Scenariusz lekcji „O matce pieśń, to pieśń bez słów”

2 x 45 mi
2 x 45 min
„O matce pieʃ, to pieʃ bez słów”
45 min
45 min
Scenariusz lekcji z zastosowaniem mapy myÊli i burzy mózgów
Cele lekcji:
leni na pi´cioosobowe grupy. Ka˝da z nich otrzymuje arkusz papieru z zapisanym poÊrodku słowem matka oraz flamastry i kredki. W kolejnym
etapie pracy uczniowie zespołowo przygotowujà
skojarzenia z podanym zagadnieniem. Mogà one
mieç form´ haseł, symboli lub rysunków.
Nast´pnie dru˝yny porzàdkujà zgromadzone informacje tak, aby stworzyły układy wzajemnych
powiàzaƒ i zapisujà je w formie map myÊli.
2. Przedstawiciele grup przedstawiajà wyniki pracy
na forum klasy. Zespoły porównujà mapy
i wybierajà te skojarzenia, które pojawiły si´ na
ka˝dej z nich. Uczniowie wykonujà notatki w zeszytach, a nauczyciel podsumowuje prac´ dru˝yn.
3. Prowadzàcy zaj´cia głoÊno odczytuje wiersz
„R´ce” Jana Twardowskiego ze s. 222 podr´cznika do kształcenia literackiego i kulturowego „Słowa na start! 6” a . Nast´pnie poleca
dwóm wybranym osobom ponownie odczytaç
tekst. Zwraca przy tym uwag´ na odpowiednià
intonacj´.
4. Uczniowie przypominajà znaczenie terminów
nadawca oraz odbiorca (adresat). Nast´pnie ustnie opisujà sytuacj´ lirycznà w wierszu „R´ce”
i okreÊlajà, kto jest jego nadawcà, a kto – adresatem (çwiczenie 1. „Po przeczytaniu...” ze
s. 222 b ). Nauczyciel zadaje pytanie pomocnicze:
W jakiej sytuacji bohater liryczny zwraca si´ do
swojej matki?
5. Kolejnym zadaniem uczniów jest wyjaÊnienie terminu przenoÊnia. W tym celu wypisujà z tekstu
czasowniki odnoszàce si´ do ràk matki i wskazujà
te z nich, których u˝yto w znaczeniu przenoÊnym
(çwiczenie 2. „Po przeczytaniu...” ze s. 222 c ).
Uczeƒ:
• poznaje treÊç utworu „R´ce” Jana Twardowskiego,
• wyjaÊnia, czym sà Êrodki stylistyczne i jakà pełnià
funkcj´,
• poprawnie posługuje si´ terminami: nadawca, odbiorca (adresat), podmiot liryczny,
• okreÊla, z jakich elementów składa si´ list,
• podaje zasady pisowni zwrotów grzecznoÊciowych,
• czyta głoÊno z właÊciwà intonacjà,
• znajduje w tekÊcie odpowiednie fragmenty,
• opisuje sytuacj´ lirycznà,
• prawidłowo konstruuje zdania w trakcie mówienia i pisania,
• wskazuje i nazywa Êrodki stylistyczne: epitet, porównanie, przenoÊni´,
• odczytuje ukryte znaczenie wyrazów,
• wyjaÊnia tytuł wiersza,
• redaguje list,
• aktywnie uczestniczy w dyskusji,
• dba o kultur´ i estetyk´ j´zyka podczas budowania ustnej i pisemnej wypowiedzi,
• okazuje szacunek i przywiàzanie do bliskich osób,
• otwarcie wyra˝a swoje odczucia.
Metody:
• metody aktywizujàce: mapa myÊli, burza mózgów,
• rozmowa nauczajàca (pogadanka),
• praca z tekstem.
Formy pracy:
indywidualna, zbiorowa.
