Darmowy fragment www.bezkartek.pl

Andrzej Muszyński
Miedza
t
en
m
g l
fra tek.p
y
r
ow ka
rm.bez
a
D ww
w
Andrzej Muszyński
Miedza
t
en
m
g l
fra tek.p
y
r
ow ka
rm.bez
a
D ww
w
Wszelkie powielanie lub wykorzystanie niniejszego pliku elektronicznego
inne niż jednorazowe pobranie w zakresie własnego użytku stanowi naruszenie praw autorskich i podlega odpowiedzialności cywilnej oraz karnej.
Projekt okładki KAMIL TARGOSZ
Fotografia Autora pochodzi z jego archiwum
Copyright © by ANDRZEJ MUSZYŃSKI, 2013
Redakcja MAGDALENA BUDZIŃSKA
Korekty Zuzanna Szatanik / d2d.pl,
Magdalena Kędzierska-Zaporowska / d2d.pl
Projekt typograficzny, redakcja techniczna i skład Robert Oleś / d2d.pl
ISBN 978-83-7536-665-5
Cena 27, 90 zł
t
en
m
g l
fra tek.p
y
r
ow ka
rm.bez
a
D ww
w
Tymczasem każdy człowiek, z prowincji czy nie, jest prowincją. Nienawidzi się swojej prowincji, kiedy się w niej tkwi, i robi
się wszystko, żeby przejść do Wielkiego Świata. […] trzeba być
z prowincji i trzeba się z niej wydostać. Znowu paradoks: można
mieć to, co się straciło.
Sławomir Mrożek, Prowincja
t
en
m
g l
fra tek.p
y
r
ow ka
rm.bez
a
D ww
w
Moim wszystkim Dziadkom i tym, którzy się załapali
t
en
m
g l
fra tek.p
y
r
ow ka
rm.bez
a
D ww
w
Bioły
Won. Czegoś tu chcioł? Kto cię tu prosił? I na co? Co robisz
o czwartej nad ranem we wsi, którą otoczyła śmierć? Idź stąd.
Ich oszukasz, mnie nie. Jesteś taki jak oni. Nie dotrzymują
obietnic danych samym sobie. Bronisz się, ale już sam nie
wiesz przed czym. Ja wiem, ale ci nie powiem, bo nie mam
siły. Bo cię nie znam. Mieszka we mnie nieufność, dzięki
której przetrwam. Z nieznajomymi nie rozmawiam, więc
wyjdź z mojej wsi. Pókim grzeczny. Powiedziałem ci – won.
Powtarzam ci, nie bądź jak oni. Jestem
t zmęczony i siedzę
en
m
na swojej ławce, która jest w tej wsi
ostatnia.
Zmęczyłem się,
l
ragek.p
f
t
y zabawa.
tak, trochę wypiłem, bo była
Pieczonki, majówka.
ow zkar
m
Gówno, nie zabawa. Paru
drętwych
ludzi,
nowomowa z unii,
r e
Daww.b
na scenie organista za
w parę stów i rzadkie stoły. Nic nikomu
nie wypada i ciągle leje. Jak ktoś dostanie w mordę, dzwonią
po policję. Prawie nikt nie pije, palić nie wolno, więc o północy wychodzą. Podnoszą się i znikają w ciemności, jakby
gonili przeznaczenie. Więc zostaję sam. Dopijam ciepłe
piwo i patrzę na sputniki. Tak, gówno nie zabawa. Kiedyś
były zabawy. Jezu Chryste, na zabicie. Robiło je oespe w każdą sobotę, chyba że lało. Na wszystko były pieniądze i czas.
Od maja do września. Gdy słońce chowało się za kominami,
schodzili się jak stonka, wypełzali z chałup i zza sklepów,
z flaszkami za pazuchą i portfelami sterczącymi z tylnych
kieszeni. Najpierw pod górkę asfaltówką, potem koło dębu
w prawo po żwirówce i długa na polanę. Rytuał odbywał się
9
w ciemnym lesie. Jakby chcieli go ukryć przed zazdrością
świata. Żeby nikt nie widział, jak piją życie. Żeby starczyło
tylko dla nich. Jakby w pijackiej malignie widzieli, co przyniesie przyszłość. Pięciu chłopa. Saksofon, perkusja, wokal,
dwie gitary. Nie tak jak dziś ten elektrodżihad. Aż nogi
same chodziły. Bufet i trąbki białego kurzu. Piski i krzyki
spod lasu. Jakby zarzynali noc. Przychodzili co tydzień, by
trwać. Od soboty do soboty. Od wieczora do rana. Czekać
na kolejne opowieści, które pozwalały żyć. Dziś wszystko
umarło. Zaczęli się wieszać.
