Załączniki do zarządzenia nr…
Transkrypt
Załączniki do zarządzenia nr…
Załączniki do zarządzenia nr… Ministra Środowiska z dnia... ……………….....r. Załącznik nr 1 IDENTYFIKACJA I OCENA ISTNIEJĄCYCH I POTENCJALNYCH ZAGROŻEŃ WEWNĘTRZNYCH I ZEWNĘTRZNYCH ORAZ SPOSOBY ELIMINACJI LUB OGRANICZANIA TYCH ZAGROŻEŃ I ICH SKUTKÓW I. Lp. 1 2 Zagrożenia wewnętrzne istniejące1) Sposób eliminacji lub ograniczania zagrożeń i ich skutków 1. Ograniczanie odpływu wód z systemów melioracyjnych na gruntach Skarbu Państwa, poprzez: 1) wykonanie i utrzymanie w należytym stanie technicznym istniejących urządzeń hydrotechnicznych, umożliwiających regulację odpływu, 2) budowę progów piętrzących, 3) zasypywanie rowów, 4) budowę innej infrastruktury technicznej służącej podnoszeniu poziomu wód. 2. Odtwarzanie naturalnej sieci hydrograficznej. 3. Ustalenie z zarządcami wód warunków korzystania z wód regionu Biebrzy (np. w zakresie rozdziału wód jeziora Rajgrodzkiego, zarówno ilościowego jak i w czasie) w celu optymalizacji stanu uwodnienia siedlisk. 4. Dążenie do sporządzenia ustaleń w zakresie warunków korzystania z wód zlewni rzeki Biebrzy. 5. Ochrona naturalnych procesów w ciekach - sedymentacji, erozji, zarastania przez roślinność. 6. Monitorowanie stanu wód powierzchniowych i gruntowych (podziemnych I poziomu wodonośnego). 7. Edukacja społeczna o potrzebie poprawy uwilgotnienia zdegradowanych torfowisk. 8. Zwalczanie przestępstw i wykroczeń w zakresie nielegalnego odwadniania siedlisk w granicach Parku. 9. Edukacja w zakresie roli wody w ekosystemach bagiennych, konieczności jej zatrzymywania i metod gospodarowania na użytkach zielonych o wysokim poziomie wód w zgodzie w wymaganiami przyrodniczymi. 10. Uzgadnianie decyzji dot. budowy nowych i konserwacji istniejących urządzeń melioracyjnych Zarastanie ekosystemów nieleśnych 1. Systematyczne wykaszanie. Parku, drzewami, krzewami i trzciną 2. Usunięcie krzewów, podrostów drzew i następnie w wyniku naturalnej sukcesji systematyczne koszenie zgodnie z potrzebami. spowodowanej, m.in. zaprzestaniem 3. Ekstensywny wypas. użytkowania rolniczego skutkujące 4. Zwiększenie uwilgotnienia siedlisk. także obniżeniem różnorodności 5. Utrzymanie dróg i mostów w celu umożliwienia dojazdu biologicznej ekosystemów nieleśnych do miejsc wykonywania zabiegów ochronnych. (gatunków i siedlisk) 6. Promowanie programów rolnośrodowiskowych właściwych dla dobrego stanu siedlisk i gatunków. 7. Monitorowanie stanu ekosystemów nieleśnych Parku. 8. Edukacja społeczna o potrzebie ochrony ekosystemów nieleśnych Identyfikacja i ocena zagrożeń 1. Odwodnienie siedlisk bagiennych spowodowane pracami hydrotechnicznymi i melioracjami przeprowadzonymi w XIX i XX w. oraz w ostatnich latach, związanymi z utrzymywaniem cieków prowadzące do degradacji torfowisk: 1) mineralizacji torfu, 2) zmniejszenia retencyjności 3) wzrostu eutrofizacji wód powierzchniowych. 2. Rozdział wód w dolinie Biebrzy niezapewniający optymalnego stanu uwodnienia siedlisk (np. niewłaściwy w czasie i ilości rozdział wód z Jeziora Rajgrodzkiego) 3 Rozprzestrzenianie się inwazyjnych gatunków obcych fauny i flory zagrażające rodzimym populacjom gatunków roślin i zwierząt 1. Monitorowanie występowania inwazyjnych gatunków obcych fauny i flory na obszarze Parku. 2. Ograniczanie liczebności populacji gatunków obcych lub ich eliminacja 4 Nadmierna liczebność populacji 1. Monitorowanie zagrożeń dla cennych przyrodniczo ekspansywnych rodzimych gatunków gatunków i siedlisk ze strony ekspansywnych gatunków roślin i zwierząt zagrażająca rodzimych. przyrodniczo cennym gatunkom lub 2. Ograniczanie liczebności populacji gatunków siedliskom przyrodniczym ekspansywnych: 1) w przypadku roślin, np. poprzez ich wykaszanie, ścinanie, wyrywanie, 2) w przypadku lisów (Vulpes vulpes), poprzez odstrzały redukcyjne. 5 Zanieczyszczenie wód powierzchniowych i podziemnych na skutek intensyfikacji rolnictwa 1. Wykrywanie i monitorowanie źródeł zanieczyszczeń. 2. Współpraca z Wojewódzkim Inspektorem Ochrony Środowiska w Białymstoku w zakresie zwiększenia punktów monitoringu stanu ekologicznego wód rzeki Biebrzy i jej dopływów w granicach Parku. 3. Utrzymywanie stref buforowych wzdłuż brzegów rzek w postaci pasów roślinności stanowiącej barierę przed zanieczyszczeniami obszarowymi i erozją. 4. Wnioskowanie do właścicieli gruntów prywatnych o pozostawianie trzciny w ujściowych odcinkach rowów jako ważnej bariery biogeochemicznej (biofiltru) zatrzymującej i pochłaniającej zanieczyszczenia. 5. Współpraca z gminami w celu: 1) zapewnienia rozbudowy systemu oczyszczania ścieków, kanalizacji wsi, oczyszczania ścieków burzowych, budowy płyt obornikowych w miejscowościach położonych w granicach Parku, 2) zabezpieczenia studni kopanych przed dopływem zanieczyszczeń, 3) likwidacji nieczynnych studni kopanych. 6. Propagowanie zasad dobrych praktyk rolniczych, rolnictwa ekologicznego i programów rolnośrodowiskowych oraz, ograniczania stosowania nawozów i środków ochrony roślin w granicach Parku. 7. Dążenie do osiągnięcia dobrego stanu ekologicznego wód w rzece Biebrzy i jej dopływach. 8. Wykupy gruntów prywatnych w granicach Parku. 9. Zachęcanie rolników gospodarujących w granicach Parku do uczestnictwa w programach rolnośrodowiskowych. 10. Edukacja w zakresie negatywnych skutków zanieczyszczenia wód, w tym eutrofizacji i zapobiegania im. 11. Zwalczanie przestępstw i wykroczeń w zakresie ochrony jakości wód powierzchniowych i podziemnych 6 Ograniczony wpływ na działania (lub 1. Wykupy i przejmowanie gruntów prywatnych i innej ich brak) prowadzone na gruntach własności. prywatnych i innej własności, 2. Dzierżawienie gruntów prywatnych. niekontrolowana penetracja terenów, 3. Zamiana gruntów z prywatnymi właścicielami utrudniona realizacja zadań ochronnych na skutek dużego udziału gruntów prywatnych i innej własności występujących w mozaice z gruntami Skarbu Państwa 7 Samowolne pozyskiwanie okazów roślin, grzybów i zwierząt, niszczenie, wydeptywanie, płoszenie lub niepokojenie zwierząt na skutek nielegalnego przebywania i przemieszczania się ludzi w miejscach występowania cennych przyrodniczo gatunków roślin, grzybów i zwierząt zagrażającego trwałości ich występowania 1. Egzekwowanie zakazu wstępu do stref wyłączonych z turystyki. 2. Budowa i utrzymanie urządzeń służących kanalizowaniu ruchu turystycznego, w tym oznakowań szlaków turystycznych. 3. Ustawianie szlabanów w celu uniemożliwienia wjazdu pojazdów na drogi nieudostępnione. 4. Tworzenie ostoi i stref ochronnych gatunków roślin, grzybów i zwierząt. 5. Monitorowanie miejsc występowania cennych przyrodniczo gatunków roślin, grzybów i zwierząt. 6. Zwalczanie przestępstw i wykroczeń w zakresie naruszania zakazów obowiązujących na obszarze Parku 8 Presja związana z wędkowaniem i turystyką wodną skutkująca m.in.: zaśmiecaniem brzegów rzeki Biebrzy i jej dopływów, płoszeniem i niepokojeniem ptaków oraz ssaków, wydeptywaniem roślinności przybrzeżnej 1. Monitorowanie skutków połowów wędkarskich. 2. Limitowanie udostępniania obszaru Parku do wędkowania i turystyki wodnej. 3. Okresowa kontrola miejsc udostępnianych do wędkowania i turystyki wodnej oraz sprzątanie pozostawionych śmieci. 4. Zwalczanie przestępstw i wykroczeń w zakresie nieprzestrzegania regulaminu udostępniania Biebrzańskiego Parku Narodowego do amatorskiego połowu ryb i turystyki wodnej. 5. Edukacja w zakresie ekologicznie odpowiedzialnego wędkarstwa i turystyki wodnej 9 Brak odpowiednich miejsc do zakładania gniazd przez bociana czarnego (Ciconia nigra), puchacza (Bubo bubo), orlika grubodziobego (Aquila clanga), orlika krzykliwego (Aquila pomarina) i bielika (Haliaeetus albicilla), powodujący zmniejszanie się ilości par lęgowych oraz potomstwa 1. Tworzenie stref ochronnych wokół gniazd i w obszarach stałego przebywania ptaków w okresie lęgowym. 2. Budowa platform gniazdowych. 3. Ograniczanie udostępniania Parku (okresowe zamykanie szlaków turystycznych w sąsiedztwie stref ochronnych z zasiedlonymi gniazdami). 4. Wykupy lasów prywatnych i innej własności 10 1. Drogi, linie kolejowe na obszarze Parku powodujące fragmentację siedlisk, stanowiące bariery w migracji zwierząt, będące przyczyną zwiększonej śmiertelności niektórych gatunków. 2. Zanieczyszczenia oraz hałas, związane z utrzymaniem i użytkowaniem szlaków komunikacyjnych powodujące pogorszenie stanu siedlisk i siedlisk gatunków w ich sąsiedztwie 11 Deficyt rozkładającego się drewna w ekosystemach leśnych stanowiący zagrożenie dla różnorodności biologicznej lasów (np. występowania grzybów, chrząszczy saproksylicznych, nietoperzy (Chiroptera) 12 Niezgodny z siedliskiem skład gatunkowy i struktura przestrzenna drzewostanów sztucznego pochodzenia 13 Nadmiernie rozmnażające się owady i grzyby 14 Uszkodzenia w drzewostanach w wyniku działania czynników abiotycznych wiatru, śniegu i lodu Współpraca z zarządcami dróg i kolei w zakresie: 1) stawiania płotków wzdłuż odcinków dróg rozpoznanych jako najważniejsze szlaki migracyjne poszczególnych gatunków i przenoszenie zwierząt okres godowy płazów i gadów, 2) budowy przejść dla zwierząt pod lub nad drogami w miejscach stwierdzanych zagrożeń, 3) stawiania znaków zakazów zatrzymywania się i postoju oraz ograniczenia prędkości pojazdów poruszających się, 4) w miejscach rozpoznanych jako najważniejsze szlaki migracyjne zwierząt, 5) ograniczania rozbudowy i podnoszenia parametrów sieci dróg lokalnych, 6) promowania transportu przyjaznego środowisku (niezmotoryzowany, publiczny itd.), 7) promowania zakładania i ochrony roślinności przydrożnej łagodzących negatywne oddziaływanie infrastruktury transportowej, 8) promowania rozwiązań technicznych łagodzących negatywne oddziaływanie dróg i kolei podczas prac remontowych, modernizacyjnych i rozbudowy Zmniejszanie deficytu rozkładającego się drewna, poprzez pozostawianie zamierających i martwych drzew oraz części drewna po wycinkach i wiatrołomów do dalszego naturalnego rozkładu Przywracanie składu gatunkowego i struktury przestrzennej drzewostanów zgodnej z typem ekosystemu naturalnego (i siedliska) poprzez zabiegi towarzyszące prowadzonej przebudowie drzewostanów: 1) cięcia regulujące strukturę przestrzenną, gatunkową i wiekową, 2) dolesienia wybranych luk i poprawki w oparciu o gatunki zgodne z typem siedliska, 3) porządkowanie powierzchni i przygotowanie gleby pod odnowienia, 4) pielęgnację upraw, 5) inicjowanie odnowień naturalnych Monitoring występowania oraz ograniczanie liczebności nadmiernie rozmnażających się owadów i grzybów, w przypadku stwierdzenia zagrożeń o charakterze masowym i wielkopowierzchniowym, poprzez: 1) prognozowanie występowania owadów, 2) wykładanie pułapek, 3) wyszukiwanie i usuwanie części drzew zasiedlonych, 4) korowanie drewna leżącego Kształtowanie wewnętrznej struktury lasu w ramach prowadzonej przebudowy monokultur w celu zwiększania stabilności (odporności) drzewostanów na działanie czynników abiotycznych 15 Pożary stanowiące zagrożenie dla życia wielu organizmów, w tym życia i zdrowia człowieka, powodujące niekorzystne zmiany roślinności, właściwości fizyczno- chemicznych torfu 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 16 Zanieczyszczenie powietrza 1. 2. 3. 4. 17 Zanieczyszczenie powierzchni ziemi 1. 2. 3. 18 Zanieczyszczenie świetlne 19 Nielegalne pozyskanie zwierząt, grzybów, roślin, kopalin, artefaktów kultury materialnej i militariów 20 Urbanizacja Parku prowadząca do obniżenia jego walorów przyrodniczych, krajobrazowych i kulturowych Utrzymanie wyznaczonych dróg w stanie przejezdności. Stała kontrola terenu w okresie zagrożenia pożarowego. Zwalczanie pożarów. Oczyszczanie dostępu do punktów czerpania wody. Remont i wymiana tablic informacyjnych o zagrożeniach pożarowych. Edukacja społeczna informująca o skutkach pożarów w celu wyeliminowania przyczyn ich powstawania. Zwalczanie przestępstw i wykroczeń w zakresie bezpieczeństwa przeciwpożarowego Monitorowanie źródeł zanieczyszczeń. Promowanie źródeł energii odnawialnej i efektywności energetycznej (w tym termomodernizacja i ogrzewanie wykorzystujące OZE). Zmiana źródeł energii wykorzystywanej przez Park na odnawialne oraz inne działania na rzecz poprawy efektywności energetycznej. Edukacja społeczna o źródłach i skutkach zanieczyszczenia powietrza Edukacja w zakresie prawidłowej gospodarki odpadami. Likwidacja nielegalnych składowisk odpadów w granicach Parku. Zwalczanie przestępstw i wykroczeń w zakresie zanieczyszczania powierzchni ziemi w Parku 1. Promowanie rozwiązań prośrodowiskowych ograniczających nadmierne i niepotrzebne oświetlenie miejscowości, dróg i obiektów. 2. Edukacja w zakresie oddziaływania emisji światła na faunę Parku 1. Kontrola obszaru Parku. 2. Edukacja społeczna w zakresie zakazów obowiązujących na obszarze Parku. 3. Zwalczanie przestępstw i wykroczeń w zakresie naruszania zakazów obowiązujących na obszarze Parku. 4. Oznakowanie i upublicznienie obszarów Parku udostępnionych do amatorskiego zbierania grzybów 1. Wprowadzenie do studiów uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin, miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego i planów zagospodarowania przestrzennego województwa zapisów postulujących ograniczanie zabudowy obszarów Parku, w szczególności położonych poza granicami zwartej zabudowy oraz innych zasad i wytycznych dotyczących zrównoważonego gospodarowania przestrzenią i budownictwa na terenie Parku. 2. Prowadzenie uzgodnień w ramach postępowań w sprawie decyzji o warunkach zabudowy, odnoszących się do terenu Parku. 3. Promowanie tradycyjnych lokalnych cech architektonicznych. 4. Wykupy gruntów prywatnych i innej własności znajdujących się na terenie Parku 21 22 23 24 25 Napowietrzne linie energetyczne Po Postulowanie w uzgadnianych dokumentach planistycznych: stanowiące zagrożenie dla awifauny 1) zastępowania linii napowietrznych przewodami Parku podziemnymi, 2) umieszczania na liniach napowietrznych elementów odstraszających ptaki w celu obniżenia ich śmiertelności Niewystarczająca wiedza Prowadzenie inwentaryzacji, rozwój badań naukowych o zasobach, tworach i składnikach oraz monitoringu przyrodniczego i sozologicznego przyrody Parku Nadmierne lokalne uszkodzenia w Lokalnie zabezpieczanie upraw leśnych i młodników przed uprawach i młodnikach powodowane zgryzaniem i spałowaniem poprzez: przez ssaki roślinożerne, na 1) grodzenie upraw leśnych, obszarach na których wcześniej 2) naprawianie już istniejących ogrodzeń upraw leśnych, prowadzono przebudowę 3) zabezpieczanie upraw za pomocą osłonek drzewostanów liściastych lub przed mechanicznych, osiągnięciem wieku zapewniającego 4) zabezpieczanie repelentami, właściwą bazę żerową w 5) wykładanie gałęzi sosnowych z trzebieży jako żeru dla drzewostanach iglastych. łosia odciągających go od upraw i młodników, 6) zakładanie poletek żerowych dla łosia odciągających go od innych upraw i młodników Płoszenie i niepokojenie ptaków oraz 1. Kontrola obszaru Parku. ssaków, niszczenie roślinności 2. Edukacja społeczna w zakresie zakazów obowiązujących na skutek nielegalnego wjazdu na na obszarze Parku. teren Parku pojazdów 3. Zwalczanie przestępstw i wykroczeń w zakresie naruszania nieupoważnionych (np. quadów, zakazów obowiązujących na obszarze Parku motocykli i samochodów terenowych) Blokowanie przepływu wody oraz 1. Zapobieganie spływaniu skoszonej roślinności ciekami tworzenie warunków beztlenowych wodnymi oraz interwencje w przypadku występowania na skutek zatorów powodowanych takich zjawisk. przez skoszoną roślinność spływającą 2. Edukacja społeczna i instytucji prowadzących prace ciekami wodnymi wykoszeniowe II. Zagrożenia wewnętrzne potencjalne1) Lp. 1 Identyfikacja i ocena zagrożeń 1) Nowe inwestycje drogowe i kolejowe, 2) nowa infrastruktura techniczna powodująca zanieczyszczenie i zmniejszenie walorów środowiska przyrodniczego Sposób eliminacji lub ograniczania zagrożeń i ich skutków 1. Ocena wpływu i opiniowanie przedsięwzięć. 2. Starania o wprowadzenie do studiów uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin, miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego i wojewódzkich planów zagospodarowania przestrzennego, zapisów ograniczających budowę infrastruktury technicznej oraz inwestycje drogowe i kolejowe stwarzających zagrożenia dla walorów przyrodniczych Parku 2 Nadmierny rozwój żeglugi śródlądowej skutkujący m.in.: 1) płoszeniem i niepokojeniem ptaków oraz ssaków, 2) niszczeniem roślinności wodnej i przybrzeżnej, 3) przekształceniami morfologicznymi koryta rzeki Biebrzy 1. Monitorowanie skutków żeglugi. 2. Limitowanie udostępniania wód Parku do żeglugi. 3. Okresowe sprzątanie pozostawionych przez osoby uprawiające żeglugę śmieci. 4. Zwalczanie przestępstw i wykroczeń w zakresie nieprzestrzegania regulaminu udostępniania Biebrzańskiego Parku Narodowego. 5. Edukacja osób uprawiających żeglugę w zakresie ekologicznie odpowiedzialnego korzystania z wód. 6. Uzgodnienia w zakresie rozwoju infrastruktury na potrzeby żeglugi śródlądowej 3 Płoszenie ptaków, ssaków i innych 1. Wprowadzenie zasad udostępniania Parku na potrzeby lotów zwierząt podczas lotów nad terenem bezzałogowymi statkami powietrznymi i innymi obiektami Parku bezzałogowymi statkami latającymi. powietrznymi i innymi obiektami 2. Zwalczanie przestępstw i wykroczeń w zakresie latającymi nieprzestrzegania regulaminu udostępniania Parku III. Zagrożenia zewnętrzne istniejące1) Lp. 1 2 Identyfikacja i ocena zagrożeń 1. Odwodnienie siedlisk bagiennych spowodowane pracami hydrotechnicznymi i melioracjami przeprowadzonymi w XIX i XX w. oraz w ostatnich latach związanymi z utrzymywaniem cieków, prowadzące do degradacji torfowisk: 1) mineralizacji torfu, 2) zmniejszenia retencyjności i wzrostu eutrofizacji wód powierzchniowych. 2. Rozdział wód w dolinie Biebrzy niezapewniający optymalnego stanu uwodnienia siedlisk (np. niewłaściwy w czasie i co do ilości rozdział wód z Jeziora Rajgrodzkiego) Rozprzestrzenianie się inwazyjnych gatunków obcych fauny i flory zagrażające rodzimym populacjom gatunków roślin i zwierząt w Parku Sposób eliminacji lub ograniczania zagrożeń i ich skutków 1. Odtwarzanie naturalnej sieci hydrograficznej. 2. Ustalenie z zarządcami wód warunków korzystania z wód regionu Biebrzy (np. w zakresie rozdziału wód Jeziora Rajgrodzkiego zarówno ilościowego jak i w czasie) w celu optymalizacji stanu uwodnienia siedlisk. 3. Dążenie do sporządzenia ustaleń w zakresie warunków korzystania z wód zlewni rzeki Biebrzy. 4. Monitorowanie stanów wód powierzchniowych i gruntowych (podziemnych I poziomu wodonośnego). 5. Edukacja społeczna o potrzebie poprawy uwilgotnienia torfowisk zdegradowanych oraz roli wody w ekosystemach bagiennych, konieczności jej zatrzymywania i metod gospodarowania na użytkach zielonych o wysokim poziomie wód w zgodzie w wymaganiami przyrodniczymi. 6. Uzgadnianie decyzji dot. budowy nowych i konserwacji istniejących urządzeń melioracyjnych. 1. Monitorowanie występowania inwazyjnych obcych gatunków w otulinie Parku. 2. Usuwanie ekspansywnych obcych gatunków roślin. 3. Ograniczanie liczebności obcych gatunków zwierząt stanowiących zagrożenie dla populacji gatunków rodzimych. 4. Edukacja w zakresie zagrożeń powodowanych przez inwazyjne gatunki obce i metod przeciwdziałania im 3 4 5 6 7 8 9 Zanieczyszczenie wód powierzchniowych i podziemnych 1. Wykrywanie i monitorowanie źródeł zanieczyszczeń. 2. Współpraca z wojewódzkimi inspektoratami ochrony środowiska w zakresie zwiększenia punktów monitoringu stanu ekologicznego wód rzeki Biebrzy i jej dopływów. 3. Utrzymywanie stref buforowych wzdłuż brzegów rzek w postaci pasów roślinności stanowiącej barierę biogeochemiczną. 4. Wnioskowanie do właścicieli gruntów prywatnych o pozostawianie trzciny w ujściowych odcinkach rowów jako bariery biogeochemicznej (biofiltru) zatrzymującej i pochłaniającej zanieczyszczenia. 5. Współpraca z gminami w zakresie: 1) zapewnienia rozbudowy systemu oczyszczania ścieków i kanalizacji wsi, oczyszczania ścieków burzowych, budowy płyt obornikowych w miejscowościach położonych w dolinie Biebrzy i w jej sąsiedztwie, 2) zabezpieczenia studni kopanych przed dopływem zanieczyszczeń, 3) likwidacji nieczynnych studni kopanych. 6. Wpływanie na ograniczanie stosowania nawozów i środków ochrony roślin w dolinie Biebrzy i jej sąsiedztwie. 7. Dążenie do osiągnięcia dobrego stanu ekologicznego wody w rzece Biebrzy i jej dopływach. 8. Zachęcanie rolników z doliny Biebrzy do uczestnictwa w programach rolnośrodowiskowych Zanieczyszczenie powierzchni ziemi Promowanie selektywnej zbiórki oraz segregacji odpadów i ich wywozu na składowiska Zanieczyszczenie powietrza 1. Monitorowanie źródeł zanieczyszczeń. 2. Promowanie źródeł energii odnawialnej i efektywności energetycznej Urbanizacja obszarów otuliny Parku mająca wpływ na przyrodę Parku i jego walory krajobrazowe (np. zabudowa panoram widokowych) Dążenie do wprowadzenia do studiów uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin oraz miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego zapisów ograniczających zabudowę w wybranych miejscach w sąsiedztwie granic Parku Zmiany w strukturze upraw (np. 1. Propagowanie zasad dobrych praktyk rolniczych, rolnictwa wzrost powierzchni upraw ekologicznego i programów rolnośrodowiskowych. kukurydzy) powodujące zmiany 2. Edukacja w zakresie negatywnych skutków intensyfikacji siedlisk lęgowych i żerowisk ptaków rolnictwa i sposobów przeciwdziałania im na skutek intensyfikacji rolnictwa Fragmentacja siedlisk, zaburzenie funkcjonowania szlaków migracyjnych, pogorszenie stanu siedlisk i wzrost śmiertelności zwierząt na skutek wzrastającego ruchu na lokalnych drogach Blokowanie przepływu wody oraz tworzenie warunków beztlenowych na skutek zatorów powodowanych przez skoszoną roślinność spływającą ciekami wodnymi. Współpraca z zarządcami dróg w zakresie stosowania rozwiązań przyjaznych dla środowiska przy remontach, rozbudowach i modernizacjach dróg 1. Zapobieganie spływaniu skoszonej roślinności ciekami wodnymi oraz interwencje w przypadku występowania takich zjawisk. 2. Edukacja społeczna i instytucji prowadzących prace wykoszeniowe IV. Zagrożenia zewnętrzne potencjalne1) Lp. 1 2 1) Identyfikacja i ocena zagrożeń Inwestycje z zakresu energetyki wiatrowej stanowiące zagrożenie dla ptaków oraz nietoperzy Zanieczyszczenie środowiska powodowane przez: 1) nowe inwestycje drogowe i kolejowe, 2) nowe obiekty przemysłowe Sposób eliminacji lub ograniczania zagrożeń i ich skutków 1. Starania o wprowadzenie do studiów uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin, miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego i wojewódzkich planów zagospodarowania przestrzennego, zapisów ograniczających budowę farm wiatrowych na trasach wędrówek oraz na obszarach żerowania ptaków w otoczeniu Parku. 2. Uzgadnianie strategii planistycznych, w szczególności studiów uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin, miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego w sposób zgodny z potrzebami ochrony przyrody. 3. Prowadzenie uzgodnień w ramach postępowań w sprawie decyzji o warunkach zabudowy w sposób zgodny z potrzebami ochrony przyrody Starania o wprowadzenie do studiów uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin, miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego i wojewódzkich planów zagospodarowania przestrzennego, zapisów ograniczających w otulinie Parku budowę obiektów przemysłowych, inwestycje drogowe lub kolejowe mogące negatywnie wpływać na stan środowiska wewnątrz Parku Zagrożenia uszeregowano od najistotniejszego. Załącznik nr 2 OPIS SPOSOBÓW OCHRONY CZYNNEJ EKOSYSTEMÓW Z PODANIEM RODZAJU, ROZMIARU I LOKALIZACJI POSZCZEGÓLNYCH ZADAŃ Sposoby ochrony na obszarach objętych ochroną ścisłą I. Lp. 1 2 3 4 Rodzaj działań Rozmiar ochronnych Rozebranie istniejących 250 m ogrodzeń dawnych upraw leśnych Lokalizacja1) 138o, 148a, b Usuwanie obcego gatunku inwazyjnego niecierpka drobnokwiatowego (Impatiens parviflora) Usuwanie obcego gatunku inwazyjnego łubinu trwałego (Lupinus polyphyllus) 9 ha 69d, f, 138b, 137j, 148a 2,5 ha 173l, k, h, 145o, p, r, 153o, 160h, 161b, c, d, f, 162a Usuwanie obcego gatunku inwazyjnego robinii akacjowej (Robinia pseudoacacia) 0,25ha 69b, c, 56h, g, 173l, k eksperymentalnie, po sprawdzeniu skuteczności zabiegu na ok. 2ha Sposoby ochrony na obszarach objętych ochroną czynną II. A. W ekosystemach leśnych Lp. 1 Rodzaj zadań Rozmiar ochronnych Przyśpieszenie 1,92 ha optymalizacji składu gatunkowego drzewostanów z dużym udziałem osiki (Populus tremula) i poprawy struktury i funkcji siedliska grądu subkontynentalnego Tilio-Carpinetum (9170) (zwiększenie ilości martwego drewna) poprzez powalanie bądź wycinanie pojedynczych drzew osiki (po indywidualnej zgodzie Lokalizacja1) 15b, 20a, 24b, 27c dyrektora Parku) i pozostawianie do naturalnego rozkładu na miejscu. 