Ârodki dydaktyczne:
• podr´cznik do kształcenia literackiego i kulturowego „Słowa na start! 6” (s. 222–223),
• karta pracy „Jaki to Êrodek stylistyczny?”,
• nagranie piosenki „Pieʃ o matce” Mieczysława
Fogga,
• odtwarzacz CD,
• arkusze szarego papieru, flamastry, kredki.
Strony z podr´cznika „S∏owa na start! 6”
Przebieg lekcji:
Faza wprowadzajàca
a
1. CzynnoÊci organizacyjne: sprawdzenie obecnoÊci,
podanie tematu lekcji.
2. Uczniowie słuchajà „PieÊni o matce” w wykonaniu Mieczysława Fogga. Na podstawie utworu
okreÊlajà, o jakiej wa˝nej osobie b´dzie mowa na
lekcji.
d
e
b
c
Faza realizacyjna
1. Nauczyciel podaje uczniom zagadnienie: Kim jest
matka dla ka˝dego z nas? i poleca rozstrzygnàç
je metodà mapy myÊli. Uczniowie zostajà podzie-
Podr´cznik do kszta∏cenia literackiego i kulturowego, s. 222–223
1
45 min
Faza podsumowujàca
6. N auczyciel rozdaje karty pracy. Uczniowie
wykonujà zawarte w nich zadania w celu powtórzenia i utrwalenia informacji dotyczàcych
Êrodków stylistycznych.
7. W dalszej kolejnoÊci uczniowie wskazujà cztery
epitety wyst´pujàce w wierszu „R´ce”. Podajà
równie˝ nazw´ Êrodka stylistycznego pojawiajàcego
si´ cz´sto w tekÊcie (çwiczenia 3. i 4. „Po przeczytaniu...” ze s. 222–223 d ).
8. Aby ułatwiç uczniom zrozumienie utworu, nauczyciel inicjuje burz´ mózgów. Poleca wyjaÊniç
ukryte znaczenie wyra˝eƒ: r´ce dobre, r´ce ciepłe,
r´ce suche, r´ce słabe. Uczniowie zgłaszajà swoje
pomysły bez uprzednich konsultacji
z kole˝ankami i kolegami z klasy. Po wspólnej
analizie propozycji wybierajà najtrafniejsze
z nich i zapisujà je w zeszytach.
9. Na polecenie nauczyciela uczniowie opisujà uczucia, które towarzyszyły im podczas lektury wiersza. Nast´pnie wspólnie wyjaÊniajà jego tytuł
(przykładowe wytłumaczenie znajduje si´ w Materiałach dla nauczyciela).
1. N auczyciel zadaje uczniom pytanie: Za co
chcielibyÊcie podzi´kowaç swoim mamom?
Uczniowie majà za zadanie uło˝yç podzi´kowania
dla mamy w formie listu. Prowadzàcy zaj´cia
zapisuje na tablicy wyra˝enia i zwroty, dzi´ki
którym list b´dzie ciekawszy (przykładowe sformułowania zamieszczono w Materiałach dla nauczyciela). Nast´pnie uczniowie z pomocà nauczyciela wyjaÊniajà znaczenie podanych
wyra˝eƒ i proponujà sposoby ich u˝ycia w tekÊcie.
Przypominajà, jakie sà najwa˝niejsze elementy
listu i jak zapisuje si´ zwroty grzecznoÊciowe do
adresata. W razie trudnoÊci nauczyciel mo˝e
uczniom wr´czyç wzór listu wyci´ty z Materiałów dla ucznia.
2. P
o wykonaniu zadania ochotnicy odczytujà gotowe listy.
3. Zadanie domowe:
Wykonaj çwiczenie 5. „Po przeczytaniu...” oraz
çwiczenie „MyÊl´, ˝e...” ze s. 223 podr´cznika d .
Materiały dla nauczyciela
Przykładowe wyjaÊnienie tytułu wiersza
R´ce matki dajà nam poczucie bezpieczeƒstwa, piel´gnujà nas i chronià w trudnych sytuacjach. Odkrywajà przed nami Êwiat. Uczà nas, jak mamy ˝yç.
