Piotr Boroń KRRiT Dziękuj¹c za zaproszenie, pragnę zapoznać

Piotr Boroñ KRRiT
Dziêkuj¹c za zaproszenie,pragnêzapoznaæ
Pañstwaprzedewszystkim z
konkretnymi stanowiskami, jakie w kwestii nowelizacji prawa autorskiego
wyartyku³owa³aKrajowa RadaRadiofonii i Telewizji, któr¹tutaj reprezentujê.
A zatemprzedewszystkim koniecznawydaje siê gruntownanowelizacja
przepisówustawy o prawie autorskim,dotycz¹cych funkcjonowaniaorganizacji
zbiorowego zarz¹dzania prawami autorskimi lub pokrewnymi. Mo¿liwe jest
równie¿ ca³oœciowe ujêcie tego segmentu rynku praw na dobrach
niematerialnychw drodzeoddzielnejustawy. Przyk³ademmo¿ebyæAustria, w
której w 2006 roku wesz³a w ¿ycie odrêbna ustawa reguluj¹ca dzia³alnoœæ
organizacjizbiorowegozarz¹dzaniaprawamiautorskimi.
Niezbêdne wydaje siê równie¿ ograniczenie liczby organizacji
zbiorowego zarz¹dzania prawami autorskimi lub prawami pokrewnymi
dzia³aj¹cych na danym polu eksploatacjioraz udzia³ nadawców i operatorów
sieci kablowych w Komisji Prawa Autorskiego i ustalaniu tabel stawek
wynagrodzeñautorskich. Ponadto,istotnym elementemjest ustalenierealnych
stawekop³atwynikaj¹cych z prawaautorskiegoi praw pokrewnych.
Sektorgospodarkitworzony przez koncesjonowan¹dzia³alnoœæ
radiow¹ i
telewizyjn¹ wymaga dop³ywu kapit~³u. Dla prowadzenia tej dzia³alnoœci
niezbêdnes¹ jasne regu³y adekwatnedla jej zakresu, a przede wszystkim:
Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji pragnie podkreœliæ,i¿ rozwi¹zanie
problemuw³aœciwejproceduryzatwierdzaniatabel wynagrodzeñjest niezbêdne
dla prawid³owegofunkcjonowaniarynku praw autorskichw Polsce.
Nadawcy publiczni oraz komercyjni niejednokrotniewyra¿ali w pismach
skierowanych do organu koncesyjnegouwagi i' skargi dotycz¹ce obci¹¿eñ
zwi¹zanych z realizacj¹ zobowi¹zañ prawnoautorskich oraz niejasnym stanem
prawnym w tej dziedzinie. Z kolei organizacje zbiorowego zarz¹dzania
zg³aszaj¹ wnioski o cofniêcie koncesji z uwagi na fakt, i¿ dany nadawca
komercyjny nie uiszczaop³at z tytu³u nadawaniachronionychutworów wed³ug
przewidzianychstawek.KRRiT przyjmuje i¿ nie jest stron¹ w sporzepomiêdzy
nadawcami a organizacjami zbiorowego zarz¹dzania, dlatego te¿ analizuje
postulatyzg³aszaneprzezobie stronykonfliktu.
KRRiT zwraca uwagê na okolicznoœæ,¿e poza podmiotami
eksploatuj¹cymi utwory do celów komercyjnych istniej¹ takie podmioty,
których dzia³anie nosi cechy dzia³anianon profit. Podmioty te winny zostaæ
objête zakresemdozwolonegou¿ytku. Ustawowa definicja tego pojêcia winna
zatemulec zmianie.
KRRiT opowiadasiê za szerokimudostêpnieniemzbiorów tzw. archiwum
by³ego Radiokomitetu,jako zawieraj¹cegodobra, które winny s³u¿yæogó³owi
odbiorców.Nadawcapubliczny nie powinien mieæw³adztwanad tymi zbiorami,
bêd¹cego de facto monopolem. Skutek dzia³ania takiej wy³¹cznoœcijest
oczywiœcienegatywny przede wszystkim dla odbiorców, ale równie¿ dla
uprawnionychdo tantiem.
Z drugiej strony KRRiT opowiadaæsiê bêdzie za pozostawieniem
archiwów w gestii TVP SA z jednoczesnymobowi¹zkiem udostêpnianiaich
zawartoœci na równych, niedyskryminacyjnych warunkach wszystkim
zainteresowanym- w tym nadawcom komercyjnym. Podstawoweznaczenie
bêdzie tu mieæwysokoœæ
stawek wynagrodzeñ.Stawki takich op³at musia³yby
zostaæustalonena poziomie gwarantuj¹cymnale¿ytewynagrodzeniadla autora
czy uprawnionych do tantiem z tytu³u nadañ telewizyjnych. Stawki te winny
równie¿ kompensowaænak³ady poniesione przez nadawcê publicznego na
obs³ugêarchiwum czy np. dokonan¹ digitalizacjê utworu. Ich wysokoœæ
nie
powinna stanowiæbariery utrudniaj¹cej wykorzystanieutworu czy oznaczaj¹cej
nieop³acalnoœætego wykorzystania przez zainteresowanego nadawcê.