1. Uprzątnięcie drzew i 0,34 ha krzewów. 2. Przygotowanie gleby pod sadzenie gatunków liściastych (odnowienia drzewostanów uszkodzonych przez owady – dolesienia luk) Przygotowanie gleby 0,16 ha pod sadzenie gatunków liściastych w uprawach leśnych w ramach poprawek 50b 4 Pielęgnowanie upraw leśnych przez wykaszanie roślinności zielnej 24b, 48a, d, 50b, 511a, o, p, obręb ewidencyjny Jagłowo, działka nr 138/2 5 Pielęgnowanie nasadzeń 9,62 ha w remizach śródleśnych i oszyjkach przez usuwanie odrostów drzew i krzewów oraz wykaszanie roślinności zielnej Regulacja składu 6,12 ha gatunkowego oraz zagęszczenia drzew w uprawach (czyszczenia wczesne) 33i, 34a, 38h, 303a, 307b, f, 310a, 313d, 315a, 317a, 323a, i, 330h, 347h, 348a, 378a, g, h, k Regulacja składu 2,04 ha gatunkowego oraz zagęszczenia drzew w młodnikach (zabieg o charakterze czyszczeń późnych) poprzez usuwanie zbędnych drzew, w okresie od 2 stycznia do końca lutego i od 16 sierpnia do końca grudnia 20a, 24b 2 3 6 7 36,64 ha 24b, 50b 15b, 20a, 47k, 53b, 54h, 62a Regulacja składu 6,10 ha gatunkowego oraz zagęszczenia drzew w młodnikach (zabieg o charakterze czyszczeń późnych) poprzez usuwanie zbędnych drzew, w okresie od 16 sierpnia do końca stycznia, a po indywidualnej zgodzie dyrektora Parku do końca lutego Regulacja składu 15,79 ha gatunkowego oraz zagęszczenia drzew w drzewostanach w wieku od 21 do 40 lat poprzez usuwanie niektórych drzew występujących w nadmiarze, w tym drzew gatunków niezgodnych z siedliskiem, w okresie od 2 stycznia do końca lutego i od 16 sierpnia do końca grudnia 47k, 62b 10 Regulacja składu 212,05 ha gatunkowego oraz zagęszczenia drzew w drzewostanach starszych niż 40 lat poprzez usuwanie drzew występujących w nadmiarze, w tym drzew gatunków niezgodnych z siedliskiem, w okresie od 2 stycznia do końca lutego i od 16 sierpnia do końca grudnia 24b, 34d, n, 35d, f, 42b, 43a, 304a, 306a, 316b, 320c, 323b, g, 328c, h, 331b, 332a, 333b, h, 335d, 338a, 344c, 345f, 346i, 350d, 364a, 369a, b, 374b, f, 378a, 395b 11 Regulacja składu 11,62 ha gatunkowego oraz zagęszczenia drzew w drzewostanach starszych niż 40 lat poprzez usuwanie drzew występujących w nadmiarze, w tym należących do gatunków niezgodnych z siedliskiem, w okresie od 16 sierpnia do końca stycznia, a po indywidualnej zgodzie 33b, 54f, g, i, 362a 8 9 314f, 319h, k, 320b, 324b, 328i 12 13 dyrektora Parku do końca lutego Regulacja składu 15,64 ha gatunkowego oraz zagęszczenia drzew w drzewostanach starszych niż 40 lat poprzez usuwanie drzew występujących w nadmiarze, w tym drzew gatunków niezgodnych z siedliskiem, w okresie od 2 stycznia do 20 lutego i od 16 sierpnia do końca grudnia, a po indywidualnej zgodzie dyrektora Parku do końca lutego Zabezpieczanie drzewek Corocznie 5,89 ha repelentami przed zgryzaniem przez jeleniowate 302b, 352i, 351b, c 39b, 41b, 42d, 50b, 51b, c, 52a, f, g, 53b, 54h, 61i, 62a, f, 63a 14 Zabezpieczenie młodników za pomocą osłonek mechanicznych Corocznie 0,77 ha 41b, 51a, 52d, 63a, g 15 Zabezpieczanie oszyjków za pomocą osłonek mechanicznych Corocznie 0,53 ha 307b, f 16 Ogrodzenie uprawy leśnej siatką w celu ochrony przed zwierzętami Rozebranie istniejących ogrodzeń dawnych upraw leśnych 0,34 ha 50b 1 250 m 48c, g 18 Konserwacja istniejących ogrodzeń upraw i młodników leśnych 1 080 m 15b, 20a, 24b, 27c, 47k, 48a, 48c, 48d, 60h, 62b, 63b, 63c, 63g, 69g, 50b 19 Odsłonięcie lub oznakowanie granic leśnych w okresie od 2 stycznia do 20 lutego i od 16 sierpnia do końca grudnia 1 500 m 381a, b, d, 390a, 399a 17 20 Monitorowanie i prognozowanie występowania owadów poprzez: 1) wykładanie pułapek feromonowych na: a) brudnicę mniszkę (Lymantria monacha), b) brudnicę nieparkę (Lymantria dispar), c) kornika drukarza (Ips typographus), d) zwójkę dębową (Archips xylosteana), 2) wykładanie drzew pułapkowych na kornika drukarza (Ips typographus), 3) zakładanie opasek lepowych na miernikowce (Geomatridae), 4) jesienne poszukiwania owadów w ściółce na próbnych powierzchniach podokapowych 21 Przeciwdziałanie szkodom i zagrożeniom powodowanym w drzewostanach przez masowe pojawianie się owadów i grzybów, poprzez: 1) korowanie drewna leżącego, 2) usuwanie z drzewostanów drzew opanowanych przez owady, grzyby, lub uszkodzonych w skutek działania niekorzystnych czynników atmosferycznych Corocznie 1980 ha 7c, d, 11a, f, g, h, 12c, d, f, h, 13c, 15c, 16a, 17b, 19f, 20h, 21d, 23c, d, 24b, c, 25a, 27a, 33b, c, d, n, 34d, f, h, m, n, 35c, d, f, 39a, b, 40d, 41b, d, 42b, c, d, 43a, b, 44a, d, f, 47f, 48a, d, 49b, 50b, c, 52a, 174 sztuk 53a, b, c, 54d, f, g, h, i, 60a, f, g, i, j, 61a, d, f, g, h, 62a, c, d, f, 63a, b, f, g, h, o, 69i, 107m, 116b, f, 125i, 245b, c, d, 246b, 291p, 297a, b, c, d, 298c, d, g, f, 299a, b, c, f, 300a, b, c, d, o, r, 301a, 302a, b, d, k, m, 303a, 304a, 305a, 306a, b, 307a, b, d, g, h, 308c, f, g, i, 309a, b, c, 310a, 311a, b, c, 312a, b, d, f, 313a, b, f, g, h, i, j, k, 314a, b, c, d, f, j, k, p, 315c, 316a, b, c, 317a, d, f, g, h, i, l, m, 318a, b, f, g, h, j, k, l, n, p, r, 319a, b, d, f, g, h, i, j, k, 320a, b, c, d, f, i, j, k, l, p, r, 321b, 322a, b, c, d, f, g, 323a, b, d, f, g, i, 324a, c, f, 325a, b, d, f, h, i, j, l, o, r, t, w, y, bx, cx, 326a, 328b, c, d, h, i, j, k, 329b, c, d, f, 30 sztuk g, h, j, 330a, f, i, j, k, 331a, b, c, 332a, b, c, d, f, g, h, 333a, b, c, d, f, g, h, i, 334a, b, c, d, f, g, h, i, 335a, b, c, d, 336a, b, c, d, g, 337a, b, 338a, b, d, f, 339a, c, f, g, h, i, 340b, d, f, g, h, 341a, b, c, d, f, g, 90 sztuk 342a, b, c, d, f, 343a, b, c, d, f, g, 344a, b, c, d, f, h, i, j, 345a, b, c, d, f, g, h, 346a, b, f, g, h, i, 347a, b, c, d, g, j, k, l, m, 348a, 349a, b, c, 350a, b, c, d, f, g, 351a, b, c, d, f, g, h, 352a, b, c, d, f, g, h, i, j, 353a, 159 prób b, c, d, f, g, h, 354a, 356a, d, f, g, h, 357b, 358a, b, 362c, d, 363a, b, f, h, 364b, d, g, 368a, b, c, 369a, b, 370a, b, c, d, f, g, i, j, 372b, 373c, 374a, b, d, f, g, h, k, 375a, b, c, d, f, g, 377d, g, i, j, 378b, c, j, n, r, 379c, 380c, d, g, 381a, c, g, 382b, 385a, 388d, 389j, k, 393b, 394b, c, 395b, c, f, 396a, b, c, g, i, 397a, b, c, 398a, b, d, f, g, n, o, 399c, 405b, c, 406a, b, 407a, c, f, l, 417c, d, 445i, j, 446g, 511c, i, n, o, p, r, s Według potrzeb, z Miejsca zagrożenia w lasach objętych ochroną pozostawieniem czynną minimum 25% drzew opanowanych przez owady, grzyby lub uszkodzonych w skutek działania niekorzystnych czynników atmosferycznych do naturalnego rozkładu na miejscu 22 20 21 22 Ścinanie drzew wywróconych lub złamanych przy drogach, szlakach turystycznych, w pobliżu zabudowań, obiektów turystycznych, linii energetycznych stwarzających zagrożenie dla ludzi i mienia, z pozostawieniem w miarę możliwości ściętych drzew na miejscu wycinki Ręczne, we wczesnej fazie kwitnienia, usuwanie obcego gatunku inwazyjnego niecierpka drobnokwiatowego (Impatiens parviflora) Usuwanie obcego gatunku inwazyjnego łubinu trwałego (Lupinus polyphyllus) Doraźnie według potrzeb Obszar całego Parku W miarę możliwości 33b, 34g, 107a, b, c, d, k, m, g, 116b, c, d, f, l, i, 105g, 138b, f, 298b, f, ewentualnie na innych stanowiskach, zlokalizowanych w przyszłości 2 ha 192c, d, 193d, 153h, ewentualnie na innych stanowiskach, zlokalizowanych w przyszłości Usuwanie obcych 14 ha gatunków inwazyjnych: dębu czerwonego (Quercus rubra), klonu jesionolistnego (Acer negundo) poprzez: 1) wycinanie mechaniczne osobników o wysokości powyżej 1,5 m, cięcie na wysokości ok. 1m nad powierzchnią ziemi, 2) wyrywanie wraz z korzeniami osobników niższych niż 1,5 m 23 Usuwanie obcego 13 ha gatunku inwazyjnego czeremchy amerykańskiej (Padus serotina) 24 Usuwanie obcego 2 ha gatunku inwazyjnego robinii akacjowej (Robinia pseudoacacia) poprzez ścinanie na wysokości 1 m, okorowywanie 344a, i, 351a, d, 370j, 379c, d, 380a, h, 382c, 389a, 394a, 395a, ewentualnie na innych stanowiskach, zlokalizowanych w przyszłości 298f, 336b, 342b, 344a, c, 345a, b, c, 348a, 364b, 369a, 370g, j, b, 374b, f, l, k, 375a, b, 394a, 395a, ewentualnie na innych stanowiskach, zlokalizowanych w przyszłości 34h, 340h, 370j, 375b, 378a, b, g, h, i, k, l, o, 397a, 25 26 27 większych osobników, kilkukrotne w ciągu sezonu wegetacyjnego usuwanie odrostów, w miarę możliwości ręczne wyrywanie mniejszych okazów wraz z korzeniami Usuwanie innych obcych gatunków inwazyjnych, np.: 1) tawuły (Spiraea sp.) 2) winobluszczu pięciolistkowego (Parthenocissus quinquefolia) 3) tawliny jarzębolistnej (Sorbaria sorbifolia) Regulacja składu gatunkowego w drzewostanach z dominacją sosny Pinus sylvestris na siedliskach grądowych w okresie od 2 stycznia do końca lutego i od 16 sierpnia do końca grudnia poprzez usuwanie pojedynczych sosen (nie więcej niż 10% jej miąższości w ciągu roku) z zachowaniem liściastego podszytu, podrostu i dolnego piętra, z pozostawianiem martwego drewna do osiągnięcia 40-50m3 jego miąższości na ha Ochrona cennych siedlisk przyrodniczych naziemnych grzybów zlichenizowanych (porostów), w tym rodzaju Cladonia spp., poprzez selektywne usuwanie drzew, grabienie ściółki i usuwanie martwej materii organicznej Według możliwości 298f, ewentualnie na innych stanowiskach, zlokalizowanych w przyszłości 13,7 ha 34g, 35d, 34m, 34n, 43a, 298b, d, f 18 ha 329h, 335a, 338a, 340f, 340h, 343b, 343g, 345g, 345h, 346h, 349b, 349c, 350a, 350b, 350c, 350d, 350f, 352a, 352b, 388d, 396a, 396b, 397a, 398g 28 29 Budowa i modernizacja 1. Modernizacja urządzeń 1 zastawki. hydrotechnicznych na 2. Budowa 5 Kanale Kapickim w celu przetamowań. poprawy uwilgotnienia 3. Uzupełnienie siedlisk Brzezin korony grobli Kapickich na dł. 250 mb, szer. 4 m i wys. 0,2 m. Budowa infrastruktury 1. Budowa 1 turystycznej w celu wieży ograniczenia widokowej. negatywnego 2. Budowa 2 oddziaływania ruchu kładek turystycznego na stan turystycznych siedlisk i gatunków flory (dł. 40 i 100 i fauny mb). 3. Budowa 2 parkingów leśnych 241b, 249c, 259a, 259c, 259f, 268d, 268g, 277b, 277c, 285g, 285c, 286a, wzdłuż szlaku pieszego czerwonego PL-2545-c, przy Kanale Kapickim 241b, 249c, 259a, 259c, 259f, 268d, 268g, 277b, 277c, 285g, 285c, 286a, wzdłuż szlaku pieszego czerwonego PL-2545-c, przy Kanale Kapickim W okolicy Carskiej Drogi w Dolnym Basenie doliny Biebrzy B. W nieleśnych ekosystemach lądowych Lp. 1 2 Rodzaj zadań ochronnych Rozmiar 1. Ręczne wycięcie krzewów, ok. 40 ha drzew i ich podrostów (z pozostawieniem brzozy niskiej Betula humilis) w celu ochrony torfowisk zasadowych (siedliska przyrodniczego 7230). 2. Zebranie ściętej biomasy w stosy w terminie do 2 tygodni po wycięciu. 3. Wywiezienie biomasy po zamarzniętym gruncie poza torfowisko Koszenie ręczne lub samobieżną kosiarką listwową w celu ochrony torfowisk zasadowych (siedliska przyrodniczego 7230): 1) koszenie w terminie od 15 sierpnia do 15 listopada, częstotliwość koszenia – co 5 lat, Lokalizacja 1. Obręb ewidencyjny Szuszalewo, części działek nr 30/1, 32, 75/1, 75/2, 87, 89, 98/2, 99/2, 100/2, 331. 2. Obręb ewidencyjny Jałowo, części działek nr 369/2, 408, 412, 413, 490, 492, 494. 3. Obręb ewidencyjny Nowa Kamienna, części działek: 63, 65, 76, 77, 79, 81, 83, 84, 85, 90, 91. 4. Obręb ewidencyjny Stara Kamienna, części działek: 638, 639, 640, 645, 655, 656, 660, 665/1, 672, 677, 680, 701. 5. Obręb ewidencyjny Ostrowie, części działek nr: 226/2, 299, 300/1, 300/2, 301, 305, 364/5, 404. 6. Obręb ewidencyjny Lipsk, części działek: 368/3, 986, 988, 989, 996, 998, 990, 991, 992/1, 992/2, 1057, 1063, 990, 1043, 1044, 1045, 1051, 1052, 1053, 1054, 1073, 1157, 1158, 1162 ok. 100 ha łącznie 1. Obręb ewidencyjny Szuszalewo, działki w ciągu 3 lat nr 32, 73, 75/1, 75/2, 82, 92, 331, części działek nr 30/1, 87, 89, 98/2, 99/2, 100/2. 2. Obręb ewidencyjny Jałowo, działki nr 408, 412, 413, 490, 492, 494, część działki nr: 369/2. 3. Obręb ewidencyjny Nowa Kamienna, części działek: 63, 65, 76, 77, 79, 81, 83, 84, 85, 90, 91. 2) zebranie ściętej biomasy w stogi lub kopy w terminie do 2 tygodni po skoszeniu, 3) wywiezienie biomasy po zamarzniętym gruncie poza torfowisko 3 Koszenie ręczne lub 1250 ha łącznie w mechaniczne z usunięciem ciągu 3 lat biomasy w celu ochrony torfowisk zasadowych (siedliska przyrodniczego 7230): 1) od dnia 15 lipca do dnia 15 października przy poziomie wody poniżej 15 cm nad poziomem gruntu, bez niszczenia pokrywy roślinnej i glebowej, 2) wysokość koszenia 10-15 cm nad poziomem gruntu lub 5 cm powyżej kęp w przypadku ich występowania, 3) koszenie 20-50% powierzchni obszaru/działki w danym roku, przy czym w kolejnych latach na innym fragmencie lub raz na 5 lat, 4) w przypadku występowania wody gruntowej ponad 15 cm nad poziomem gruntu dłużej niż 1 miesiąc, w okresie od 15 lipca do 30 września dopuszcza się wydłużenie terminu, koszenia do 30 listopada, 5) zebranie ściętej biomasy (np. w stogi, kopy) w terminie do 3 tygodni po skoszeniu, 6) wywiezienie biomasy po zamarzniętym gruncie; w 4. Obręb ewidencyjny Stara Kamienna, części działek: 638, 639, 640, 645, 655, 656, 660, 665/1, 672, 677, 680, 701. 5. Obręb ewidencyjny Ostrowie, części działek nr: 226/2, 299, 300/1, 300/2, 301, 305, 364/5, 404. 6. Obręb ewidencyjny Lipsk działki nr: 990, 991, 992/1, 992/2, 1177, części działek: 368/1, 986, 988, 989, 996, 998, 1043, 1044, 1045,1051, 1052, 1053, 1054, 1073, 1157, 1158, 1162. 7. Obręb ewidencyjny Szorce, części działek nr: 436, 437, 438, 440, 441, 442, 445, 446, 447, 448, 452, 453, 455, 457, 458, 467, 468, 470, 472. 1. Obręb ewidencyjny Gugny, działki nr: 10, 13, 14, 90., 2. Obręb ewidencyjny Gugny-Dz.Dobarz, Ark. 4, działki nr: 40, 41, 42, 43, 44, 45, 46, 52, 53, 54, 55, 56, 57, 58, 59, 60, 61, 62, 63, 64, 65, 66, 67, 68, 69, 70, 71, 72, 77, 78, 79, 83, 84, 85, 86, 87, 88, 89, 90, 91, 92, 93, 94, 95, 96, 97, 98, 99, 100, 101, 120, 128, 130, 47/1, 109/1, 109/2, 129/1, 131/1, 135/2, 136/2, 3. Obręb ewidencyjny GugnyDz.Guzy,Przyt, działki nr: 144, 145, 378, 120/2, 125/3, 133/2, 377/1, 380/1, 381/2, 388/1, 388/2, 390/2, 4. Obręb ewidencyjny GugnyDz.Konopczyn, działki nr: 129, 134, 140, 143, 151, 156, 159, 136/1, 136/2, 141/1, 141/2, 145/1, 145/2, 148/1, 148/2, 158/1, 158/2, 5. Obręb ewidencyjny Gugny-Dz.Krypno Koś, działki nr: 1570, 1572, 1581/3, 6. Obręb ewidencyjny GugnyDz.Zastocze, działki nr: 72, 73, 308, 7. Obręb ewidencyjny Nowa Wieś-Bagno Ławki, działki nr: 451, 466, 467, 472, 491, 492, 530, 532, 540, 551, 556, 559, 560, 561, 562, 563, 572, 573, 575, 576, 577, 578, 580, 589, 592, 594, 595, 601, 602, 607, 608, 611, 618, 619, 620, 621, 626, 630, 631, 632, 633, 634, 635, 643, 645, 646, 648, 651, 652, 656, 673, 737, 739, 743, 747, 749, 751, 867, 870, 888, 890, 892, 896, 901, 902, 903, 904, 905, 906, 908, 909, 910, 912, 913, 921, 1135, 1140, 1163, 1165, 1175, 1176, 1177, 1178, 1179, 1180, 1181, 1186, 1188, 1189, 1191, 1193, 1194, 1195, szczególnie suchych latach dopuszcza się wywóz biomasy, z powierzchni koszonych mechanicznie, na bieżąco bez powodowania uszkodzeń powierzchni gruntu, 7) w obszarze występowania wodniczki (Acrocephalus paludicola) koszenie po 15 sierpnia, 8) na obszarach wykorzystywanych przez łosia podczas bukowiska (w tzw. ostojach łosia) koszenie do 10 listopada, z wyłączeniem z działań ochronnych okresu od 25 sierpnia do 10 października, 4 Koszenie ręczne lub 2500 ha łącznie w mechaniczne wraz z ciągu 3 lat usunięciem biomasy, usuwanie krzewów i podrostów drzew, wypas w celu ochrony siedlisk przyrodniczych i siedlisk gatunków z nimi związanych: 1) torfowiska zasadowe o charakterze młak, mechowisk i turzycowisk (Caricion davallianae) (siedlisko przyrodnicze 7230): a) koszenie od dnia 15 lipca do dnia 15 października przy poziomie wody poniżej 15 cm nad poziomem gruntu, w sposób nieniszczący pokrywy 8. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 1196, 1208, 1211, 1213, 1216, 1252, 1253, 1261, 1262, 1265, 1268, 1270, 1272, 1277, 1281, 1283, 1285, 1287, 1288, 1289, 1290, 1291, 1292, 1293, 1294, 1296, 1299, 1300, 1302, 1304, 1305, 1307, 1311, 1312, 1316, 1317, 1319, 1337, 1338, 1342, 1343, 1344, 1345, 1346, 1347, 1348, 1350, 1351, 1355, 1356, 1358, 1359, 1369, 1379, 1388, 1389, 1396, 1553, 1559, 1562, 1563, 1564, 1566, 1567, 1582, 1166/1, 1167/1, 1169/1, 1171/1, 1173/1, 1183/1, 1192/1, 1199/1, 1201/1, 1205/1, 1219/1, 1219/3, 1230/1, 1236/1, 1242/1, 1247/1, 1264/1, 1274/1, 1357/1, 1368/1, 405/1, 412/1, 447/4, 565/1, 565/3, 565/7, Obręb ewidencyjny Szorce, działki nr: 5, 10, 11, 13, 15, 19, 22, 23, 24, 25, 28, 29, 31, 32, 33, 38, 42, 43, 44, 47, 48, 49, 50, 51, 54, 55, 56, 58, 60, 61, 62, 67, 68, 70, 73, 79, 97, 98, 100, 103, 105, 106, 107, 108, 112, 113, 116, 126, 127, 130, 131, 132, 133, 135, 136, 137, 139, 140, 141, 142, 144, 145, 147, 148, 153, 155, 157, 158, 159, 161, 162, 163, 166, 167, 168, 169, 363, 367, 371, 374, 376, 377, 379, 380, 383, 384, 385, 386, 389, 390, 391, 392, 395, 396, 402, 404, 408, 409, 410, 411, 412, 417, 435, 436, 437, 438, 439, 440, 441, 442, 445, 446, 447, 448, 449, 450, 452, 453, 455, 457, 458, 467, 468, 470, 472, 474, 485, 487, 488, 489, 490, 491, 492, 493, 1259, 1264, 63/1, 1269/1 Obręb ewidencyjny Małowista, działki nr: 612, 615, 715, 718/1, 724/1, 729/1, Obręb ewidencyjny Dawidowizna, działki nr: 333, 348, 368, 319/2, 335/1, 335/2, Obręb ewidencyjny Downary, działki nr: 1367, Obręb ewidencyjny Olszowa Dr. Gon.Las, działki nr: 277, Obręb ewidencyjny Olszowa Dr. Kropiew, działki nr: 157, 148/1, 148/2, 165/6, 165/7, Obręb ewidencyjny Olszowa Dr. Za Twierdzą, działki nr: 222, 290, 1348/5, 1348/6, 1352/2, Obręb ewidencyjny Olszowa Droga, działki nr: 824, 832, 833, 901, 1008, 1047, Obręb ewidencyjny Osowiec, działki nr: 23, 51, 124, 132, 155, 3/2, roślinnej i glebowej, b) wysokość koszenia 1015 cm nad poziomem gruntu lub do 5 cm powyżej kęp w przypadku ich występowania, c) koszenie 20-50% powierzchni obszaru/działki w danym roku, przy czym w kolejnych latach na innym fragmencie, lub raz na 5 lat, d) w przypadku występowania wody gruntowej ponad 15 cm na poziomem gruntu dłużej niż 1 miesiąc w okresie od 15 lipca do 30 września, dopuszcza się wydłużenie terminu koszenia do 30 listopada, e) zebranie ściętej biomasy (np. w stogi, kopy) w terminie do 3 tygodni po skoszeniu, f) wywiezienie biomasy po zamarzniętym gruncie; w szczególnie suchych latach dopuszcza się wywóz biomasy z powierzchni koszonych mechanicznie na bieżąco bez powodowania uszkodzeń powierzchni, g) w obszarze występowania wodniczki (Acrocephalus paludicola) koszenie po 15 sierpnia, h) na obszarach wykorzystywanych przez łosia podczas bukowiska (w tzw. ostojach łosia) koszenie do 10 listopada, z wyłączeniem z działań ochronnych okresu od 25 sierpnia do 10 9. Obręb ewidencyjny Wólka P-Bagno I, działki nr: 12, 17, 20, 42, 44, 48, 50, 54, 73, 82, 89, 108, 10. Obręb ewidencyjny Wólka PBobrówka I, działki nr: 272, 252/1, 252/2, 287/1, 296/2, 298/1, 11. Obręb ewidencyjny Wólka Piaseczna, działki nr: 110, 111, 112, 135, 177, 267, 464, 492, 500, 508, 509, 517, 518, 526, 542, 551, 554, 560, 571, 602, 614, 633, 635, 636, 637, 638, 639, 640, 641, 657, 696, 698, 706, 714, 736, 771, 904, 905, 914, 915, 916, 918, 925, 926, 927, 928, 936, 937, 952, 958, 133/1, 133/2, 273/1, 12. Obręb ewidencyjny Wólka P-Jaświły, działki nr: 370, 383, 428, 342/1, 342/4, 343/1, 343/2, 381/3, 393/1, 394/2, 404/1, 404/4, 406/1, 412/2, 412/3, 13. Obręb ewidencyjny Wólka PKalinówka K, działki nr: 699, 753, 706/1, 716/1, 716/2, 14. Obręb ewidencyjny Wólka PKlewianka, działki nr: 121/1, 432/1, 432/2, 433/1, 433/2, 454/1, 454/2, 15. Obręb ewidencyjny Wólka P-Ł/K Wólki P, działki nr: 3, 5, 16. Obręb ewidencyjny Wólka P-Łąki R.Wsi, działki nr: 153, 154, 155, 170, 217, 218, 231, 427, 444, 445, 453, 509, 510, 554, 556, 559, 560, 561, 562, 565, 566, 567, 568, 569, 570, 577, 578, 579, 580, 581, 582, 587, 588, 598, 599, 644, 692, 709, 713, 714, 727, 728, 796, 802, 812, 813, 815, 833, 842, 847, 848, 850, 854, 880, 882, 889, 891, 1021, 1080, 1379, 1423, 1424, 1552, 1620, 1624, 1625, 1626, 1627, 1671, 1673, 1674, 1698, 1729, 1734, 1741, 1783, 2040, 2041, 2051, 2524, 2553, 2594, 2598, 2601, 2615, 2616, 2618, 2619, 2620, 2621, 2622, 2649, 2650, 2651, 2652, 2653, 2654, 2655, 2656, 2657, 2658, 2659, 2679, 2680, 2688, 2689, 2690, 2691, 2692, 2694, 2697, 2698, 2699, 2700, 2701, 2702, 2703, 2704, 2705, 2708, 2709, 2710, 2711, 2712, 2713, 2714, 2715, 2718, 2719, 2721, 2724, 2725, 2726, 2729, 2730, 2731, 2732, 2733, 2734, 2735, 2736, 2737, 2738, 2739, 2740, 2741, 2742, 2743, 2744, 2745, 2746, 2747, 2748, 2749, 2750, 2751, 2752, 2755, 2756, 2757, 2772, 2773, 2774, 2777, 2778, 2779, 2780, 2781, 1375/1, października, 2) szuwary wielkoturzycowe (Magnocaricion): a) koszenie ręczne lub mechaniczne od dnia 15 lipca do dnia 30 września, przy poziomie wody poniżej 15 cm nad poziomem gruntu, bez niszczenia pokrywy roślinnej i glebowej, b) koszenie ręczne turzycowisk o strukturze kępowej, c) coroczne koszenie 20% powierzchni, przy czym każdego roku innego fragmentu działki, lub raz na 5 lat, d) wysokość koszenia 1020 cm nad poziomem gruntu lub do 5 cm powyżej kęp w przypadku ich występowania, e) zebranie biomasy w ciągu 3 tygodni od skoszenia, f) wywóz biomasy z łąki po zamarzniętym gruncie; w szczególnie suchych latach dopuszcza się wywóz biomasy z powierzchni koszonych mechanicznie na bieżąco bez powodowania uszkodzeń powierzchni, g) na obszarach wykorzystywanych przez łosia podczas bukowiska (w tzw. ostojach łosia) koszenie do 10 listopada, z wyłączeniem z działań ochronnych okresu od 25 sierpnia do 10 października, 3) łąki trześlicowe (Molinion) i selernicowe (Cnidion dubii): a) koszenie od dnia 15 września do dnia 30 17. Obręb ewidencyjny Wólka PPiwowary, działka nr: 195/3, 18. Obręb ewidencyjny Wólka P-Szaciły, działki nr: 27, 40, 74, 32/1, 19. Obręb ewidencyjny Wólka PSzpakowo, działki nr: 293/1, 293/3, 311/1, 316/3, 20. Obręb ewidencyjny Kapice, działki nr: 236, 243, 260, 308, 315, 316, 323, 618, 619, 622, 624, 625, 630, 631, 637, 648, 650, 661, 663, 666, 669, 674, 675, 695, 698, 699, 703, 704, 705, 706, 708, 711, 712, 717, 720, 721, 722, 725, 728, 729, 731, 732, 733, 744, 746, 636/2, 21. Obręb ewidencyjny Dolistowo Nowe, działki nr: 433, 548, 549/2, 22. Obręb ewidencyjny Dolistowo Stare, działki nr: 859, 860, 861, 921, 922, 925, 934. 