Wyra˝enia przydatne podczas redagowania listu
• stokrotnie dzi´kuj´
• brak mi słów
• nie wiem, jak mam to wyraziç
• wyraziç wdzi´cznoÊç
• złote serce
• goł´bie serce
• ciepłe słowa
Materiały dla ucznia
List
miejscowoÊç i data
nag∏ówek
Warszawa, 5 paêdziernika 2010 r.
wst´p
rozwini´cie
(piszesz to,
co chcesz
przekazaç)
zakoƒczenie
(pozdrowienie,
proÊba
o odpowiedê)
grzecznoÊciowy
zwrot koƒczàcy
list
dopisek
Kochana Ciociu!
Niestety, wakacje nie trwajà wiecznie. Jestem ju˝ w domu. Cz´sto
wspominam, jak mi∏o sp´dza∏am czas u Ciebie na wsi.
W drodze ze szko∏y cz´sto myÊl´ o rzece, s∏oƒcu i w ogóle
o wakacjach. Teraz inaczej sp´dzam czas. Po lekcjach chodz´ na basen
i angielski, dlatego wieczorem jestem zm´czona i na nic nie mam
ochoty. Czasem chodz´ do kina, gdy grajà coÊ naprawd´ ciekawego.
Aha! Zapomnia∏am Ci napisaç, ˝e Ania znalaz∏a szczeniaka
i cz´sto chodzimy z nim na spacer. Jak tam Twoje kotki? Czy troch´
zmàdrza∏y? Musz´ ju˝ koƒczyç, bo jutro mam na 800 do szko∏y. Pozdrawiam Ciebie, Wujka i Basi´.
podpis
Ca∏uj´ mocno,
Kasia
PS Czy mog´ wpaÊç do Was na ferie zimowe?
2
Karta pracy
Jaki to Êrodek stylistyczny?
1
Połàcz nazwy Êrodków stylistycznych z odpowiednimi
wyjaÊnieniami.
Imi´ i nazwisko
................................
................................
Data
Klasa
• nadanie zwierz´tom, roÊlinom lub przedmiotom cech ludzkich
• okreÊlanie właÊciwoÊci przedmiotu, roÊliny, zwierz´cia, osoby,
zjawiska
• zestawienie dwóch zjawisk, przedmiotów lub osób, majàce na
celu wykazanie podobieƒstwa
• przypisanie przedmiotom, poj´ciom lub zjawiskom przyrody
cech istot ˝ywych
• wyraz naÊladujàcy dêwi´k, odgłos
• nietypowe połàczenie wyrazów zmieniajàce ich znaczenie
porównanie •
uosobienie •
epitet •
przenoÊnia •
o˝ywienie •
wyraz dêwi´konaÊladowczy •
2
..........................................................................
Przyporzàdkuj przykłady Êrodków stylistycznych do ich nazw. Wpisz w kratki
odpowiednie cyfry.
1. epitet
2. porównanie
3. uosobienie
4. o˝ywienie
5. wyraz dêwi´konaÊladowczy
6. przenoÊnia
wierzba rozplata swoje warkocze
wielbłàdy majaczyły jak we mgle
moczary starajà si´ sprzedaç ka˝demu swe dywany
ni˝ej ujrzeli staw długi i kr´ty
słychaç plusk padajàcych kropel
stary but szczerzy z´by
3
Nazwij rodzaje Êrodków stylistycznych zastosowanych w podanych przykładach.
Tomek był szybki jak błyskawica
Zanurzyç si´ w bł´kicie ciszy
.....................................................
.....................................................
Ciepłe promienie słoƒca
Taƒcowała igła z nitkà
.....................................................
.....................................................
Blady jak Êciana
Wzdycha kotek
.....................................................
.....................................................
UÊmiech radosny
Odejdà z ołowiu ˝ołnierze
.....................................................
.....................................................
Miau, miau, coÊ ty kotku miał
.....................................................
Âmiejàce si´ korale
.....................................................
Wiatr uÊmiechów
.....................................................
Wyglàda jak zmokła kura
.....................................................