SCENARIUSZ LEKCJI CHEMII W III KLASIE GIMNAZJUM TEMAT

SCENARIUSZ LEKCJI CHEMII W III KLASIE GIMNAZJUM
TEMAT: Właściwości chemiczne alkanów.
CEL OGÓLNY: Zapoznanie uczniów z właściwościami chemicznymi węglowodorów
nasyconych.
CELE OPERACYJNE: Uczeń wie:
• co to jest szereg homologiczny węglowodorów nasyconych,
• na czym polega reakcja spalania całkowitego, półspalania i spalania niecałkowitego,
• na czym polega reakcja podstawiania
Uczeń umie:
• określić wzór sumaryczny, półstrukturalny i strukturalny dowolnego alkanu,
• napisać, uzgodnić i odczytać reakcję spalania dowolnego węglowodoru nasyconego,
• napisać, uzgodnić i odczytać reakcję podstawiania dowolnego alkanu,
METODA NAUCZANIA: Pogadanka z ćwiczeniową
PRZEBIEG LEKCJI:
1. Rozpoczęcie lekcji, sprawdzenie obecności uczniów.
2. Aktualizacja wiedzy na temat budowy i nazewnictwa węglowodorów nasyconych.
Uczniowie określają wzór ogólny alkanów i szereg homologiczny. Podają
przykładowe wzory sumaryczne i strukturalne dowolnych alkanów. Podają teŜ
właściwości fizyczne alkanów.
3. Sformułowanie tematu i kształtowanie nowej wiedzy.
• Uczniowie zapisują temat lekcji: „Właściwości chemiczne alkanów” ,
• Wyjaśnienie uczniom powodu małej reaktywności chemicznej alkanów,
• Wyjaśnienie uczniom przyczyn jakości i szybkości spalania i wskazanie uczniom
sposobu zapisu reakcji spalania dowolnego typu,
• Omówienie przebiegu reakcji podstawiania i sposobu jej zapisu,
• Ćwiczenie zapisywania, uzgadniania i odczytywania w/w reakcji chemicznych.
NOTATKA:
Temat: Właściwości chemiczne alkanów.
Przyczyną małej reaktywności alkanów są wiązania jakie w nich występują tzn. silne, słabo
spolaryzowane wiązania C – C i C – H.
1. Reakcje spalania:
a). zachodzą najłatwiej i najszybciej w fazie gazowej,
b). ze wzrostem łańcucha szybkość spalania maleje,
• spalanie całkowite
CH4 + 2 O2 →
CO2 + 2 H2O
C5H12 + 8 O2 →
5 CO2 + 6 H2O
• półspalanie
C4H10 + 4,5 O2 →
4 CO + 5 H2O /*2
2 C4H10 + 9 O2 → 8 CO + 10 H2O
C7H16 + 7,5 O2 →
2 C4H10 + 15 O2 →
7 CO + 8 H2O /*2
14 CO + 16 H2O
•
spalanie niecałkowite
3 C + 4 H2O
C3H8 + 2 O2 →
C2H6 + 1,5 O2 →
2 C + 3 H2O /*2
2 C2H6 + 3 O2 →
4 C + 6 H2O
2. Reakcje podstawiania – reakcje z fluorowcami
a). reakcje przebiegają w obecności bromu lub chloru ( z fluorem - r. wybuchowe,
jod – mało aktywny),
b). do zapoczątkowania reakcji potrzeba temperatury i światła,
c). reakcja polega na podstawieniu jednego atomu wodoru w alkanie atomem fluorowca.
H H
 
H – C – C – H + Br – Br
 
H H
CH3 – CH3 + Cl2
H H
 
H – C – C – Br + HBr
 
H H
bromoetan
→
→
CH3 – CH2 – Br + HBr
H H H
  
H – C – C – C – H + Cl – Cl
  
H H H
→
CH3 – CH2 – CH3 + Cl2
→
H H H
  
H – C – C – C – H + Cl – Cl
  
H H H
CH3 – CH2 – CH3 + Cl2
→
→
H H H
 

H – C – C – C – Cl + HCl
  
H H H
1- chloroppropan
CH3 – CH2 – CH2 – Cl + HCl
H H H
 

H – C – C – C – H + HCl
  
H Cl H
2- chloroppropan
CH3 – CH2 – CH3 + HCl

Cl
4. Podsumowanie lekcji w tym nagrodzenie aktywnej pracy uczniów.
5. Podanie i wyjaśnienie zadania domowego.
Pracą domową uczniów będzie napisanie i uzgodnienie reakcji spalania oktanu oraz
reakcji podstawiania, w których produktami są 2 – bromopentan i 1 – chlorobutan.