23. Obręb ewidencyjny Klimaszewnica, działki nr: 818, 880, 881, 882, 917, 922, 883/3, 883/4, 883/5, 896/2, 899/4, 916/1, 916/2, 24. Obręb ewidencyjny Łoje Awissa, działki nr: 171, 173, 174, 176, 177, 205, 221, 605, 606, 617, 623, 624, 625, 633, 641, 648, 654, 659, 677, 697, 708, 713, 715, 716, 717, 718, 719, 720, 721, 722, 723, 724, 725, 726, 727, 733, 734, 742, 743, 744, 745, 746, 747, 748, 749, 750, 761, 762, 763, 764, 767, 768, 769, 770, 771, 772, 773, 774, 775, 776, 777, 778, 779, 780, 781, 782, 783, 784, 785, 787, 788, 789, 795, 796, 797, 798, 799, 800, 801, 802, 803, 804, 805, 806, 807, 808, 809, 814, 815, 816, 817, 818, 819, 820, 821, 822, 823, 824, 825, 826, 827, 828, 829, 830, 831, 832, 833, 834, 835, 836, 837, 838, 840, 842, 843, 844, 845, 851, 852, 853, 854, 855, 856, 857, 858, 859, 860, 861, 862, 863, 864, 865, 866, 871, 872, 873, 874, 875, 876, 877, 878, 879, 880, 881, 882, 883, 884, 885, 886, 887, 888, 889, 890, 891, 892, 893, 894, 895, 896, 897, 898, 899, 900, 901, 902, 903, 904, 905, 906, 907, 908, 909, 910, 911, 912, 913, 914, 915, 916, 917, 918, 919, 920, 927, 928, 929, 930, 931, 932, 933, 934, 935, 936, 937, 938, 939, 940, 941, 942, 943, 944, 945, 946, 947, 948, 949, 950, 951, 952, 953, 954, 955, 956, 957, 958, 959, 960, 961, 962, 963, 964, 965, 974, 975, 976, 977, 978, 979, 980, 981, 982, 983, 984, 985, 986, 987, 988, 989, 990, 991, 992, 993, 994, 995, 996, października w sposób nieniszczący pokrywy roślinnej i glebowej, b) wysokość koszenia 515 cm nad poziomem gruntu, c) koszenie 25-50% powierzchni obszaru/działki w danym roku, przy czym w kolejnych latach na innym fragmencie, lub raz na 2 lata z pozostawieniem 20% powierzchni niekoszonej, d) zebranie biomasy w ciągu 3 tygodni i wywiezienie po zamarzniętym gruncie, a w szczególnie suchych latach dopuszcza się wywóz biomasy na bieżąco bez powodowania uszkodzeń powierzchni, e) na obszarach wykorzystywanych przez łosia podczas bukowiska (w tzw. ostojach łosia) koszenie do 10 listopada, z wyłączeniem z działań ochronnych okresu od 25 sierpnia do 10 października, 4) półnaturalne łąki świeże (Arrhenatherion) i wilgotne (Calthion): a) koszenie od dnia 15 czerwca do dnia 30 września bez niszczenia pokrywy roślinnej i glebowej, nie więcej niż dwa pokosy w ciągu roku; wysokość koszenia 5-15 cm, b) ścięta biomasa powinna być usunięta lub zebrana, np. w stogi w terminie do 2 tygodni po pokosie, a w uzasadnionych przypadkach w 25. 26. 27. 28. 29. 30. 31. 32. 33. 34. 997, 998, 999, 1000, 1001, 1002, 1003, 1004, 1005, 1006, 1007, 1008, 1009, 1010, 1011, 1012, 1013, 1014, 1015, 1016, 1017, 1018, 1019, 1020, 1021, 1022, 1023, 1024, 1025, 1026, 1027, 1028, 1029, 1030, 1032, 1033, 1034, 1035, 1036, 1037, 1038, 1039, 1040, 1041, 1042, 1043, 1044, 1045, 1046, 1047, 1048, 1049, 1050, 1051, 1052, 1053, 1054, 1055, 1056, 1057, 1058, 1059, 1060, 1061, 1062, 1063, 1064, 1065, 1066, 1067, 1031/2, 203/1, 203/2, 203/3, 206/2, 206/3, 206/4, 206/5, 206/6, 695/1, 695/2, 696/1, 696/2, 714/1, 714/2, 740/1, 740/2, 741/1, 741/2, 786/1, 786/2, 839/1, 839/2, 841/1, 841/2, Obręb ewidencyjny Sośnia, działki nr: 387, 388, 389, 390, 391, 221/2, 222/2, 224/4, 386/2, 392/2, 392/3, 393/1, Obręb ewidencyjny Ciszewo, działki nr: 367, 392, 394, 395, 399, Obręb ewidencyjny Biele Suchowolskie, działki nr: 476, 478, 479, 485, 493, 497, 506, 515, 520, 971, 972, 973, 979, 980, 1002, 1003, 1016, 1017, 1022, 1023, 1051, 1073, 1173, 1174, 1189, 1190, 1221, 1222, 1237, 1238, 1249, 1250, 1261, 1262, 1269, 1270, 1283, 1284, 1321, 1326, 1327, 1465, 1528, 1529, 1544, 1545, 1546, 1547, 1548, 1550, 1551, 1556, 1559, 2797, 2798, 2809, 2810, 2811, 2812, 3251, 1167/1, 1168/1, Obręb ewidencyjny Czarniewo, działki nr: 40/24, Obręb ewidencyjny Dębowo, działki nr: 7, 5/5, 6/5, 6/6, 6/17, 6/18, 6/41, Obręb ewidencyjny Jagłowo, działki nr: 23, 32, 314, 315, 316, 317, 319, 320, 321, 322, 323, Obręb ewidencyjny Jasionowo Dębowskie, działki nr: 45/9, 50/14, Obręb ewidencyjny Kopytkowo, działki nr: 1, 7, 10, 19, 20, 85, 92, 107, 139, 140, 141, 148, 49/1, 82/2, 82/3, 90/2, Obręb ewidencyjny Krasnoborki, działki nr: 136/3, 137/4, 184/7, obręb ewidencyjny Kunicha, działka nr: 152/4, Obręb ewidencyjny Mogilnica, działki nr: 136, 178, 187, 227, 228, 229, 230, 231, 232, 460, 461, 641, 158/1, 158/2, 158/3, 159/1, 159/2, 159/4, 159/5, dłuższym terminie, 5) murawy ciepłolubne (Koelerion glaucae): a) koszenie ręczne od dnia 15 lipca do dnia 30 września, w sposób nieniszczący pokrywy roślinnej i glebowej, nie więcej niż dwa pokosy w roku; wysokość koszenia do 10 cm, b) usunięcie ściętej biomasy lub złożenie w stogi w terminie do 2 tygodni od skoszenia, a w uzasadnionych przypadkach w dłuższym terminie, c) pozostawienie 15-20% powierzchni nieskoszonej, przy czym co roku powinno to dotyczyć innego fragmentu działki, 6) murawy bliźniczkowe (Nardetalia) - wypas: a) od dnia 1 maja do dnia 15 października, przy obsadzie zwierząt wynoszącej 0,4-0,6 DJP/ha, b) na terenach zalewowych nie wcześniej niż w terminie 2 tygodni po ustąpieniu wód, 7) pozostałe zbiorowiska torfowiskowe c) koszenie od dnia 15 lipca do dnia 30 września przy poziomie wody poniżej 15 cm nad poziomem gruntu, w sposób nieniszczący pokrywy roślinnej i glebowej, d) wysokość koszenia 1015 cm nad poziomem gruntu lub do 5 cm powyżej kęp w przypadku ich występowania, e) koszenie 20-90% powierzchni 35. 36. 37. 38. 39. 40. 41. 42. 43. 44. 45. 46. 47. 48. 49. 50. 159/6, 169/2, 471/1, 471/2, 472/1, 472/2, 472/3, 473/1, 473/2, 476/1, 476/2, 476/3, 476/4, 476/5, 478/4, 478/5, Obręb ewidencyjny Ostrowie, działka nr: 293, Obręb ewidencyjny Polkowo, działki nr: 73/4, 76/6, 79/1, 106/5, 106/7, Obręb ewidencyjny Budy, działki nr: 2, 7, 9, 11, 32, 34, 22/9, obręb ewidencyjny Budy-Dz.Budy, działki nr: 8, 11, 24, Obręb ewidencyjny Budy-Dz.Dzieżki, działki nr: 177/1, 186/3, Obręb ewidencyjny Budy-Dz.Gugny, działki nr: 4, 20, 27, 28, Obręb ewidencyjny BudyDz.Jask.Dud.Lewon, działka nr: 11, Obręb ewidencyjny BudyDz.Kalin.Król., działki nr: 829, 831, 767/1, 767/2, 775/1, 776/2, 777/1, 783/3, 803/4, 820/2, 821/1, Obręb ewidencyjny BudyDz.Kołodzież, działki nr: 128, 129, 132/2, 146/2, 146/3, 146/6, 147/1, 147/2, 147/3, 148/2, 148/5, 149/1, 150/1, 150/2, 161/1, 161/3, 172/2, 172/4, 175/10, 175/2, 175/3, 175/5, 175/7, 175/8, 176/1, 176/2, Obręb ewidencyjny Budy-Dz. Potoczyzna, działki nr: 178/1, 197/4, 197/6, 198/3, 198/5, 207/4, 215/3, Obręb ewidencyjny Budy-Dz. Przytulanka-Ciesze, działki nr: 42, 62, 43/1, 43/2, 60/1, 60/2, 331/1, 341/1, 350/1, 350/2, 350/3, 350/4, Obręb ewidencyjny Budy-Dz.Rekle, działka nr: 61, Obręb ewidencyjny Budy-Dz.Zalesie I Zuci, działki nr: 158, 164, 183, 186, 188, 97/2, 106/2, 124/2, 126/2, 133/1, 137/1, 137/2, 155/2, 162/2, 163/2, 173/1, 184/2, 184/3, 184/4, 185/1, 185/2, Obręb ewidencyjny Giełczyn, działki nr: 1, 368, 369, 1668, 1680, 1682, 1695, 1705, 1710, 1718, Obręb ewidencyjny Gugny, działki nr: 10, 13, 14, 82, 82, 72/1, 81/1, 81/1, 81/2, 81/2, Obręb ewidencyjny GugnyDz.Boguszewo, działki nr: 8, 29, 34, 59, 73, 74, 76, 45/2, 45/4, 65/1, 2/1, 20/2, Obręb ewidencyjny Gugny-Dz.Dobarz, f) g) h) i) j) obszaru/działki w danym roku, przy czym w kolejnych latach na innym fragmencie, w przypadku występowania wody gruntowej ponad 15 cm na poziomem gruntu dłużej niż 1 miesiąc w okresie od 15 lipca do 30 września, dopuszcza się wydłużenie terminu koszenia do 30 listopada, zebranie ściętej biomasy (np. w stogi, kopy) w terminie do 3 tygodni po skoszeniu, wywiezienie biomasy po zamarzniętym gruncie; w szczególnie suchych latach dopuszcza się wywóz biomasy z powierzchni koszonych mechanicznie na bieżąco bez powodowania uszkodzeń powierzchni, w obszarze występowania wodniczki (Acrocephalus paludicola) koszenie po 15 sierpnia i nie więcej niż 50% powierzchni obszaru w danym roku, na obszarach wykorzystywanych przez łosia podczas bukowiska (w tzw. ostojach łosia) koszenie do 10 listopada, z wyłączeniem z działań ochronnych okresu od 25 sierpnia do 10 października Ark. Mapy nr 1, działki nr: 437, 441, 443, Ark. Mapy nr 2, działki nr: 102, 103, 109, 111, 112, 141, 142, 143, 144, 145, 146, 147, 148, 149, 150, 151, 152, 153, 154, 155, 156, 157, 158, 159, 160, 161, 162, 163, 164, 165, 166, 167, 168, 169, 170, 171, 173, 175, 176, 177, 178, 179, 180, 181, 182, 183, 184, 185, 186, 187, 188, 189, 190, 191, 192, 193, 194, 195, 196, 197, 198, 199, 200, 201, 202, 203, 204, 205, 206, 207, 208, 210, 211, 212, 213, 214, 215, 216, 217, 218, 219, 220, 221, 222, 223, 224, 225, 226, 227, 228, 229, 230, 231, 232, 233, 234, 235, 236, 237, 238, 239, 240, 241, 242, 243, 244, 245, 246, 247, 248, 249, 250, 251, 252, 253, 254, 255, 256, 257, 258, 259, 260, 261, 262, 263, 264, 265, 266, 267, 268, 269, 270, 271, 272, 273, 274, 275, 276, 277, 278, 279, 280, 281, 282, 283, 284, 285, 286, 287, 288, 289, 290, 291, 292, 293, 294, 295, 296, 297, 298, 299, 300, 301, 302, 303, 304, 305, 306, 307, 308, 309, 310, 311, 312, 313, 314, 315, 316, 317, 318, 319, 320, 321, 322, 323, 324, 325, 326, 327, 328, 329, 330, 331, 332, 333, 334, 335, 336, 337, 338, 339, 340, 341, 342, 343, 344, 345, 346, 347, 348, 349, 350, 351, 352, 353, 354, 356, 357, 358, 359, 360, 361, 362, 363, 364, 365, 366, 367, 368, 369, 370, 371, 372, 373, 374, 375, 376, 377, 378, 379, 380, 381, 382, 383, 384, 385, 386, 387, 388, 389, 390, 391, 392, 393, 394, 398, 399, 410, 411, 413, 414, 415, 416, 417, 418, 419, 420, 421, 423, 424, 425, 426, 427, 428, 184/1, 314/1, Ark. Mapy nr 3, działki nr: 139, 140, 141, 142, 170, 171, 176, Ark. Mapy nr 4, działki nr: 1, 2, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 18, 21, 22, 24, 25, 26, 27, 29, 30, 31, 39, 40, 41, 42, 43, 44, 45, 46, 51, 52, 53, 54, 55, 56, 57, 58, 59, 60, 61, 62, 63, 64, 65, 66, 67, 68, 69, 70, 71, 72, 77, 78, 79, 83, 84, 85, 86, 87, 88, 89, 90, 91, 92, 93, 94, 95, 96, 97, 98, 99, 100, 101, 120, 128, 130, 47/1, 109/1, 109/2, 129/1, 131/1, 135/2, Ark. Mapy nr 5, działki nr: 198, 199, 266, 267, 285, 296, 303, 304, 305, 191/1, 191/2, 197/1, 197/2, 197/3, 197/4, 200/1, 200/2, 201/1, 235/1, 236/3, 245/2, 270/1, 270/2, 274/1, 274/4, 277/2, 278/1, 278/3, 278/4, 279/1, 281/2, 283/2, 291/4, 300/1, 300/2, Ark. Mapy nr 9, działki nr: 99, 100, 51. Obręb ewidencyjny GugnyDz.Guzy,Przyt, działki nr: 144, 145, 378, 120/2, 125/3, 133/2, 377/1, 380/1, 381/2, 398/1, 398/2, 52. Obręb ewidencyjny GugnyDz.Konopczyn, działki nr: 120, 123, 129, 134, 140, 151, 156, 159, 121/1, 121/2, 136/1, 136/2, 141/2, 145/1, 145/2, 148/1, 148/2, 158/1, 158/2, 53. Obręb ewidencyjny Gugny-Dz.Krypno Koś, działki nr: 1570, 1571, 1572, 54. Obręb ewidencyjny Gugny-Dz.Krypno Wielkie, działki nr: 413, 424, 403/4, 403/8, 414/1, 416/1, 416/2, 418/3, 419/1, 432/2, 492/1, 492/2, 493/1, 495/2, 497/1, 497/2, 55. Obręb ewidencyjny GugnyDz.Niewiarowo, działka nr: 14, 56. Obręb ewidencyjny GugnyDz.Zastocze, działki nr: 2, 3, 4, 5, 8, 9, 12, 14, 35, 36, 38, 42, 53, 54, 55, 68, 72, 73, 74, 83, 87, 101, 102, 130, 131, 132, 135, 136, 137, 139, 151, 152, 159, 168, 169, 175, 176, 177, 178, 193, 194, 195, 196, 199, 202, 210, 211, 213, 214, 215, 216, 217, 223, 226, 227, 230, 234, 244, 276, 277, 283, 285, 298, 308, 310, 85/1, 1/1, 171/1, 187/1, 57. Obręb ewidencyjny Nowa Wieś-Bagno Ławki, działki nr: 54, 62, 70, 87, 90, 93, 96, 105, 118, 121, 174, 182, 183, 220, 236, 240, 241, 243, 254, 255, 262, 274, 287, 292, 296, 298, 320, 321, 336, 341, 352, 361, 389, 390, 391, 400, 401, 407, 408, 409, 410, 448, 451, 457, 459, 466, 467, 470, 472, 479, 491, 492, 517, 526, 529, 530, 532, 546, 547, 548, 549, 551, 556, 559, 572, 573, 575, 576, 577, 578, 580, 584, 589, 592, 594, 601, 602, 607, 608, 611, 618, 619, 620, 626, 630, 631, 632, 634, 635, 639, 643, 645, 646, 647, 648, 651, 655, 656, 659, 660, 668, 669, 670, 671, 673, 675, 676, 677, 679, 680, 684, 685, 686, 692, 693, 694, 695, 699, 700, 701, 710, 711, 726, 727, 728, 732, 733, 737, 739, 747, 749, 751, 832, 833, 837, 840, 841, 843, 844, 845, 847, 848, 852, 870, 875, 878, 879, 880, 881, 882, 884, 885, 886, 887, 888, 889, 890, 891, 892, 897, 898, 899, 901, 902, 903, 904, 905, 906, 908, 909, 910, 913, 918, 921, 922, 923, 925, 927, 935, 1140, 1144, 1155, 1163, 1165, 1175, 1176, 1177, 1178, 1179, 1186, 1188, 1191, 5 6 7 8 Usuwanie obcego gatunku inwazyjnego słonecznika bulwiastego (Helianthus tuberosus) Usuwanie obcych gatunków wierzb - wierzby kaspijskiej (Salix acutifolia) i wierzby gruczołowatej (Salix cordata) Usuwanie obcego gatunku inwazyjnego kolczurki klapowanej (Echinocystis lobata) Usuwanie obcego gatunku inwazyjnego derenia rozłogowego (Cornus sericea) Według możliwości 1193, 1211, 1216, 1221, 1223, 1251, 1252, 1253, 1261, 1262, 1265, 1268, 1270, 1272, 1277, 1281, 1283, 1285, 1288, 1289, 1290, 1291, 1292, 1293, 1294, 1296, 1299, 1300, 1302, 1304, 1305, 1306, 1307, 1311, 1312, 1316, 1317, 1318, 1319, 1321, 1326, 1337, 1338, 1342, 1343, 1344, 1345, 1346, 1347, 1348, 1350, 1351, 1355, 1356, 1358, 1359, 1369, 1371, 1379, 1388, 1389, 1396, 1410, 1459, 1484, 1553, 1554, 1559, 1562, 1563, 1564, 1566, 1567, 1582, 107/1, 1166/1, 1167/1, 1169/1, 1171/1, 1173/1, 1192/1, 1199/1, 120/1, 1201/1, 1205/1, 1219/1, 1219/3, 1230/1, 1236/1, 1264/1, 1274/1, 1357/1, 1368/1, 173/1, 258/1, 261/1, 404/1, 405/1, 405/7, 412/1, 439/1, 439/3, 442/1, 442/2, 442/3, 447/1, 447/2, 447/4, 503/9, 58. Obręb ewidencyjny Szorce, działki nr: 5, 10, 11, 13, 15, 19, 22, 23, 24, 25, 28, 29, 31, 32, 33, 38, 43, 44, 47, 48, 49, 50, 51, 54, 55, 56, 58, 60, 62, 67, 70, 73, 74, 75, 79, 97, 98, 100, 103, 105, 106, 107, 108, 112, 113, 116, 126, 127, 130, 131, 132, 133, 135, 136, 137, 141, 142, 144, 147, 148, 153, 157, 159, 161, 162, 166, 167, 168, 169, 363, 367, 371, 374, 376, 377, 379, 383, 386, 389, 390, 391, 392, 395, 396, 402, 404, 408, 409, 410, 411, 412, 417, 436, 437, 441, 442, 445, 446, 447, 448, 449, 450, 452, 453, 455, 457, 458, 468, 470, 472, 474, 485, 487, 489, 490, 491, 492, 1259, 1264, 63/1, 1269/1 Obszar Parku w miejscach występowania Według możliwości Obszar Parku w miejscach występowania Według możliwości Obszar Parku w miejscach występowania Według możliwości Obszar Parku w miejscach występowania Sposoby ochrony na obszarach objętych ochroną krajobrazową III. A. W ekosystemach leśnych Lp. Rodzaj zadań ochronnych 1 Wykup borów i lasów bagiennych (siedlisko przyrodnicze 91D0) stanowiących własność prywatną lub inną oraz kompensacje utraconych korzyści wynikających z przyjęcia ograniczeń w ich eksploatacji (pozyskania drewna) Rozmiar Według możliwości Lokalizacja Obwód ochronny Trzyrzeczki 2 Usuwanie obcego gatunku inwazyjnego niecierpka drobnokwiatowego (Impatiens parviflora) 0,15 ha Obręb ewidencyjny Szorce, działka nr 2 3 Usuwanie inwazyjnych obcych gatunków flory i fauny Według Obszar Parku w miejscach występowania możliwości i potrzeb B. W ekosystemach nieleśnych Lp. 1. 2 Rodzaj działań ochronnych Koszenie roślinności w ciekach z zachowaniem następujących warunków: 1) usuwaniem skoszonej roślinności z cieku, 2) prowadzenia prac poza okresem tarła ryb (najlepiej po 15 sierpnia) Usuwanie, po uzgodnieniu z właścicielem działki, obcego gatunku inwazyjnego nawłoci kanadyjskiej Solidago canadensis poprzez wykopywanie okazów i wyniesienie poza stanowiska Rozmiar Według potrzeb Corocznie 0,1 ha Lokalizacja Obszar Parku Obręb ewidencyjny Laskowiec, działka nr 558/2 Usuwanie, po Corocznie uzgodnieniu z 0,05 ha właścicielem działki, obcego gatunku inwazyjnego słonecznika bulwiastego (Helianthus tuberosus) poprzez ręczne wyrywanie lub wykopywanie osobników w okresie lipiec-sierpień Usuwanie obcego 2,8 ha gatunku inwazyjnego niecierpka drobnokwiatowego (Impatiens parviflora) Obręb ewidencyjny Laskowiec, działka nr 558/2 5 Usuwanie obcego gatunku inwazyjnego kolczurki klapowanej (Echinocystis lobata) Według możliwości Obszar Parku w miejscach występowania 6 Usuwanie innych inwazyjnych obcych gatunków flory i fauny Według potrzeb i Obszar Parku w miejscach występowania możliwości 7 Wykup i dzierżawa Według potrzeb i Górny basen doliny Biebrzy (m.in. obręb geodezyjny gruntów prywatnych i możliwości Lipsk, Ostrowie, Kamienna Stara, Kamienna Nowa, innej własności w celu Szuszalewo, Kropiwno, Jałowo) realizacji ochrony torfowisk zasadowych o charakterze zasadowych o charakterze mechowisk (siedliska przyrodniczego 7230) poprzez wycięcie krzewów, drzew i ich podrostów oraz wykoszenie ręczne z usunięciem biomasy 8 Wykup gruntów prywatnych i innej własności w celu ochrony łąk trzęślicowych i wilgotnych oraz szuwarów wielkoturzycowych 3 4 Obręb ewidencyjny Szorce, działka nr 3, oddz. 116g wg możliwości W granicach Parku, w tym na obszarze realizacji oraz 530 ha – projektu w Basenie Środkowym doliny Biebrzy (m.in. łączna w obrębie geodezyjnym Wólka Piaseczna) powierzchnia gruntów do wykupu w ramach projektu LIFE13 NAT/PL/000050 w granicach Parku i poza nimi IV. Lp. 1. 2. 3 Inne zadania wynikające ze specyfiki Parku Rodzaj zadań ochronnych Renaturyzacja sieci hydrograficznej w Basenie Środkowym doliny Biebrzy 1. Wykup gruntów prywatnych w celu: minimalizacji prawdopodobieństwa wystąpienia konfliktów z właścicielami gruntów po zwiększeniu uwodnienia siedlisk w sąsiedztwie koryta rzeki Ełk w ramach realizacji projektu „Renaturyzacja sieci hydrograficznej w Basenie Środkowym doliny Biebrzy. Etap II” 2. przeprowadzenia działań ochronnych (koszenie, odkrzaczanie) Wykup gruntów prywatnych i innej własności w celu ochrony zagrożonych wyginięciem gatunków roślin i zwierząt lub siedlisk przyrody Rozmiar 1. Modernizacja jazu na rzece Ełk. 2. Rozbudowa węzła urządzeń wodnych Modzelówka. 3. Udrożnienie koryta rzeki Ełk. 4. Budowa przeprawowa w postaci przepustu niskowodnego melioracyjneg o wraz z brodem 530 ha (łączna powierzchnia do wykupu na obszarze projektu, w granicach Parku i poza nimi) Lokalizacja 1. Obręb ewidencyjny Wólka Piaseczna: działka nr 860 2. Obręb ewidencyjny Ruda: działki nr: 26, 50, 51, 123, 124, 125, 354, 477, 517, 518, 519 520, 521, 522 3.Obręb ewidencyjny Sojczyn Grądowy: działki nr: 129, 130, 131, 132,133, 134/1, 134/2, 135/1, 135/2, 136, 137, 138, 139, 140, 141, 142, 143, 144/1, 144/2, 145/1, 145/2, 146, 147, 148, 149, 150, 151, 152, 153, 154, 155, 156, 157, 158/1, 158/2, 159, 160, 161, 162, 163, 267, 268, 269, 270, 271, 272, 273, 274, 275, 276, 277, 278, 279, 1092, 1095 Na obszarze projektu LIFE13 NAT/PL/000050 „Renaturyzacja sieci hydrograficznej w Basenie Środkowym doliny Biebrzy. Etap II”, poza granicami Parku Według potrzeb i Cały Park i na obszarach przyległych do Parku możliwości 4 1. Gospodarowanie liczebnością populacji dzika (Sus scrofa) poprzez jej redukcję 2. Zmniejszenie szkód w uprawach rolnych i na użytkach zielonych poprzez zakładanie w kompleksach leśnych (np. na dawnych poletkach łowieckich) remiz śródleśnych oraz oszyjków oraz sadzenia wewnątrz lasu gniazd z dzikimi odmianami drzew owocowych: 1) jabłoni (Malus sylvestris), 2) gruszy pospolitej (Pyrus communis), 3) wiśni (Cerasus avium), 4) tarniny (Prunus spinosa), 5) krzewami na obrzeżach: a) różą (Rosa sp.), b) głogiem (Crataegus monogyna), c) tarniną (Prunus spinosa), d) jarzębną (Sorbus aucuparia) 1. Corocznie do 70 sztuk. 1. Odstrzały redukcyjne w rejonach występowania szkód w uprawach rolnych i na użytkach zielonych. 2. Wg możliwości 2. Kompleksy leśne Parku Ekosystemy leśne i nieleśne lądowe podzielone są na oddziały oznaczone liczbami i pododdziały oznaczone literami, zgodnie z Zarządzeniem nr 20/2002 Dyrektora Biebrzańskiego Parku Narodowego w sprawie numeracji oddziałów z dnia 2.12.2002 r. i Zarządzeniem nr 16/2008 Dyrektora Biebrzańskiego Parku Narodowego w sprawie zmian w podziale powierzchniowym wydzieleń leśnych z dnia 20.10.2008 r. 1) Załącznik nr 3 OPIS SPOSOBÓW OCHRONY CZYNNEJ NIEKTÓRYCH GATUNKÓW ROŚLIN I ZWIERZĄT I. Obszary objęte ochroną czynną A. Ochrona czynna gatunków roślin Lp. 1 2 Nazwa gatunku Rodzaj zadań ochronnych Niebielistka trwała 1. Wycięcie Swertia perennis podrostu drzew i krzewów w pierwszym roku prowadzenia zabiegów. 2. W kolejnych latach usuwanie odrostów drzew i krzewów oraz koszenie Goryczuszka Koszenie ręczne z gorzkawa usunięciem biomasy (Gentianella amarella) 3 Sasanka otwarta Usuwanie gatunków (Pulsatilla patens) konkurencyjnych i zacieniających 4 Leniec bezpodkwiatkowy (Thesium ebracteatum) 5 Lipiennik Loesela (Liparis loesela), skalnica torfowiskowa (Saxifraga hirculus) Usuwanie zacieniających gatunków drzew i krzewów, koszenie z usunięciem biomasy Opis sposobów ochrony 1. Wycięcie podrostu drzew i krzewów przy zamarzniętym gruncie. 2. Usuwanie odrostów drzew i krzewów oraz koszenie w terminie od 15 października do 30 marca. Uzyskaną biomasę należy zebrać i wywieźć poza teren doliny Zabieg wykonywany raz na 2 lata po zakończeniu okresu kwitnienia Ręczne usuwanie malin (Rubus sp.), jałowców (Juniperus communis) i innych gatunków, wycięcie pojedynczych drzew ocieniających 1. Wycinanie krzewów, pojedynczych drzew i ich podrostów zacieniających stanowisko 2. Koszenie ręczne lub mechaniczne późnym latem z usuwaniem biomasy 1. Wycięcie 1. Wycięcie krzewów, drzew i ich podrostów (z krzewów, drzew pozostawieniem skupień brzozy niskiej Betula i ich podrostów. humilis i wierzby lapońskiej Salix lapponum), 2. Koszenie w terminie od 15 sierpnia do 15 lutego ręczne. kolejnego roku, zebranie ich w stosy i wywóz 3. Koszenie poza obszar torfowiska po zamarzniętym fragmentów gruncie. stanowisk tych 2. Koszenie (w tym odrośli po wyciętych gatunków, drzewach i krzewach) ręczne lub samobieżną zarastających kosiarką listwową, w terminie od 15 sierpnia trzciną pospolitą do 15 listopada. Wysokość koszenia 10–15 cm (Phragmites nad poziomem gruntu. Zebranie skoszonej australis). roślinności w stogi bądź w kopy w terminie do 4. Wdrożenie 2 tygodni po pokosie, Wywiezienie stogów wskazań bądź kop siana poza obszar torfowiska po ekspertyzy zamarzniętym gruncie. hydrologicznej 3. Coroczne koszenie ręczne lub samobieżną zmierzających kosiarką listwową stanowisk gatunków do poprawy lub zarastających trzciną pospolitą (Phragmites utrzymania australis), w terminie czerwiec–lipiec. właściwego Wysokość koszenia 10–15 cm nad poziomem uwodnienia gruntu. Zebranie skoszonej roślinności w stogi siedliska na bądź w kopy w terminie do 2 tygodni po stanowiskach pokosie. Wywiezienie stogów bądź kop siana gatunków. poza obszar torfowiska po zamarzniętym 5. Eliminacja gruncie. obcych 4. Wdrożenie wskazań ekspertyzy hydrologicznej gatunków dla zlewni powierzchniowej i podziemnej inwazyjnych Górnej Biebrzy, zmierzających do poprawy lub flory: kolczurki utrzymania właściwego uwodnienia siedliska klapowanej na stanowiskach gatunków. Echinocystis 5. Usunięcie osobników kolczurki klapowanej lobata i nawłoci Echinocystis lobata i nawłoci kanadyjskiej kanadyjskiej Solidago canadensis występujących przy Solidago granicy stanowisk gatunków oraz wyniesienie canadensis. poza torfowisko. 6 Obuwik pospolity (Cypripedium calceolus) Usuwanie zacieniających gatunków drzew i krzewów Wycinanie krzewów, pojedynczych drzew i ich podrostów zacieniających stanowisko B. Ochrona czynna gatunków zwierząt Lp. Nazwa gatunku 1 1. Błotniak łąkowy (Circus pygargus). 2. Czajka (Vanellus vanellus). 3. Derkacz (Crex crex). 4. Dubelt (Gallinago media). 5. Krwawodziób (Tringa totanus). 6. Kszyk (Gallinago gallinago). 7. Kulik wielki (Numenius arquata). 8. Rycyk (Limosa limosa). 9. Wodniczka (Acrocephalus paludicola) Rodzaj zadań ochronnych 1. Koszenie. 2. Wycięcie drzew i krzewów. 3. Redukcja liczebności norki amerykańskiej (Neovision vison). 4. Ochrona kolonii lęgowych Opis sposobów ochrony 1. Koszenie od 15 lipca do 30 września z usunięciem biomasy i z pozostawianiem od 10 do 85% powierzchni nieskoszonej (przy czym w każdym roku powinno to dotyczyć innej powierzchni), z zachowaniem następujących uwarunkowań: 1) w przypadku występowania wodniczki (Acrocephalus paludicola) – pozostawienie co najmniej 50% powierzchni obszaru nieskoszonego, przy czym w kolejnych latach na innym fragmencie obszaru, rozpoczęcie koszenia po 15 sierpnia, 2) w przypadku najważniejszych tokowisk dubelta (Gallinago media) (powyżej 5 tokujących samców) koszenie ręczne, 3) w czasie występowania wody gruntowej ponad 15 cm nad poziomem gruntu dopuszcza się tylko koszenie ręczne. W przypadku utrzymywania się takich warunków dłużej niż 1 miesiąc w okresie od 1 sierpnia do 30 września dopuszcza się przedłużenie terminu koszenia do 30 listopada. Przy braku możliwości (w danym roku) wykonania koszenia we wskazanym terminie dopuszcza się możliwość koszenia w okresie od 1 do 31 grudnia (przy braku pokrywy śnieżnej i po zamarzniętym gruncie), 4) usunięcie ściętej biomasy lub złożenie w stogi, lub zebranie w bele powinno nastąpić w terminie 3 tygodni od skoszenia, a w uzasadnionych przypadkach w dłuższym terminie, niezwłocznie po ustaniu przyczyn, ze względu na które pierwotny termin nie został dotrzymany, 5) w uzasadnionych przypadkach dopuszczalny dodatkowo ekstensywny wypas, 6) na obszarach przyrzecznych w obrębach ewidencyjnych: Nowa Wieś Bagno Ławki, Gugny, dział Dobarz oraz Giełczyn dopuszczalny dwukrotny pokos (rozpoczęcie I pokosu po 15 lipca) oraz ekstensywny wypas. 