 5,00 6,00 7,00 8,00 9,00 10,0 7,40 7,68 4,85 3,21 4,77 4,88 2,60 3. PRZEBIEG DWICZENIA (Procedure) Wykonad charakterystykę powierzchniową nanonapełniacza z zastosowaniem inwersyjnego chromatografu gazowego Hewlett Packard 5890A. Zarejestrowad czasy retencji sond za pomocą komputera z użyciem oprogramowania Peak Simple. Laboratorium pn. „Zastosowanie inwersyjnej chromatografii gazowej (IGC) do oznaczania właściwości powierzchniowych nanonapełniaczy” realizowane w ramach Zadania nr 9 13 3.1. Aparatura pomiarowa Inwersyjny chromatograf gazowy Hewlett Packard 5890A wyposażony jest w detektor jonizacyjno – płomieniowy wysokiej czułości. Aparatura służąca do wykonywania charakterystyki energetycznej powierzchni nanonapełniaczy metodą inwersyjnej chromatografii gazowej przedstawiona została na Rys. 5. Rys. 5. Aparatura do oznaczania właściwości powierzchniowych nanonapełniaczy metodą inwersyjnej chromatografii gazowej Schemat inwersyjnego chromatografu gazowego przedstawiono na Rys. 6. Laboratorium pn. „Zastosowanie inwersyjnej chromatografii gazowej (IGC) do oznaczania właściwości powierzchniowych nanonapełniaczy” realizowane w ramach Zadania nr 9 14 komora nastrzykowa piec detektor kolumna chromatograficzna Rys. 6. Inwersyjny chromatograf gazowy 3.2. 1. Wykonanie dwiczenia Przygotowad kolumnę chromatograficzną o wymiarach 3,17 × 300 mm, wypełnioną badanym ciałem sypkim (3-5 g). 2. Zamontowad kolumnę w aparacie. Ustawid przepływ gazu nośnego (hel) na 30 cm3/min. 3. Kondycjonowad kolumnę w temperaturze 150oC przez 24h. 4. Zmierzyd spadek ciśnienia na kolumnie, przepływ gazu nośnego (hel), powietrza i wodoru. 5. Przeprowadzid pomiar czasów retencji dla następujących sond: Laboratorium pn. „Zastosowanie inwersyjnej chromatografii gazowej (IGC) do oznaczania właściwości powierzchniowych nanonapełniaczy” realizowane w ramach Zadania nr 9 15 a. serii n-alkanów (C5-C10), b. alkanów rozgałęzionych (2,3,4-trimetylopentan; 2,5-dimetyloheksan), c. sond polarnych (chloroform, eter dietylowy, tetrahydrofuran, acetonitryl, beznen) w wybranych zakresach temperatur stosując jako sondę bazową metan. 6. Zanotowad temperaturę otoczenia i ciśnienie atmosferyczne w dniu wykonywania pomiaru. 7. Korzystając ze wzorów zamieszczonych w instrukcji i załączonych arkuszy Excel obliczyd: zmianę energii adsorpcji stosowanych sond (∆GA), składową dyspersyjną ( i specyficzną ( GASP) energii powierzchniowej nanonapełniacza oraz D s ) parametr oddziaływao specyficznych (Sf) i indeksy morfologiczne (Im, I*m). 4. OPRACOWANIE SPRAWOZDANIA (Report) 4.1. Cel dwiczenia 4.2. Metodyka pomiarów Charakterystyka obiektu badao, opis stosowanej metodyki oraz warunki prowadzenia pomiarów. 4.3. Wyniki pomiarów Podad: a) obliczoną wartośd składowej dyspersyjnej energii powierzchniowej nanonapełniacza ( D s , mJ/m2), Laboratorium pn. „Zastosowanie inwersyjnej chromatografii gazowej (IGC) do oznaczania właściwości powierzchniowych nanonapełniaczy” realizowane w ramach Zadania nr 9 16 b) wartości zmiany energii adsorpcji stosowanych sond (-∆GA, kJ/mol), składowej specyficznej energii adsorpcji (- GASP, kJ/mol) oraz parametru oddziaływao specyficznych (Sf), c) wartości indeksów morfologicznych (Im, I*m). 4.4. Opracowanie wyników pomiarów 1. Zestawid tabelarycznie wartości zmiany energii adsorpcji stosowanych sond (-∆GA, kJ/mol), składowej specyficznej energii adsorpcji (- GASP, kJ/mol) oraz parametru oddziaływao specyficznych (Sf). 