polityka mieszkaniowa w polsce w pracach naukowych 1918

Maciej Cesarski
POLITYKA
MIESZKANIOWA
W POLSCE
W PRACACH NAUKOWYCH
1918-2010
Dokonania i wpływ
polskiej szkoły badań
%
%
9
OFICYNA WYDAWNICZA
'
OFICYNA WYDAWNICZA
SZKOŁA GŁÓWNA HANDLOWA W WARSZAWIE
WARSZAWA 201 3
Spis treści
Rozdział I
Potrzeba badań nad polityką mieszkaniową w Polsce - wprowadzenie
1. Przesłanie oraz cel i zakres pracy
2. Polityka mieszkaniowa w pracach naukowych - metoda, założenia
i materiały źródłowe
3. Układ pracy i ustalenia metodyczne
9
9
32
41
Rozdział II
Źródła i przesłanki polityki mieszkaniowej w okresie międzywojennym
1. Polska szkoła społecznej polityki mieszkaniowej i jej geneza - międzywojnie . . .
1.1. Kapitalizm a polityka i sytuacja mieszkaniowa w Polsce
1.2. Podejście polskiej szkoły badań i inne spojrzenia na kwestię mieszkaniową.
47
47
47
58
Rozdział III
Polityka mieszkaniowa w pracach naukowych oraz jej warunki i efekty
- 1945-1989
1. Badania IBM-IGM i realia polityki mieszkaniowej w Polsce - zmagania o cele
1.1. Okres odbudowy i PTRM
,
1.2. Powstanie i działalność IBM oraz IGM
1.3. Badania kadry IGM w strukturach IKŚ oraz IGPiK
2. Zagadnienia polityki mieszkaniowej w pracach badaczy spoza IBM-IGM
2.1. Aspekty i warunki lepszego zaspokojenia potrzeb mieszkaniowych
2.2. Uwagi i wnioski dotyczące kształtowania osiedli mieszkaniowych
2.3. Socjologia mieszkalnictwa - nowa płaszczyzna oceny polityki mieszkaniowej..
2.4. Rozważania nad popytem jako wyrazem potrzeb mieszkaniowych
3. Sytuacja mieszkaniowa, jej uwarunkowania i społeczny odbiór
3.1. Rozwój ludności i urbanizacji - wpływ na stan zasobu i warunki
mieszkaniowe
3.2. Sytuacja mieszkaniowa w Polsce na tle państw Europy Zachodniej
3.3. Polityka i sytuacja mieszkaniowa oraz ich społeczna percepcja - synteza . . .
87
87
87
92
106
119
119
122
129
132
140
140
145
148
Spis treści
Rozdział IV
Polityka mieszkaniowa po 1989 roku - społeczno-gospodarcze
uwarunkowania i oddziaływanie
1. Polityka mieszkaniowa w skali kraju - założenia i przekształcenia prawne . . . .
1.1. Zmiany i kwestie społeczno-instytucjonalne polityki mieszkaniowej
1.2. Finansowo-ekonomiczne działania i wyzwania polityki mieszkaniowej....
2. Gmina na tle polityki budowlano-mieszkaniowej państwa - regulacje prawne
i efekty
2.1. Polityka budowlano-mieszkaniowa - akty prawne oraz dokumenty
2.2. Budownictwo gmin - wielkość i miejsce w strukturze inwestorskiej
3. Polityka budowlano-mieszkaniowa w działalności gmin - zagadnienia
komunalne i socjalne
3.1. Przekształcenia własnościowe komunalnego zasobu mieszkaniowego
3.2. Warunki i skala pozyskiwania mieszkań komunalnych
3.3. Bariery i konieczne ułatwienia budownictwa komunalnego
3.4. Kwestia dostarczania mieszkań socjalnych
4. Demograficzne uwarunkowania i efekty polityki mieszkaniowej - sytuacja
mieszkaniowa
4.1. Urbanizacja jako wyznacznik demograficznych potrzeb mieszkaniowych ..
4.2. Rozmiary i struktura zasobu mieszkaniowego
4.3. Warunki mieszkaniowe
4.4. Formy własności zasobu mieszkaniowego
4.5. Sytuacja mieszkaniowa według form własności zasobu
4.5.1. Stan i struktura zasobu mieszkaniowego
4.5.2. Warunki mieszkaniowe
5. Sytuacja mieszkaniowa w Polsce na tle państw Unii Europejskiej
155
155
155
163
167
167
175
178
178
182
183
186
197
197
203
205
208
212
212
215
217
Rodział V
Problemy polityki mieszkaniowej po 1989 roku - badania i publikacje
1. Polityka mieszkaniowa i jej problemy w badaniach IGM
1.1. Propozycje polityki mieszkaniowej i jej ocena - zagadnienia strukturalne ..
1.2. Społeczny wymiar i kwestie polityki mieszkaniowej
1.3. Finansowanie mieszkalnictwa oraz ekonomiczne aspekty budownictwa . . .
1.4. Polityka i gospodarka mieszkaniowa w skali lokalnej - propozycje
metodyczne
1.5. Stanowisko IGM a polityka władz i kryzys mieszkaniowy
2. Polityka mieszkaniowa i elementy jej oceny w badaniach ZMIRM