2. Wycięcie i usunięcie drzew i krzewów, wg potrzeb gatunków, w okresie od 1 sierpnia do końca lutego, w przypadku ostoi cietrzewia w okresie od 16 sierpnia do końca listopada, a w przypadku ostoi łosia w okresie od 10 października do końca lutego. 3. Coroczna redukcja norki amerykańskiej metodą odłowu do pułapek żywołownych i usypianie oraz poprzez odstrzał redukcyjny; nielimitowane. 4. Grodzenie pastuchem elektrycznym kolonii lęgowych z jednoczesną jak najmniejszą ingerencją w kolonie 2 Cietrzew (Tetrao tetrix) 1. Wycięcie drzew i krzewów. 2. Redukcja liczebności lisa (Vulpes vulpes) i jenota (Nyctereutes procyonoides). 3. Zasilanie populacji osobnikami wychowanymi w hodowli lub dzikimi po ich odłowieniu 3 1. Orlik grubodzioby (Aquila clanga). 2. Orlik krzykliwy (Aquila pomarina). 3. Bocian czarny (Ciconia nigra). 4. Bielik (Haliaeetus albicilla) 1. Budowa platform gniazdowych. 2. Zabezpieczanie gniazd przed presją drapieżników. 3. Zabezpieczanie gniazd przed niepożądaną obecnością ludzi. 4. Koszenie żerowisk orlika grubodziobego 1. Wykonanie przerzedzeń zwartych zakrzaczeń i zadrzewień w celu uzyskania mozaiki środowisk oraz wydłużenia, poszerzenia i utrzymania stref przejścia pomiędzy obszarami otwartymi a zadrzewionymi i zakrzaczonymi. 2. Coroczny odstrzał redukcyjny wg możliwości: lisa do 150 szt. (łącznie w obszarach ochrony czynnej i krajobrazowej) i jenota bez ograniczeń liczbowych (przy czym odstrzał ten powinien być wykonywany głównie na obszarach aktualnego występowania cietrzewia, w szczególności w Obwodach Ochronnych: Kapice, Ciszewo, Grzędy, Kopytkowo oraz Trzyrzeczki). 3. Wsiedlenie do 200 dodatkowych osobników (łącznie w obszarach ochrony czynnej i krajobrazowej) o pochodzeniu genetycznym właściwym dla północno-wschodniej Polski. Osobniki wypuszczane powinny być w miarę możliwości wyposażone w nadajniki telemetryczne w celu ich monitorowania i wnioskowania o efekcie ekologicznym realizacji tego zadania. Realizacja zależy od dostępności osobników kwalifikujących się do wypuszczenia w warunkach naturalnych 1. Budowa do 20 platform gniazdowych w wymagających tego przypadkach (w miejsce istniejących gniazd w przypadku wywrócenia się lub prawdopodobieństwa wywrócenia się dotychczasowego gniazda oraz trudności w samodzielnej odbudowie gniazda przez ptaki). 2. Spryskiwanie drzew gniazdowych i sąsiednich (mających styczność koron) repelentami uniemożliwiającymi ssakom drapieżnym (głównie kunom) dostęp do gniazd – w miarę potrzeb. 3. Monitoring przy pomocy kamer CCTV corocznie do 2 gniazd orlika grubodziobego; monitoring przy pomocy fotopułapek corocznie do 6 gniazd bociana czarnego i do 3 gniazd bielika 4. Późnoletnie ręczne koszenie z 4 Żuraw (Grus grus) Zapobieganie płoszeniu żurawia na obszarach zlotowisk i noclegowisk w okresie migracji jesiennej 5 Puchacz (Bubo bubo) Zapobieganie płoszeniu puchacza na obszarach żerowisk w okresie aktywności jesiennej i w okresie zimowania 6 Strzępotek edypus (Coenonympha oedippus) 8 Konik polski usunięciem biomasy Wykonywanie działań ochronnych w ekosystemach nieleśnych w okresie od 1 sierpnia do 31 października jedynie w porze od 2 godzin po wschodzie słońca do 2 godzin przed zachodem słońca Wykonywanie działań ochronnych w ekosystemach nieleśnych w okresie od 1 sierpnia do 31 października jedynie w porze od 2 godzin po wschodzie słońca do 2 godzin przed zachodem słońca, a w okresie od 1 listopada do 28 lutego w porze od 1 godziny po wschodzie słońca do 1 godziny przed zachodem słońca Ochrona przed nielegalnymi Zwalczanie przestępstw i wykroczeń w odłowami na potrzeby zakresie nieprzestrzegania przepisów dot. kolekcjonerstwa ochrony gatunkowej poprzez monitorowanie stanowisk gatunku w okresie od 30 czerwca – 15 lipca w dni bezdeszczowe w godzinach od 10 do 16. Prowadzenie hodowli 1. Prowadzenie wypasu całorocznego. zachowawczej 2. Praca hodowlana zgodnie z założeniami programu ochrony zasobów genetycznych konika polskiego. 3. Wykup gruntów na potrzeby powiększenia zagrody/pastwiska dla zwierząt. 4. Koszenie łąk w celu pozyskania paszy na dokarmianie koników w zimą 8 1. Ptaki: 1) czaplowate, 2) bociany, 3) żurawie, 4) jastrzębiowate, 5) sokołowate, 6) kaczkowate, 7) dzięcioły, 8) sowy, 9) cietrzew, 10) kruk, 11) rybołów, 12) dudek. 2. Ssaki: 1) łasicowate, 2) wilk, 3) łoś, 4) sarna, 5) dzik, 6) borsuk, 7) jeleń szlachetny, 8) jeż europejski. Prowadzenie Ośrodka Rehabilitacji Zwierząt 9 1. Trzmiele (Bombus sp.). 2. Pszczoły dziko żyjące (pszczoły samotnice), min. 1) murarka ogrodowa (Osmia rufa), 2) przedstawiciele rodziny lepiarkowatych (Colletidae), 3) misierkowatych (Megachilidae) Tworzenie zastępczych miejsc przebywania owadów lub zachowanie i odtwarzanie siedlisk naturalnych Modernizacja oraz powiększenie do powierzchni 14,35 ha obszaru zagród dla zwierząt 1. Budowa sztucznych schronień dla owadów. 2. Edukacja w zakresie potrzeby i metod ochrony naturalnych siedlisk owadów 11 Łoś (Alces alces) 12 Płazy i gady 13 Sum (Silurus glanis) 1. Ograniczanie płoszenia 1a. Ograniczenie niepożądanej obecności w ostojach łosia (Alces ludzi w ostojach łosia (Alces alces) w alces) w okresie okresie bukowisk. bukowiska (w okresie 1b. Nie prowadzenie działań ochronnych w godowym łosi). ekosystemach nieleśnych, będących 2. Wzbogacenie ostojami łosia w okresie bukowisk tj. w zasobności bazy terminie od 25 sierpnia do 10 pokarmowej łosia października, przy czym termin ten (Alces alces) zimą może ulegać nieznacznym zmianom w 3. Zmniejszanie danym roku. śmiertelności łosia na 2. Prowadzenie części trzebieży drogach i liniach zaplanowanych w lasach sosnowych w kolejowych okresie późnojesiennym i zimowym z pozostawieniem wierzchołków i części gałęzi ściętych drzew na miejscu, w celu zwiększenia bazy pokarmowej łosia. 3. Zakładanie poletek żerowych dla łosia na siedliskach boru mieszanego świeżego i wykładanie lizawek solnych w celu odciągania łosia od dróg i linii kolejowych oraz upraw leśnych i młodników Stworzenie siedlisk Ułożenie stert kamieni polnych, na których zastępczych do zaskrońce i inne gady (żmije i jaszczurki) wygrzewania się gadów i będą mogły się wygrzewać oraz chronić w schronień zimowych dla razie niebezpieczeństwa. płazów Wyłączenie suma (Silurus glanis) z połowów we wszystkich ciekach w granicach Biebrzańskiego Parku Narodowego 1. Wyłączenie suma (Silurus glanis) z połowów we wszystkich ciekach w granicach Biebrzańskiego Parku Narodowego na okres 3 lat. 2. Kontrole Straży Parku na ciekach w granicach Parku. 3. Edukacja społeczna w zakresie zasad udostępniania Parku do amatorskiego połowu ryb i zakazów obowiązujących na obszarze Parku. 4. Zwalczanie przestępstw i wykroczeń w zakresie naruszania zakazów obowiązujących na obszarze Parku II. Obszary objęte ochroną krajobrazową A. Ochrona czynna gatunków roślin Lp. Nazwa gatunku 1 Ozorka zielona (Coeglossum viride) Rodzaj zadań ochronnych 1. Wypas zwierząt 2. Koszenie ręczne Opis sposobów ochrony 1. Kwaterowany wypas kóz lub owiec, bądź kontrolowany przez osobę dozorującą w celu zmniejszenia udziału bliźniczki psiej trawki (Nardus stricta) w okresie 1-15 maja, 1-31 sierpnia. 2. Koszenie ręczne z usunięciem biomasy w okresie 20 września-30 października. 2 Goryczuszka gorzkawa (Gentianella amarella) 1. Usunięcie krzewów i podrostu drzew 2. Koszenie ręczne z usunięciem biomasy 3 1. Sasanka łąkowa (Pulsatilla pratensis). 2. Sasanka otwarta (Pulsatilla patens) 1. Koszenie roślinności zielnej na poboczach Carskiej Drogi. 2. Usuwanie gatunków konkurencyjnych i zacieniających 4 1. Lipiennik Loesela (Liparis loesela). 2. Skalnica torfowiskowa (Saxifraga hirculus) Wykup gruntów lub zawarcie umów cywilnoprawnych z właścicielami gruntów prywatnych pozwalających na realizację ochrony siedlisk tych gatunków poprzez: 1) Wycięcie krzewów, drzew i ich podrostów. 2) Koszenie ręczne roślinności. 3) Koszenie siedlisk gatunków, zarastających trzciną pospolitą (Phragmites australis). 4) Wdrożenie wskazań ekspertyzy hydrologicznej zmierzających do poprawy lub utrzymania właściwego uwodnienia siedliska na stanowiskach gatunków. 5) Usuwanie obcych gatunków inwazyjnych flory: kolczurki klapowanej Echinocystis lobata i nawłoci kanadyjskiej Solidago canadensis. 6) Utrzymanie istniejących zadrzewień, zakrzewień i lasów oraz trwałych użytków zielonych wzdłuż brzegu doliny jako bariery biogeochemicznej. Zabieg wykonywany raz na 2 lata, po okresie kwitnienia 1. Koszenie roślinności zielnej na poboczach Carskiej Drogi przy użyciu sprzętu nieniszczącego struktury gleby po 15 czerwca. 2. Ręczne usuwanie malin (Rubus sp.), jałowców (Juniperus communis) i innych gatunków, wycięcie pojedynczych drzew ocieniających 1. Wycięcie krzewów, drzew i ich podrostów: 1) Wycięcie krzewów, drzew i ich podrostów (z pozostawieniem brzozy niskiej Betula humilis i wierzby lapońskiej Salix lapponum), w terminie od 15 sierpnia do 15 lutego, zebranie ich w stosy i wywiezienie poza obszar torfowiska po zamarzniętym gruncie. 2) Ręczne wycinanie odrostów drzew i krzewów w terminie od 15 sierpnia do 15 lutego, zebranie ich w stosy i wywiezienie poza obszar przez kolejne 3-4 lata. 2. Koszenie ręczne lub samobieżną kosiarką listwową raz na 5 lat w terminie od 15 sierpnia do 15 listopada. Wysokość koszenia 10–15 cm nad poziomem gruntu. Zebranie skoszonej roślinności w stogi bądź w kopy w terminie 2 tygodni po pokosie. Wywiezienie stogów bądź kop siana poza obszar torfowiska po zamarzniętym gruncie. 3. Coroczne koszenie ręczne lub samobieżną kosiarką listwową (przez 3 kolejne lata) stanowisk gatunków zarastających trzciną pospolitą (Phragmites australis), w terminie czerwiec–lipiec. Zebranie skoszonej roślinności w stogi bądź w kopy w terminie 2 tygodni po pokosie. Wywiezienie stogów bądź kop siana poza obszar torfowiska po zamarzniętym gruncie. 4. Wdrożenie wskazań przygotowywanej ekspertyzy hydrologicznej dla zlewni powierzchniowej i podziemnej Górnej Biebrzy, która określi potrzeby i sposoby renaturyzacji, w tym liczbę i miejsca lokalizacji urządzeń hamujących odpływ wody z torfowisk, rzędne piętrzenia. 5. Usunięcie osobników kolczurki klapowanej Echinocystis lobata i nawłoci kanadyjskiej 5. Glony: 1) Bulbochaete obligua var. subreticulata, 2) Oedogonium excitans, 3) O. alternans var. brevicellulare, 4) O. vivaticum 1. Wycięcie drzew i krzewów. 2. Usuwanie odrostów drzew Solidago canadensis, występujących przy granicy stanowisk gatunków oraz ich wyniesienie poza torfowisko. 6. Utrzymanie istniejących zadrzewień, zakrzewień, lasów i trwałych użytków zielonych jako bariery biogeochemicznej, w postaci pasa min. 30 m szerokości, wzdłuż brzegu doliny (użytkowanie TUZ tworzących barierę biogeochemiczną bez nawożenia, koszenie raz w roku, późnym latem), edukacja właścicieli użytków tworzących barierę biogeochemiczną, kontrola sposobu użytkowania tych gruntów. 1. Usunięcie drzew i krzewów (do 50% ich aktualnego pokrycia) ze skarpy rowu na długości 4 km (4 ha), obręb ewidencyjny Szorce, działki nr 1, 361. 2. Utrzymywanie zwarcia drzew poprzez usuwanie odrostów w kolejnych latach B. Ochrona czynna gatunków zwierząt Lp. 1 Nazwa gatunku Rodzaj zadań ochronnych 1. Błotniak łąkowy 1. Redukcja liczebności norki (Circus amerykańskiej (Neovision vison). pygargus). 2. Ochrona kolonii lęgowych. 2. Czajka (Vanellus 3. Wykup gruntów będących vanellus). siedliskiem lub stanowiących 3. Derkacz (Crex potencjalne siedliska gatunków crex). 4. Dubelt (Gallinago media). 5. Krwawodziób (Tringa totanus). 6. Kszyk (Gallinago gallinago). 7. Kulik wielki (Numenius arquata). 8. Rycyk (Limosa limosa). 9. Wodniczka (Acrocephalus paludicola) Opis sposobów ochrony 1. Coroczna redukcja metodą odłowu do pułapek żywołownych i usypianie oraz poprzez odstrzał redukcyjny, nielimitowane. 2. Grodzenie pastuchem elektrycznym kolonii lęgowych z jednoczesną jak najmniejszą ingerencją w kolonie. 3. Wykup gruntów będących siedliskiem lub stanowiących potencjalne siedliska wymienionych gatunków w celu realizacji zabiegów ochronnych 2 Cietrzew (Tetrao tetrix) 1. Wycięcie drzew i krzewów. 2. Redukcja liczebności lisa (Vulpes vulpes) i jenota (Nyctereutes procyonoides). 3. Zasilanie populacji osobnikami wychowanymi w hodowli lub dzikimi po ich odłowieniu 4. Wykup gruntów 3 1. Orlik grubodzioby (Aquila clanga). 2. Bocian czarny (Ciconia nigra) Wykup gruntów 1. Wykonanie przerzedzeń zwartych zakrzaczeń i zadrzewień w celu uzyskania mozaiki środowisk oraz wydłużenia, poszerzenia i utrzymania stref przejścia pomiędzy obszarami otwartymi a zadrzewionymi i zakrzaczonymi 2. Coroczny odstrzał redukcyjny wg możliwości: lisa do 150 szt. (łącznie w obszarach ochrony czynnej i krajobrazowej) i jenota bez ograniczeń liczbowych (przy czym odstrzał ten powinien być wykonywany głównie na terenie aktualnego występowania cietrzewia, w szczególności w Obwodach Ochronnych Kapice, Ciszewo, Grzędy i Kopytkowo oraz Trzyrzeczki). 3. Wsiedlenie do 200 dodatkowych osobników . (łącznie w obszarach ochrony czynnej i krajobrazowej) o pochodzeniu genetycznym właściwym dla północnowschodniej Polski. Osobniki wypuszczane powinny być w miarę możliwości wyposażone w nadajniki telemetryczne w celu ich monitorowania i wnioskowania o efekcie ekologicznym realizacji tego zadania. Realizacja zależy od dostępności osobników kwalifikujących się do wypuszczenia w warunkach naturalnych 4. Wykup gruntów będących siedliskiem lub stanowiących potencjalne siedliska cietrzewia w celu realizacji zabiegów ochronnych Wykup gruntów będących siedliskiem lub stanowiących potencjalne siedliska orlika lub bociana w celu realizacji zabiegów ochronnych oraz ochrony biernej. 4 Przeplatka maturna (Euphydryas maturna) 5 Płazy (Amphibia) (wszystkie gatunki) Odtworzenie bądź utrzymanie siedlisk w stanie zgodnym z preferencjami siedliskowymi tego gatunku 1. Ograniczenie śmiertelności płazów podczas sezonowych wędrówek. 2. Monitoring różnorodności gatunkowej oraz liczebności migrujących płazów 6 Łoś, wodniczka, kulik wielki, przeplatka maturna Usuwanie niepożądanej roślinności wzdłuż Carskiej Drogi w Dolnym Basenie doliny Biebrzy 1. Wykup lub dzierżawa gruntów 2. Usunięcie zakrzaczeń 1. Ustawienie płotków ochronnych na poboczach drogi Goniądz – Wólka Piaseczna oraz Strękowa Góra – Osowiec-Twierdza i innych drogach w miarę potrzeb i możliwości. 2. Budowa trwałych wygrodzeń ochronnych i przepustów pod drogami na odcinkach z wysoką śmiertelnością płazów – we współpracy z zarządcami dróg. 3. Przenoszenie płazów gromadzących się w wiaderkach na druga stronę drogi w okresie sezonowych migracji 4. Oznaczanie gatunków i liczenie osobników. Selektywne usuwanie niepożądanej roślinności wzdłuż Carskiej Drogi na długości ok. 5 km w pasie o szerokości 5 m po obu stronach drogi - zakrzewienia gatunków innych niż pełniących istotne funkcje ekologiczne. Załącznik nr 4 WSKAZANIE OBSZARÓW OBJĘTYCH OCHRONĄ ŚCISŁĄ, CZYNNĄ ORAZ KRAJOBRAZOWĄ Lp. 1 Rodzaj ochrony Ochrona ścisła Lokalizacja1) Powierzchnia ogółem2) Oddziały - 8, 9 h - l, 12 a, b, 13 a, b, 14, 18, 19 a - d, 22, 23 a, 26 a, 29 - 32, 36, 37, 45, 46, 55 – 59, 64 – 68, 69 a – d, f, h, j - p, 70 - 93, 94 a - c, 95 – 101, 102 a - d, f - y, 103 a – d, 104, 106, 115 a - d, f - l, m, r, 124, 136, 137, 138 a, b, l – o, 141 - 147, 148 a - d, f - j, 153 a - d, f, i - o, 157 - 163, 170 – 178, 239, 240, 247, 248, 256 - 258, 265 - 267, 274 k, 275 a, b, i, k, m, 276 a - d, h - k, 290 l, m, n, 291 d, r, 293 – 296, 299 a, 300 a - k, m, n, s, u, 301 a - c, g, i, 302 a, f - h, 382 d, f, g, 383 f - k, 384 f - j, 389 b - d, f, g, i, l, 391 d, f, 392 g m, 393 d, f, g, 394 d, g - j, 395 g, 400 c, d, f - n, 401 - 403, 404 a, c, d, f - i, 405 d, f - k, 406 c, d, f, 407 j, 409 a - d, f, 410 - 415, 416 a, b, d, f, g, 437 f, 438 d, 439 b, f, 449 c, f - l, 450 c, d, f - h, 451 – 460, 461 a, b, g, 462 d, f - h, 463 – 510. 1. Gmina Dąbrowa Białostocka, obręb ewidencyjny TRZYRZECZKI, działki nr: 148/141, 149/145, 150/136, 151/139, 153/146, 154/149, 155/153, 156/137, 157/140, 160/150. 2. Gmina Goniądz, obręb ewidencyjny WÓLKA PIASECZNA, działki nr: 129, 173, 176, 900, 901, 902, 910, 911, 912, 920, 921, 922, 930, 931, 932, 940, 960, 961, 941cz3), 942cz, 956cz, 957cz. 3. Gmina Goniądz, obręb ewidencyjny WÓLKA PIASECZNA-ŁĄKI RÓŻNYCH WSI, działki nr: 221, 2519, 2520, 2521, 2522, 2525, 2526, 2531, 2532, 2537, 2538, 2539, 2544, 2545, 2546, 2547, 2548, 2549, 2550, 2551, 2552, 2563, 2564, 2565, 2566, 2567, 2569, 2570, 2571, 2572, 2573, 2574, 2575, 2576, 2577, 2578, 2579, 2580, 2581, 2582, 2583, 2584, 2585, 2586, 2587, 2588, 2589, 2590, 2591, 2592, 2593, 2595, 2597, 2599, 2602, 2604, 2606, 2608, 2609, 2610, 2611, 2613, 2614, 2660, 2661, 2662, 2663, 2664, 2665, 2666, 2667, 2668, 2669, 2670, 2671, 2672, 2673, 2674, 2675, 2676, 2677, 2568cz, 2594cz, 2601cz, 2607cz, 2612cz. 4. Gmina Trzcianne, obręb ewidencyjny BRZEZINY, działka nr: 2/2. 5. Gmina Trzcianne, obręb ewidencyjny GUGNY, działki nr: 74, 75, 76, 83, 84, 85, 86, 87, 88, 55/2, 56/1, 57/1, 62/2, 64/2, 65/2, 66/2, 73/2, 89/1, 67/2cz, 68/2cz, 77cz, 78cz, 79cz, 80/1cz, 82cz. 6. Gmina Trzcianne, obręb ewidencyjny GUGNY-DZ. DOBARZ, działki nr: 108cz., 109cz., 110cz. 7. Gmina Trzcianne, obręb ewidencyjny LASKOWIEC, 7 494 ha działki nr: 493/199cz, 494/198, 495/197, 496/218, 497/217, 499/216, 500/215, 501/214, 502/213, 503/196, 504/195, 505/194, 506/193, 507/192, 508/191, 509/190, 510/189, 511/188cz, 512/187cz, 513/212, 514/211, 515/210, 516/209, 517/208, 518/207, 519/206, 520/205, 521/204, 522/203, 523/232, 524/231, 525/230, 526/229, 527/228, 528/227, 529/226, 530/225, 531/224, 532/243, 533/242, 534/241, 535/240, 536/239, 537/238, 538/248, 539/247, 540/246, 541/201, 542/219, 543/233, 544/220, 545/234, 546/221, 547/235, 548/244, 549/222, 550/236, 551/202, 552/223, 553/237, 554/245, 559/200, 559/200cz. 8. Gmina Trzcianne, obręb ewidencyjny NOWA WIEŚBAGNO ŁAWKI, działka nr 413cz. 9. Gmina Trzcianne, obręb ewidencyjny SZORCE, działka nr: 95. 9. Gmina Grajewo, obręb ewidencyjny SOJCZYNEK, działka nr: 211cz., 220/1cz., 221/1cz., 222/1cz. 10. Gmina Radziłów, obręb ewidencyjny SOŚNIA, działka nr: 220/2cz., 220/3 cz., 221/2cz. 2 Ochrona czynna 1. Oddziały - 1 – 7, 9 a - d, f, g, 10, 11, 12 c, d, f - h, 13 c, 15, 16, 17 a - d, f, 19 f, 20, 21, 23 b - d, 24, 25, 26 b, 27 a - d, f, 28, 33, 34 d, f - i, m – o, 35, 38 – 44, 47 – 54, 60 – 63, 69 g, i, 94 d, f, 102 z, 103 f, g, 105, 107 – 114, 115 n – p, 116 a - f, i, k, l, 117 – 123, 125 a, d, h - l, 126 – 135, 138 c, d, f - k, p - u, 139, 140, 148 k - m, 149 - 152, 153 g, h, 154 - 156, 164 - 169, 179 – 230, 231 y, 233 p, t, w, 234 h - m, o, s, t, x, cx, dx, 235 - 238, 241 - 246, 249 - 255, 259 - 264, 268 - 273, 274 a - d, f - j, l, m, 275 c, d, f - h, j, l, 276 f, g, 277 - 289, 290 a - d, f - k, 291 a - c, f - i, k, o, p, 292, 297 298, 299 b – f, 300 l, o – r, t, 301 d – f, h, j, 302 b – d, i - o, 303 – 354, 355 d, j, o - t, w - z, ax, cx, dx, lx – ox, 356 - 377, 378 a - d, f, h, j, m, n, p - z, 379 - 381, 382 b, c, 383 a - d, l, m, 384 a - d, 385 388, 389 a, h, j, k, m, n, 390, 391 a - c, 392 a - d, f, 393 a - c, h, 394 a - c, f, 395 a - d, f, 396 - 399, 400 a, b, o, 404 b, 405 a - c, 406 a, 407 a - d, f - i, k - r, 408 a, b, d, f - i, 409 g, 416 c, h, 417, 418 b - d, f, i - l, n, o, 419 –436, 437 a – d, 438 a – c, 439 a, c, d, g, 440 - 445, 446 a - d, f - h, k - y, 447, 448, 449 a, b, d, 450 a, b, 461 c, d, f, 462 a – c, 511 a, c, d, f, g, i, k - s, y, z, ax, bx. 2. Gmina Bargłów Kościelny, obręb ewidencyjny ŁĄKI W. TAJNO ORZECHÓWKA, działki nr: 192, 194, 195, 197, 198, 200, 201. 3. Gmina Dąbrowa Białostocka, obręb ewidencyjny KROPIWNO, działki nr: 247, 298, 299, 315, 320, 321, 324, 339, 340, 341, 342, 345, 346, 349, 350, 351, 352, 355, 356, 361, 362, 363, 364, 367, 368, 373, 374, 375, 376, 379, 380, 387, 388, 389, 390, 401, 402, 403, 404, 405, 406, 407, 408, 456, 708, 862, 872, 314/1, 314/2, 420/1, 472/1, 497/1, 505/1, 539/1, 575/1, 721/1, 762/1, 764/1, 770/1, 774/1, 800/1. 4. Gmina Dąbrowa Białostocka, obręb ewidencyjny MAŁOWISTA, działki nr: 612, 615, 630, 631, 715, 795, 796, 804, 528/3, 620/1, 718/1, 724/1, 729/1, 740/1, 797/1. 5. Gmina Dąbrowa Białostocka, obręb ewidencyjny NOWA KAMIENNA, działki nr: 4, 63, 65, 75, 76, 77, 79, 81, 83, 84, 85, 26 145 ha 90, 91, 284, 429, 435, 437, 438, 443, 447, 457, 460, 474, 477, 484, 491, 494, 497, 511, 513, 518, 519, 520, 521, 522, 525, 526, 528, 529, 530, 531, 543, 544, 545, 546, 547, 548, 553, 554, 555, 556, 557, 558, 561, 562, 563, 580, 581, 586, 587, 595, 596, 597, 598, 615, 616, 617, 618, 619, 620, 621, 622, 629, 630, 631, 632, 633, 634, 635, 636, 638, 647, 649, 650, 651, 14/1, 15/3, 17/8, 590/3, 590/4, 592/4. 6. Gmina Dąbrowa Białostocka, obręb ewidencyjny STARA KAMIENNA, działki nr: 638, 639, 640, 645, 655, 656, 660, 672, 677, 680, 681, 682, 683, 701, 860, 884, 894, 902, 1006, 1007, 1016, 1017, 1028, 1036, 1071, 1072, 1074, 1076, 1079, 1081, 1083, 1086, 1253, 1264, 1269, 1278, 1281, 1284, 1289, 1292, 1293, 1294, 1297, 1298, 1304, 1326, 1004/1, 1005/1, 1038/1, 1039/1, 1040/1, 1042/1, 1044/1, 1053/1, 1062/1, 1068/1, 1291/1, 1355/1, 665/1. 7. Gmina Dąbrowa Białostocka, obręb ewidencyjny SZUSZALEWO, działki nr: 2, 3, 32, 58, 62, 73, 82, 87, 89, 92, 75/1, 75/2, 98/2, 99/1, 99/2, 14/1, 30/1, 100/2, 115/4. 8. Gmina Dąbrowa Białostocka, obręb ewidencyjny TRZYRZECZKI, działki nr: 146/135, 147/138, 151/139cz, 152/142, 153/146cz, 155/153cz, 157/140cz, 158/143, 159/147, 160/150cz, 161/151, 162/154cz, 163/144cz, 164/148, 165/152. 9. Gmina Goniądz, obręb ewidencyjny BUDNE ŻARNOWO, działki nr: 269, 271, 277, 278, 279, 285, 286, 288, 33/2, 48/2, 49/2, 9/1, 9/12, 152/24, 152/37, 182/1, 182/2, 270/1, 280/1. 10. Gmina Goniądz, obręb ewidencyjny DAWIDOWIZNA, działki nr: 333, 340, 348, 368, 1367, 1368, 1369, 1611, 1423/2, 319/2, 335/1, 335/2. 11. Gmina Goniądz, obręb ewidencyjny DOWNARY, działki nr: 7, 8, 9, 10, 12, 16, 18, 20, 21, 22, 1342, 1343, 1344, 1345, 1346, 1347, 1349, 1350, 1351, 1353, 1354, 1359, 1360, 1361, 1363, 1367, 1370, 1448, 1449, 1450, 1451, 1452, 1453, 1454, 1455, 1456, 1457, 1458, 1459, 1460, 1461, 19/1, 26/1. 12. Gmina Goniądz, obręb ewidencyjny KLEWIANKA, działki nr: 503, 695, 742, 814. 13. Gmina Goniądz, obręb ewidencyjny M. GONIĄDZ, działki nr: 21, 22, 24, 26, 28, 36, 38, 53, 56, 61, 62, 63, 64, 86, 143, 145. 14. Gmina Goniądz, obręb ewidencyjny OLSZOWA DROGA, działki nr: 9, 14, 25, 34, 41, 68, 84, 85, 93, 94, 97, 104, 118, 123, 132, 137, 140, 162, 168, 174, 188, 204, 215, 217, 223, 234, 235, 239, 243, 250, 251, 255, 259, 282, 285, 291, 292, 299, 302, 313, 339, 341, 370, 371, 393, 400, 401, 405, 406, 417, 418, 438, 471, 472, 497, 505, 523, 543, 544, 552, 554, 557, 567, 572, 575, 595, 596, 601, 610, 658, 669, 670, 674, 681, 683, 699, 700, 705, 706, 711, 719, 720, 721, 731, 732, 733, 804, 810, 824, 832, 833, 895, 901, 938, 942, 954, 976, 1008, 1012, 1020, 1021, 1023, 1034, 1046, 1047, 1052, 1053, 1075, 1076, 1077, 1094, 1095, 1130, 1141, 1142, 1152, 1153, 1163, 1171, 1177, 1181, 1236, 1268, 1235/2, 797/1. 15. Gmina Goniądz, obręb ewidencyjny OLSZOWA DROGA GONIĄDZ LAS, działki nr: 59, 104, 122, 165, 172, 176, 189, 208, 212, 225, 240, 277, 278, 297, 310, 315. 16. Gmina Goniądz, obręb ewidencyjny OLSZOWA DROGA KROPIEWNICA, działki nr: 157, 123/1, 123/2, 126/3, 126/6, 134/1, 139/5, 139/6, 139/7, 139/8, 145/1, 145/2, 145/3, 145/4, 145/5, 145/6, 145/7, 148/1, 148/2, 165/6, 165/7, 174/10, 174/5, 179/2, 179/4, 181/1, 181/2, 182/2, 182/4. 17. Gmina Goniądz, obręb ewidencyjny OLSZOWA DROGA ZA TWIERDZĄ, działki nr: 22, 33, 48, 58, 87, 88, 103, 111, 112, 133, 157, 158, 167, 175, 182, 185, 191, 222, 290, 1376, 1377, 1378, 1324/2, 1324/3, 1345/6, 1345/9, 1348/1, 1348/2, 1348/5, 1348/6, 1350/2, 1350/4, 1352/1, 1352/2, 168/1, 168/3. 