SOCJOLOGIA ORGANIZACJI Dr Jagoda Mrzygłocka-

SOCJOLOGIA ORGANIZACJI
Dr Jagoda MrzygłockaChojnacka
1
SOCJOLOGIA ORGANIZACJI
Współczesne społeczeństwo jest społeczeństwem organizacji
formalnych, czyli dużymi grupami wtórnymi utworzonymi z myślą o
osiągnięciu konkretnego celu lub zestawu celów. Organizacje te są
starannie zaprojektowane i zawierają formalną strukturę statusów
i roli, a także mniejsze grupy
2
Jesteśmy „ludźmi organizacji” w
tym sensie, że bez nich nie
potrafilibyśmy już przeżyć, a nawet
nie potrafimy bez nich umrzeć.
(P. Sztompka)
3
PRZEDMIOT BADAŃ SOCJOLOGII ORGANIZACJI
Różnego rodzaju organizacje:
przedsiębiorstwa przemysłowe,
firmy handlowe,
stowarzyszenia,
Socjologia organizacji
partie polityczne,
zajmuje się strukturami,
związki zawodowe,
procesami i rolami
agencje rządowe,
organizacyjnymi
szpitale,
więzienia, etc.
4
ORGANIZACJA DEFINICJE
Odnosi się do względnie trwałego, celowego
uporządkowania działań i zachowań ludzkich.
Uporządkowanie polega na wprowadzeniu
względnie trwałych zasad postępowania w
określonych sytuacjach.
Organizacja rozumiana jako uporządkowanie
działań związana jest z podziałem pracy i
występuje we wszystkich ludzkich zbiorowościach,
w których taki podział istnieje (A.Kamiński)
Organizacja społeczna – zintegrowany, zorganizowany zbiór pozycji społecznych i
stosunków społecznych realizujący wspólnie jakieś istotne społecznie funkcje,
tworzący swoistą całość odróżnialną od innych podobnych całości.
(P. Sztompka)
5
ORGANIZACJA DEFINICJE
grupa celowa, zrzeszenie zmierzające do
realizacji pewnych celów w sposób zorganizowany;
sposoby zarządzania ludźmi i różnymi środkami
działania, sposoby koordynowania czynności,
harmonizowania wysiłków, sprawdzania ich
wyników dla osiągnięcia określonego celu przez
zespół ludzi wykonujących zadania cząstkowe;
układ wzorów działania jednostek, podgrup i
instytucji, środków kontroli społecznej, ról
społecznych i systemów wartości, które zapewniają
współżycie członków zbiorowości, harmonizują ich
dążenia i działania, ustalają dopuszczalne sposoby
zaspokajania potrzeb, rozwiązują problemy i
konflikty (..) – zapewniają porządek życia
społecznego. (Szczepański J.)
duży zespół ludzi
związanych
bezosobowymi
zależnościami,
stworzony dla
realizacji
określonych celów
(Giddens A. )
6
TRZY POZIOMY
Poziom jednostek i
małych grup
Poziom pojedynczych
organizacji
Poziom
makrospołeczny
7
POZIOM JEDNOSTEK I MAŁYCH GRUP
Układy i grupy
nieformalne w ramach
struktur organizacyjnych
8
POZIOM POJEDYNCZYCH ORGANIZACJI
decyzje i proces podejmowania
decyzji,
decyzje personalne,
określenie celów organizacji
oraz wdrażanie innowacji,
także formy działań zbiorowych
9
POZIOM MAKROSPOŁECZNY
problemy porządku,
problemy kontroli
problemy regulacji
10
ATRYBUTY ORGANIZACJI
Są powoływane do realizacji określonych celów w sposób zaplanowany i
za pomocą procedur określonych przez przepisy
Mają sformalizowaną strukturę
Występuje w nich przejrzysty podział pracy
Mają wyraźnie wyodrębnione ośrodki władzy
Istnieje w nich wymiana personelu
Dominują stosunki rzeczowe (zbiory ról, nie zaś osób).
11
NAUKI/DYSCYPLINY BADAJĄCE ORGANIZACJE
Nauki o zarządzaniu i organizacji: ustalają reguły efektywności i
skuteczności działania organizacji, zajmują się projektowaniem struktur,
doborem i rozwojem personelu, procesem budowy strategii
organizacyjnej.
