Podstawowe informacje o włośniach i włośnicy.

Podstawowe informacje o włośniach i włośnicy.
Opracował: lek. wet. Jarosław Półtorak
Bezpieczeństwo zdrowia publicznego, to jeden z głównych celów działania Inspekcji
Weterynaryjnej.
Istotnym narzędziem do realizacji tego celu jest ustawodawstwo żywnościowe Unii
Europejskiej i Polski, które wymaga aby tusze świń oraz innych wrażliwych na włośnicę
zwierząt (dziki, konie) były badane w kierunki obecności larw włośni w mięsie.
Co to jest włośnica?
Włośnica jest chorobą powodowaną przez larwy bardzo małych pasożytów zwanych włośniami, którymi zarażać się może wiele gatunków zwierząt oraz ludzie.
Z powodu małych rozmiarów larw włośni nie są one widoczne gołym okiem. Nie można więc
bez specjalnego badania stwierdzić czy mięso jest czy nie jest zarażone.
Objawy zarażenia występujące u ludzi to biegunka, bóle brzucha, apatia. Jeżeli choroba postępuje pojawia się gorączka, bóle mięśni, ból głowy. W ciężkich przypadkach choroba może doprowadzić do zapalenia opon mózgowych, zapalenia płuc lub nawet do śmierci.
OBJAWY WŁOŚNICY
Ze strony
przewodu
pokarmowego
(Błona śluzowa
jelit)
(24-72 godz.)





nudności,
wymioty,
biegunka,
ból brzucha,
ból głowy,
Ze strony
układu
krążenia
i mięśni
Ze strony
mięśnia
sercowego
(10-21 dni)
(10-21 dni)
(14-28 dni)
 obrzęk,
 około gałkowe
zapalenie spojówek,
 wrażliwość na
światło,
 gorączka,
 pocenie się,
 bóle mięśniowe,
 skurcze,
 eozynofilia
 ból w klatce
piersiowej,
 tachykardia,
 zmiany w EKG,
 obrzęk kończyn,
 zakrzepy naczyniowe
 ból głowy (nadoczodołowy),
 zawroty głowy,
 szumy uszne,
 głuchota,
 delirium,
 śpiączka,
 utrata refleksu
Ze strony
układu
nerwowego
(mózg
i opony mózgowe)
Jak ludzie zarażają się włośniami?
Ludzie najczęściej zarażają się przez zjadanie mięsa surowego, niedogotowanego lub nieprawidłowo przetworzonego oraz wyrobów surowych i półsurowych wyprodukowanych z mięsa świń lub
dzików i zawierających żywe larwy włośni., np. wyroby regionalne, kiełbasa bydgoska, kiełbasa polska, kindziuk.
Jak włośniami zarażają się zwierzęta?
Podobnie jak ludzie zwierzęta mogą zarażać się przez spożycie mięsa zawierającego larwy
włośni.
W przypadku gatunków zwierząt hodowanych dla produkcji żywności, jak na przykład świnie,
potencjalnym źródłem ich zarażenia są zjadane przez nie martwe zwierzęta zarażone włośniami lub
konsumpcja zanieczyszczonych pasz przemysłowych.
Wiele dzikich zwierząt może być również nosicielami larw włośni (np. lisy, gryzonie, dziki).
Zwierzęta dzikie mogą zarażać się zjadając inne martwe dzikie zwierzęta lub przez plądrowanie pojemników na odpady, w których znajduje się resztki zarażonego mięsa.
Oprócz wyjątkowych przypadków zarażone włośniami zwierzęta nie wykazują żadnych objawów chorobowych.
Jakie gatunki włośni są obecnie znane?
Obecnie znanych jest 12 gatunków włośni. Niektórym z nich nadano nazwy gatunkowe a kilka
zidentyfikowanych zostało jako odmiany genetyczne.
W Polsce potwierdzono występowanie trzech gatunków:
 Trichinella spiralis – najważniejszy i najczęściej występujący gatunek,
 Trichinella britovi – bardzo często występujący u dzików,
 Trichinella pseudospiralis – gatunek, który nie wytwarza tzw. torebek, w związku z czym nie
można go wykryć starą metodą badania mięsa przy użyciu tzw. kompresora.