18. Gmina Goniądz, obręb ewidencyjny OSOWIEC, działki nr: 23, 26, 31, 32, 43, 44, 51, 52, 108, 123, 124, 127, 128, 132, 133, 155, 173, 186, 187, 188, 189, 197, 278, 279, 280, 284, 285, 290, 306, 307, 312, 313, 392, 832, 3/1, 3/2, 272/3, 275/5. 19. Gmina Goniądz, obręb ewidencyjny SZAFRANKI, działki nr: 1, 3, 4, 5, 6, 7. 20. Gmina Goniądz, obręb ewidencyjny WÓLKA PBOBRÓWKA II, działki nr: 551, 552, 324/1, 324/2, 324/3, 324/4, 341/1, 341/2, 341/3, 341/4, 341/5. 21. Gmina Goniądz, obręb ewidencyjny WÓLKA PIASECZNA, działki nr: 110, 111, 112, 133, 135, 138, 141, 142, 143, 144, 145, 146, 159, 177, 224, 227, 256, 257, 258, 267, 289, 290, 304, 308, 311, 312, 316, 322, 323, 324, 328, 332, 335, 366, 385, 426, 443, 444, 464, 470, 475, 476, 477, 489, 492, 500, 508, 509, 517, 518, 521, 526, 537, 542, 551, 554, 560, 571, 602, 614, 629, 633, 635, 636, 637, 638, 639, 640, 641, 657, 674, 692, 695, 696, 698, 700, 706, 713, 714, 720, 727, 736, 755, 771, 777, 778, 779, 780, 791, 792, 803, 804, 835, 836, 837, 838, 839, 840, 853, 854, 855, 856, 857, 858, 861, 862, 871, 903, 904, 905, 906, 907, 908, 909, 913, 914, 915, 916, 917, 918, 919, 923, 924, 925, 926, 927, 928, 929, 933, 934, 935, 936, 937, 938, 939, 940cz, 941cz, 942cz, 943, 944, 945, 946, 947, 948, 949, 950, 951, 952, 953, 954, 955, 956cz, 957cz, 958, 959, 133/1, 133/2, 164/1, 164/2, 273/1, 815/1, 815/2, 816/1, 816/2. 22. Gmina Goniądz, obręb ewidencyjny WÓLKA PIASECZNABAGNO I, działki nr: 12, 17, 20, 42, 44, 48, 50, 54, 73, 82, 85, 89, 106, 107, 108. 23. Gmina Goniądz, obręb ewidencyjny WÓLKA PIASECZNABAGNO II, działka nr: 1. 24. Gmina Goniądz, obręb ewidencyjny WÓLKA PIASECZNABOBRÓWKA I, działki nr: 263, 272, 549, 550, 252/1, 252/2, 287/1, 290/4, 290/7, 296/2, 298/1, 309/2, 309/6. 25. Gmina Goniądz, obręb ewidencyjny WÓLKA PIASECZNAJAŚWIŁY, działki nr: 370, 383, 428, 342/1, 342/4, 343/1, 343/2, 364/1, 381/3, 393/1, 393/2, 394/2, 404/1, 404/4, 406/1, 412/2, 412/3, 426/5. 26. Gmina Goniądz, obręb ewidencyjny WÓLKA PIASECZNAKALINÓWKA KRÓLEWSKA, działki nr: 699, 713, 734, 742, 753, 754, 768, 706/1, 716/1, 716/2, 719/2. 27. Gmina Goniądz, obręb ewidencyjny WÓLKA PIASECZNAKLEWIANKA, działki nr: 129, 538, 539, 540, 541, 121/1, 143/5, 143/6, 144/6, 145/3, 432/1, 432/2, 433/1, 433/2, 444/1, 444/2, 454/1, 454/2, 465/1, 465/2, 502/2, 522/1, 522/2, 522/3, 525/1, 525/2, 534/1, 534/2, 534/3. 28. Gmina Goniądz, obręb ewidencyjny WÓLKA PIASECZNAKRASNE STARE, działka nr: 8. 29. Gmina Goniądz, obręb ewidencyjny WÓLKA PIASECZNAŁĄKI RÓŻNYCH WSI, działki nr: 39, 48, 49, 50, 51, 52, 53, 64, 65, 76, 77, 87, 99, 101, 106, 108, 109, 116, 126, 127, 128, 129, 130, 131, 132, 133, 134, 135, 136, 137, 138, 139, 140, 141, 142, 143, 144, 148, 149, 151, 152, 153, 154, 155, 156, 157, 159, 160, 163, 166, 167, 168, 170, 171, 172, 173, 174, 175, 176, 178, 179, 180, 182, 183, 188, 189, 190, 191, 193, 194, 195, 196, 198, 199, 200, 201, 207, 212, 213, 217, 218, 230, 231, 244, 249, 255, 270, 271, 323, 324, 335, 336, 427, 444, 445, 453, 455, 480, 482, 484, 488, 496, 497, 498, 507, 509, 510, 519, 524, 525, 546, 547, 548, 549, 554, 556, 559, 560, 561, 562, 565, 566, 567, 568, 569, 570, 577, 578, 579, 580, 581, 582, 586, 587, 588, 597, 598, 599, 631, 636, 637, 639, 644, 645, 653, 668, 692, 709, 713, 714, 727, 728, 740, 755, 756, 757, 758, 767, 768, 777, 778, 794, 796, 798, 802, 803, 807, 808, 812, 813, 815, 819, 821, 822, 825, 830, 831, 832, 833, 842, 847, 848, 850, 852, 854, 855, 857, 858, 860, 880, 882, 889, 891, 1021, 1048, 1054, 1080, 1379, 1395, 1423, 1424, 1551, 1552, 1577, 1584, 1597, 1620, 1624, 1625, 1626, 1627, 1659, 1671, 1673, 1674, 1681, 1698, 1729, 1734, 1741, 1783, 1931, 1950, 1954, 1960, 1964, 1966, 1983, 1990, 1991, 1992, 1996, 2020, 2022, 2025, 2026, 2040, 2041, 2051, 2136, 2172, 2280, 2343, 2379, 2410, 2416, 2422, 2434, 2439, 2445, 2448, 2449, 2467, 2481, 2487, 2523, 2524, 2527, 2528, 2529, 2530, 2533, 2534, 2535, 2536, 2540, 2541, 2542, 2543, 2554cz, 2555, 2556, 2557, 2558, 2559, 2560, 2561, 2562, 2568cz, 2594cz, 2596, 2598, 2600, 2601cz, 2603cz, 2605cz, 2607cz, 2612cz, 2615, 2616, 2617, 2618, 2619, 2620, 2621, 2622, 2623, 2624, 2625, 2626, 2627, 2628, 2629, 2630, 2631, 2632, 2633, 2635, 2636, 2637, 2638, 2639, 2640, 2641, 2642, 2643, 2644, 2645, 2646, 2647, 2648, 2649, 2650, 2651, 2652, 2653, 2654, 2655, 2656, 2657, 2658, 2659, 2678, 2679, 2680, 2681, 2682, 2683, 2684, 2685, 2686, 2687, 2688, 2689, 2690, 2691, 2692, 2693, 2694, 2695, 2696, 2697, 2698, 2699, 2700, 2701, 2702, 2703, 2704, 2705, 2706, 2707, 2708, 2709, 2710, 2711, 2712, 2713, 2714, 2715, 2716, 2717, 2718, 2719, 2720, 2721, 2722, 2723, 2724, 2725, 2726, 2727, 2728, 2729, 2730, 2731, 2732, 2733, 2734, 2735, 2736, 2737, 2738, 2739, 2740, 2741, 2742, 2743, 2744, 2745, 2746, 2747, 2748, 2749, 2750, 2751, 2752, 2753, 2754, 2755, 2756, 2757, 2758, 2759, 2760, 2761, 2762, 2763, 2764, 2765, 2766, 2767, 2768, 2769, 2770, 2771, 2772, 2773, 2774, 2775, 2776, 2777, 2778, 2779, 2780, 2781, 2782, 2783, 2784, 2785, 2786, 2787, 2788, 2789, 2790, 2791, 2792, 2796, 2797, 2798, 2397/1, 2397/2, 1375/1, 1579/3. 30. Gmina Goniądz, obręb ewidencyjny WÓLKA PIASECZNAŁĄKI/K WÓLKI PIASECZNEJ, działki nr: 3, 5, 6, 1/2, 2/1. 31. Gmina Goniądz, obręb ewidencyjny WÓLKA PIASECZNAPIWOWARY, działki nr: 217, 179/2, 180/2, 188/2, 195/3, 195/4. 32. Gmina Goniądz, obręb ewidencyjny WÓLKA PIASECZNASZACIŁY, działki nr: 4, 14, 27, 40, 43, 74, 80, 133, 135, 151, 160, 173, 541, 32/1, 62/2, 63/2, 20/1, 20/2, 20/3, 20/4, 104/6, 104/8, 105/1, 105/2, 106/2, 106/4, 107/1, 107/2, 110/1, 115/1, 118/2, 124/1, 124/2. 33. Gmina Goniądz, obręb ewidencyjny WÓLKA PIASECZNASZPAKOWO, działki nr: 299, 355, 356, 290/2, 290/4, 293/1, 293/3, 311/1, 316/3. 34. Gmina Goniądz, obręb ewidencyjny WROCEŃ, działka nr: 247. 35. Gmina Grajewo, obręb ewidencyjny KAPICE, działki nr: 188, 204, 236, 243, 258, 260, 264, 265, 308, 315, 316, 321, 323, 618, 619, 622, 624, 625, 630, 631, 637, 648, 650, 661, 663, 665, 666, 668, 669, 670, 671, 674, 675, 694, 695, 698, 699, 700, 703, 704, 705, 706, 707, 708, 711, 712, 714, 717, 718, 721, 722, 725, 726, 728, 729, 730, 731, 732, 733, 734, 744, 745, 746, 747, 748, 369/1, 612/1, 613/1, 614/1, 636/2, 645/2. 36. Gmina Grajewo, obręb ewidencyjny SOJCZYN GRĄDOWY, działki nr: 256, 264, 877, 885, 916, 1095, 158/2. 37. Gmina Grajewo, obręb ewidencyjny SOJCZYNEK, działki nr: 211, 237, 238, 239, 244, 245, 220/1cz., 221/1cz., 222/1cz., 223/1, 224/1, 231/1, 235/2, 236/1, 242/2, 242/3, 243/1, 243/3, 246/1, 247/1, 249/2, 250/1, 251/1, 251/2, 252/1, 252/2, 253/2, 254/1, 255/1, 382/1. 38. Gmina Jaświły, obręb ewidencyjny DOLISTOWO NOWE, działki nr: 128, 396, 433, 455, 456, 457, 458, 527, 548, 561, 574, 576, 605, 616, 398/1, 417/3, 418/1, 418/2, 549/2, 550/2. 39. Gmina Jaświły, obręb ewidencyjny DOLISTOWO STARE, działki nr: 3, 48, 86, 577, 578, 659, 749, 757, 774, 781, 799, 812, 834, 838, 840, 845, 856, 859, 860, 861, 867, 870, 871, 873, 879, 883, 896, 898, 921, 922, 925, 934, 47/1, 47/4, 74/1, 74/2, 21/3, 110/1, 110/2, 110/6, 110/8, 756/2. 40. Gmina Jaświły, obręb ewidencyjny ZABIELE, działki nr: 970, 974, 976, 977, 1125. 41. Gmina Jedwabne, obręb ewidencyjny CHYLINY, działka nr: 365/2. 42. Gmina Jedwabne, obręb ewidencyjny MOCARZE, działka nr: 307. 43. Gmina Jedwabne, obręb ewidencyjny PLUTY, działka nr: 468. 44. Gmina Jedwabne, obręb ewidencyjny SZOSTAKI, działki nr: 181, 182. 45. Gmina Lipsk, obręb ewidencyjny JAŁOWO, działki nr: 18, 40, 41, 47, 51, 68, 75, 76, 85, 92, 107, 120, 405, 408, 412, 413, 490, 492, 494, 369/1, 369/2. 46. Gmina Lipsk, obręb ewidencyjny LIPSK, działki nr: 986, 988, 989, 990, 991, 996, 998, 999, 1043, 1044, 1045, 1051, 1052, 1053, 1054, 1057, 1063, 1073, 1081, 1086, 1089, 1104, 1105, 1107, 1111, 1118, 1127, 1130, 1133, 1134, 1136, 1137, 1139, 1140, 1146, 1157, 1158, 1162, 1169, 1170, 1264, 1265, 1266, 1275, 1292, 1324, 1335, 1339, 1357, 1371, 1372, 1375, 1413, 1416, 1424, 1438, 1326/2, 1584/2, 351/1, 365/1, 365/2, 367/1, 368/1, 368/3, 368/4, 992/1, 992/2. 47. Gmina Lipsk, obręb ewidencyjny LIPSK MIASTO, działka nr: 172. 48. Gmina Lipsk, obręb ewidencyjny NOWY ROGOŻYN, działki nr: 262, 275, 277, 278, 279, 355, 293/1. 49. Gmina Lipsk, obręb ewidencyjny ROGOŻYNEK, działka nr: 411. 50. Gmina Lipsk, obręb ewidencyjny STARY ROGOŻYN, działki nr: 390, 540, 557, 558, 592, 621, 622. 51. Gmina Nowy Dwór, obręb ewidencyjny CHILMONY, działki nr: 20. 52. Gmina Nowy Dwór, obręb ewidencyjny KONIUSZKI, działka nr: 54/7. 53. Gmina Radziłów, obręb ewidencyjny BRYCHY, działki nr: 241, 321, 330, 349, 416, 425, 444, 503, 505, 662, 686, 689, 695, 706, 709. 54. Gmina Radziłów, obręb ewidencyjny KLIMASZEWNICA, działki nr: 611, 651, 657, 808, 814, 818, 830, 831, 842, 850, 858, 880, 881, 882, 917, 922, 961, 977, 1007, 1008, 1009, 1010, 1002/2, 609/1, 610/3, 664/3, 714/2, 809/2, 840/1, 841/2, 851/1, 851/2, 851/3, 853/1, 853/2, 857/3, 857/4, 883/3, 883/4, 883/5, 896/2, 899/4, 913/2, 916/1, 916/2, 958/1, 992/4. 55. Gmina Radziłów, obręb ewidencyjny ŁOJE AWISSA, działki nr: 21, 49, 72, 112, 133, 134, 140, 171, 173, 174, 175, 176, 177, 178, 181, 182, 183, 184, 185, 186, 187, 188, 189, 205, 219, 220, 221, 222, 223, 224, 414, 578, 579, 580, 581, 582, 605, 606, 617, 623, 624, 625, 633, 641, 648, 654, 659, 661, 677, 697, 708, 713, 715, 716, 717, 718, 719, 720, 721, 722, 723, 724, 725, 726, 727, 728, 729, 730, 731, 732, 733, 734, 742, 743, 744, 745, 746, 747, 748, 749, 750, 751, 752, 753, 754, 755, 756, 757, 758, 759, 760, 761, 762, 763, 764, 767, 768, 769, 770, 771, 772, 773, 774, 775, 776, 777, 778, 779, 780, 781, 782, 783, 784, 785, 787, 788, 789, 790, 791, 792, 793, 794, 795, 796, 797, 798, 799, 800, 801, 802, 803, 804, 805, 806, 807, 808, 809, 810, 811, 812, 813, 814, 815, 816, 817, 818, 819, 820, 821, 822, 823, 824, 825, 826, 827, 828, 829, 830, 831, 832, 833, 834, 835, 836, 837, 838, 840, 842, 843, 844, 845, 846, 847, 848, 849, 850, 851, 852, 853, 854, 855, 856, 857, 858, 859, 860, 861, 862, 863, 864, 865, 866, 867, 868, 869, 870, 871, 872, 873, 874, 875, 876, 877, 878, 879, 880, 881, 882, 883, 884, 885, 886, 887, 888, 889, 890, 891, 892, 893, 894, 895, 896, 897, 898, 899, 900, 901, 902, 903, 904, 905, 906, 907, 908, 909, 910, 911, 912, 913, 914, 915, 916, 917, 918, 919, 920, 921, 922, 923, 924, 925, 926, 927, 928, 929, 930, 931, 932, 933, 934, 935, 936, 937, 938, 939, 940, 941, 942, 943, 944, 945, 946, 947, 948, 949, 950, 951, 952, 953, 954, 955, 956, 957, 958, 959, 960, 961, 962, 963, 964, 965, 966, 967, 968, 969, 970, 971, 972, 973, 974, 975, 976, 977, 978, 979, 980, 981, 982, 983, 984, 985, 986, 987, 988, 989, 990, 991, 992, 993, 994, 995, 996, 997, 998, 999, 1000, 1001, 1002, 1003, 1004, 1005, 1006, 1007, 1008, 1009, 1010, 1011, 1012, 1013, 1014, 1015, 1016, 1017, 1018, 1019, 1020, 1021, 1022, 1023, 1024, 1025, 1026, 1027, 1028, 1029, 1030, 1032, 1033, 1034, 1035, 1036, 1037, 1038, 1039, 1040, 1041, 1042, 1043, 1044, 1045, 1046, 1047, 1048, 1049, 1050, 1051, 1052, 1053, 1054, 1055, 1056, 1057, 1058, 1059, 1060, 1061, 1062, 1063, 1064, 1065, 1066, 1067, 1068, 1099, 1100, 1101, 1102, 1103, 1104, 1105, 1106, 1107, 1108, 1109, 1110, 1111, 1112, 1113, 1114, 1115, 1117, 1129, 1133, 1135, 1137, 1818, 1031/1, 1031/2, 117/1, 1522/2, 156/2, 203/1, 203/2, 203/3, 206/1, 206/2, 206/3, 206/4, 206/5, 206/6, 695/1, 695/2, 696/1, 696/2, 714/1, 714/2, 740/1, 740/2, 741/1, 741/2, 786/1, 786/2, 839/1, 839/2, 841/1, 841/2. 56. Gmina Radziłów, obręb ewidencyjny MŚCICHY ŁĄKI, działki nr: 102, 125, 126, 127, 169, 233, 234, 376, 396, 401, 406, 429, 455, 461, 472, 480, 513, 626, 627, 628, 634, 637, 652, 729, 730, 731, 733, 734, 735, 736, 737, 738, 751, 224/1, 651/2. 57. Gmina Radziłów, obręb ewidencyjny OKRASIN, działki nr: 391, 542, 768, 814, 815, 382/3, 397/1, 397/2, 400/4, 400/7, 411/1, 411/2, 453/1, 453/2, 463/1, 464/2, 541/1, 541/2, 558/3, 558/4, 754/2. 58. Gmina Radziłów, obręb ewidencyjny SOŚNIA, działki nr: 143, 144, 145, 156, 158, 205, 206, 221, 379, 381, 383, 384, 385, 387, 388, 389, 390, 391, 220/2cz., 220/3cz., 221/2cz., 222/2, 224/4, 231/6, 246/2, 247/2, 247/3, 247/4, 251/3, 252/3, 252/4, 252/5, 252/6, 254/3, 255/2, 380/1, 380/2, 382/2, 382/3, 382/4, 382/5, 382/6, 386/1, 386/2, 392/2, 392/3, 392/4, 392/5, 392/6, 393/1, 393/2, 393/3, 393/4. 59. Gmina Rajgród, obręb ewidencyjny CISZEWO, działki nr: 317, 318, 341, 343, 367, 368, 369, 370, 371, 372, 373, 374, 375, 376, 377, 378, 379, 380, 381, 382, 383, 385, 386, 387, 388, 389, 390, 391, 392, 393, 394, 395, 396, 397, 398, 399. 60. Gmina Rajgród, obręb ewidencyjny KULIGI, działki nr: 382, 383, 384, 385, 386, 387, 388, 274/2, 275/2, 276/2. 61. Gmina Rajgród, obręb ewidencyjny PIEŃCZYKOWO, działki nr: 221/1, 221/2. 62. Gmina Rajgród, obręb ewidencyjny WOZNAWIEŚ, działki nr: 199/2. 63. Gmina Suchowola, obręb ewidencyjny BIELE SUCHOWOLSKIE, działki nr: 12, 37, 39, 42, 43, 44, 48, 53, 55, 60, 61, 67, 71, 81, 83, 84, 91, 95, 96, 98, 100, 101, 103, 104, 106, 107, 110, 111, 113, 114, 115, 117, 119, 123, 131, 133, 134, 137, 138, 139, 141, 142, 144, 145, 146, 151, 152, 158, 160, 162, 163, 165, 167, 169, 170, 171, 172, 177, 178, 179, 182, 183, 189, 194, 198, 224, 225, 239, 251, 261, 262, 330, 429, 433, 439, 440, 461, 466, 467, 476, 478, 479, 485, 493, 497, 506, 515, 520, 576, 632, 642, 644, 652, 657, 663, 670, 673, 684, 691, 699, 749, 750, 751, 769, 773, 778, 788, 792, 793, 797, 798, 804, 817, 821, 822, 823, 869, 870, 871, 907, 911, 928, 929, 930, 934, 936, 939, 943, 944, 945, 970, 971, 972, 973, 974, 979, 980, 981, 1001, 1002, 1003, 1004, 1005, 1006, 1016, 1017, 1022, 1023, 1024, 1038, 1039, 1040, 1041, 1050, 1051, 1052, 1053, 1057, 1058, 1059, 1060, 1070, 1071, 1072, 1073, 1074, 1095, 1096, 1097, 1110, 1111, 1112, 1113, 1114, 1115, 1122, 1123, 1124, 1128, 1129, 1130, 1146, 1147, 1148, 1149, 1150, 1151, 1155, 1156, 1157, 1173, 1174, 1175, 1181, 1182, 1188, 1189, 1190, 1191, 1192, 1193, 1204, 1205, 1212, 1213, 1214, 1221, 1222, 1223, 1224, 1225, 1226, 1227, 1228, 1237, 1238, 1239, 1240, 1248, 1249, 1250, 1261, 1262, 1267, 1268, 1269, 1270, 1275, 1276, 1281, 1282, 1283, 1284, 1301, 1308, 1310, 1320, 1321, 1324, 1325, 1326, 1327, 1328, 1329, 1330, 1331, 1333, 1335, 1339, 1341, 1343, 1344, 1347, 1350, 1351, 1354, 1355, 1357, 1358, 1360, 1362, 1364, 1365, 1366, 1371, 1373, 1375, 1377, 1380, 1381, 1382, 1402, 1403, 1409, 1410, 1415, 1417, 1422, 1423, 1424, 1438, 1439, 1452, 1459, 1460, 1464, 1465, 1469, 1470, 1473, 1474, 1479, 1480, 1528, 1529, 1544, 1545, 1546, 1547, 1548, 1550, 1551, 1556, 1559, 1567, 1591, 1593, 1594, 1602, 1630, 1653, 1659, 1662, 1693, 1699, 1702, 1710, 1733, 1739, 1742, 1748, 1749, 1752, 1759, 1769, 1777, 2063, 2065, 2068, 2071, 2073, 2080, 2083, 2094, 2105, 2108, 2109, 2124, 2129, 2141, 2148, 2156, 2158, 2161, 2162, 2163, 2165, 2178, 2185, 2195, 2207, 2221, 2226, 2233, 2248, 2258, 2265, 2268, 2280, 2289, 2290, 2304, 2305, 2323, 2324, 2337, 2339, 2424, 2425, 2426, 2427, 2444, 2583, 2640, 2641, 2652, 2659, 2660, 2686, 2693, 2700, 2701, 2767, 2768, 2781, 2782, 2785, 2786, 2797, 2798, 2809, 2810, 2811, 2812, 2821, 2822, 2825, 2826, 2827, 2828, 2844, 2845, 2848, 2850, 2854, 2863, 2867, 2870, 2871, 2874, 2875, 2879, 2894, 2898, 2899, 2903, 2906, 2910, 2915, 2918, 2922, 2933, 2934, 2935, 2937, 2943, 2946, 2947, 2956, 2957, 2960, 2965, 2968, 2969, 2972, 2975, 2978, 2980, 3054, 3063, 3066, 3095, 3109, 3111, 3116, 3118, 3119, 3126, 3157, 3218, 3240, 3251, 94/1, 94/2, 2580/1, 3031/1, 3031/3, 3363/2, 1089/1, 1090/1, 1091/1, 1167/1, 1168/1, 1169/1, 201/2, 207/1, 470/2, 975/1. 64. Gmina Suchowola, obręb ewidencyjny DOMURATY, działka nr: 119. 65. Gmina Suchowola, obręb ewidencyjny HORODNIANKA, działki nr: 522, 523, 524, 525, 526, 527, 528, 529/2, 530/1. 66. Gmina Suchowola, obręb ewidencyjny KARPOWICZE, działki nr: 29, 1/1. 67. Gmina Suchowola, obręb ewidencyjny PODHORODNIANKA, działki nr: 416, 417, 415/2. 68. Gmina Suchowola, obręb ewidencyjny RUTKOWSZCZYZNA, działki nr: 513, 514, 515, 516, 517, 518, 577, 601. 69. Gmina Sztabin, obręb ewidencyjny CZARNIEWO, działki nr: 136, 137, 138, 40/24. 70. Gmina Sztabin, obręb ewidencyjny CZARNY LAS, działki nr: 53, 54. 71. Gmina Sztabin, obręb ewidencyjny DĘBOWO, działki nr: 7, 10, 34, 35, 1/6, 5/5, 6/5, 6/6, 6/17, 6/18, 6/41. 72. Gmina Sztabin, obręb ewidencyjny JAGŁOWO, działki nr: 23, 32, 41, 45, 47, 66, 68, 94, 96, 98, 99, 101, 103, 104, 105, 107, 166, 168, 169, 184, 187, 196, 199, 203, 208, 212, 214, 215, 233, 239, 240, 244, 248, 250, 251, 260, 267, 272, 275, 278, 289, 292, 301, 302, 303, 304, 305, 308, 314, 315, 316, 317, 319, 320, 321, 322, 323, 405, 138/1, 138/2. 73. Gmina Sztabin, obręb ewidencyjny JASIONOWO DĘBOWSKIE, działki nr: 47, 51, 79, 45/9, 50/14. 74. Gmina Sztabin, obręb ewidencyjny JASIONOWO K. KRASNEGOBORU, działki nr: 421, 435, 436, 321/1. 75. Gmina Sztabin, obręb ewidencyjny JAZIEWO, działki nr: 365, 371, 466, 484, 572, 574, 575, 576, 583, 584, 586, 587, 589, 670, 671, 672, 360/1. 76. Gmina Sztabin, obręb ewidencyjny KOPYTKOWO, działki nr: 1, 7, 10, 13, 15, 16, 17, 19, 20, 22, 27, 29, 31, 33, 34, 35, 40, 42, 85, 92, 107, 133, 135, 136, 139, 140, 141, 148, 160, 49/1, 82/2, 82/3, 90/2, 139/1, 139/2, 139/3, 139/4. 77. Gmina Sztabin, obręb ewidencyjny KRASNOBORKI, działki nr: 493, 539, 545, 136/3, 137/4, 180/2, 184/7. 78. Gmina Sztabin, obręb ewidencyjny KRASNYBÓR, działki nr: 575, 576, 577, 578, 579, 580, 601, 610, 612, 620, 629, 640, 641, 645, 652, 654, 658, 670, 686, 688, 689, 690, 692, 695, 696, 697, 698, 699, 700, 701, 702, 703, 704, 705, 706, 707, 708, 709, 710, 711, 712, 713, 714, 715, 716, 717, 718, 719, 720, 721, 722, 723, 724, 725, 726, 727, 728, 729, 730, 731, 732, 733, 734, 735, 736, 737, 738, 739, 740, 741, 742, 743, 744, 745, 746, 747, 748, 749, 750, 751, 752, 753, 754, 755, 756, 757, 758, 759, 775, 794, 795, 796, 797, 799, 800, 801, 802, 803, 804, 805, 806, 807, 809, 810, 813, 814, 815, 821, 822, 823, 825, 826, 827, 828, 829, 830, 831, 832, 833, 834, 835, 836, 837, 435/2. 79. Gmina Sztabin, obręb ewidencyjny KUNICHA, działki nr: 5, 191, 152/4. 80. Gmina Sztabin, obręb ewidencyjny LIPOWO, działki nr: 177, 182. 81. Gmina Sztabin, obręb ewidencyjny MOGILNICA, działki nr: 136, 178, 187, 214, 215, 218, 219, 220, 227, 228, 229, 230, 231, 232, 460, 461, 485, 491, 601, 604, 606, 607, 608, 611, 613, 616, 617, 620, 622, 623, 641, 642, 643, 644, 645, 646, 647, 648, 649, 650, 651, 652, 653, 152/3, 152/4, 158/1, 158/2, 158/3, 159/1, 159/2, 159/4, 159/5, 159/6, 169/1, 169/2, 175/1, 175/3, 176/3, 176/4, 195/1, 195/3, 195/4, 202/1, 202/2, 203/1, 203/2, 216/2, 226/2, 471/1, 471/2, 472/1, 472/2, 472/3, 473/1, 473/2, 476/1, 476/2, 476/3, 476/4, 476/5, 478/4, 478/5, 496/1, 496/2, 508/1, 508/2, 508/3, 508/4, 508/5, 508/6, 509/1, 509/2, 509/3. 82. Gmina Sztabin, obręb ewidencyjny OSTROWIE, działki nr: 293, 299, 301, 305, 337, 342, 351, 353, 355, 363, 383, 384, 390, 393, 397, 404, 541, 226/2, 300/1, 300/2, 326/1, 327/1, 364/2, 364/5, 401/1, 401/2. 83. Gmina Sztabin, obręb ewidencyjny POLKOWO, działki nr: 171, 172, 173, 176, 177, 178, 54/2, 55/2, 73/4, 76/6, 79/1, 106/5, 106/7, 133/2, 140/1, 140/2. 84. Gmina Sztabin, obręb ewidencyjny SZTABIN, działki nr: 314, 1102. 85. Gmina Sztabin, obręb ewidencyjny WOLNE, działki nr: 112, 42/2, 42/4. 86. Gmina Trzcianne, obręb ewidencyjny BUDY, działki nr: 2, 7, 9, 11, 16, 18, 19, 32, 34, 50, 54, 57, 64, 66, 67, 70, 71, 73, 74, 78, 80, 81, 92, 93, 94, 95, 99, 100, 101, 102, 103, 104, 153, 168, 58/1, 58/2, 24/1, 25/2, 23/3, 25/4, 22/9, 107/34, 108/33, 109/32, 110/31, 112/30, 113/40, 114/39, 115/38, 116/37, 117/36, 118/35, 120/35, 121/44, 122/43, 123/42, 124/41, 125/41, 126/48, 127/47, 128/46, 129/45, 130/51cz, 131/50, 132/49, 133/49, 186/2. 87. Gmina Trzcianne, obręb ewidencyjny BUDY-DZ. JASKRA, DUDKI, LEWONIE, działki nr: 11, 149, 195, 217, 144/5, 147/1, 150/4, 155/1, 155/2, 161/1. 88. Gmina Trzcianne, obręb ewidencyjny BUDY-DZ.BUDY, działki nr: 8, 11, 24, 28. 89. Gmina Trzcianne, obręb ewidencyjny BUDY-DZ.DZIEŻKI, działki nr: 161, 179, 196, 151/3, 166/3, 166/6, 177/1, 186/3. 90. Gmina Trzcianne, obręb ewidencyjny BUDY-DZ.GUGNY, działki nr: 4, 20, 27, 28, 38. 91. Gmina Trzcianne, obręb ewidencyjny BUDY-DZ.JASKRA, działki nr: 24/2. 92. Gmina Trzcianne, obręb ewidencyjny BUDYDZ.KALINÓWKA KRÓLEWSKA, działki nr: 103, 781, 829, 831, 767/1, 767/2, 775/1, 776/2, 777/1, 779/3, 783/3, 785/3, 787/1, 800/1, 803/4, 803/6, 803/7, 820/2, 821/1. 93. Gmina Trzcianne, obręb ewidencyjny BUDYDZ.KOŁODZIEŻ, działki nr: 128, 129, 130, 131/1, 131/2, 132/2, 144/1, 144/2, 146/1, 146/2, 146/3, 146/5, 146/6, 147/1, 147/2, 147/3, 148/1, 148/2, 148/3, 148/4, 148/5, 148/6, 149/1, 149/2, 149/3, 150/1, 150/2, 161/1, 161/3, 172/2, 172/4, 175/1, 175/10, 175/2, 175/3, 175/5, 175/6, 175/7, 175/8, 176/1, 176/2. 94. Gmina Trzcianne, obręb ewidencyjny BUDY-DZ.KRASNE MAŁE, działki nr: 53/1, 53/2. 95. Gmina Trzcianne, obręb ewidencyjny BUDYDZ.MILEWSKIE, działki nr: 671, 675, 691, 694, 696, 698, 699, 722, 724, 728, 738, 745, 755, 758, 771, 794. 96. Gmina Trzcianne, obręb ewidencyjny BUDY-DZ.NOWINY KASJERSKIE, działki nr: 120, 125, 126, 129, 138, 139, 127/2, 128/1. 97. Gmina Trzcianne, obręb ewidencyjny BUDYDZ.POTOCZYZNA, działki nr: 179, 178/1, 181/2, 197/4, 197/6, 198/3, 198/5, 207/4, 215/3. 98. Gmina Trzcianne, obręb ewidencyjny BUDYDZ.PRZYTULANKA, CIESZE, działki nr: 42, 62, 339, 360, 362, 41/4, 43/1, 43/2, 60/1, 60/2, 61/3, 331/1, 341/1, 350/1, 350/2, 350/3, 350/4, 352/5, 352/7, 361/1, 361/2. 99. Gmina Trzcianne, obręb ewidencyjny BUDY-DZ.REKLE, działki nr: 54, 57, 61. 100. Gmina Trzcianne, obręb ewidencyjny BUDY-DZ.ZALESIE I ZUCIELEC, działki nr: 111, 138, 144, 158, 164, 168, 174, 178, 183, 186, 188, 190, 256, 97/2, 106/2, 118/2, 120/3, 124/2, 126/2, 133/1, 137/1, 137/2, 145/2, 146/1, 147/3, 153/2, 155/2, 162/2, 163/2, 169/1, 173/1, 184/2, 184/3, 184/4, 185/1, 185/2. 101. Gmina Trzcianne, obręb ewidencyjny BUDYDZ.ZOFIÓWKA, działki nr: 8, 9, 19, 20, 21, 43, 71, 97, 101, 124, 134, 149, 185, 271, 311, 334, 344, 367, 368, 369, 370, 371, 165/1, 207/1. 102. Gmina Trzcianne, obręb ewidencyjny CHOJNOWO, działka nr: 13. 103. Gmina Trzcianne, obręb ewidencyjny GIEŁCZYN, działki nr: 1, 361, 368, 369, 970, 1193, 1199, 1244, 1252, 1263, 1265, 1302, 1303, 1312, 1343, 1344, 1353, 1358, 1436, 1464, 1478, 1500, 1526, 1531, 1580, 1596, 1606, 1607, 1608, 1621, 1623, 1628, 1629, 1631, 1641, 1654, 1661, 1664, 1665, 1668, 1680, 1682, 1688, 1690, 1691, 1692, 1695, 1705, 1710, 1718, 1652/2, 1652/3. 104. Gmina Trzcianne, obręb ewidencyjny GUGNY, działki nr: 10, 13, 14, 32, 39, 52, 53, 54, 58, 59, 60, 61, 63, 72, 77cz, 78cz, 79cz, 82cz, 86, 90, 91, 55/1, 56/2, 57/2, 62/1, 64/1, 65/1, 66/1, 67/1, 67/2cz, 68/1, 68/2cz, 69/1, 69/2, 70/1, 70/2, 71/1, 71/2, 71/3, 71/4, 72/1, 72/2, 73/1, 80/1cz, 80/2, 81/1, 81/2cz, 89/2. 105. Gmina Trzcianne, obręb ewidencyjny GUGNYDZ.BOGUSZEWO, działki nr: 8, 29, 34, 47, 59, 73, 74, 76, 80, 45/2, 45/4, 65/1, 69/1, 2/1, 20/2., 106. Gmina Trzcianne, obręb ewidencyjny GUGNY-DZ.GUZY, PRZYTULANKA, działki nr: 144, 145, 378, 120/2, 125/3, 133/2, 377/1, 380/1, 381/2, 388/1, 388/2, 390/1, 390/2, 398/1, 398/2. 