Pobierz - Fundacja Otwarty Dialog

Fundacja Otwarty Dialog
Al. J. Ch. Szucha 11a/21
00-580 Warszawa
T: +48 22 307 11 22
Rozprawy sądowe dotyczące mediów:
gazety "Vzglyad" i gazety
"Respublika" traktowanej jako jeden
wspólny środek masowego przekazu,
portalu internetowego "stan.tv",
stacji telewizyjnej "K+" oraz
niezarejestrowanej partii "Alga!"
W dniach 22.11.2012 – 28.12.2012 w Kazachstanie przebywali członkowie Misji Obserwacyjnej ds.
przestrzegania praw człowieka i praworządności w Republice Kazachstanu. Celem wizyty
obserwatorów było przeprowadzenie monitoringu i dokonanie oceny prawnej procesów sądowych
toczących się przeciwko szeregu mediów w Kazachstanie (gazeta "Vzglyad" i "Respublika", portal
internetowy stan.tv, kanał telewizyjny "K+") oraz niezarejestrowanej partii "Alga!". Misja została
zorganizowana przy udziale Fundacji "Otwarty Dialog" (Lublin, Polska). W skład Misji weszli
przedstawiciele społeczeństwa obywatelskiego z Republiki Białorusi i Ukrainy: Olga Chernykh,
Olesya Dubovik, Tatyana Ivanochko, Dmitriy Belotserkovets, Oles Doniy, Anastasiya Rozlutskaya,
Nazariy Boyarskiy, Yuliya Khlashchenkova, Ilya Petrovets, Aleksander Goyshyk, Viktor Lutsenko,
Konstantin Kozyrev. Członkowie Misji odwiedzili miasto Almaty, gdzie odbywały się wszystkie
rozprawy sądowe.
Głównym źródłem informacji przy sporządzaniu raportu stały się bezpośrednie obserwacje
członków Misji poczynione w trakcie ich pobytu na salach rozpraw oraz monitoring kazachskich
środków masowego przekazu. Na podstawie uzyskanych informacji został sporządzony Raport z
wyników prac Misji Obserwacyjnej, dotyczący przestrzegania praw człowieka w Republice
Kazachstanu.
Raport został przygotowany na podstawie szeregu aktów ustawodawczych Republiki
Kazachstanu: ustawa RK "O środkach masowego przekazu", ustawa RK "O zmianach i
uzupełnieniach do niektórych aktów ustawodawczych Republiki Kazachstanu w sprawie sieci
telekomunikacyjnych", Kodeks postępowania cywilnego Republiki Kazachstanu, Konstytucja
Republiki Kazachstanu, a także fragmenty z Kodeksu postępowania administracyjnego RK. Mając
na względzie członkostwo Republiki Kazachstanu w Organizacji Narodów Zjednoczonych oraz
Organizacji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie, Raport odwołuje się do międzynarodowych
dokumentów dotyczących obrony praw człowieka, takich jak Międzynarodowy Pakt Praw
Obywatelskich i Powszechna Deklaracja Praw Człowieka.
Oceniając procesy sądowe toczące się przeciwko wielu mediom w Kazachstanie oraz
niezarejestrowanej partii "Alga!" , zaniepokojenie członków Misji wywołują następujące fakty:
- Niejawność informacji Akimatu miasta Almaty i miejscowej prokuratury w stosunku do
członków Misji.
- Intensywność prowadzenia procesów sądowych. Wnioski powodowe prokuratury zostały
zaspokojone w pełnej mierze. Należy zwrócić uwagę, że treść wyroków niemal w całości pokrywa
się z aktami oskarżenia, które zostały sporządzone przez prokuraturę.
- W pozwach prokuratura wskazała niewłaściwych pozwanych. W przypadku partii "Alga!", pozew
został skierowany przeciwko nieokreślonej grupie osób. Z uwagi na fakt, iż partia nie jest
zarejestrowana, to z punktu widzenia prawa, taki wniosek nie posiada mocy prawnej. W czasie
procesu gazety "Respublika" używano określenia "jeden wspólny środek masowego przekazu",
chociaż takie pojęcie nie istnieje w ustawodawstwie Republiki Kazachstanu. Ponadto, zarówno w
wyroku sądu, jak i we wniosku powodowym prokuratury, mówi się o "jednym wspólnym środku
masowego przekazu" jako o fakcie dokonanym, co wskazuje na istnienie uprzedzeń oraz
polityczny charakter postępowania prowadzonego przed sądem. Co więcej, w sprawach
przeciwko mediom wnioski powodowe składano przeciwko gazetom, które nie posiadają
osobowości prawnej, a więc nie mogą występować w sądzie w charakterze pozwanego. Proces
sądowy w sprawie kanału telewizyjnego "К+" odbył się pod nieobecność przedstawicieli
pozwanego.
