POSTANOWIENIE UZASADNIENIE

Sygn. akt VIII Gz 126/15
POSTANOWIENIE
Dnia 2 grudnia 2015 r.
Sąd Okręgowy w Bydgoszczy VIII Wydział Gospodarczy
w następującym składzie:
Przewodniczący SSO Marek Tauer (spr.)
Sędziowie: SSO Elżbieta Kala
SSO Wiesław Łukaszewski
po rozpoznaniu w dniu 2 grudnia 2015 r. w Bydgoszczy
na posiedzeniu niejawnym
sprawy z powództwa (...) Spółki Akcyjnej w B.
przeciwko (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w S.
o nakazanie wykonania naprawy
na skutek zażalenia powoda od postanowienia Sądu Rejonowego w Bydgoszczy
z dnia 25 maja 2015 r., sygn. akt VIII GC 1869/14
postanawia:
oddalić zażalenie.
Marek Tauer Elżbieta Kala Wiesław Łukaszewski
Sygn. akt VIII Gz 126/15
UZASADNIENIE
Zaskarżonym postanowieniem Sąd Rejonowy w Bydgoszczy przekazał sprawę do rozpoznania Sądowi Rejonowemu
we Włocławku - Wydziału Gospodarczego, zgodnie z właściwością (na podstawie art. 200 § 1 kpc w zw. z art. 30 kpc). W
uzasadnieniu Sąd I instancji podkreślił, że powód składając pozew nie uzasadnił właściwości miejscowej tego sądu do
rozpoznania przedmiotowej sprawy, czym naruszył obowiązek wynikający z art. 187 § 1 pkt 2 kpc. Sąd Rejonowy zważył
także, że pozwany skutecznie zgłosił zarzut niewłaściwości sądu (art. 202 kpc), co uczynił w piśmie z dnia 22.04.2015
r., tj. pierwszym skutecznie wniesionym przez niego piśmie w sprawie (odpowiedź na pozew została bowiem zwrócona
w dniu 24.02.2015 r.).
Powód w zażaleniu zaskarżył w/w postanowienie w całości, domagając się jego zmiany poprzez oddalenie wniosku
o przekazanie sprawy według właściwości miejscowej, ewentualnie uchylenia zaskarżonego postanowienia. Ponadto,
skarżący wniósł o przyznanie kosztów postępowania zażaleniowego. W uzasadnieniu podniósł, że właściwość
miejscowa sądu powinna być przez powoda uzasadniona „w miarę potrzeby”. Intencją ustawodawcy nie było bowiem
narzucenie obowiązku każdorazowego wyraźnego uzasadniania tejże właściwości, ale tylko i wyłącznie w sytuacjach,
gdy ta właściwość nie jest oczywista lub nie da się jej wyprowadzić z okoliczności faktycznych przywołanych w
pozwie. W ocenie powoda, załączone do pozwu dokumenty uzasadniają właściwość Sądu Rejonowego w Bydgoszczy
(w szczególności zlecenie naprawy zostało złożone w oddziale pozwanej spółki w B.). Poza tym, zdaniem skarżącego,
pozwany nie zgłosił zarzutu niewłaściwości sądu w przepisanym terminie.
Sąd Okręgowy zważył, co następuje:
Zażalenie nie zasługuje na uwzględnienie.
W ocenie Sądu Okręgowego, Sąd pierwszej instancji w pełni zasadnie uznał się za niewłaściwy do rozpoznania sprawy
i przekazał sprawę do Sądu właściwego.
Zgodnie z treścią 30 kpc, powództwo przeciwko osobie prawnej lub innemu podmiotowi niebędącemu osobą fizyczną
wytacza się według miejsca ich siedziby. Bezspornie miejsce siedziby pozwanego znajduje się w miejscowości S., gmina
F., w powiecie (...) (por. KRS pozwanego, k. 39).