Starają się wypracować reguły sprawnego i efektywnego działania
organizacji (algorytmy, normy, wzorce, znormalizowane systemy
zarządzania)
12
NAUKI/DYSCYPLINY BADAJĄCE ORGANIZACJE
Socjologia organizacji – nie buduje wzorców organizacji efektywnej i
skutecznej, lecz zajmuje się wyjaśnianiem cech organizacji i
zachowań jej uczestników.
Wskazuje na przyczyny takich zjawisk i procesów, jak konflikty, niski
lub wysoki poziom identyfikacji z organizacją, niską lub wysoką
wydajność i jakość pracy. Przyczyn doszukuje się w cechach relacji między
ludźmi, kulturze, strukturze społecznej
13
NAUKI/DYSCYPLINY BADAJĄCE ORGANIZACJE
Antropologia organizacji – bada organizacje jako fenomeny
kulturowe, jako kultury – zajmuje się organizacją rozumianą jako system
symboliczny, jako zbiorowa infrastruktura poznawcza, jako struktura
normatywna (układ norm i wartości rządzących zachowaniami
uczestników).
Psychologia organizacji – bada uwarunkowania zachowań jednostek
uczestników organizacji, lecz bierze pod uwagę zmienne psychologiczne,
indywidualne predyspozycje do działania (talent, umiejętności,
sprawność w wykonywaniu zadań, inteligencja, pamięć, szerzej: cechy
osobowości jednostek)
14
NAUKI/DYSCYPLINY BADAJĄCE ORGANIZACJE
Prawo pracy – ustanawia reguły obowiązujące pracodawców i pracowników,
określa sposoby zawierania i rozwiązywania umów o pracę, kryteria i rodzaje
zwolnień z pracy. Opisuje wzajemne zobowiązania i ujmuje je w zespól
skodyfikowanych zasad
Fizjologia i medycyna pracy - badają wpływ pracy na organizm pracownika,
określają i klasyfikują zagrożenia w środowisku pracy (ryzyko wypadków, chorób
zawodowych) oraz warunki przystosowania człowieka do środowiska pracy i
środowiska pracy do potrzeb człowieka.
Ogólna teoria systemów, cybernetyka i informatyka: badają organizacje jako
złożone środowiska wytwarzania, gromadzenia, dystrybucji, przetwarzania,
wykorzystania i przechowywania informacji i wiedzy. Opracowują zasady oraz
narzędzia wyszukiwania, selekcji i przechowywania informacji niezbędnych do
podejmowania racjonalnych decyzji.
15
KLASYCZNE WPŁYWY
WEBER I CECHY BIUROKRACJI
Biurokracja jest właściwą formą organizacji dla
uprzemysłowionego społeczeństwa przełomu XIX/XX wieku
Weber posługiwał się kategorią typu idealnego
Typ idealny biurokracji (narzędzie raczej interpretowania niż opisu rzeczywistości
Cechy biurokracji
Urzędnicy działają wg skodyfikowanych reguł postępowania - wszystkie sposoby
postępowania są określane przez normy prawne i przepisy;
biurokracje mają strukturę hierarchiczną
wszystkie stosunki mają charakter bezosobowy (są stosunkami między stanowiskami
i rolami, a nie osobami);
16
KLASYCZNE WPŁYWY
WEBER I CECHY BIUROKRACJI
Cechy biurokracji (cd.)
urzędnicy są profesjonalistami – zajmują stanowiska adekwatnie
do swoich kwalifikacji i awansują zgodnie z ustalonymi regułami;
urzędnicy pracują w pełnym wymiarze godzin i otrzymują stałe wynagrodzenie;
urzędnicy są pracownikami najemnymi – nie są właścicielami żadnej części organizacji;
sfera zawodowa jest ściśle oddzielona od sfery prywatnej;
komunikacja odbywa się w formie pisemnej, poprzez przepływ dokumentów
określoną przepisami drogą służbową;
gromadzona dokumentacja ma charakter pisemny
17
PATOLOGIE BIUROKRACJI
dehumanizacja stosunków
międzyludzkich
trudności z reagowaniem na sytuacje
nietypowe
oporne wdrażanie innowacji
brak elastyczności w działaniu
(działanie tylko zgodnie z przepisami)
środki stają się celem działania
powstawanie nieformalnych klik
nadużywanie władzy przez urzędnika.
18