- Oskarżenie opozycyjnych mediów i niezarejestrowanej partii "Alga!" zostało oparte na wyroku
wydanym w sprawie Vladimira Kozlova. Sprawa ta odbyła się z rażącymi nadużyciami w zakresie
międzynarodowych standardów sprawiedliwego procesu sądowego. Parlament Europejski w
swojej Rezolucji z 22.11.2012 wyraził głębokie zaniepokojenie wyrokiem Vladimra Kozlova i
oświadczył, że postępowanie sądowe, które charakteryzowało się licznymi procesowymi
nadużyciami, doprowadziło do dalszego ograniczenia swobody politycznej opozycji w
Kazachstanie. Poza tym, ani opozycyjne media, ani partia "Alga!" nie brały udziału w tym
procesie, a więc nie mieli oni możliwości obrony, gwarantowanej przez Konstytucję.
- Sędziowie nie wzięli pod uwagę wyników ekspertyz przeprowadzonych przez obronę.
- Sąd wydał dziennikarzom wydawnictw "Vzglyad" i "Respublika" zakaz publikowania w innych
wydawnictwach, co faktycznie oznacza dla nich zakaz prowadzenia działalności w Kazachstanie.
Zalecenia dotyczące poprawy zaistniałej sytuacji:
1. Dla władz sądowniczych Republiki Kazachstanu, aby zwróciły szczególną uwagę na skargi
apelacyjne gazet "Vzglyad", "Respublika", portalu wideo "stan.tv", kanału telewizyjnego "К+", a
także niezarejestrowanej partii "Alga!" oraz przywróciły praworządność!".
2. Dla Ministerstwa Spraw Wewnętrznych, Komitetu Bezpieczeństwa Narodowego,
Prokuratury Generalnej i Ministerstwa Informacji, aby zapewniły swobodę działania mediów,
zaprzestały stosowania praktyk zastraszania dziennikarzy, wprowadzania ograniczeń w zakresie
wolności wyrażania poglądów, wychodzących poza ramy prawa, określone przez ustawodawstwo
krajowe i międzynarodowe.
3. Dla Ministerstwa Spraw Wewnętrznych, aby podjęło działania w zakresie ochrony
dziennikarzy w czasie wykonywania przez nich działalności zawodowej.
4. Dla Ministerstwa Spraw Zagranicznych, aby zapewniło możliwości przybycia z wizytą do kraju
Przedstawiciela OBWE do spraw wolności mediów w celu udzielenia przez niego pomocy w
postaci konsultacji w sprawach związanych z realizacją zobowiązań dotyczących wolności
mediów, które Republika Kazachstanu wzięła na siebie w ramach OBWE.
5. Dla Przedstawiciela OBWE do spraw wolności mediów, aby objął stałą kontrolą realizację
zobowiązań w zakresie wolności mediów podjętych przez Republikę Kazachstanu w ramach jej
udziału w OBWE, a także wspólnych działań zmierzających do niezwłocznej poprawy zaistniałej
sytuacji, w tym poprzez złożenie oficjalnej wizyty w kraju i innych kontaktów na najwyższym
szczeblu.
6. Dla rządów i parlamentów demokratycznych krajów Unii Europejskiej, aby w kontaktach
dyplomatycznych i stosunkach gospodarczych stosowały zalecenia Rezolucji Parlamentu
Europejskiego z 15.03.2012 i 22.11.2012. Należy pamiętać, że bliższa współpraca pomiędzy Unią
Europejską i Kazachstanem będzie możliwa tylko wówczas, gdy strona kazachska podejmie
znaczące wysiłki w zakresie poprawienia stanu demokracji, przestrzegania praw człowieka, a
także zagwarantuje wolność wyrażania poglądów i swobodę zrzeszania.
7. Dla stowarzyszeń zawodowych dziennikarzy z różnych krajów, organizacji pozarządowych
zajmujących się ochroną dziennikarzy i wolności słowa, aby wyraziły zawodową solidarność dla
kolegów z Kazachstanu poprzez skierowanie listów ze słowami poparcia pod adresem
prześladowanych mediów; skierowanie do władz kazachskich żądania udzielenia gwarancji dla
wolności wyrażania opinii i wolności zrzeszania w kraju, a także koordynowania swojej
działalności z aktywistami społeczeństwa obywatelskiego poprzez udziału w warsztatach,
wyjazdach, seminariach. Szerokie programy informacyjne i edukacyjne dla zwykłych ludzi,
aktywistów, dziennikarzy będą mogły przyczynić się do pozytywnych zmian w Kazachstanie.
facebook.com/OpenDialogFoundation | [email protected] | www.odfoundation.eu