Przepisy o właściwości przemiennej stwarzają jednak dla strony powodowej udogodnienia polegające na tym, że może
według własnego uznania wybrać jako sąd miejscowo właściwy inny sąd niż ten, który jest właściwy według przepisów
o właściwości ogólnej i tym samym skierować sprawę do sądu korzystniej dla siebie położonego, pozbawiając
równocześnie pozwanego tej dogodności, jaką jest prowadzenie procesu przed sądem miejsca zamieszkania, pobytu
lub siedziby (vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 maja 1982 r., III PZP 12/82).
Jednakże zgodnie z art. 187 § 1 pkt 2 kpc pozew winien czynić zadość warunkom pisma procesowego, a nadto
zawierać przytoczenie okoliczności faktycznych uzasadniających żądanie, a w miarę potrzeby - uzasadniających
również właściwość Sądu. Z treści tego przepisu wynika, że wskazanie okoliczności uzasadniających właściwość Sądu
winno nastąpić „w miarę potrzeby”. Potrzeba taka z zasady nie będzie zachodziła w wypadku skierowania pozwu do
sądu właściwości ogólnej, gdyż już wskazanie miejsca zamieszkania lub siedziby pozwanego, czy też jego jednostki
organizacyjnej, co jest wymogiem formalnym pierwszego pisma procesowego w sprawie, przesądzało będzie kwestię
właściwości wynikającej z art. 27, 29 lub 30 k.p.c.
Analiza ustawowych przesłanek właściwości przemiennej sądu także wskazuje, że wiele z nich nie musi wynikać
ani z określenia stron procesu, ani z treści żądania, przytoczenie zaś okoliczności faktycznych uzasadniających
żądanie pozwu nie musi na nie wskazywać. Sytuacja taka w praktyce najczęściej dotyczyć będzie właściwości
wynikającej z miejsca wykonania umowy (art. 34 k.p.c.). W niniejszej sprawie skarżący podniósł, że miejsce wykonania
zobowiązania uzasadniające właściwość przemienną sądu, do którego pozew wniesiono, wynika z dołączonych do
pozwu dokumentów (w szczególności z korespondencji prowadzonej na etapie przedsądowym pomiędzy powodem
a oddziałem pozwanej spółki umiejscowionej w B.). Rozważyć zatem należało, czy w takim wypadku należy w
treści pozwu przytoczyć okoliczności uzasadniające właściwość sądu. Artykuł 187 § 1 k.p.c. stanowi o koniecznych
elementach pozwu, a zatem odnosi się do treści samego pozwu jako pisma procesowego. Nie jest więc spełnieniem
wymogów wynikających z tego przepisu zamieszczenie wymienionych w nim elementów w dokumentach załączonych
do pozwu (por. uchwała SN z 9.06.2005 r., sygn. akt III CZP 28/05).
W ocenie Sądu Okręgowego, nawet gdyby przyjąć, że z dołączonych do pozwu dokumentów wynikają okoliczności
uzasadniające właściwość przemienną Sądu Rejonowego w Bydgoszczy, zachodziła potrzeba wskazania ich w treści
pozwu. Powyższy pogląd nie oznacza oczywiście, że przytoczenie okoliczności uzasadniających właściwość sądu zawsze
musi mieć charakter wyodrębnionej jednostki redakcyjnej pozwu. Jeżeli okoliczności te jednoznacznie wynikają
z samej treści żądania lub z przytoczonych w pozwie okoliczności faktycznych, to nie można mówić o potrzebie
odrębnego ich przytoczenia. W konsekwencji należy stwierdzić, że właściwość przemienna sądu, do którego pozew
został wniesiony, powinna wynikać z okoliczności wskazanych w pozwie (art. 187 § 1 pkt 2 k.p.c.). Rzecz jednak w
tym, że w sprawie niniejszej właściwość przemienna nie wynika z okoliczności wskazanych w pozwie. W szczególności
nie wynika, aby oddział pozwanego znajdował się w B. (por. centralna informacja z Krajowego Rejestru Sądowego
pozwanego, k. 39-47).
