Skład powietrza i jego zanieczyszczenia Gazy szkodliwe

Skład powietrza i jego zanieczyszczenia
Gazy szkodliwe
Podstawowe gazy wchodzące w skład powietrza to: azot, tlen, argon i dwutlenek węgla.
Sześć innych gazów szlachetnych pozostaje w ilościach śladowych. Powietrze atmosferyczne
i powietrze w pomieszczeniach inwentarskich jest zanieczyszczone. Szkodliwe domieszki,
które występują w powietrzu pomieszczeń w większych ilościach, to: dwutlenek węgla
(C02), amoniak (NH3), siarkowodór (H2S). W mniejszych ilościach występuje tlenek węgla
(CO), metan (CH4), radon (Rn) oraz indol i skatol. Zwierzęta, wdychając powietrze, pobierają
tylko 0,03% dwutlenku węgla, ale wydychają aż 4%. Dlatego w pomieszczeniach
zamkniętych, niewentylowanych lub źle wentylowanych stężenie C02 gwałtownie rośnie.
Źródłem dużych ilości amoniaku w powietrzu pomieszczeń są odchody zwierząt, a przede
wszystkim ich mocz. Źródłem siarkowodoru jest rozkładające się białko zawierające
aminokwasy siarkowe.
Podwyższenie stężenia gazów szkodliwych w pomieszczeniach występuje przy braku
higieny. Z problemem tym spotykamy się np. w oborach głębokich, w oborach i chlewniach
rusztowych oraz w pomieszczeniach, w których zwierzęta są utrzymywane na głębokiej
ściółce, a odchody zalegają nadmiernie długo.
Zagrożeniem dla zdrowia i życia ludzi oraz zwierząt jest występujący czasami w dużym
stężeniu metan, powstający przy beztlenowym rozkładzie gnojowicy.
Dopuszczalne stężenia gazów szkodliwych w pomieszczeniach dla zwierząt gospodarskich
i ich oddziaływanie na organizm żywy.
Dopuszczalne stężenia gazów szkodliwych w pomieszczeniach inwentarskich
Wyszczególnie Gatunek zwierząt
Stężenie, ppm (parts per
nie
milion
–
cząstek
milionie)
C02
Bydło, trzoda chlewna,
3000
owce
NH3
Drób
2500
Bydło, trzoda chlewna,
26
owce
Drób
13
Wszystkie
H2S
gatunki
10
zwierząt gospodarskich
Wpływ gazów na organizm zwierząt
Gaz Działanie
CO2 Zakwaszenie organizmu, osłabienie procesów
spalania, duszności, osłabienie mechanizmów
obronnych
układu
predysponowanie
do
oddechowego,
schorzeń
układu
oddechowego.
NH3
Drażnienie
błon
śluzowych,
stany
zapalne
spojówek i dróg oddechowych, nieżyt błon
śluzowych, obniżenie wymiany tlenowej przez
wiązanie
organizmu,
hemoglobiny,
obniżenie
predysponowanie
odporności
do
chorób
infekcyjnych, podrażnienie układu nerwowego.
H2S
Silnie toksyczne, paraliżujące układ nerwowy,
stany zapalne błon śluzowych, nasilenie anemii na
w
skutek powinowactwa do barwnika krwi.
Pyły
W powietrzu atmosferycznym i powietrzu pomieszczeń inwentarskich występują
zanieczyszczenia pochodzenia organicznego i nieorganicznego. Składniki nieorganiczne
pyłów to: drobiny piasku, ziemi, środków chemicznych stosowanych do zwalczania
chwastów, owadów i grzybów, cementu, nawozów mineralnych oraz związki używane do
impregnowania materiałów budowlanych lub będące składnikiem tych materiałów,
składniki gazów spalinowych. Do zanieczyszczeń organicznych należą: cząsteczki roślinne,
resztki paszy i ściółki, nabłonek, sierść zwierząt, pióra ptaków, pyłki kwitnących roślin. Pyły
powodują:
•
zaburzenia funkcji gruczołów łojowych i potowych,
•
stany zapalne skóry,
•
podrażnienia i stany zapalne błon śluzowych,
•
zapalenie górnych dróg oddechowych,
•
uszkodzenia anatomiczne i czynnościowe układu oddechowego i układu krążenia.
Długotrwałe działanie pyłów powoduje u zwierząt infekcje i obniżenie produkcyjności, a u
ludzi zatrudnionych przy ich obsłudze choroby zawodowe dróg oddechowych.
Zanieczyszczenia mikrobiologiczne
Dużym zagrożeniem dla zdrowia zwierząt są zanieczyszczenia mikrobiologiczne powietrza
w oborach, chlewniach, kurnikach, stajniach, owczarniach. Stanowią je: wirusy, bakterie i
zarodniki grzybów. W zależności od składu, zanieczyszczenia te powodują u zwierząt
alergie lub choroby zakaźne. Powszechnie występuje wśród zwierząt np. grypa. Za pośrednictwem zanieczyszczonego powietrza pomieszczeń inwentarskich szerzą się gruźlica,
różyca, pryszczyca, grzybice.
W pomieszczeniach poziom zanieczyszczeń mikrobiologicznych powietrza zależy przede
wszystkim od stanu zdrowotnego utrzymywanych zwierząt, wielkości obsady, higieny i
wentylacji pomieszczeń, sposobów i rozwiązań w zakresie gromadzenia i usuwania
odchodów, rodzaju i jakości używanej ściółki, sposobu pojenia i zadawania paszy, formy
paszy, zabiegów pielęgnacyjnych.