106. Gmina Trzcianne, obręb ewidencyjny GUGNYDZ.DOBARZ Ark. Nr 1, działki nr: 437, 438, 440, 441, 442, 443, 445, Ark. Nr 2, działki nr: 102, 103, 109, 111, 112, 141, 142, 143, 144, 145, 146, 147, 148, 149, 150, 151, 152, 153, 154, 155, 156, 157, 158, 159, 160, 161, 162, 163, 164, 165, 166, 167, 168, 169, 170, 171, 173, 175, 176, 177, 178, 179, 180, 181, 182, 183, 184, 184/1, 185, 186, 187, 188, 189, 190, 191, 192, 193, 194, 195, 196, 197, 198, 199, 200, 201, 202, 203, 204, 205, 206, 207, 208, 210, 211, 212, 213, 214, 215, 216, 217, 218, 219, 220, 221, 222, 223, 224, 225, 226, 227, 228, 229, 230, 231, 232, 233, 234, 235, 236, 237, 238, 239, 240, 241, 242, 243, 244, 245, 246, 247, 248, 249, 250, 251, 252, 253, 254, 255, 256, 257, 258, 259, 260, 261, 262, 263, 264, 265, 266, 267, 268, 269, 270, 271, 272, 273, 274, 275, 276, 277, 278, 279, 280, 281, 282, 283, 284, 285, 286, 287, 288, 289, 290, 291, 292, 293, 294, 295, 296, 297, 298, 299, 300, 301, 302, 303, 304, 305, 306, 307, 308, 309, 310, 311, 312, 313, 314, 314/1, 315, 316, 317, 318, 319, 320, 321, 322, 323, 324, 325, 326, 327, 328, 329, 330, 331, 332, 333, 334, 335, 336, 337, 338, 339, 340, 341, 342, 343, 344, 345, 346, 347, 348, 349, 350, 351, 352, 353, 354, 356, 357, 358, 359, 360, 361, 362, 363, 364, 365, 366, 367, 368, 369, 370, 371, 372, 373, 374, 375, 376, 377, 378, 379, 380, 381, 382, 383, 384, 385, 386, 387, 388, 389, 390, 391, 392, 393, 394, 398, 399, 410, 411, 413, 414, 415, 416, 417, 418, 419, 420, 421, 423, 424, 425, 426, 427, 428, Ark. Nr 3, działki nr: 138/1, 139, 140, 141, 142, 148, 151/1, 154/1, 157, 158, 159, 161, 162, 163, 164, 165, 167/2, 168, 170, 171, 172, 173, 174, 176, 177, 182, 183, 184, 186, 187, 190, 194, 195, 196, 197, 198, 199, 200, 201, 202, 213, 214, 220, 221, 222, 223, 224, 225, 226, 227, 228, 229, 230, 231, 232, 233, 234, 235, 236, 237, 238, 239, 240, 241, 242, 243, 244, 245, 246, 250, 254/1, 255, 263, 264, 265, 266, 267, 268, 269, 270, 271, 273, 274, 275, 278, 294, 299, 303/1, 303/2, Ark. Nr 4, działki nr: 1, 10, 100, 101, 109/1, 109/2, 11, 120, 128, 129/1, 130, 131/1, 135/2, 136/2, 18, 2, 21, 22, 24, 25, 26, 27, 29, 3, 30, 31, 39, 4, 40, 41, 42, 43, 44, 45, 46, 47/1, 5, 51, 52, 53, 54, 55, 56, 57, 58, 59, 6, 60, 61, 62, 63, 64, 65, 66, 67, 68, 69, 7, 70, 71, 72, 77, 78, 79, 8, 83, 84, 85, 86, 87, 88, 89, 9, 90, 91, 92, 93, 94, 95, 96, 97, 98, 99, Ark. Nr 5, działki nr: 191/1, 191/2, 193/2, 196/3, 196/5, 197/1, 197/2, 197/3, 197/4, 198, 199, 200/1, 200/2, 201/1, 235/1, 236/3, 236/4, 242/1, 245/2, 251, 256, 262/1, 266, 267, 270/1, 270/2, 274/1, 274/4, 277/2, 278/1, 278/3, 278/4, 279/1, 279/3, 281/2, 283/2, 285, 291/4, 296, 300/1, 300/2, 303, 304, 305, 306, 307, Ark. Nr 9, działki nr: 100, 101, 102, 103, 104, 105, 106, 107, 108cz., 109cz., 110cz., 92, 93, 94, 95, 96, 97, 98, 99. 108. Gmina Trzcianne, obręb ewidencyjny GUGNYDZ.KALINÓWKA KOŚCIELNA, działka nr: 165. 109. Gmina Trzcianne, obręb ewidencyjny GUGNYDZ.KONOPCZYN, działki nr: 120, 123, 129, 134, 140, 143, 151, 156, 159, 121/1, 121/2, 136/1, 136/2, 141/1, 141/2, 145/1, 145/2, 148/1, 148/2, 158/1, 158/2. 110. Gmina Trzcianne, obręb ewidencyjny GUGNYDZ.KRYPNO KOŚCIELNE, działki nr: 1570, 1571, 1572, 1574, 1576, 1577, 1581/3. 111. Gmina Trzcianne, obręb ewidencyjny GUGNYDZ.KRYPNO WIELKIE, działki nr: 413, 424, 431, 501, 403/4, 403/8, 414/1, 416/1, 416/2, 418/3, 419/1, 425/1, 425/2, 427/2, 427/4, 428/1, 428/4, 430/5, 432/2, 443/2, 445/2, 450/1, 464/3, 474/5, 484/2, 486/1, 486/2, 486/3, 486/4, 486/5, 492/1, 492/2, 493/1, 495/2, 497/1, 497/2, 500/1. 112. Gmina Trzcianne, obręb ewidencyjny GUGNYDZ.NIEWIAROWO, działki nr: 7, 8, 14, 22, 26, 28, 160. 113. Gmina Trzcianne, obręb ewidencyjny GUGNYDZ.ZASTOCZE, działki nr: 2, 3, 4, 5, 8, 9, 10, 12, 14, 27, 35, 36, 38, 42, 46, 53, 54, 55, 58, 59, 68, 72, 73, 74, 76, 79, 80, 83, 87, 101, 102, 104, 105, 108, 110, 125, 126, 129, 130, 131, 132, 135, 136, 137, 139, 142, 147, 151, 152, 156, 159, 167, 168, 169, 175, 176, 177, 178, 180, 181, 193, 194, 195, 196, 199, 201, 202, 210, 211, 213, 214, 215, 216, 217, 219, 223, 226, 227, 230, 234, 238, 244, 248, 251, 254, 259, 267, 276, 277, 279, 282, 283, 285, 287, 290, 298, 299, 308, 310, 85/1, 1/1, 143/1, 143/2, 171/1, 187/1, 191/2, 280/3. 114. Gmina Trzcianne, obręb ewidencyjny KRYNICE, działki nr: 112/1, 112/11, 112/2, 112/3, 112/5, 112/7, 113/2, 129/2, 129/6. 115. Gmina Trzcianne, obręb ewidencyjny LASKOWIEC, działki nr: 493/199cz, 511/188cz, 512/187cz, 559/200cz. 116. Gmina Trzcianne, obręb ewidencyjny NOWA WIEŚBAGNO ŁAWKI, działki nr: 1, 54, 62, 63, 70, 71, 81, 87, 90, 93, 96, 105, 111, 118, 121, 129, 174, 181, 182, 183, 220, 221, 223, 235, 236, 239, 240, 241, 243, 251, 252, 254, 255, 256, 262, 274, 276, 284, 285, 286, 287, 289, 292, 293, 294, 296, 298, 312, 316, 318, 320, 321, 328, 336, 338, 341, 343, 349, 350, 351, 352, 354, 358, 361, 368, 370, 371, 374, 376, 387, 389, 390, 391, 395, 400, 401, 407, 408, 409, 410, 413cz, 419, 436, 448, 451, 456, 457, 459, 466, 467, 470, 472, 479, 486, 491, 492, 517, 526, 529, 530, 532, 537, 538, 539, 540, 545, 546, 547, 548, 549, 551, 556, 559, 560, 561, 562, 563, 572, 573, 575, 576, 577, 578, 580, 584, 586, 588, 589, 592, 594, 595, 601, 602, 607, 608, 611, 616, 618, 619, 620, 621, 626, 630, 631, 632, 633, 634, 635, 639, 642, 643, 645, 646, 647, 648, 651, 652, 654, 655, 656, 659, 660, 668, 669, 670, 671, 673, 674, 675, 676, 677, 679, 680, 681, 683, 684, 685, 686, 690, 691, 692, 693, 694, 695, 699, 700, 701, 710, 711, 726, 727, 728, 732, 733, 737, 739, 743, 747, 749, 750, 751, 767, 771, 772, 775, 777, 779, 780, 783, 784, 786, 787, 790, 798, 813, 827, 828, 830, 832, 833, 837, 840, 841, 843, 844, 845, 847, 848, 852, 853, 858, 867, 870, 871, 872, 875, 878, 879, 880, 881, 882, 883, 884, 885, 886, 887, 888, 889, 890, 891, 892, 893, 894, 896, 897, 898, 899, 901, 902, 903, 904, 905, 906, 908, 909, 910, 912, 913, 917, 918, 921, 922, 923, 925, 927, 933, 935, 936, 939, 940, 941, 944, 947, 952, 955, 957, 959, 963, 969, 976, 977, 978, 979, 987, 989, 990, 994, 995, 996, 998, 1003, 1005, 1008, 1013, 1014, 1015, 1017, 1018, 1020, 1022, 1024, 1028, 1034, 1036, 1041, 1043, 1046, 1051, 1052, 1053, 1055, 1056, 1058, 1060, 1062, 1066, 1072, 1074, 1078, 1080, 1082, 1085, 1090, 1091, 1092, 1094, 1095, 1097, 1099, 1101, 1105, 1111, 1113, 1120, 1131, 1133, 1135, 1140, 1144, 1150, 1154, 1155, 1163, 1165, 1175, 1176, 1177, 1178, 1179, 1180, 1181, 1186, 1188, 1189, 1191, 1193, 1194, 1195, 1196, 1208, 1211, 1213, 1216, 1221, 1223, 1225, 1251, 1252, 1253, 1261, 1262, 1265, 1268, 1270, 1272, 1277, 1281, 1283, 1285, 1287, 1288, 1289, 1290, 1291, 1292, 1293, 1294, 1296, 1299, 1300, 1302, 1304, 1305, 1306, 1307, 1311, 1312, 1316, 1317, 1318, 1319, 1321, 1324, 1326, 1328, 1336, 1337, 1338, 1342, 1343, 1344, 1345, 1346, 1347, 1348, 1350, 1351, 1355, 1356, 1358, 1359, 1369, 1371, 1373, 1379, 1388, 1389, 1396, 1410, 1417, 1425, 1435, 1452, 1454, 1459, 1464, 1466, 1484, 1499, 1502, 1503, 1504, 1505, 1517, 1518, 1521, 1522, 1524, 1529, 1531, 1540, 1541, 1547, 1553, 1554, 1559, 1562, 1563, 1564, 1566, 1567, 1582, 82/1, 88/1, 91/1, 94/1, 97/1, 107/1, 114/1, 1166/1, 1167/1, 1169/1, 1171/1, 1173/1, 1183/1, 1192/1, 1199/1, 120/1, 1201/1, 1205/1, 1219/1, 1219/3, 1230/1, 1236/1, 1242/1, 1247/1, 1264/1, 1274/1, 1357/1, 1368/1, 1469/1, 1473/1, 1477/1, 148/2, 173/1, 258/1, 261/1, 339/1, 377/1, 380/1, 404/1, 405/1, 405/7, 412/1, 439/1, 439/3, 442/1, 442/2, 442/3, 447/1, 447/2, 447/4, 485/1, 485/2, 503/3, 503/8, 503/9, 536/1, 565/1, 565/3, 565/7, 803/1, 808/1, 815/1, 824/1, 831/1. 117. Gmina Trzcianne, obręb ewidencyjny SZORCE, działki nr: 5, 10, 11, 13, 15, 19, 22, 23, 24, 25, 28, 29, 31, 32, 33, 38, 42, 43, 44, 47, 48, 49, 50, 51, 54, 55, 56, 58, 60, 61, 62, 67, 68, 70, 73, 74, 75, 79, 97, 98, 100, 103, 105, 106, 107, 108, 112, 113, 116, 126, 127, 130, 131, 132, 133, 135, 136, 137, 139, 140, 141, 142, 144, 145, 147, 148, 153, 155, 157, 158, 159, 161, 162, 163, 166, 167, 168, 169, 363, 367, 371, 374, 376, 377, 379, 380, 383, 384, 385, 386, 389, 390, 391, 392, 395, 396, 402, 404, 408, 409, 410, 411, 412, 417, 435, 436, 437, 438, 439, 440, 441, 442, 445, 446, 447, 448, 449, 450, 452, 453, 455, 457, 458, 467, 468, 470, 472, 474, 485, 487, 488, 489, 490, 491, 492, 493, 1259, 1264, 1265, 63/1, 1267/1, 1269/1. 118. Gmina Trzcianne, obręb ewidencyjny WILAMÓWKA, działka nr: 543. 119. Gmina Wizna, obręb ewidencyjny SIEBURCZYN, działka nr: 431. 3 Ochrona krajobrazo wa 1. Oddziały – 17 g, 19 g, 27g – i, 34 a - c, j, - l, 116 g, h, j, 125 b, c, f, g, m – s, 291 i, j, l – n, 378 g, i, k, l, o, 408 c. 2. Gmina Dąbrowa Białostocka, obręb ewidencyjny NOWA KAMIENNA, działka nr: 509. 3. Gmina Dąbrowa Białostocka, obręb ewidencyjny TRZYRZECZKI, działki nr: 153/146cz, 162/154cz, 163/144cz. 4. Gmina Goniądz, obręb ewidencyjny DOWNARY, działka nr: 1348. 5. Gmina Goniądz, obręb ewidencyjny M. GONIĄDZ, działka nr: 170. 6. Gmina Goniądz, obręb ewidencyjny WÓLKA PIASECZNA, działka nr: 957cz. 7. Gmina Goniądz, obręb ewidencyjny WÓLKA PIASECZNA-ŁĄKI RÓŻNYCH WSI, działki nr: 187, 2553cz, 2554cz, 2603cz, 2605cz. 8. Gmina Radziłów, obręb ewidencyjny MŚCICHY ŁĄKI, działki nr: 98, 179, 245, 478. 9. Gmina Rajgród, obręb ewidencyjny CISZEWO, działki nr: 384, 65/3. 10. Gmina Suchowola, obręb ewidencyjny BIELE SUCHOWOLSKIE, działki nr: 62, 63, 66, 69, 72, 73, 74, 76, 85, 112, 116, 140, 640, 746, 763, 764, 794, 937, 938, 1007, 1008, 1009, 1116, 1117, 1118, 1119, 1120, 1121, 1161, 1162, 1179, 1180, 1254, 1255, 1256, 1296, 1314, 1318, 1386, 1472, 1628, 1668, 1708, 1747, 2107, 2110, 2197, 2203, 2208, 2217, 2232, 2250, 2272, 2278, 2281, 2284, 2959, 3219, 2278/1, 3098/1, 3206/1, 3206/2. 11. Gmina Sztabin, obręb ewidencyjny JAGŁOWO, działka nr: 24. 12. Gmina Trzcianne, obręb ewidencyjny BUDY, działka nr: 130/51cz. 25 584 ha 13. Gmina Trzcianne, obręb ewidencyjny GUGNY, działka nr: 81/2cz. 14. Gmina Trzcianne, obręb ewidencyjny LASKOWIEC, działka nr: 99. 15. Gmina Trzcianne, obręb ewidencyjny ZUBOLE, działka nr: 344. 16. Pozostałe działki ewidencyjne położone w granicach BbPN nie wymienione w Lp. 1, 2 i 3 Ekosystemy leśne i nieleśne lądowe podzielone są na oddziały oznaczone liczbami i pododdziały oznaczone literami, zgodnie z Zarządzeniem nr 20/2002 Dyrektora Biebrzańskiego Parku Narodowego w sprawie numeracji oddziałów z dnia 2.12.2002 r. i Zarządzeniem nr 16/2008 Dyrektora Biebrzańskiego Parku Narodowego w sprawie zmian w podziale powierzchniowym wydzieleń leśnych z dnia 20.10.2008 r. 2) Stan według ewidencji gruntów na 30.08.2014 r. 3) litery „cz” oznaczają część działki, dotyczy wszystkich wystąpień w powyższym wykazie. 1) Załącznik nr 5 MIEJSCA UDOSTĘPNIANE W CELACH NAUKOWYCH, EDUKACYJNYCH, TURYSTYCZNYCH I REKREACYJNYCH, Z PODANIEM MAKSYMALNEJ LICZBY OSÓB MOGĄCYCH PRZEBYWAĆ W TYCH MIEJSCACH I. Miejsca udostępniane w celach naukowych 1 Obszar ochrony ścisłej Maksymalna liczba osób mogących przebywać jednocześnie w danym miejscu 10 2 Obszar ochrony czynnej 50 3 Obszar ochrony krajobrazowej 50 Lp. II. Lp. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 Miejsce udostępniane1 Miejsca udostępniane w celach edukacyjnych Miejsce udostępniane Maksymalna liczba osób mogących przebywać jednocześnie w danym miejscu Obiekt edukacyjny „Las", Terenowy Ośrodek Edukacyjny, obręb ewidencyjny Downary, działki nr - 1349, 1361, 1348 Obiekt edukacyjny „Kładka", Terenowy Ośrodek Edukacyjny, obręb ewidencyjny Osowiec działki nr - 275/5, 173 Obiekt edukacyjny „Czerwone Bagno", oddziały - 101, 145, 144 Obiekt edukacyjny „Wydmy", oddziały - 189, 190 Obiekt edukacyjny „Brzeziny Kapickie", obręb ewidencyjny Wólka Piaseczna, działka nr - 957 Obiekt edukacyjny „Biały Grąd", obręb ewidencyjny Mścichy, działka nr - 40 Obiekt edukacyjny „Barwik", obręb ewidencyjny Budy, działka nr - 130/541, obręb ewidencyjny Gugny-Dział Dobarz, działki nr - 139, 140, 141 Obiekt edukacyjny „Długa Luka", obręb ewidencyjny Szorce, działka nr - 27 Obiekt edukacyjny „Borek bartny", oddział - 159 100 Obiekt edukacyjny „Grobla Honczarowska", obręb ewidencyjny Nowa Wieś - Bagno Ławki, działka nr - 1569 Obiekt edukacyjny „Wokół Fortu IV", oddziały 329, 330, 331, 332, 337 100 100 100 100 50 100 200 50 50 150 12 13 14 15 16 17 III. Obiekt edukacyjny „Błota Biebrzańskie Szuszalewo", obręb ewidencyjny Jałowo, działki nr – 89, 490,492,494 Obiekt edukacyjny „Las i fortyfikacje", oddziały - 27, 23, 19, 22, 25, 26 Obiekt edukacyjny „Szlak historii i kultury Sośnia", oddziały - 317, 318, 316, 322, 323, 324 Obiekt edukacyjny „Las w zasięgu ręki", obręb ewidencyjny Downary, działki nr - 3, 1371/5 Obiekt edukacyjny „Wody Biebrzy", obręb ewidencyjny Downary, działki nr - 1346 i 1347 Obiekt edukacyjny „Nowy Lipsk”, obręb Lipsk, działka nr 1182 50 100 100 50 25 50 Miejsca udostępniane w celach turystycznych Maksymalna liczba osób mogących przebywać jednocześnie w danym miejscu 150 Lp. Miejsce udostępniane 1 Pole namiotowe „Bóbr” oraz parking OsowiecTwierdza, obręb ewidencyjny Downary, działki nr – 1347, 1348 2 Pole namiotowe „Grzędy”, oddział – 116 50 3 Pole namiotowe ”Biały Grąd”, obręb Mścichy działka nr – 401 50 4 Punkt widokowy „Burzyn”, obręb ewidencyjny Burzyn, działka nr – 109/6 50 IV. Miejsca udostępniane w celach rekreacyjnych Lp. Miejsce udostępniane 1 Osowiec-Twierdza, miejsce wypoczynku „Stary Most”, obręb ewidencyjny Downary, działka nr – 1347 2 Kąpielisko „Goniądz”, obręb ewidencyjny Goniądz Miasto, działka nr – 21 Kąpielisko „Dolistowo”, obręb ewidencyjny Dolistowo Stare, działka nr – 659 Miejsce do zbierania grzybów, oddziały –34, 35, 40, 41, 42 ,43 ,44 , 49 ,50, 51, 52, 53, 54 Miejsca do zbierania grzybów, oddziały – 351, 344, 336, 328, 337, 329, 338, 330, 339, 331, 340, 332, 341, 333, 334, 335, 342, 343, 345, 346, 347, 348, 349, 350, 352, 353 3 4 5 Maksymalna liczba osób mogących przebywać jednocześnie w danym miejscu 100 500 200 50 100 6 Miejsca do zbierania grzybów, oddziały – 322, 323, 316, 317, 318, 319, 309, 310, 311, 312, 313, 314, 303, 304, 305, 306, 307 7 Szlaki i obiekty edukacyjne na które można wprowadzać psy: 1) szlak pieszy niebieski od Lipska do mostu kolejowego w Kamiennej Nowej i od Leś. Trzyrzeczki przez Goniądz do Laskowca, 2) szlak pieszy żółty od Goniądza do przejazdu kolejowego przed Sośnią, 3) szlak pieszy żółty z Polkowa do Kopytkowa, 4) szlak pieszy żółty i rowerowy R- 11 od Leśniczówki „Łosiowy Kąt” w Orzechówce do wsi Tajenko, 5) szlak pieszy czerwony od wsi Woźna Wieś do Leśniczówki Grzędy, 6) szlak rowerowy żółty od mostu w Kuligach do Leśniczówki Grzędy, 7) szlak rowerowy czerwony „Podlaski Szlak Bociani” na całej długości, 8) szlak rowerowy niebieski z Gugien do Trzciannego, 9) szlak rowerowy zielony z Osowca do Uścianka, 10) Obiekt edukacyjny „Las”, Terenowy Ośrodek Edukacyjny, obręb ewidencyjny Downary, działki nr 1349, 1361, 1348, 11) Obiekt edukacyjny „Kładka”, Terenowy Ośrodek Edukacyjny, obręb ewidencyjny Osowiec działki nr 275/5, 173, 12) Obiekt edukacyjny „Biały Grąd”, obręb ewidencyjny Mścichy, działka nr 40 V. 50 Psy należy prowadzić na smyczy, a w sytuacjach zagrożenia bezpieczeństwa ludzi i innych zwierząt również w kagańcu. Miejsca udostępniane w celach amatorskiego połowu ryb Lp. Miejsce udostępniane Maksymalna liczba osób mogących przebywać jednocześnie w danym miejscu 1 Rzeka Biebrza od płn. Granic Parku do mostu kolejowego w Osowcu wraz ze starorzeczami: 1) obręb ewidencyjny Rogożyn Nowy, działka nr 355, 2) obręb ewidencyjny Rogożyn Stary, działki nr 390, 592, 3) obręb ewidencyjny Rogożynek, działka nr 411, 4) obręb ewidencyjny Lipsk, działki nr 1169, 1326/2, 1584/2, 5) obręb ewidencyjny Lipsk Miasto, działka nr 172, 6) obręb ewidencyjny Ostrowie, działka nr 541, 500 2 7) obręb ewidencyjny Krasnybór, działka nr 580, 8) obręb ewidencyjny Jasionowo k/Krasnegoboru, działka nr 421, 9) obręb ewidencyjny Wolne, działka nr 112, 10) obręb ewidencyjny Krasnoborki, działka nr 493, 11) obręb ewidencyjny Sztabin, działka nr 1102 część, 12) obręb ewidencyjny Czarniewo, działki nr 136,137,138, 13) obręb ewidencyjny Mogielnice, działki nr 649, 651, 653, 642, 645, 14) obręb ewidencyjny Jagłowo, działki nr 41, 47, 66, 68, 98, 103, 107, 15) obręb ewidencyjny Dębowo, działki nr 34, 35, 16) obręb ewidencyjny Jasionowo Dębowskie, działka nr 79, 17) obręb ewidencyjny Zabiele, działka nr 1125, 18) obręb ewidencyjny Dolistowo Stare, działka nr 659, 19) obręb ewidencyjny Dolistowo Nowe, 20) działka nr 456, 128, 21) obręb ewidencyjny Wólka Piaseczna łąki Różnych Wsi, działka nr 1659, 22) obręb ewidencyjny Wroceń, działka nr 247, 23) obręb ewidencyjny Dawidowizna, działka nr 1432/2, 24) obręb ewidencyjny Goniądz, działki nr 21, 22, 25) obręb ewidencyjny Wólka Piaseczna, działka nr 385, 26) obręb ewidencyjny Szafranki, działka nr 1, 27) obręb ewidencyjny Downary, działka nr 1359, 28) obręb ewidencyjny Osowiec, działka nr 832 część 29) obręb ewidencyjny Osowiec, działki nr 272/3, 404 - własność Wojewódzkiego Zarządu Melioracji i Urządzeń Wodnych Rzeka Biebrza od ujścia rzeki Wissy do rzeki Narwi: 1) obręb ewidencyjny Brychy, działka nr 706, 2) obręb ewidencyjny Pluty, działka nr 468, 3) obręb ewidencyjny Gugny – Dział Dobarz, działki nr 442, 445, 4) obręb ewidencyjny Nowa Wieś – Bagno Ławki, działki nr 1, 251, 312, 387, 5) obręb ewidencyjny Mocarze, działka nr 307, 300 6) obręb ewidencyjny Szostaki, działki nr 3 4 5 6 7 181, 182, 7) obręb ewidencyjny Giełczyn, działka nr 970, 8) obręb ewidencyjny Sieburczyn, działka nr 431 Rzeka Jegrznia od północnych granic Parku do mostu w Ciszewie: 1) obręb ewidencyjny Kuligi, działki nr 384, 386, 2) obręb ewidencyjny Wólka Piaseczna – Łąki Różnych Wsi, działki nr 134, 2782, 3) obręb ewidencyjny Woźnawieś, działka nr 199/2 Kanał Rudzki od mostu kolejowego w Osowcu do rzeki Biebrzy: obręb ewidencyjny Osowiec, działka nr 108 Rzeka Sidra od Kolonii Kropiwna do rzeki Biebrzy: 1) obręb ewidencyjny Ostrowie, działka nr 254, 2) obręb ewidencyjny Kropiwno, działka nr 872 Rzeka Brzozówka od Kolonii Karpowicze do rzeki Biebrzy: 1) obręb ewidencyjny Karpowicze, działki nr 1/1, 29, 2) obręb ewidencyjny Zabiele, działka nr 970 Rzeka Wissa od Kolonii łoje Awissa do rzeki Biebrzy: 1) obręb ewidencyjny Łoje Awissa, działki nr 581, 582, 1522/2, 2) Obręb ewidencyjny Brychy, działki nr 241, 662 1) Ekosystemy 25 50 50 50 50 leśne i nieleśne lądowe podzielone są na oddziały oznaczone liczbami i pododdziały oznaczone literami, zgodnie z zarządzeniem nr 20/2002 Dyrektora Biebrzańskiego Parku Narodowego w sprawie numeracji oddziałów z dnia 2.12.2002 r. i zarządzeniem nr 16/2008 Dyrektora Biebrzańskiego Parku Narodowego w sprawie zmian w podziale powierzchniowym wydzieleń leśnych z dnia 20.10.2008 r. UZASADNIENIE Zarządzenie Ministra Środowiska w sprawie zadań ochronnych dla Parku jest wykonaniem upoważnienia zawartego w art. 22 ust. 2 pkt 1 i ust. 3 oraz art. 12 ust. 2 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. z 2009 r. Nr 151, poz. 1220, z późn. zm.). Zgodnie z tymi przepisami dla parków narodowych, do czasu ustanowienia planów ochrony, minister właściwy do spraw środowiska ustanawia w drodze zarządzenia zadania ochronne. Identyfikacja istniejących i potencjalnych zagrożeń wewnętrznych i zewnętrznych oraz zakres zadań ochronnych zostały opracowane w formie tabelarycznych zestawień. W zestawieniu określono zagrożenia, sposoby ich eliminacji lub ograniczania skutków oraz sposoby i zakres prowadzenia działań ochronnych w obszarach ochrony ścisłej, czynnej i krajobrazowej z podaniem ich lokalizacji i rozmiarem (metry, hektary, kilogramy, itp.) oraz określeniem ekosystemów, w których mają być wykonane. Wszystkie działania ochronne przedstawione w załącznikach nr 2 i 3 są zadaniami, które w celu zapewnienia ochrony wskazanych w nich ekosystemów i gatunków są konieczne do przeprowadzenia. 1. W obszarze ochrony ścisłej: W obszarze ochrony ścisłej w Obwodzie Ochronnym Grzędy planuje się rozebrać stare i nieprzydatne już ogrodzenia dawnych upraw leśnych, na długości 250 m. Na obszarach ochrony ścisłej w Obwodzie Ochronnym Grzędy i w Obwodzie Ochronnym Tajno, w celu ochrony lokalnych populacji rodzimych gatunków roślin i ich siedlisk, zaplanowano usuwanie inwazyjnych gatunków roślin obcego pochodzenia: niecierpka drobnokwiatowego (Impatiens parviflora), łubinu trwałego (Lupinus polyphyllus) oraz robinii akacjowej (Robinia pseudoacacia). , natomiast w Obwodzie Ochronnym Tajno - niecierpek drobnokwiatowy i robinia akacjowa. Planuje się kontynuację usuwania łubinu trwałego w pasie drogi poprzez wykopywanie okazów. Niecierpek drobnokwiatowy występuje w drzewostanach grądowych w pasie szerokości kilkudziesięciu metrów wzdłuż dróg. Planuje się w okresie wczesnego kwitnienia ręczne wyrywanie osobników w celu ograniczenia jego rozprzestrzeniania. Niecierpek może zdominować runo w zbiorowiskach grądowych, występując łanowo wypiera rodzime gatunki runa grądowego. Zwalczanie robinii akacjowej jest bardzo trudne, dlatego też planuje się przeprowadzenie na 2 powierzchniach próbnych eksperymentu zwalczania robinii – na jednej poprzez ścinanie na wysokości 1 m powyżej gruntu i na drugiej poprzez okorowywanie większych osobników i kilkukrotne w sezonie wegetacyjnym usuwanie odrostów w celu sprawdzenia efektywności tych metod zwalczania. Po wykonaniu eksperymentu i potwierdzeniu lepszej skuteczności jednej z ww. metod Park przystąpi do usuwania wskazanych w zadaniach stanowisk robinii. Proponuje się powiększenie obszaru ochrony ścisłej o 136 ha, poprzez włączenie 4 pododdziałów (437f, 438d, 439b, 439f) o łącznej powierzchni 48,30 ha, w obwodzie ochronnym Werykle oraz 24 pododdziałów (299a, 300 a, b, c, d, f, g, h, i, j, k, m, n, s, u, 301 a, b, c, g, i, 302 a, f, g, h) w obwodzie ochronnym Osowiec, o łącznej powierzchni 85,32 ha. Proponowany do objęcia ochroną ścisłą obszar w obwodzie ochronnym Werykle to część wyniesienia mineralnego Długi Grąd (będąca własnością Skarbu Państwa) i ols brzozowy w jego sąsiedztwie. Część grądu położona poza ww. pododdziałami jest własnością prywatną. Obszar ten jest proponowany przez Wykonawcę projektów planu zadań ochronnych dla obszarów Natura 2000 Ostoja Biebrzańska i Dolina Biebrzy do objęcia ochroną ścisłą ze względu na występowanie na tym obszarze dwóch przedmiotów ochrony: muchołówki małej (Ficedula parva) oraz siedliska przyrodniczego 9170 (grądy subkontynentalne). W przypadku muchołówki małej duże znaczenie odgrywa ilość martwego drewna w lesie. Muchołówka mała chętnie wybiera na miejsce założenia gniazda, określanego jako półdziuple, płytkie dziuple o dużych otworach wlotowych, złamane drzewa i odstające płaty kory, które łatwiej znaleźć w drzewostanie o większej zasobności martwego drewna, podobnie jak owady, którymi się odżywia. Wskaźnik ilości martwego drewna jest jednym ze wskaźników kardynalnych do oceny parametru struktura i funkcje siedliska 9170 i został oceniony w tym miejscu jako niewłaściwy (U1). Objęcie tego obszaru ochroną ścisłą, poprzez ochronę naturalnych procesów w ekosystemie, w tym zwiększenie ilości martwego drewna, zapewni poprawę oceny stanu ochrony siedliska 9170 na tym stanowisku. Proponowany do objęcia ochroną ścisłą obszar w obwodzie ochronny Osowiec obejmuje olsy porzeczkowe Ribeso nigri-Alnetum i olsy brzozowe. W drzewostanie dominuje olcha i brzoza w wieku 55-70 lat.W ww. pododdziałach nie prowadzi się zabiegów ochrony czynnej od momentu powstania Biebrzańskiego Parku Narodowego w 1993 roku. Aktualnie znajduje się w tym obszarze strefa ochronna orlika krzykliwego (Aquila pomarina) – strefa ochrony całorocznej obejmuje 25,5 ha, a strefa ochrony okresowej 34,5 ha. Objęcie obszaru ochroną ścisłą i dalszy wzrost udziału martwego drewna oraz starzenie się drzewostanu, będzie miało pozytywny wpływ na jakość siedliska, m.in. w kontekście wymagań występujących tu gatunków dzięciołów: czarnego (Dryocopus martius) i białogrzbietego (Dendrocopos leucotos). Dla tego drugiego, Biebrzański Park Narodowy jest jedną z najważniejszych ostoi w kraju. 