Zawsze siadałem na tej ławce, zanim wróciłem do domu.
Buch, buch, buch – aż dudniło pod żebrami, echo kapeli
niosło się do świtu jak dzika fala, pod którą las pęka w czarnych szwach. Biały miś na saksofon o trzeciej nad ranem.
Wszystko wirowało. Nie mogłem odejść. Ciemność, zapach
wódy i zeschnięte usta. Niski wokalnnad
t bagnami. Przee
m
krwione ślepia i spłoszone sarny.
Rżnęli,
l ile fabryka dała,
ragek.p
f
y tPragnęli, by ta noc trwała
jakby chcieli wystraszyć światło.
ow zkar
m
wiecznie. Jakby tańczyli
ostatni
r e raz w życiu. Siedziałem na
Daww.b
tej ławce z przymrużonymi
oczami i łykałem resztki dźwięw
ków, bo na plecach wyrastał mi świt. Gdy się obracałem, ze
wschodu wzbijało się ciężkie słońce i biły kościelne dzwony.
Jasne światło grzało w kark. Kury wychodziły z kurników.
W lesie budzili się pobici przez noc. Pierwsi łowcy szukali
monet zgubionych w mietlistych trawach. Zasypiałem, gdy
moją izbę wypełniała pyląca jasność. Było mi dobrze.
Tak myślałem. I to mnie zgubiło, młody. Cza było nie
myśleć, tylko żyć. Nie myśleć, nic. Ci, co myśleli, już dawno
nie żyją. Dlatego teraz siedzę na tej ławce o czwartej nad
ranem i trzymam się mocno tej porżniętej deski. Skąd ty
w ogóle jesteś? Po coś tu przylazł? A zresztą, dziś ganc egal.
Zejdź z tej drogi, chłopie, psy wyją, siadaj. Masz ognia? Daj.
10
Ale hamuj się, na skraju siadaj. Na środku ja siedzę. Ja
jestem królem tej ławki, zapamiętaj. Wszyscy o tym wiedzą i mi się zsuwają. Wygrzałem ją przez pięćdziesiąt lat
i nie oddam za unię, szengen i dotacje na las. Tylko nie
gadaj o sobie, u was tak trzeba, ja wiem, ale nic mnie to nie
obchodzi. Jeśli przyjechałeś słuchać, to słuchaj. Pozwalam.
Szukam go od lat, wiesz? Mówili na niego Bioły. Siadam
tuż przed świtem w te martwe noce na mojej ocalałej ławce i czekam. Czekam. Wierzę, że kiedyś się pojawi, jak ty.
Chodzę po polach, zaglądam do kapliczek, na czarne bagna
i w przeręble. I dziś na pieczonkach też wymknąłem się do
lasu, wyostrzyłem wzrok. Nie było go tam. Znów nie wrócił.
Ale kiedyś go znajdę, między rzekami. Mówię ci. Obiecuję.
Bo to musisz wiedzieć już teraz – naszą wieś opływają dwie
rzeki: czarna i biała.
Ta, Bioły. Opowiadał mi dziadek, a jemu
jego. Więc i ja
t
en
m
opowiem. Niech ci będzie, masz.
ag pl
.
r
y f artek
w
o zk
Bioły był pustelnikiem.
e z Czeladzi do Krakowa na
rmSzedł
Daww.b
odpust Stanisława. Prosty,
bity gościniec. Skórzane sandały
w
na rzemienie, biały habit, czarny wór z chlebem i słoniną.
Szedł na południe, jak to u nas, wśród białych zbóż i białych
skał, dolinnymi żyłami światła, wśród spalonych na granat
ciał. Zatrzymał się u plebana w Sławkowie. Ten go ugościł,
latali koło niego na zakrystii ministranci. Lubili go. Chyba
sypiał tam wcześniej parę razy. Bioły pojadł i wyjrzał przez
okno. Prawą stronę nieba podszył gęsty mrok i z ulicy znikał
ostatni cień bosego chłopca. Jaskółki śmigały nisko nad żydowskim cmentarzem. Wypełniło go zagęszczone światło,
jakby uciekało z miejsc, które osaczał cień.
–
Pójdę już, dobrodzieju – powiedział Bioły, a tamten:
–
Nie, nie, gdzie pójdziesz, deszcz idzie.
11
–
Nie, dobrodzieju, pójdę już, bo idzie deszcz.
Więc poszedł. Szedł i szedł. Szedł za słońcem, coraz szybciej, uciekając przed kreską cienia. Przeszedł brodem białą
rzekę i wyszedł na olkuski gościniec. Mijał ludzi i zwierzęta.