2. Wykonad wykres zależności zmiany energii adsorpcji od parametru Papirera: -∆GA = f( T) z zaznaczeniem linii alkanów. 4.5. Wnioski 5. LITERATURA (References) [1] Wypych G., Handbook of fillers, 2nd edition, ChemTec Publishing, Toronto 1999, 305. [2] Żarczyoski A., Dmowska A., Napełniacze mieszanek gumowych, WNT Warszawa 1970. [3] Donnet J.B., Lansinger C.M., Kautsch. Gummi Kunstst., 1992, 45, 459. [4] Brendlé E., Papirer E., Surface Properties Characterization by Inverse Gas Chromatography (IGC) Applications, Nardin M., Papirer E. (Eds.), Powders and fibres. Interfacial Science and Applications, Surfactant Science Series, vol. 137, CRC Press, Boca Raton, 2007, 47. [5] Voelkel A., [w:] Chromatografia i inne techniki separacyjne u progu XXI wieku, Toruo 1999, 321. Laboratorium pn. „Zastosowanie inwersyjnej chromatografii gazowej (IGC) do oznaczania właściwości powierzchniowych nanonapełniaczy” realizowane w ramach Zadania nr 9 17 [6] Martin R.L., Anal. Chem., 1961, 33, 347. [7] Dorris G.M., Gray D.G., J. Colloid Interface Sci., 1980, 77, 353. [8] Drago R.J., Vogel G.C., Needham T.E., J. Am. Chem. Soc., 1971, 17, 6014. [9] Gutmann V., The Donor-Acceptor Approach to Molecular Interactions, Plenum Press, New York, 1978. [10] Riddle F.L., Fowkes F.M., J. Am. Chem. Soc., 1990, 112(9) 3259. 6. PYTANIA SPRAWDZAJĄCE (Problems) 1) Wyjaśnid zasadę oznaczeo metodą inwersyjnej chromatografii gazowej. 2) Opisad rodzaje oddziaływao pomiędzy sondami a powierzchnią ciała stałego. 3) Scharakteryzowad parametry opisujące stan energetyczny powierzchni badanego ciała stałego, które można wyznaczyd metodą IGC. 4) Opisad sposób oznaczania składowej dyspersyjnej energii powierzchniowej ciała stałego. 7. EFEKTY KSZTAŁCENIA (Learning outcomes) 7.1. Co student powinien wiedzied - wyjaśnid zasadę oznaczenia energii powierzchniowej nanonapełniaczy metodą inwersyjnej chromatografii gazowej, - zdefiniowad rodzaje oddziaływao pomiędzy sondą a powierzchnią nanonapełniaczy, - opisad jakie parametry, charakteryzujące stan energetyczny powierzchni nanonapełniaczy można wyznaczyd metodą IGC. Laboratorium pn. „Zastosowanie inwersyjnej chromatografii gazowej (IGC) do oznaczania właściwości powierzchniowych nanonapełniaczy” realizowane w ramach Zadania nr 9 18 7.2. Co student powinien umied - wykonad pomiar czasu retencji sondy przy użyciu inwersyjnego chromatografu gazowego, - obliczyd: zmianę energii adsorpcji stosowanych sond (∆GA), składową dyspersyjną ( i specyficzną ( GASP) energii powierzchniowej nanonapełniacza oraz D s ) parametr oddziaływao specyficznych (Sf) i indeksy morfologiczne (Im, I*m), - zinterpretowad wartości uzyskanych parametrów z punktu widzenia ich wpływu na zachowanie się nanonapełniacza w elastomerze, - zanalizowad uzyskane dane i sformułowad logiczne, prawidłowe wnioski. 8. TELEFONY ALARMOWE (Emergency numbers) Pogotowie ratunkowe: 999 Straż pożarna: 998 Policja: 997 Straż miejska: 986 Pogotowie ciepłownicze: 993 Pogotowie energetyczne: 991 Pogotowie gazowe: 992 Pogotowie wodociągowe: 994 Numer alarmowy z telefonu komórkowego: 112 Laboratorium pn. „Zastosowanie inwersyjnej chromatografii gazowej (IGC) do oznaczania właściwości powierzchniowych nanonapełniaczy” realizowane w ramach Zadania nr 9 19