2. W obszarze ochrony czynnej: Zadania z zakresu ochrony ekosystemów leśnych przed czynnikami biotycznymi i abiotycznymi w latach 2015 - 2017 polegać będą głównie na: a) prowadzeniu monitoringu występowania owadów potencjalnie groźnych dla lasu, b) ograniczeniu powstawania uszkodzeń młodych drzew przez jeleniowate, c) ograniczaniu skutków antropopresji i szkodnictwa w lasach, d) zwalczaniu inwazyjnych obcych gatunków roślin zagrażających ekosystemom leśnym, a zwłaszcza lokalnym populacjom rodzimych gatunków. W celu zebrania prognostycznych materiałów o występowaniu potencjalnie groźnych dla lasu owadów prowadzone będą jesienne poszukiwania szkodników sosny w ściółce. Monitorowanie występowania brudnicy mniszki i nieparki prowadzone będzie z wykorzystaniem pułapek feromonowych. Kontrola populacji kornika drukarza odbywać się będzie poprzez wystawienie pułapek feromonowych, jak również za pomocą pułapek klasycznych. Jako pułapki klasyczne wykorzystane zostaną głównie osłabione świerki (np. wiatrowały, drzewa z obłamanym wierzchołkiem, itp.). Planuje się również sukcesywne usuwanie części drzew zasiedlonych przez korniki. W drzewostanach dębowych zagrożonych silnymi żerami foliofagów zostaną wystawione pułapki feromonowe na zwójki dębowe oraz będą zastosowane opaski lepowe na piędzika przedzimka. W celu zminimalizowania uszkodzeń młodych drzew przez jeleniowate w uprawach i młodnikach planuje się stosowanie zabezpieczeń chemicznych oraz mechanicznych. Zabezpieczenie chemiczne poprzez coroczne smarowanie repelentami planuje się wykonać na powierzchni 5,89 ha, a zabezpieczenie coroczne mechaniczne młodników poprzez zakładanie osłonek plastikowych na powierzchni 0,77 ha, jak również i oszyjków na powierzchni 0,53 ha. Zaplanowano ogrodzenie siatką uprawy o powierzchni 0,34 ha, która zostanie założona w miejscu, w którym drzewostan został uszkodzony przez silne żery kornika drukarza. W związku z nieprzydatnością ogrodzeń dawnych upraw leśnych, które spełniły już swoją rolę, planuje się je rozebrać na długości 1250 m. Niezbędna będzie także coroczna konserwacja istniejących ogrodzeń polegająca na naprawie siatki i przybiciu żerdzi na długości około 1080 m. W związku z brakiem czytelności oznakowania granic działek leśnych Skarbu Państwa spowodowanych postępującym ich zarastaniem, konieczne jest usunięcie roślinności drzewiastej i krzewiastej na ich granicach lub oznakowanie obszaru za pomocą tablic. Odtworzenie czytelności granic ułatwi prowadzenie nadzoru, a tym samym powinno znacząco wpłynąć na ograniczenie szkodnictwa w lasach oraz na ograniczenie nadmiernej ich penetracji. Działanie to planuje się wykonać na długości około 1500 m. Zadania Biebrzańskiego Parku Narodowego z zakresu hodowli lasu w latach 2015-2017 polegać będą głównie na prowadzeniu prac odnowieniowych i pielęgnowaniu lasu. W obwodzie ochronnym Trzyrzeczki planuje się na powierzchni 1,92ha regulację składu gatunkowego drzewostanów z dużym udziałem osiki (Populus tremula) w celu przyśpieszenie optymalizacji składu gatunkowego i poprawy struktury i funkcji (m.in. poprzez zwiększenie ilości martwego drewna) siedliska grądu subkontynentalnego Tilio-Carpinetum (siedliska przyrodniczego 9170) poprzez powalanie bądź wycinanie pojedynczych drzew osiki (po indywidualnej zgodzie dyrektora Parku) i pozostawianie do naturalnego rozkładu na miejscu. We wskazanych w poz. 1w zał. nr 2 w części II.A. wydzieleniach, od 2001 r. realizowana była gniazdowo przebudowa drzewostanów na łącznej powierzchni ok. 10ha. Drzewostan w pozostałej części wskazanych pododdziałów obecnie jest w wieku powyżej 60 lat, w którym w I piętrze jest znaczny udział osiki, pojedynczo spotyka się dęby, jesiony, klony, natomiast w II piętrze przeważa grab bądź klon. Również w odnowieniu liczny jest udział graba, osiki i klonu, dębu niewielki. Mimo właściwej charakterystycznej kombinacji gatunków runa, stan ochrony grądu (jako siedliska przyrodniczego 9170) na tych stanowiskach jest zły bądź niewłaściwy z uwagi na brak martwego drewna. Wycięcie lub powalenie pojedynczych drzew osiki i pozostawienie na miejscu do naturalnego rozkładu z jednej strony ułatwiłoby wzrost grabu i klonu z II piętra drzew, z drugiej strony przyśpieszyłoby poprawę struktury i funkcji tego ekosystemu poprzez przyśpieszenie wzrostu udziału martwego drewna. W obwodzie ochronnych Tajno na powierzchni, na której drzewostan z dominacją świerka został uszkodzony przez silne żery kornika drukarza planuje się melioracje agrotechniczne i odnowienie lasu poprzez dolesienie luk. W celu dostosowania składu gatunkowego drzewostanu do siedliska planuje się wysadzenie sadzonek drzew: dębu, lipy, grabu oraz krzewów głogu, kaliny, trzmieliny na powierzchni 0,34 ha. W związku z możliwością wystąpienia niewystarczającej udatności upraw przewiduje się również ich uzupełnienie sadzonkami drzew - dębu, lipy, wiązu, graba w ramach poprawek na powierzchni 0,16 ha. Niezbędne zabiegi hodowlane, dotyczące pielęgnowania: upraw, młodników, drągowin, nasadzeń, wykonane będą w ramach: pielęgnacji gleby w uprawach (wykaszanie roślinności zielnej) na powierzchni 36,64 ha, pielęgnacji gleby w remizach i oszyjkach (wykaszanie roślinności zielnej i usuwanie odrostów) na powierzchni 9,62 ha, czyszczeń wczesnych na powierzchni 6,12 ha oraz czyszczeń późnych na powierzchni 8,14 ha. Potrzeba taka wynika z niedostatecznej jeszcze jakości upraw i młodników. Cięcia stabilizujące drzewostan, planowane do realizacji w ramach trzebieży wczesnych i późnych, które będą miały na celu uzyskanie umiarkowanego zwarcia drzewostanów, zwiększenie ich różnorodności gatunkowej, a co za tym idzie zwiększenie ich odpornością na czynniki biotyczne i abiotyczne. W ramach cięć stabilizujących drzewostan w latach 2015-2017 planuje się pozyskać ogółem 8025 m³ drewna, w tym 6755 m³ drewna iglastego i 1270 m³ liściastego (łącznie z cięciami sanitarnymi). Z powyższej masy 215 m³ to drobnica, a 7810 m³ to grubizna. Zdecydowaną większość masy grubizny stanowić będzie sosna 5868 m³. Trzebieże będą prowadzone głównie w drzewostanach iglastych od II do IV klasy wieku, będących monokulturami sosnowymi I generacji na siedliskach boru świeżego i boru mieszanego świeżego. Będą one miały charakter trzebieży pilnych i trzebieży w przegęszczeniach. Zabieg ten przeprowadzony będzie głównie w przegęszczonych drzewostanach sosnowych, w których przyrostowi drzew na wysokość nie towarzyszy wzmocnienie strzał koron i systemów korzeniowych, przez co narażone są one na czynniki abiotyczne (okiść, wiatrołomy) oraz czynniki biotyczne (szkodniki pierwotne i wtórne drzewostanów iglastych, patogeny grzybowe) ponadto w celu poprawy warunków świetlnych dla rozwoju podszytów i podrostów. Przewiduje się wykonanie regulacji składu gatunkowego oraz zagęszczenia drzew w ramach trzebieży wczesnej na powierzchni 15,79 ha i trzebieży późnej na powierzchni 239,31 ha. W ramach przeciwdziałania szkodom powodowanym w drzewostanach przez owady i grzyby zagrażające trwałości lasu planuje się korowanie drewna leżącego, usuwanie z drzewostanów drzew opanowanych przez owady i grzyby (Scolytinae, Geometridae, Tortricidae, Armillaria sp., Heterobasidion annosum) oraz ścinanie wybranych ewentualnych wiatro- i śniegołomów stanowiących zagrożenie bezpieczeństwa osób odwiedzających Park. W związku z tym, że martwe drewno pełni bardzo istotną rolę w ekosystemach leśnych w celu zwiększenia jego udziału w lesie, minimum 25% drzew spośród opanowanych przez owady, grzyby oraz ewentualnych wiatro- lub śniegołomów pozostawionych będzie na miejscu do naturalnego rozpadu. W celu wykluczenia negatywnego wpływu realizowanych zabiegów ochronnych na sukces lęgowy ptaków w ekosystemach leśnych, cięcia pielęgnacyjne z wyjątkiem cięć wczesnych oraz odsłonięcie bądź oznakowanie granic leśnych, będą prowadzone poza sezonem lęgowym ptaków, czyli w okresie od 2 stycznia do końca lutego i od 16 sierpnia do końca grudnia, a w oddziałach położonych w bliskim sąsiedztwie drzewostanów lęgowych żurawia w okresie od 2 stycznia do 20 lutego i od 16 sierpnia do końca grudnia; zaś w oddziałach w bliskim sąsiedztwie drzewostanów lęgowych dzięcioła białogrzbietego w okresie od 2 stycznia do końca stycznia i od 16 sierpnia do końca grudnia. W dwóch ostatnich przypadkach dopuszcza się możliwość prowadzenia cięć pielęgnacyjnych w drzewostanach sosnowych, po indywidualnej zgodzie dyrektora Parku, do 20 lutego w sytuacji zaistnienia konieczności uzupełnienia zimowej bazy żerowej dla łosi poprzez pozostawienie wierzchołków i części gałęzi ściętych drzew na miejscu. W celu ochrony ekosystemów leśnych i rodzimych gatunków flory przed ekspansją obcych gatunków roślin planuje się ich stopniowe usuwanie, w tym: niecierpka drobnokwiatowego (Impatiens parviflora), łubinu trwałego (Lupinus polyphyllus), dębu czerwonego (Quercus rubra), czeremchy amerykańskiej (Padus serotina), robinii akacjowej (Robinia pseudoacacia), klonu jesionolistnego (Acer negundo), tawliny jarzębolistnej (Sorbaria sorbifolia), tawuły (Spiraea sp.) oraz winobluszczu pięciolistkowego (Parthenocissus quinquefolia) podczas prowadzenia przebudowy oraz innych działań ochronnych w ekosystemach leśnych. W obwodzie ochronnym Tajno oraz w obwodzie ochronnym Osowiec zaplanowano regulację składu gatunkowego w drzewostanach z przewagą sosny zwyczajnej Pinus sylvestris na siedliskach grądowych poprzez usuwanie pojedynczych sosen (nie więcej niż 10% jej miąższości w ciągu roku), z zachowaniem liściastego podszytu, podrostu i dolnego piętra drzew oraz pozostawieniem martwego drewna. Zabieg ten ma na celu wspomaganie rozwoju gatunków drzew liściastych, przede wszystkim klonu zwyczajnego, dębu szypułkowego, grabu zwyczajnego, lipy drobnolistnej, które obecnie występują w tych drzewostanach, niejednokrotnie obficie, w warstwie krzewów lub podokapowej. Planuje się realizacje czynnej ochrony cennych siedlisk naziemnych grzybów zlichenizowanych (tradycyjnie zwanych porostami), w których występują gatunki wymienione w załączniku V Dyrektywy siedliskowej i w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 9 lipca 2004 r. w sprawie gatunków dziko występujących grzybów objętych ochroną – przede wszystkim porosty z rodziny Cladoniaceae. Unikalnym przyrodniczo gatunkiem jest chrobotek alpejski Cladonia stellaris, który zamiera w całej Polsce w szybkim tempie. Obszar Biebrzańskiego Parku Narodowego jest istotną ostoją krajowej populacji tych ginących organizmów. W Dolnym Basenie doliny Biebrzy wykształciły się synuzja porostów na siedlisku w typie boru suchego. Jest ono optymalne dla występowania porostów naziemnych ze względu na ubogość podłoża i odpowiednie nasłonecznienie. Większość tych siedlisk w okresie powojennym została zalesiona sosną. Spowodowało to limitację dopływu światła do podłoża i jego wzbogacenie w biogeny w wyniku opadu i rozkładu martwej materii organicznej (martwego igliwia, gałęzi, pni oraz całych drzew). Miejscowo wprowadzono także brzozę brodawkowatą jako tzw. przedplon w celu użyźnienia podłoża. Wskutek tych działań siedliska dogodne do zasiedlenia przez porosty naziemne zostały przekształcone w sposób niekorzystny dla ich wymagań ekologicznych. Obecnie, w miejscach występowania synuzjów porostów, zwiększa się zauważalnie stopień sukcesji roślin zielnych oraz mchów. Wzrasta także zwarcie koron drzew, powodując zacienienie. W celu utrzymania siedlisk porostów naziemnych oraz zwiększenia areału siedliska do potencjalnego zasiedlenia przez porosty zaplanowano: (1) selektywne usunięcie sosny zwyczajnej, zebranie martwej materii organicznej (gałęzie, pnie, całe leżące drzewa) z całości powierzchni przewidzianych do wykonania zabiegów, a w sąsiedztwie synuzjów najbardziej zagrożonych sukcesją ręczne wygrabianie ściółki. Ścięte sosny będą pozostawiane na skraju powierzchni w celu zwiększenia zimowej bazy pokarmowej dla łosi. Skutkiem wykonanych zabiegów będzie odpowiednie doświetlenie podłoża, co umożliwi inicjację naturalnych odnowień sosnowych, stanowiących ważne źródło diety zimowej łosi. (2) selektywne usunięcie brzozy brodawkowatej oraz zebranie z całości powierzchni martwej materii organicznej (butwiejących liści oraz gałęzi). W rezultacie zostaną odtworzone optymalne warunki siedliskowe dla porostów naziemnych poprzez wzrost dopływu światła do podłoża oraz jego zubożenie. Wnioskowane działania planowane są do realizacji przed sezonem zimowym 2015 r. oraz 2016-2017 r. Na powierzchniach objętych zabiegami prowadzony będzie coroczny monitoring ich efektów oraz ewentualne usuwanie pojawiających się gatunków inwazyjnych, tj. dębu czerwonego Quercus rubra, robinii akacjowej Robinia pseudoaccacia oraz czeremchy amerykańskiej Padus serotina. W ramach projektu LIFE13 NAT/PL/000050 „Renaturyzacja sieci hydrograficznej w Basenie Środkowym doliny Biebrzy. Etap II” będą realizowane działania z zakresu gospodarki wodnej na Kanale Kapickim, tj. remont zastawki, budowa przetamowań i uzupełnienie korony grobli. Działania te poprawią warunki uwilgotnienia siedlisk w sąsiedztwie Kanału. Planowana jest także budowa infrastruktury turystycznej w celu ograniczenia negatywnego oddziaływania ruchu turystycznego na stan siedlisk i gatunków flory i fauny. Działania będą realizowane w obwodzie ochronnym Kapice. W okolicy Carskiej Drogi w Dolnym Basenie doliny Biebrzy planowana jest budowa 2 parkingów leśnych, które przyczynią się do lepszej organizacji zmotoryzowanej turystyki w tej części Biebrzańskiego Parku Narodowego. Aktualnie na ok. 30-kilometrowym odcinku Carskiej Drogi znajduje się tylko 1 zorganizowany parking leśny. Turyści zwykle parkują na poboczach drogi lub zjazdach na boczne drogi. Planowane jest urządzenie 2 zorganizowanych miejsc postoju z podstawową infrastrukturą (utwardzone, aczkolwiek przepuszczalne dla wody opadowej podłoże, ogrodzenie, wiata, stół z ławami). Ich wygląd zostanie zaprojektowany przez architekta krajobrazu tak, by harmonizował z otoczeniem Carskiej Drogi. Zostaną wykorzystane lokalne materiały budowlane (w tym drewno i kamień polny do utwardzenia podłoża). Ekosystemy nieleśne torfowisk biebrzańskich, to w większości zbiorowiska półnaturalne, które w przeszłości były ekstensywnie użytkowane, tj. wykaszane na siano bądź ściółkę, lokalnie także wypasane. Do lat 80. ubiegłego wieku były one wykaszane ręcznie, a skoszone siano najczęściej składano w stogi, które wywożono z łąk zimą, po zamarzniętym gruncie. Ukształtowane zostały w ten sposób zbiorowiska roślinne będące siedliskami licznych cennych gatunków flory, bezkręgowców oraz miejscem gniazdowania unikalnych zespołów ptaków, zwłaszcza ptaków siewkowych, takich jak: rycyk (Limosa limosa), dubelt (Gallinago media), kszyk (Gallinago gallinago), kulik wielki (Numenius arquata), czajka (Vanellus vanellus), krwawodziób (Tringa totanus) i batalion (Philomachus pugnax), ponadto wodniczka (Acrocephalus paludicola), derkacz (Crex crex), kropiatka (Porzana porzana), sowa błotna (Asio flammeus), cietrzew (Tetrao tetrix) oraz błotniaki: łąkowy (Circus pygargus), stawowy (Circus aeruginosus) i zbożowy (Circus cyaneus). Są one również żerowiskiem orlika grubodziobego (Aquila clanga). Na większości obszaru doliny Biebrzy w granicach Parku z powodu trudnej dostępności i zbyt dużego uwilgotnienia siedlisk zaprzestano rolniczego użytkowania torfowisk w końcu lat 80. ubiegłego wieku. Zaprzestanie rolniczego użytkowania uruchomiło proces sukcesji w kierunku zbiorowisk leśnych. Zarastanie ekosystemów nieleśnych krzewami, drzewami oraz trzciną stanowi zagrożenie dla wielu zbiorowisk roślinnych i związanych z nimi gatunków flory i fauny, a zwłaszcza awifauny. W celu poprawy stanu nieleśnych zbiorowisk torfowiskowych i siedlisk związanych z nimi gatunków w połowie lat 90 ubiegłego wieku Park rozpoczął usuwanie krzewów, drzew i ich podrostów oraz wykaszanie w ramach ochrony czynnej, ekosystemów nieleśnych na powierzchni 500600 ha. Ponadto Park udostępniał ekosystemy nieleśne w użytkowanie indywidualnym rolnikom w ramach sprzedaży biomasy (siana). W latach 1999-2004 w celu poprawy stanu siedlisk lęgowych ptaków siewkowych i batalionów realizowano ręczne wykaszanie z usuwaniem skoszonej biomasy na powierzchni 46 ha łąk w ramach projektu „Batalionowa Łąka – ochrona bioróżnorodności otwartych terenów bagiennych na obszarze BbPN” realizowanego przez Towarzystwo Biebrzańskie i WWF Polska we współpracy z Parkiem. Po zakończeniu ww. projektu Park kontynuował rozpoczęte w ramach projektu działania ochronne na gruntach Skarbu Państwa, na powierzchni 21 ha, a od 2007, do 2010 r. kontynuował je w ramach zobowiązania rolnośrodowiskowego. BbPN w latach 2007-2010 wykaszał 377 ha ekosystemów nieleśnych w ramach dopłat bezpośrednich, w tym na 217 ha realizował pakiety programu rolnośrodowiskowego. Rozmiar ww. działań podejmowanych przez Park daleko nie zaspokajał potrzeb w zakresie ochrony czynnej ekosystemów nieleśnych Parku. W związku z powyższym w 2009 r. Park rozpoczął proces wydzierżawiania gruntów Skarbu Państwa rolnikom, bądź innym podmiotom w celu ich użytkowania zgodnego z wymogami siedlisk lub gatunków tam występujących. W latach 2009-2011 wydzierżawiono bądź oddano w użytkowanie w ramach porozumień ponad 14 tys. ha gruntów (jest to powierzchnia ewidencyjna wydzierżawionych działek). Na wydzierżawionych gruntach, dzierżawcy realizowali zabiegi odkrzaczania, usuwania drzew i ich podrostów oraz wykaszania, najczęściej specjalistycznym sprzętem mechanicznym (ratrakami). Po odkrzaczeniu wydzierżawionego obszaru i dwu- lub kilkukrotnym skoszeniu uzyskano ponownie otwarty charakter ekosystemów nieleśnych doliny Biebrzy, a tym samym poprawę stanu siedlisk wielu gatunków ptaków siewkowych i wodniczki. W przypadku wodniczki stwierdzono również wzrost powierzchni siedliska zajętego przez ten gatunek. Jednakże, obok pozytywnych efektów działań ochronnych na obszarach dzierżawionych, tj. zahamowania sukcesji w kierunku zbiorowisk leśnych oraz poprawy stanu siedlisk niektórych gatunków ptaków, wstępne wyniki monitoringu wpływu wykaszania ratrakami na roślinność wskazały na niekorzystne zmiany w strukturze roślinności (zanik struktury kępowo-dolinkowej), ustępowanie rzadkich gatunków flory m.in. tj.: gnidosz królewski (Pedicularis sceptrum-carolinum), konietlica syberyjska (Trisetum sibiricum). W związku z tym w latach 2013-2014 w celu zminimalizowania negatywnego oddziaływania na siedlisko ograniczono obszar i częstotliwość użytkowania torfowisk w ramach wspomnianych wyżej umów dzierżawy (do 327 ha mechowisk i 3500 ha pozostałych siedlisk rocznie). Ograniczenie częstotliwości koszenia mechowisk realizowano poprzez wykaszanie w danym roku 25- 50% powierzchni działki, przy czym w kolejnych latach na innym jej fragmencie, tak by w cyklu co najmniej 4-letnim cała działka rolna została wykoszona. Dodatkowo na obszarze występowania siedliska 7230 zwiększono udział koszenia ręcznego. Ponieważ koszenia mają głównie na celu powstrzymanie zarastania danego obszaru przez krzewy, drzewa i trzcinę, ich częstotliwość powinna być dostosowana do natężenia tego zagrożenia w danym miejscu. W trakcie prac prowadzonych nad projektem Planu Zadań Ochronnych dla obszarów Natura 2000 SOO Dolina Biebrzy i OSO Ostoja Biebrzańska zagrożenie to zostało zidentyfikowane, co pozwoliło zróżnicować natężenie zabiegów i dostosować je do warunków panujących na każdym obszarze. Również planowane pakiety programu rolnośrodowiskowego na lata 2015-19 pozwalają na większą elastyczność w wyborze częstotliwości koszenia. Dlatego w zadaniach ochronnych na lata 2015-17 zaplanowano koszenie od 10 do 90% każdej powierzchni. Stan zachowania znacznej części mechowisk (siedliska 7230) w Basenie Dolnym jest nadal niezadowalający z uwagi na znaczny udział ekspansywnych gatunków roślin zielnych trzciny, kępowych turzyc - sztywnej (Carex elata) i tunikowej (C. appropinquata) oraz pokrycie warstwy mszystej < 40%; części - właściwy (FV). W celu poprawy lub utrzymania istniejącego stanu torfowisk zasadowych występujących w Basenie Dolnym doliny na obszarach wydzierżawionych planuje się ich ręczne lub mechaniczne koszenie 10-50% powierzchni obszaru w danym roku wraz z usunięciem biomasy. W związku z tym, że zasięg tego siedliska pokrywa się z występowaniem wodniczki, gatunku globalnie zagrożonego w celu umożliwienia wyprowadzenia powtórzonych lęgów wodniczki, wykaszanie tych siedlisk powinno rozpoczynać się po 15 sierpnia. Na obszarze wykorzystywanym przez łosia w trakcie bukowiska (ostoje łosia) koszenie jest możliwe do 10 listopada, z wyłączeniem z działań ochronnych okresu od 25 sierpnia do 10 października. Dotychczasowe działania ochronne Parku oraz dzierżawców gruntów Skarbu Państwa koncentrowały się głównie w Basenach Dolnym i Środkowym doliny Biebrzy, tymczasem najcenniejsze i najlepiej wykształcone w dolinie Biebrzy nieleśne siedliska przyrodnicze z zał. I Dyrektywy Siedliskowej - mechowiska na zasadowych torfowiskach przepływowych (7230) występują w Basenie Górnym. Torfowiska te w przeszłości były bardzo ekstensywnie wypasane (0.1 DJP na ha) lub koszone ręcznie. Pod koniec lat 80 ubiegłego stulecia zaniechano ich użytkowania. Nieużytkowane od kilkudziesięciu lat siedlisko zarasta z różną intensywnością brzozą i wierzbami. Z uwagi na dużą wrażliwość na ugniatanie, dobrze wykształconej warstwy mszystej i torfów mechowiskowych budujących złoże torfowe oraz występujących tam gatunków roślin, w celu poprawy stanu zachowania siedliska 7230 planuje się ręczne wycięcie krzewów, drzew i ich podrostów na powierzchni ok. 50 ha gruntów Skarbu Państwa oraz koszenie ręczne (w tym odrostów po wyciętych drzewach i krzewach) z usunięciem skoszonej biomasy na powierzchni ok. 100 ha. W związku z tym, że na większości mechowisk w Basenie Górnym występuje lipiennik Loesela (Liparis Loesela), na niektórych również skalnica torfowiskowa (Saxifraga hirculus), gatunki, których nasiona wysiewają się późno, koszenie planuje się realizować w terminie od 15 sierpnia do 15 listopada, z częstotliwością koszenia co 5 lat, w celu zapewnienia możliwości wysiania się ich nasion. W latach 2015-2017 działania te planowane są do realizacji w ramach projektu LIFE11/NAT/PL 000422 „Ochrona siedlisk mokradłowych doliny Górnej Biebrzy” współfinansowanego z mechanizmu finansowego LIFE Komisji Europejskiej oraz NFOŚiGW. Ręczne koszenie mechowisk w terminie od 15 sierpnia do 15 listopada, z częstotliwością koszenia co 5 lat, planuje się również na mechowiskach na gruntach Skarbu Państwa na stanowisku lipiennika Loesela (Liparis loeseli) w Basenie Dolnym, w obrębie ewidencyjnym Szorce. Działanie to planuje się zrealizować w ramach umów dzierżawy. Działania zaplanowane na obszarze ochronny czynnej w poz. 4 w zał. nr 2 w części IIB koszenia, wypas, odkrzaczanie już w niewielkim zakresie - mają na celu poprawę lub utrzymanie stanu pozostałych siedlisk przyrodniczych (m.in. łąk trzęślicowych, półnaturalnych łąkach świeżych i wilgotnych, murawach ciepłolubnych i bliźniczkowych), oraz siedlisk gatunków, zwłaszcza ptaków siewkowych, wodniczki, cietrzewia oraz żerowisk orlika krzykliwego i grubodziobego. W ramach projektu LIFE13 NAT/PL/000050 zaplanowano wykup gruntów prywatnych i innej własności w celu realizacji ochrony łąk trzęślicowych, wilgotnych i szuwarów wielkoturzycowych. Przedmiotowe siedliska stanowią niezwykle cenne ostoje bioróżnorodności. Są to ekosystemy półnaturalne, których otwarty charakter wymaga ekstensywnego użytkowania i odpowiedniego uwodnienia siedliska. Zachowanie tych siedlisk jest bardzo ważne zarówno z punktu widzenia ochrony związanych z tymi siedliskami gatunków ptaków, a także innych organizmów. Istotnym zagrożeniem dla tych siedlisk na gruntach prywatnych są przeprowadzane nielegalnie melioracje. Wykup tych gruntów zmniejszy się do minimum ryzyko takich działań i wykonanie zabiegów ochronnych, tj. odkrzaczanie czy też koszenia. Wykup gruntów umożliwi zniwelowanie potencjalnych niedogodności i konfliktów związanych z podniesieniem wód gruntowych i ewentualnym wystąpieniem zalewów, a także pozwoli na ekstensywne użytkowanie siedlisk przyrodniczych, zgodne z celami ich ochrony. Gatunki inwazyjne stanowią jedno z najważniejszych zagrożeń dla różnorodności biologicznej, zaraz po utracie siedlisk. Problem gatunków inwazyjnych w Biebrzańskim Parku Narodowym jest już zagrożeniem realnym. Obserwowane są zmiany w zbiorowiskach roślinnych na skutek wkraczających gatunków obcego pochodzenia, np. amerykańskiego derenia rozłogowego, który wypiera rodzime gatunki wierzb. W celu przeciwdziałania niekorzystnym zmianom w siedliskach gatunków i w siedliskach przyrodniczych na skutek ekspansji inwazyjnych gatunków obcych zostały zaplanowane działania mające na celu ograniczenie ich występowania w dolinie Biebrzy poprzez likwidację poszczególnych stanowisk, jak też poprzez edukację społeczności lokalnej. W pierwszej kolejności będą podejmowane działania, których skuteczność została już potwierdzona. Inne np. usuwanie robinii akacjowej – jedynie eksperymentalnie na niewielkich powierzchniach. W celu ochrony ekosystemów nieleśnych i rodzimych gatunków flory przed ekspansją obcych gatunków roślin planuje się stopniowe usuwanie z miejsc najcenniejszych przyrodniczo, m.in.: kolczurki klapowanej (Echinocystis lobata), wierzby kaspijskiej (Salix acutifolia) i wierzby gruczołowatej (Salix cordata), słonecznika bulwiastego (Helianthus tuberosus), derenia rozłogowego (Cornus sericea). 