2.1. Społeczne problemy mieszkalnictwa
.2.2. Finansowo-ekonomiczne zagadnienia mieszkalnictwa i budownictwa
2.3. Zagadnienia mieszkaniowe jako czynnik i bariera rozwoju
zrównoważonego
2.4. Elementy struktury i oceny polityki mieszkaniowej
221
221
221
229
234
237
240
244
244
248
254
257
Spis treści
3. Problemy polskiej polityki mieszkaniowej w pracach badaczy spoza IGM
i ZMIRM - płaszczyzny wspólne i różnice
3.1. Zagadnienia mieszkaniowe w aspekcie społecznym
3.2. Polityka mieszkaniowa i jej efekty w socjologii mieszkalnictwa
3.3. Urbanistyczno-architektoniczne oraz środowiskowe oceny osiedli
mieszkaniowych
3.4. Polityka mieszkaniowa w perspektywie lokalnej i samorządu
terytorialnego
3.5. Podejście ekonomiczne i jego kierunek liberalny w polityce mieszkaniowej.
264
265
273
278
291
296
Rozdział VI
Polska szkoła badań wobec wyzwań polityki mieszkaniowej w europejskiej
cywilizacji zachodniej - wybrane problemy
1. Modele i efekty polityki mieszkaniowej w powojennej Europie
1.1. Modele polityki mieszkaniowej od drugiej połowy XX w.
- cechy podstawowe
1.2. Modele a warunki mieszkaniowe w drugiej połowie XX w.
- relacje generalne
1.3. Modele a warunki mieszkaniowe na początku XXI w. - elementy zmian . . .
1.4. Modele i warunki mieszkaniowe w powojennej Europie - zależności
długookresowe
:....
2. Społeczno-socjologiczne aspekty mieszkaniowych zamkniętych osiedli
strzeżonych
2.1. Losy zasobu czynszowego w okresie powojennym - elementy genezy osiedli
strzeżonych
2.2. Zjawisko i cechy osiedli strzeżonych - nowe kwestie terminologiczne
2.3. Metodyka i podejścia do badań osiedli strzeżonych
2.4. Osiedla strzeżone w Polsce na tle podejść badawczych i dyskursu
publicznego
3. Polityka mieszkaniowa i przestrzeń zamieszkana wobec europejskich
problemów strukturalnych - szansę i zagrożenia
3.1. Potencjał przestrzeni zamieszkanej dzisiejszej Europy i jego zagrożenia . . . .
3.2. Polityka mieszkaniowa i osadnicza oraz jej problemy w powojennych
dekadach XX w.
3.3. Mieszkaniowe osiągnięcia i zaniedbania w wymiarze europejskim
3.4. Płaszczyzna społeczna równoważenia przestrzeni zamieszkanej
- perspektywa europejska
,
:
3.5. Polityka mieszkaniowa i przestrzeń zamieszkana a globalne europejskie
wyzwania XX w.
4. Społeczna polityka mieszkaniowa i jej przyszłość wobec kryzysu z początku
XXI wieku
4.1. Kryzysy, mieszkalnictwo społeczne a konwergencja i dywergencja
rozwoju społeczno-gospodarczego
309
309
309
314
316
318
322
322
326
329
332
340
340
346
349
355
358
361
361
Spis treści
4.2. Mieszkalnictwo społeczne oraz kryzysy XX w. - fazy i zależności
365
4.3. Kryzys mieszkalnictwa społecznego w państwach transformacji - cechy
strukturalne
370
4.4. Kryzys początku XXI w. - finansowy mechanizm kreacji prywatnej
własności mieszkań
374
4.5. Pierwsze lata kryzysu w Polsce - budownictwo i rynek mieszkaniowy
381
4.6. Kryzysowe wyzwania - pytania o mieszkalnictwo społeczne
384
5. Przesłanki i wyzwania społecznej polityki mieszkaniowej Unii Europejskiej .. 392
5.1. Aspekty społecznej polityki mieszkaniowej w dokumentach UE - atuty
i słabości
392
5.2. Aktualne podejście do mieszkalnictwa społecznego w UE - przejawy
i problemy
398
5.3. Społeczne równoważenie przestrzeni zamieszkanej w integracji
Unii Europejskiej - miejsce Polski
405
Rozdział VII
Polityka mieszkaniowa w Polsce w pracach naukowych 1918-2010
- podsumowanie i wnioski
1. Pojmowanie polityki mieszkaniowej - rola i miejsce polskiej szkoły badań . . . .
1.1. Okres międzywojnia
1.2. Lata 1945-1989
1.3. Okres po 1989 r
1.3.1. Prace IGM oraz ZMIRM
1.3.2/Prace spoza IGM oraz ZM IRM
2. Polska szkoła badań a mieszkaniowe wyzwania europejskiej cywilizacji
zachodniej
411
411
411
412
416
416
424
430
3. Naukowa baza badań nad mieszkalnictwem - stan i przyszłość w Polsce
435
Aneks I
443
Aneks II
Literatura
,
'.
453
457
Wykaz podstawowych skrótów
473
Wykaz nazwisk
475