Ponadto, jak wskazał SN w powołanej uchwale, nieprzytoczenie okoliczności uzasadniających właściwość przemienną
sądu nie powoduje wezwania do uzupełnienia pozwu (art. 130 § 1 k.p.c.), jeżeli stosownie do jego treści można określić
sąd właściwości ogólnej. W takim wypadku wymieniony brak pozwu nie uniemożliwia nadania mu prawidłowego
biegu. W przedmiotowej sprawie można zaś było - stosownie do treści pozwu - określić sąd właściwości ogólnej, którym
jest Sąd Rejonowy we Włocławku, jak prawidłowo zważył to Sąd Rejonowy. Siedziba pozwanego - miejscowość S.
(gmina F.) znajduje się bowiem w obszarze właściwości tegoż Sądu.
Ponadto, nie doszło w sprawie do naruszenia przepisu art. 202 kpc, zgodnie z którym niewłaściwość sądu dającą się
usunąć za pomocą umowy stron sąd bierze pod rozwagę tylko na zarzut pozwanego, zgłoszony i należycie uzasadniony
przed wdaniem się w spór, co do istoty sprawy. Istotnie, w powołany sposób ustawodawca wprowadził prekluzję w
zgłoszeniu stosownego zarzutu, skorzystanie z niego zostało wyraźnie ograniczone w czasie. Mianowicie omawiany
przepis statuuje obowiązek pozwanego do zgłoszenia zarzutu, co do niewłaściwości usuwalnej - pod rygorem jego
utraty - przed wdaniem się w spór, co do istoty sprawy. Później zgłoszony tenże zarzut - jako sprekludowany - jest
bezskuteczny. Wypada wskazać, że spełnienie wymagania zgłoszenia tego zarzutu, w chwili gdy pozwany nie wdał
się jeszcze w spór, co do istoty sprawy, może nastąpić przez złożenie oświadczenia na rozprawie do protokołu, jak i
przed rozprawą w formie pisma procesowego. Wdanie się natomiast w spór, co do istoty sprawy przed rozprawą może
nastąpić w odpowiedzi na pozew lub w innym piśmie procesowym złożonym przed pierwszą rozprawą, w sprzeciwie
od wyroku zaocznego, a także w piśmie zawierającym zarzuty od nakazu zapłaty, lub sprzeciwie od nakazu zapłaty w
postępowaniu upominawczym. Przyjmuje się, że przez wdanie się w spór należy rozumieć każde przeciwstawienie się
żądaniu pozwu niezależnie od tego, czy zmierza ono do oddalenia powództwa bądź też odrzucenia pozwu (np. zarzut
przedawnienia, potrącenia lub niedopuszczalności drogi sądowej).
W rozpoznawanej sprawie, odpowiedź na pozew została zwrócona dnia 24.02.2015 r. Pismo zwrócone nie wywołuje
zaś żadnych skutków, jakie ustawa wiąże z wniesieniem pisma procesowego do sądu (art. 130 § 2 zd. 2 kpc). Pierwszym
zatem skutecznie wniesionym pismem procesowym pozwanego w sprawie było to pochodzące z dnia 22.04.2015
r. (k.104). Prawdą jest, że pismo to zawiera zarówno zarzut formalny niewłaściwości, jak i zarzuty merytoryczne
skierowane przeciwko zgłoszonemu w sprawie roszczeniu. Jeżeli jednak pozwany po raz pierwszy przedstawił swe
stanowisko w sprawie właśnie w piśmie z dnia 22.04.2015 r. i zgłosił także w tym piśmie zarzut niewłaściwości sądu, to
zarzut ten nie może być uznany za spóźniony i w sytuacji, gdy jest on uzasadniony, Sąd zarzut ten winien uwzględnić.
Natomiast okoliczność, że pozwany nie stawił się na pierwszym posiedzeniu w sprawie pozostaje bez znaczenia, gdyż
decydujący jest fakt, że podniósł zarzut niewłaściwości przed „wdaniem się w spór” w rozumieniu art. 202 kpc.
Z uwagi na powyższe, Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 k.p.c. w zw. z art. 397 § 2 k.p.c. oddalił zażalenie powoda,
jako nieuzasadnione, o czym postanowił jak w sentencji.
Marek Tauer Elżbieta Kala Wiesław Łukaszewski