Niech będzie pochwalony, na wieki wieków. Przed słońcem
wysypały się czarne plamy chmur i na ziemię zstąpił chłód.
Ale Bioły ciągle błyszczał na ścieżce słońca, jak sól.
Przeżyłeś kiedyś, młody, wielką burzę w lesie? Gdy pozdzierane liście zatykają ci ryj, a wiatr wygina kręgosłup,
byś oddał mu pokłon? Nie, zaczyna się inaczej. Spokojnie,
na pokuszenie. Misa nieba lśni jak wylizana przez psa. Jedynie ciepły wiatr wzmaga się i zacina, i krupy zimnego
piachu rypią ci między zęby, zatykają uszy i nos, i wicher
rośnie, i turbany białych ziaren okręcają ci się wokół głowy,
więc ślepniesz, płaczesz, przymykasz oczy i dopiero gdy je
otworzysz, niebem płynie zielony, porwany
cień, by wlać
t
en
m
się do leśnych dziupli i twojego gardła
i zamieszkać
w nim –
l
ragek.p
f
i dopiero wtedy zaczyna się
rt
wykara.
zka
mobei wypłukał
Gdy Bioły otworzyłaroczy
z nich piach, ujrzał
D ww.
po lewej na obrośniętym
w zielskiem wzgórzu samotny, stary
dąb. Pewnie pamiętał Kościuszkę. Krople ciężkie jak agrest
rąbały Biołemu o spieczony kark. Wiatr targał mu lniane
włosy. Skrył się pod rozłożystą koroną. Rozgarnął lepką
pajęczynę i zdyszany wsadził głowę w dziuplę. Jezu Chryste
Nazareński, szeptał do nieba, lecz ten szept krążył jak limfa
po koronie drzewa, odbijał się od czarnych ścian pnia i wracał mu do ust. Świat dryfował. Przeskakiwały iskry. Strzelały
gałęzie. Suche pioruny rozstrzępiały się w wąwozach.
Ta, opowiadał mi to wszystko dziadek. Wszystko po kolei.
Burza okopała się za lasem, zostawiając za sobą szelest białego deszczu. Biały, równy, wielki deszcz, pamiętam je, zawsze
po wielkiej burzy, jak zasłona. Widziałeś kiedyś w życiu, jak
12
odchodzi ostatnia letnia burza? Tyłem, spokojnie. Od niechcenia. Ale pierwsze mierzą wzrokiem zgliszcza i co chwilę,
by dobić, wypalają ze swojego działa. Ofiary dźwigają się
spod brzóz i stogów siana. Gdy burza ucichła, Bioły wyciągnął z wora pajdę chleba, kozikiem odkroił plaster owczego
sera. Sól na ustach i pragnienie. Zasnął jak kłoda. Obudził
się parę godzin później. Noc czaiła się za trzcinami. Wstał,
przeciągnął się, powymachiwał rękami, obszedł dąb. Wyglądał jakichś świateł, psów. Przeżegnał się. Teraz go widzę,
tak jak tu siedzę, jak jego biały, zmoczony habit majaczy pod
czarnym nosem dębu, słyszę, jak rąbie strumień, z którego
Bioły chłepcze wodę. Jak zarzuca na chude ramiona tobół
i, by zdążyć na odpust, rusza w mrok. Czuję, jak mokre
trawy chłostają mu łydki. No więc idzie, ale nie wie dokąd.
Szuka po omacku gościńca, piachu, który zawiedzie go na
południe, lecz wędruje godzinami wśród
t pokrzyw i mchów.
en
m
Wiesz, młody, co to znaczy pragnąć
bezksiężycową
nocą
l
ragek.p
f
y t
poczuć pod stopami ciepływpiach?
o zkar
m
Więc idzie i dyszy aw nim
r e strach. Wspina się na strome
D ww.b
wzgórza, potyka o korzenie.
Ślizga na zwalonych pniach.
w
Wspina się na porosły czarną borówką garb i zbiega w dół.
Staje. Czuje pod stopami mokrą skorupę woskowego piachu.
Nareszcie, pomyślał, i podziękował Bogu. Bo nie wiedział,
że prócz dwóch rzek – czarnej i białej – tę wieś otacza biały,
bezkresny piach.
Dlatego tu siedzę nocą, wpatrzony w noc, by widzieć,
jak Bioły rusza na południe i zapada się w piachu po łydki.
Jak brnie, charczy i pluje, i zagaduje Boga, lecz wokół on,
sam piach. Jak tętnią w jego chudym ciele źródła krwi, jak
pulsują mu na dłoniach gruzły, jak spod księżyca pierzchają
chmury i w oczach odbija mu się srebrna pustka, a za nią –
bór i on, piach.
13