Opracowanie stosownych tabel mo¿e nast¹piæ we wspó³pracy nadawcy
publicznego,organizacjizbiorowegozarz¹dzaniai nadawców.
W kwestii tzw. dzie³ "osieroconych" KRRiT dostrzega korzyœci z
udostêpnienia archiwów by³ego Radiokomitetu i zdaje sobie sprawê z
komplikacji prawnych zwi¹zanych z brakiem prawnych mo¿liwoœci
udostêpnieniaszereguutworów. Jedn¹ z takich przeszkódjest - wystêpuj¹ca
równie¿ w odniesieniudo utworów audiowizualnych- okolicznoœæ
braku
uregulowanegostatusu danego dzie³a i braku osób mog¹cych dysponowaæ
maj¹tkowymi prawami autorskimi czy prawami pokrewnymi. Ra¿¹cym
przyk³adem mo¿e byæ w³aœnietaka bariera utrudniaj¹ca jeszcze d³ugo
korzystaniez dzie³ JanuszaKorczaka.
Rozwi¹zanie tej sytuacji mo¿epolegaæna stworzeniuinstytucji prawnej,
któr¹ roboczomo¿naokreœliæ
jako "fundusz martwej rêki", bêd¹cej sui generis
depozytem, do którego trafia³yby kwoty wnoszone przez podmioty
eksploatuj¹ce dany utwór. Kwoty te w przysz³oœciby³yby wyp³acane np.
ujawnionym spadkobiercomautora. Brak w dotychczasowymprawie takiej
regulacji powoduje, ¿e utwory s¹ eksploatowanebez wnoszeniajakichkolwiek
op³at lub nie s¹ eksploatowane w ogóle w obawie przed nieznanymi
nastêpstwami,co z pewnoœci¹nie jest z korzyœci¹dla odbiorców.
KRRiT przedstawiajako tezêdo dyskusji stanowisko,¿erozwój regulacji
prawno-autorskiejpowinien uwzglêdniaæmo¿liwoœæ
zapewnienia szerokiego
dostêpu do okreœlonegozasobu dóbr kultury narodowej - w tym utworów
audiowizualnych.Zasóbten okreœlony
mianemKanonuNarodowegozawiera³by
dzie³a o znaczeniu podstawowym dla kulturowej kondycji wspó³czesnego
Polaka. Szeroki dostêp do tego zasobuwymaga³byprzyjêcia odrêbnej,nowej
regulacji. KRRiT dostrzega korzyœci takiego rozwi¹zania polegaj¹ce
na upowszechnieniuszereguutworów na skalê dziœnieosi¹galn¹. Skala tego
udostêpnieniamog³aby byæwystarczaj¹c¹ zachêt¹ dla twórców do wyra¿enia
zgody na w³¹czenie ich utworów do tego Kanonu.
Pozwólcie Pañstwo,¿e dla zilustrowania pewnegozjawiska pos³u¿êsiê
osobistymdoœwiadczeniem
stypendystyprof. Lanckoroñskiej.Gdy prowadzi³em
niegdyœbadania w Archiwach Watykañskich, moj¹ zmor¹ by³ ograniczony
dostêpdo literatury uzupe³niaj¹cej,poniewa¿okoliczne biblioteki kierowa³y siê
zasad¹ udostêpniania limitowanej iloœci woluminów, a korzystanie z nich
mo¿liwe by³o dopiero w kilka godzin po zamówieniu.Tyle czasumusia³ozaj¹æ
bibliotekarzom wydobycie ich z magazynów.Jak¿eprzyspieszy³omoje prace
dostanie siê do Akademii Amerykañskiej i British School at Rome, gdzie
mia³em nieskrêpowany dostêp do woluminów na bibliotecznych pó³kach.
Znajomy profesor skomentowa³to wówczasnastêpuj¹co:tak to jest, biblioteki
europejskiekoncentruj¹ siê na ocaleniuksi¹¿ek, zaœanglosaskienastawiaj¹ siê
na ich udostêpnianie.
Moje wyst¹pienie koñczêzatempostulatem,aby ustawodawcyzachowali
najw³aœciwszeproporcje troski o zachowanie praw autorskich z trosk¹ o
powszechnydostêpdo dzie³,czyli dóbr kultury narodowej.