3. W obszarze ochrony krajobrazowej W celu zapewnienia ochrony borów i lasów bagiennych (siedliska przyrodniczego 91D0) będących własnością prywatną, planuje się ich wykup bądź kompensacje za zmniejszenie pozyskania drewna (poz.1). Zadanie planowane jest do realizacji w ramach projektu LIFE11/NAT/PL 000422 „Ochrona siedlisk mokradłowych doliny Górnej Biebrzy” współfinansowanego z mechanizmu finansowego LIFE Komisji Europejskiej oraz NFOŚiGW, w obwodzie ochronnym Trzyrzeczki na obszarze realizacji projektu. W celu ochrony ekosystemów leśnych, nieleśnych i rodzimych gatunków flory i fauny przed ekspansją obcych gatunków roślin i zwierząt planuje się usuwanie, m.in.: niecierpka drobnokwiatowego (Impatiens parviflora) oraz kolczurki klapowanej (Echinocystis lobata), słonecznika bulwiastego (Helianthus tuberosus), nawłoci kanadyjskiej (Solidago canadensis) i norki amerykańskiej (Neovision vision). W związku z tym, że ponad połowa gruntów w Basenie Górnym w granicach BbPN jest własnością prywatną, znacząca większość torfowisk zasadowych (siedliska 7230) pozostaje w rękach prywatnych. W celu zapewnienia możliwości realizacji ich ochrony planuje się wykup mechowisk lub zawarcie umów cywilnoprawnych z właścicielami gruntów prywatnych lub innej własności, pozwalających na realizację ich ochrony poprzez wycięcie krzewów, drzew i ich podrostów oraz koszenie ręczne z usunięciem biomasy. W latach 2015-2017 w ramach realizacji projektu LIFE11/NAT/PL 000422 „Ochrona siedlisk mokradłowych doliny Górnej Biebrzy” współfinansowanego z mechanizmu finansowego LIFE Komisji Europejskiej oraz NFOŚiGW, planuje się wykupić ponad 100 ha. Ponadto, w miarę pojawiających się możliwości, wykup gruntów prywatnych, na których występuje siedlisko przyrodnicze 7230 będzie realizowany w ramach prawa pierwokupu. W ramach innych zadań wynikających ze specyfiki Parku zaplanowano: modernizację jazu na rzece Ełk, rozbudowę węzła urządzeń wodnych Modzelówka wraz z budową przepławek (3 szt.), udrożnienie koryta rzeki Ełk, budowę przeprawy w postaci przepustu niskowodnego melioracyjnego wraz z brodem. Działania te mają na celu poprawę uwilgotnienia i zahamowanie degradacji siedlisk hydrogenicznych w Basenie Środkowym doliny Biebrzy a realizowane będą w ramach projektu LIFE13 NAT/PL/000050 „Renaturalizacja sieci hydrograficznej w Basenie Środkowym doliny Biebrzy. Etap II”. Działania będą realizowane w granicach Biebrzańskiego Parku Narodowego i w jego otulinie. W efekcie nastąpi skierowanie większej ilości wód do tzw. Martwego Ełku. Przywrócenie przepływu przyczyni się do podniesienia poziomu wód gruntowych i ograniczenia mineralizacji siedlisk hydrogenicznych w Basenie Środkowym. W ramach tego projektu planuje się także wykup gruntów prywatnych i innej własności w celu minimalizacji prawdopodobieństwa wystąpienia konfliktów z właścicielami gruntów po osiągnięciu planowanych celów projektu (zwiększeniu uwodnienia siedlisk w sąsiedztwie koryta rzeki Ełk) oraz przeprowadzenia działań ochronnych (odkrzaczania, koszenia,). W przypadku powstania zatorów na skutek zarastania roślinnością i prowadzących do letnich zalewów na łąkach prywatnych użytkowanych gospodarczo (zagrożenia powodziowego) dopuszcza się możliwość ręcznego koszenia roślin w ciekach i rowach wraz z jej usunięciem z cieku w celu likwidacji przetamowań i obniżenia poziomu wody do umożliwiającego zbiór siana z łąk, pod warunkiem, że rolnicy, Wojewódzki Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych lub spółki wodne występujące o uzyskanie zgody na prace utrzymaniowe przedstawią projekt robót wraz z Oceną Oddziaływania na Środowisko. Wnioski te będą rozpatrywane indywidualnie, a każda decyzja o wykoszeniu będzie podejmowana przez Dyrektora Parku W celu ochrony zagrożonych wyginięciem gatunków roślin i zwierząt oraz siedlisk przyrody planowane są wykupy gruntów prywatnych i innej własności na terenie Parku i na obszarach przyległych. Umożliwi to sprawne powadzenie zadań ochronnych, eliminację niekontrolowanej penetracji i działań sprzecznych z celami ochrony przyrody. d. W zakresie ochrony czynnej i krajobrazowej gatunków roślin i zwierząt W ramach ochrony gatunków roślin na obszarze ochrony czynnej i ochrony krajobrazowej zaplanowano działania ochronne zmierzające do poprawy stanu siedliska 5 gatunków z zał. II Dyrektywy Siedliskowej, będących przedmiotami ochrony obszaru Natura 2000 PLH200008 Dolina Biebrzy: lipiennika Loesela Liparis loeselii, skalnicy torfowiskowej Saxifraga hirculus, sasanki otwartej Pulsatilla patens i leńca bezpodkwiatkowego Thesium ebracteatum oraz obuwika Cypripedium calceolus, ponadto niebielistki trwałej (Swertia perennis), sasanki łąkowej (Pulsatilla pratensis) i ozorki zielonej (Coeglossum viride). Biebrzańskie populacje lipiennika Loesela stanowią ponad połowę krajowych zasobów tego gatunku, tym niemniej stan siedliska na większości jego stanowisk jest niewłaściwy (w przypadku 77% stanowisk), głównie z powodu zarośnięcia siedliska krzewami i drzewami, ponadto na części stanowisk także z powodu niewłaściwego stanu uwodnienia. W celu poprawy stanu siedliska i perspektyw zachowania gatunku konieczna jest realizacja działań wskazanych w zał. nr 3 w części I.A w poz. 6 i w części II.A w poz. 4. W związku z tym, iż skalnica torfowiskowa występuje na tych samych stanowiskach co lipiennik Loesela realizacja działań ochronnych zaplanowanych w celu poprawy stanu ochrony lipiennika Loesela powinna również zapewnić poprawę stanu ochrony skalnicy. W latach 2015-2017 działania te będą realizowane w ramach projektu LIFE11/NAT/PL 000422 „Ochrona siedlisk mokradłowych doliny Górnej Biebrzy” współfinansowanego z mechanizmu finansowego LIFE Komisji Europejskiej oraz NFOŚiGW. Zarastanie drzewami i krzewami wyniesień mineralnych powoduje niekorzystne dla obuwika pospolitego (Cypripedium calceolus) i innych rzadkich gatunków flory zmiany warunków świetlnych i wodnych, skutkujące spadkiem kondycji osobników (obniżony poziom kwitnienia, owocowania i rozrodczości w populacjach), zmniejszeniem liczebności lub całkowitym zanikiem ich populacji. W celu poprawy stanu siedliska obuwika i zwiększenia szans zachowania w latach 2012-2014 usunięto część drzew i krzewów na stanowiskach gatunku. W latach 2015-2017 planuje się wycinanie kolejnych drzew zacieniających stanowiska gatunku oraz usuwanie odrośli po wyciętych drzewach i krzewach w celu utrzymania efektu prześwietlenia uzyskanego w latach poprzednich. Stan zachowania leńca bezpodkwiatkowego (Thesium ebracteatum) i sasanki otwartej (Pulsatilla patens) na części stanowisk jest niezadawalający z powodu zarastania przez gatunki ekspansywne oraz zacieniania przez drzewa i krzewy. Zaproponowane zabiegi zapewnią utrzymanie bądź poprawę stanu zachowania tych gatunków. W celu ochrony osobników sasanek łąkowej i otwartej rosnących na poboczu Carskiej Drogi przed niszczeniem w trakcie wykaszania pobocza zalecono użycie sprzętu nieniszczącego struktury gleby. W celu utrzymania populacji goryczuszki gorzkawej (Gentianella amarella) i poprawy stanu jej siedlisk na jednym z trzech znanych stanowiskach tego gatunku w Biebrzańskim Parku Narodowym zaplanowano koszenie ręczne raz na 2 lata po zakończeniu okresu kwitnienia. Na dwóch pozostałych stanowiskach tego gatunku w Parku, zaplanowano usunięcie krzewów i podrostu drzew oraz koszenie ręczne raz na 2 lata po zakończeniu okresu kwitnienia. W celu utrzymania zanikającej populacji ozorki zielonej (Coeloglossum viride) rosnącej w płacie murawy bliźniczkowej, której liczebność z kilkudziesięciu osobników w latach 90. ubiegłego wieku, spadła do kilku w ostatnich latach, planuje się wypas kóz lub owiec w maju i w sierpniu oraz koszenie ręczne z usunięciem biomasy w okresie 20 września – 30 października. Zabiegi te przyczynią się do poprawy stanu siedliska ozorki i zmniejszenia udziału bliźniczki psiej trawki (Nardus stricta). W celu poprawy stanu siedliska niebielistki trwałej (Swertia perennis) zaplanowano wycięcie podrostu drzew i krzewów w pierwszym roku prowadzenia zabiegów i wykoszenie roślinności z usunięciem skoszonej biomasy na powierzchni 0,01 ha, a w kolejnych latach usuwanie odrostów i koszenie – 0,35 ha. Niebielistka trwała na terenie Biebrzańskiego Parku Narodowego występuje na 3 stanowiskach (2 populacje). Jedno z nich jest bardzo liczne – kilka tysięcy pędów kwitnących, jednak stan zachowania siedliska jest zły i wymaga wykonania zabiegów ochronnych polegających na wycięciu drzew i wykoszeniu roślinności zielnej wraz ze zbiorem i wywozem biomasy. Drugie stanowisko, na którym zaplanowano zabiegi jest stanowiskiem zanikającym, zachowało się tylko pod linią działową, gdyż pozostała część torfowiska uległa zarośnięciu. Stanowisko w 2012 r. liczyło 5 pędów kwitnących, po przeprowadzeniu działań ochronnych zimą 2012 r., w 2013 r. liczba pędów generatywnych zwiększyła się do 8 szt. Niebielistka na Niżu jest ograniczona zaledwie do kilku stanowisk w Polsce wschodniej, dlatego zachowanie każdej, nawet najmniejszej populacji, stanowi ważny element ochrony różnorodności genetycznej tego gatunku w Polsce. Prace niemieckie wskazują, że najlepszą metodą ochrony gatunku jest utrzymanie otwartych przestrzeni torfowisk oraz utrzymanie stabilnych warunków wodnych na względnie wysokim poziomie. W latach 90. XX w. w przydrożnych rowach wzdłuż Carskiej Drogi zidentyfikowano 4 nowe dla nauki taksony zielenic (Oedogonium excitans, O. alternans var. brevicellulare, O. viaticum, Bulbochaete obliqua var. subreticula), 11 innych gatunków zielenic i 2 gatunki złotowiciowców po raz pierwszy znalezionych w Polsce oraz kilka rzadkich w Polsce gatunków, notowanych tylko z nielicznych, rozproszonych stanowisk. W związku z tym, że brzegi rowów porastają olsze, topole i wierzby zacieniające siedliska glonów, zwłaszcza w lecie, w celu poprawy warunków bytowania tych glonów niezbędne jest zmniejszenie zacienienia rowów do 50% obecnego zwarcia drzew i krzewów porastających ich brzegi poprzez usunięcie części z nich. W ramach ochrony gatunków zwierząt na obszarze ochrony czynnej i ochrony krajobrazowej zaplanowano działania ochronne (koszenia, wypas, ewentualnie odkrzaczanie już w niewielkim zakresie) mają na celu poprawę lub utrzymanie stanu siedlisk gatunków, zwłaszcza ptaków siewkowych, wodniczki, cietrzewia, bociana czarnego, bielika oraz żerowisk orlika krzykliwego i grubodziobego, a także monitorowanie stanowisk strzępotka edipusa, prowadzenie hodowli zachowawczej konika polskiego i ośrodka rehabilitacji dzikich zwierząt, działania na rzecz ochrony owadów, łosia, płazów. Ochrona ptaków wodnych i błotnych, ze szczególnym uwzględnieniem ptaków z rzędu siewkowych oparta wyłącznie na utrzymaniu dogodnych siedlisk, tj. koszenie i wypas łąk, jest bardzo potrzebna, ale niewystraczająca. Badania z początku XXI w. wykonane w kolonii lęgowej ptaków siewkowych w Brzostowie wyraźnie pokazały wpływ drapieżnictwa norki amerykańskiej na sukces gniazdowy tych ptaków. Od 2009 r. prowadzone są regularne odłowy tych drapieżników w okolicach Brzostowa, a od 2012 r. powierzchnia odłowów została powiększona dwa razy (powierzchnia Olszowa Droga). Monitoring wykonywanych zabiegów (odłowów) wskazuje, że wpływ norki amerykańskiej na sukces gniazdowy w koloniach ptaków w Basenie Dolnym doliny Biebrzy zmniejszył się, co uzasadnia kontynuację tego działania, gdyż notujemy stały napływ nowych, młodych osobników norki. W celu zmniejszenia tego zagrożenia planowane jest odławianie norki i usypianie, a także wykonywanie odstrzałów redukcyjnych. Ponadto, aby wzmocnić efektywność ochrony kolonii lęgowych niektóre z nich będą ogradzane pastuchem elektrycznym. Zabieg był prowadzony w latach 2012-2014 r. łącznie na powierzchni około 6 ha. W zależności od roku notowano wyższy sukces gniazdowy wewnątrz ogrodzeń niż poza nimi lub był on na zbliżonym poziomie na powierzchniach niegrodzonych i grodzonych. W warunkach Biebrzańskiego Parku Narodowego najważniejszymi zagrożeniami dla trwałości populacji cietrzewia w Dolinie Biebrzy, obok niesprzyjających warunków pogodowych, są presja drapieżnych ssaków, zwłaszcza lisa i jenota oraz zarastanie miejsc rozrodu i aren tokowych po zaprzestaniu ich rolniczego użytkowania. W celu ochrony cietrzewia w Parku planuje się redukcję populacji lisa i jenota oraz kształtowanie siedlisk odpowiednich dla rozrodu cietrzewia. Zmniejszenie presji drapieżników oraz poprawa warunków siedliskowych może wyeliminować najważniejsze czynniki powodujące spadek liczebności populacji cietrzewia. Niestety osiągnęła ona tak niski poziom (około 50 osobników rozproszonych na większym obszarze), że istnieje wątpliwość, czy zdoła się sama odbudować. Dlatego planowane jest podjęcie kolejnych prób zasilenie jej dodatkowymi osobnikami. Byłyby to ptaki będące potomstwem samców pochodzących z populacji biebrzańskiej lub okolicznych (głównie z Mazur), wypuszczane metodą „born to be free”. Jednym z zagrożeń dla orlika krzykliwego, orlika grubodziobego i bociana czarnego jest niedobór miejsc do założenia gniazda oraz drapieżnictwo. Drzewa w bagiennych lasach w dolinie Biebrzy nie osiągają zwykle zbyt dużych rozmiarów i nie są odpowiednie do utrzymania dużego gniazda. Dotyczy to zwłaszcza młodszych drzewostanów. Powoduje to, że ptaki często budują gniazda na drzewach niemogących utrzymać tego typu konstrukcji. Jest to z kolei przyczyną zmniejszenia sukcesu lęgowego, gdyż takie gniazda mogą spaść w trakcie wysiadywania jaj bądź odchowu piskląt. Ponadto wiele lęgów ponosi straty z powodu drapieżnictwa. W celu przeciwdziałania tym zagrożeniom zaplanowano, stosownie do potrzeb, budowę sztucznych platform gniazdowych oraz smarowanie pni drzew z gniazdem i w sąsiedztwie gniazda substancją zapachową odstraszającą ssaki drapieżne. Sztuczne platformy gniazdowe byłyby budowane w zastępstwie istniejących gniazd - takich, które już spadły lub takich, które będą grozić upadkiem w okresie lęgowym. Zabezpieczanie miejsc rozrodu gatunków strefowych w okresie lęgowym przed penetracją i niepokojeniem przez ludzi odbywa się poprzez ochronę strefową oraz stosowne ograniczenia w udostępnianiu obszaru Parku. Brak jednak wystarczających informacji na temat ewentualnej nielegalnej penetracji i jej presji na lęgi wymienionych gatunków ptaków. W celu zidentyfikowania tego problemu i podjęcia ewentualnych działań zaradczych planuje się monitoring lęgów w sezonie lęgowym – przy pomocy kamer w przypadku orlika grubodziobego oraz fotopułapek przy gniazdach bociana czarnego i bielika. Zebrane w ten sposób materiały pozwolą także lepiej ocenić zagrożenie lęgów drapieżnictwem i określić potrzeby stosowania repelentów odstraszających ssaki drapieżne. Zaplanowano również późnoletnie ręczne koszenie żerowisk orlika grubodziobego z usunięciem biomasy na obszarach wykaszanych w ramach realizacji projektu LIFE AQC w celu utrzymania efektu ekologicznego realizowanych zabiegów. W celu ochrony gatunków lęgowych ptaków wodno-błotnych związanych z ekosystemami nieleśnymi doliny Biebrzy konieczna jest kontynuacja koszenia po okresie lęgowym ptaków z wywozem biomasy. Krajobraz w bezpośrednim sąsiedztwie Biebrzańskiego Parku Narodowego uległa szybkim modyfikacjom, staje się coraz bardziej monokulturowy, coraz częstszym widokiem są bezkresne pola kukurydzy. Coraz częściej stosowane są także środki ochrony roślin, które nie są wybiórcze i szkodzą wszystkim stawonogom. Ubożenie składu gatunkowego ekosystemów powoduje ubożenie entomofauny zamieszkującej te tereny. Działanie polegające na budowie schronień dla zapylaczy i wysiewanie rodzimych gatunków roślin zielnych, miododajnych w ich pobliżu ma na celu zachowanie lub spowolnienie procesu ubożenia lokalnych populacji owadów, które pełnią bardzo ważną rolę w ekosystemach, ale również mają duże znaczenie ekonomiczne. W celu ochrony populacji łosia (Alces alces) planuje się ochronę bukowisk poprzez ograniczanie w miesiącach sierpień i wrzesień obecności ludzi w miejscach godów. Ponadto planuje się utworzenie ostoi łosiowych, tj. wyznaczenie miejsc gdzie zwierzęta nie będą niepokojone w ważnych dla funkcjonowania populacji okresach życiowych, m.in. rozrodu, odchowywania młodych, żerowania. W okresie trwania bukowiska, w terminie od 25 sierpnia do 10 października na obszarach ostoi łosiowych planuje się wstrzymywanie realizacji działań ochronnych takich jak koszenie i usuwanie biomasy. W celu zwiększenia zasobności bazy pokarmowej łosia w zimie część zaplanowanych i wykazanych w zał. 2 trzebieży w lasach sosnowych będzie wykonana w okresie późnojesiennym i zimowym z pozostawianiem wierzchołków i części gałęzi ze ściętych drzew na miejscu. Strzępotek edypus (Coennonympha oedippus) jest jednym z najrzadszych gatunków motyli dziennych w Polsce i Europie Środkowej a w związku z tym jest to obiekt „pożądania” wielu osób kolekcjonujących motyle. Jest gatunkiem z załącznika II Dyrektywy Siedliskowej i podlegającym ścisłej ochronie gatunkowej w Polsce. Stąd wynika potrzeba okresowego nadzoru stanowisk w celu przeciwdziałania i zwalczania przestępstw i wykroczeń w zakresie nieprzestrzegania przepisów dotyczących ochrony gatunkowej. W celu ochrony przeplatki maturna (Euphydryas maturna) zaplanowano działania ochronne na stanowisku gatunku w rejonie uroczyska Kopciowe, które znajduje się na gruntach prywatnych. Zaniechanie użytkowania tych gruntów uruchomiło proces zarastania enklaw śródleśnych, zacienienie stanowiska i zmniejszenie udziału roślin nektarodajnych, tym samym zmniejszenie dostępnej bazy pokarmowej i areału dogodnych siedlisk. Dorosłe osobniki wskutek niedoboru nektarodajnych roślin na stanowisku, przemieszczają się w ich poszukiwaniu na inne stanowiska, narażając się przy tym m.in. na kolizję z pojazdami na Carskiej Drodze. Realizacja czynnej ochrony siedlisk przelatki maturna na stanowisku wymaga nabycia praw do dysponowania nieruchomością poprzez wykup bądź dzierżawę. W związku z powyższym planuje się wykup ok. 10 ha gruntów prywatnych a następnie przeprowadzenie działań ochronnych - usunięcia nalotu drzew i krzewów. Wówczas, w warunkach większej dostępności światła powinna poprawić się struktura roślinności, tj. powinien wzrosnąć udział roślin nektarodajnych, przez co zmniejszy się konieczność migracji w celu poszukiwania pokarmu. Biebrzański Park Narodowy prowadzi hodowlę zachowawczą konika polskiego, której celem jest ochrona zasobów genetycznych tego gatunku. W celu umożliwienia egzystencji koników w warunkach bezstajennych, realizowany będzie wypas w zagrodzie i wykaszanie łąk w celu pozyskania paszy na zimę. Biebrzański Park Narodowy utworzył i prowadzi Ośrodek Rehabilitacji Zwierząt (ORZ) z myślą o zwierzętach nieudomowionych i dzikich, które z różnych przyczyn wymagają pomocy człowieka. Zwierzęta w ORZ są leczone i rehabilitowane w celu przywrócenia ich do samodzielnej egzystencji w naturalnym środowisku przyrodniczym. W latach 2015-2017 planowana jest modernizacja ORZ oraz powiększenie do powierzchni 14,35 ha. W celu ochrony płazów i innych małych zwierząt na szlakach komunikacyjnych planuje się, w miejscach stwierdzonej wysokiej śmiertelności i intensywnych migracji sezonowych, montaż płotków ochronnych i przenoszenie płazów. Planowana jest także współpraca z zarządcami drogi w celu instalacji trwałych wygrodzeń ochronnych i przepustów umożliwiających bezpieczne przemieszczanie się zwierząt pod powierzchnią drogi. Działanie takie jest planowane np. na Carskiej Drodze w Dolnym Basenie doliny Biebrzy. Wyniki badań śmiertelności płazów wykonanych w latach 2010-14 potwierdzają wysoką śmiertelność płazów i innych kręgowców na tej drodze. Najbardziej newralgiczne były odcinki przez obszary podmokłe, które przecinają zakrzaczone lub zalesione tereny. Stwierdzano także martwe osobniki traszki grzebieniastej i kumaka nizinnego – gatunków znajdujących się w II i IV załączniku Dyrektywy Siedliskowej i stanowiących przedmioty ochrony ostoi Natura 2000 w dolinie Biebrzy. Planowana budowa przepustów z systemem wygrodzeń naprowadzających wzdłuż odcinków Carskiej Drogi, gdzie stwierdzono wysoką śmiertelność płazów, pozbawi miejsc lub zniechęci zaskrońce do wchodzenia na jezdnię w celu wygrzewania się. Dlatego planowane jest stworzenie siedlisk zastępczych dla węży, w postaci stert kamieni polnych, na których zaskrońce będą mogły się wygrzewać oraz chronić w razie niebezpieczeństwa. Sterty kamieni będą również dobrym miejscem, w którym będą mogły się wygrzewać inne gady (żmije i jaszczurki). Siedliska te będą także spełniały rolę kryjówek dla płazów w sezonie letnim (zwłaszcza dla traszek) oraz zimowisk (hibernacula – dla płazów zimujących w ziemi – kumak, traszki, żaby moczarowe). Analogiczne działania podejmowane były z sukcesem w Roztoczańskim Parku Narodowym. Wzdłuż Carskiej Drogi planowane jest selektywne usuwanie niepożądanej roślinności, czyli zakrzewień gatunków innych niż chronione lub pełniących istotne funkcje ekologiczne (np. jesion dla przelatki maturna czy wierzby dla wstęgówki bagiennej), preferowane przez łosie w miejscach podwyższonego zagrożenia bezpieczeństwa ruchu drogowego, fragmentujące siedliska chronionych gatunków (np. wodniczki, kulika wielkiego), nadmiernie zacieniające siedliska chronionych gatunków (np. przeplatka maturna lub unikatowa flora glonów tj. Bulbochaete obliqua var. subreticulata, Oedogonium excitans, O. alternas var. brevicellulare, O. vivaticum). Przy wyznaczaniu odcinków do usuwania zakrzaczeń zostaną wzięte pod uwagę również walory krajobrazowe Carskiej Drogi. Sum (Silurus glanis) w latach 70-80. ubiegłego wieku był gatunkiem spotykanym dość licznie w rzece Biebrzy i jej dopływach, zwłaszcza w Basenie Środkowym i Dolnym. Jego udział w połowach rybackich wynosił 6-10%. W elektoropołowach prowadzonych w latach 1997-1999 był odnotowany 1 osobnik tego gatunku, a w 2012 roku - 3 osobniki na 1 stanowisku. Z kart z wynikami połowów przekazywanych w ostatnich latach przez wędkarzy wynika, że pojedyncze osobniki sumów są przez nich odławiane. W roku 2013 wędkarze wykazali 7 odłowionych sumów. W celu umożliwienia odbudowy populacji suma w ciekach BbPN planuje się wyłączenie suma z połowów we wszystkich ciekach w granicach Biebrzańskiego Parku Narodowego na okres 3 lat. Planowana redukcja liczebności populacji dzika podyktowana jest wzrastającą presją tego gatunku na grunty rolne w granicach Parku. Powierzchnia zredukowana szkód w latach 2003 – 2014 wahała się od 30 ha w roku 2003 do 48 ha w roku 2009, w roku 2011 wynosiła 33 ha, w 2012 r. – 52ha, w 2013 r. - 29ha, a do 19.09.2014 r. – 79ha. Natomiast wysokość odszkodowań wypłacanych przez BbPN rolnikom za szkody spowodowane przez dziki w uprawach rolnych w latach 2011-2013 wynosiła odpowiednio: 50 851 zł, 76 354 zł i 56 963 zł, zaś w czerwcu 2014 r. przekroczyła kwotę 74 tys. zł. Działanie planowane jest w celu uniknięcia konfliktów z użytkownikami gruntów. Planowany rozmiar działania – odstrzał do 70 sztuk rocznie z populacji szacowanej na ok. 470 sztuk, nie będzie zagrażał jej trwałości. Równocześnie, dla zatrzymania dzików w oddaleniu od pól uprawnych i użytków zielonych, na obrzeżach lasu w sąsiedztwie obszarów występowania szkód, planowane jest założenie remiz i oszyjków z dzikich odmian drzew owocowych - jabłoni, grusz, wiśni oraz z krzewów - róży, głogu, tarniny, jarzębiny. Ponadto posadzenie pojedynczych drzew owocowych wewnątrz kompleksów leśnych. W latach 2015-2017 remizy i szyjki będą zakładane w miarę potrzeb i możliwości, a oczekiwane efekty powinny wystąpić po rozpoczęciu intensywnego owocowania (po około 10 latach).