Dlaczego należy badać mięso na obecność larw włośni?
Badanie mięsa w kierunku wykrycia larw włośni jest wymagane przepisami prawa Unii Europejskiej i polskiego.
Badanie mięsa jest jedynym skutecznym sposobem wykrycia larw włośni zapobiegającym zarażeniu się włośnicą
Dzięki powszechnemu, nowoczesnemu i skutecznemu badaniu mięsa drastycznie spadła liczba
przypadków włośnicy wśród ludzi, pomimo ciągłego utrzymywania się i rozprzestrzeniana włośnicy w
populacjach zwierząt dzikich.
Jeżeli uświadomimy sobie, że średnio co 120 dzik jest zarażony włośnicą, to zdamy sobie
sprawę jak duże jest ryzyko i jak wielu ludzi może zachorować zjadając nie badane mięso z jednego
średniej wagi dzika.
Jak jest badane mięso w kierunku występowania larw włośni?
Pobrane z tuszy zwierzęcej próbki mięsa badane są w laboratorium terenowym (Pracowni
Badania Mięsa na Obecność Włośni) lub Pracowni Diagnostyki Włośnicy w Zakładzie Higieny Weterynaryjnej w Gdańsku.
Od wielu lat w naszym województwie powszechnie stosowaną metodą badawczą jest metodą
wytrawiania.
Polega ona na wytrawieniu (rozpuszczeniu) badanej próbki mięsa (mięśni) za pomocą sztucznego kwasu żołądkowego, który w laboratorium przygotowuje się z pepsyny i kwasu solnego. Po rozpuszczeniu mięśni (włókien mięśniowych) larwy łatwo daje się odzyskać z roztworu wytrawiającego i
badać pod specjalnym rodzajem mikroskopu, zwanym trychinoskopem.
Jakie próbki należy dostarczać do laboratorium?
Próbki muszą być bez tłuszczu, powięzi oraz ścięgien, ponieważ elementy te nie są one trawione i nie zawierają larw włośni.
Miejsca pobierania próbek i ich wielkości:
 Świnia - mięśnie przepony (tzw. filary przepony, język, mięśnie żuchwy) – tuczniki
co najmniej 2 g, maciory co najmniej 4 g, knury co najmniej 4 g.
 Dzik - filary przepony, mięśnie żuchwy, mięśnie międzyżebrowe, mięśnie przedramienia – co najmniej 10 g.
W praktyce lepiej dostarczyć do laboratorium próbki trochę większe niż wymagane, aby można z nich było przygotować prawidłowe próbki do badania zupełnie pozbawione tłuszczu, ścięgien i
powięzi.
Metoda wytrawiania jest bardzo czuła, pozwala więc na uzyskanie bardzo wysokiego stopnia
bezpieczeństwa żywności pod warunkiem, że dostarczona do laboratorium próbka jest prawidłowo
pobrana.
Jak przebiega cykl rozwojowy włośni?
W cyklu rozwojowym włośni nie występuje tzw. żywiciel pośredni. Charakterystyczne jest, że
dwie generacje pasożytów – rodzicielska i potomna rozwijają się w ciele tego samego gospodarza (np.
człowieka). Powyższy rysunek przedstawia szczegóły rozwoju pasożyta.
Jak odporne są włośnie na różne temperatury?
Odporność na niskie temperatury:
Minimalna wewnętrzna temperatura
o
C
Minimalny czas
w godzinach
-17,8
106
-20,6
82
-23,3
63
-26,1
48
-28,9
35
-31,7
22
-34,5
8
-37,2
0,5
Odporność na wysokie temperatury:
Minimalna wewnętrzna temperatura
o
C
Minimalny czas
49,0
21 godzin
50,0
9,5 godziny
51,1
4,5 godziny
52,2
2 godziny
53,4
1 godzina
54,5
30 minut
55,6
15 minut
56,7
6 minut
57,8
3 minuty
58,9
2 minuty
60,0
1 minuta
61,1
1 minuta
62,2
natychmiast
Wytworzył: lek. wet. Jarosław Półtorak (22 lutego 2015)
Opublikował: Wojciech Zalewski (22 lutego 2015, 19:25:28)